Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 36, 6 Kepakemapa 1873 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Halawai makaainana.

 

Halawai alua ka aha halawai makaainana o Honolulu ma ka Luakini o Kaumakapili ma ka po Poalua, hora 7 1/2 Sept. 2nd 1873.  Elike me ka hoolaha ia ana.

Ma ke nei.  Ua weheia ka halawai ma ke koho ana i mau Luna Nui

1.  Ma ke noi.  Ua kohoia o E Mikalemi i Peresidena, a o Z.P. Poli i Hope Peresidena.

2.  Ma ke noi a Levi Keliipio.  Ua koho ia o J.S Kekukahiko i Kakauolelo.

3.  Ma ke noi a David Malo.  E kohoia i man Elele, i mau mea e hoohanohano ai i keia halawai.  Hooholoia, o J. Kaili a me J. Wahineana na Elele.

4.  Ma ke noi.  Ua kauoha ka Peresidena e kii mai i ka haiolelo o ka po, e pii ae iluna o ke kahua, a hai mai i kana Haiolelo

Lilo ka Manawa o ka aha I ka hoolohe me ka maluhia i ka haiolelo piha a Mr. A. Kalauli i noonoo loea ia’i.  [O na lalani olelo malalo nei, he mau mamala manao kikokikoi noloko mai o ka haiolelo i ku i ka iini a me ka makemake o ke anaina nui i hoike i ko lakou olioli ma ka paipai o na lima, me ke keekeehi o na wawae : aole nae e kohu, o keia man lalani wale no, aia a paa mua, alaila, ku io i ka ii.]

1.  E haalele ana na haole ia nei no ke dala ole, a hoi i Tahiti.

2.  Mai hoonaue i ko oukou mau puuwai aua aina.

3.  Owau nei ke aua nei au.

4.  Aia a hiki hou mai o Iehova i ka honua nei, alaila, hoi hou mai ko oukou aina.

5.  E kaikai pu ia auanei o Hawaii nei iloko o ka lewa.

6.  Ma-o ka uahi, makole ko nei.

7.  O oukou ka poe naua ka maunu i ai mai ai keia pomaikai.

8.  E ilihune hou ana keia lahui, ma ka hume ana i ka malo me ke kakua ana i ka pa-u.

9.  E hoihoi hou mai no i ka moku, na kakou no e hookele ponoi ia ia.

10.  Oia pohaku hekau e paa ai ka aina, pela’ ku a hiki i ka hookuu ana o ke anaina, hoi kela a me keia hua me ka piha o ke Eke Taleua i ka olioli.

Ma ke noi a D. Malo, e hoounaia ka moolelo a kei halawai ma ka Nupepa.  Hooholoia.

Ma ke noi a J P Green, e haawi aku keia aha i ka mahalo nui i ka haiolelo.  Aponoia.

Ma ke noi hou a J. P. Green e waiho mai i kona noho Luna Hoomalu ana o ke Kamite Hooko imi haiolelo o na halawai o keia ano, uo na kumu akahi, alua.  Apononia.

Ma ke noi a D. Malo, e paniia ka inoa o G.W. Pilipo ma ka hakahaka o kahi o J.P. Green i waiho mai.  Aponoia me ka lokahi.

Noi mai o L. Keliipio, e hoopaneeia keia halawai.  Ua hookunia me ka maluhia, a me ka malaho.

J. S. KEKUKAHIKO,

Kakanolelo

[No ka piha loa o ka pepa o keia pule a me ka nui loa o ka manao aleo e hiki ke komo ka Haiolelo i haawiia no ke anaina makaaiuana e A. Kalauli mai ko kakou Kilohana.

L. Hoopuka.]

 

Ka hooemi ana i kahi mau lilo o ke Aupuni

(Aia ka hapa mua o kela ma ka helu 19 Mel 10 o keia M.H.)

 

Ma ka nana wale aku, ua hiki no i na kakana Hawaii ponoi ke malama ina Oihana he lehulehu malalo iho o na oihana poo, a na hiki no ke noho malama Buke ma na Keena Oihana o ke aupuni, a mai ia ano, e loaa auanei he hoolilo pakiko ana me ka noia’u, ka uku ana ina lima lawelawe o ka oihana ; a maia ano, ua ola o Hawaii, na ku oia me kona mau wawae ponoi, aole hoi maluna o na wawae Kukuluiaco.

E hooemi mai ina uku Kiekie.  I ka naua ana i ka hana a na Kau Ahaolelo eha i hala iho nei, ua ahuai ka hoolilo ana, ua oi aku na lilo mamua ona loaa i manaoia o kekahi mau haawaina i hookaawaleia no na hana Kuloko, aole no i hookoia.  Ua hoolealea ia na L. M a ua hoohauoli ia hoi na makaainnana e na L. M  Ua puni oukou, aohe i hana ia, o na mea i manao mua ia, o ka uku o na Luna aupuni, a o ka hope, o ka na Kuhina mau mea no i manao mua ai, a o ka pau no ia o na wahi loaa o ko kakou waihoua waiwai.

O ka manao o Keo Kaaka i ke kau ahaolelo M. H 1872, ua oi loa aku imua o ka hapalua o na loaa mai, na dala i uku ia no na luna aupuni wale no, a e manao maopopo kakou, o ke komo o keia lilo nui, no ke kiekie maoli no o na uku makahiki o kekahi mau luna aupuni, a ina e hooemimai e like me ke kupono, alaila, e koe auanei he koena mahuahua ma ka Waihona Dala o ke aupuni.

Na ka Ahaolelo keia hana, a e pono ka kou ke makaala i ke koho ana, e pono e kohoia i poe e hiki ke pakiko i ko hoolilo ana.  O kekahi poe i komo mau i na kau ahaolelo i hala, he peo ahuai lakou, he lokomaikai, haawi no ka akau, haawi no ka hemo.  E pono no uae ke koho e like me ka makemake ana, a i ka mea hoi i ike. he mea luhi ka imi ana, a pela e pakiko kupono ai ua hoolilo ana.

E hoopauia kekahi mau kokua ana i kahi mau hana e hana ia nei.  Malia paha ua pono no i ka manao o kahi poe kekahi mau hana hoolilo dala nui, a heaha ka hewa, ke hoomanawanui hou mai oukou i keia manao, o na mea i hala, aole a kakou olelo no ia ; aka no na mea e hoomau ia na, a no na hana hua ole, oia ka kakou e nana mai. a mai kupululu oukou, o ke ike oukou i ka hua ole ia laau, o ke oki no ka pono.

1.  E pau ke kokua ana i ke kula o Keoneula, ua hoohemahemaia ka hoohana ana i na oihana pili i ka hoonaauao inoa maikai ana, aole i hookipaia ka kakou poe keiki mea makua, a i loaa ole ka inoa ino mai ka makua mai i hele i na kula hoonaauao a ke Aupuni e kokua nei, a heaha hoi ka waiwai, o ko ke Aupuni hoomanana i keia kula o na keiki i hoahewa ia?

Aole anei, ua oi aku no ka pono ke waiho aku no ia lakou i kahi hoohana o ke Aupuni no ka poe lawehala? A heaha la ke ike e loaa ana i ke keiki, ina ua hoahewa ia oia e noho ma ua kula la no na malama ekolu, a eono, a he makahiki paha? Aohe mea e loaa, aohe hua o keia hana.  He puu dala nui i hookaawaleia no keia hana.  Ma na lono mai, o ke kahu hou o ke kula i keia wa, aohe he ao nui, he helewale ka hapanui i o, a ia nei ma ke kaa, a ma ka lio.  He hana hoopoho wale no keia.  O ka hana ka mea i loaa i na keiki a o ka naauao, aohe mea e loaa ana.  O ka hoopau ia, oia ka mea e pono ai, e pau ke kahe ana ma keia puka liu.

2.  E hoopau ia ka Papa Pai Aupuni.  Mahalo nuiia ko kakou Kuhina Kalaiaina hou iho nei, i kona komo mua ana e nana i kahi popopo malalo ae o kana oihana, a ua ikeia, na puka ka mole o keia hana, a he mau tausani i poho.  Ua ikea kahiko kahi kulo o ka wai o keia pahu, a ua ikeia e ka ‘Ahaolele M H 1868, a o na uhiuhi a na Kuhina moa, a me na hoili wale a na LM., kamau mai nei kahi ea, a hiki wale i ka pule hope o Maraki i hala aku la, o ka lele loa no ia.

Ua lonoia he mau puka liu e ae no o loko oia oihana i ikeia iho nei, eia ka wai ke kahe wale nei i ke pili, He pono i ka la hui ke huro ia ia, ina e hiki ana ia ia ke hoopau ina hana hoopoho dala a pau ; a ke hoopau hoi ina. Luna aupuni mua malalo ona, ina ua ike oia, he poe mu aki lelo la kou.

3.  E hoopau i ka haawina e kakou ai i ke Kanawai kokua hookamakama.  Oia nei kekahi pelapela loa iloko o na huke Kanawai o kakou, he ino i kona heluhelu ana, a he ekaeka inoino loa ia kona hookoia ana.  O ke dala nui i lilo no ka hookoia ana no keia hana, he mea poho nui ia.

Ua kokua keia Kanawai i ka wahine kolohe, a ua onoonouia hoi na wahine e na makai.  He mea hilahila ka hookoia ana o keia Kanawai, i ka wa a na wahine e olelo ai imua o ke Komite Hookolokolo a ka Ahaolelo o na kau i hala ae nei.  Ina e kapaeia ana keia haawina mai na hoolilo ae, a na kau Ahaolelo e hiki mai ana, he puu dala nui keia e koa iho ana, a he pomaikai hoi keia no ka waihona.

(Aole i pau)

 

No General Grant.

 

Me he mea la i ka nana aku, ke kekeue nei na luna aupuni malalo o Peresdiena Kalani e koho hou iaia i Peresidena i ka 1876 ae nei.  Ua hoikeia mai, ua hoolala muaia keia manao ma Lala Loihi kahi ponoi o Kenela Kalani.  Ke helu nei ka poe nana e manao nei e hapai i keia ma ka nui o na kuee a mahele o na manao mawaena iho o ka poe kue mai, a maluna pu hoi o ko lakou ikaika e hoopukapuka a nui ke dala loaa, mai na dala aupuni mai i mea e kokua ai i ka lakou manao e kokulu nei.  Malalo o keia kumu, a malalo hoi o ke poe dala, ke helu pu nei lakou i ka poe malama Banako Dala, na Ahahui kaa ahi a me ka poe waiwai ponoi.  O keia poe a pau, no Kenela Kalani wale no, no ka mea, malalo o lo Kalani nono aupuni ana, aole he kanawai iki e hoopilikia aku ana i ka poe waiwai.  O kekahi mea hoi e makemakeia ai o Kalani, aohe kanaka kupuno e ae e like me ia ma ka aoao Republika io i oi ae kona kaulana e like i ko Kalani.  Malia hoi paha o hana na luna aupuni maalea e koho i na elele e hele ai i na ahahui ele’e koho inoa Peresidena, a puka io ko Kalani inoa ma ka lakou apo lau ana aku.  Ke kanalua nei kekahi poe makamaka o Kalani no ka hoala koke ana, a manao lakou, ina i hoohemahemaia a hookahi makahiki mamua iho o ka la koho, ina ua hele no a ka waha o ka ia lou no.  Ina e haule ana ko Kalani inoa, aole e hapai hou ia, ke manao la kona poe makamaka, nana no e hai mai ka inoa o ke kanaka kupono e koho aki ai lakou.

 

 

Ka make ana o Miss Luce Joe.

 

E KA NUPEPA KUKOA ; Aloha oe : -

E oluolu oe, a me kou poe paahana e lawe, a pai iho i ka moolelo o ke make ana o Miss Luce Joe, makahi kaawale i ko kakou nupepa, i ke mai na kini makamaka o ka mea i make, a hoomanao iho.

Ua hanauia o Miss Luce Joe, ma Kaieie, Hilo Hawaii, i ka malama o Aug. A D. 1860 na Mr. Joe a me Mary.  Joe, a ua ola ia a hiki i ka la 9 o Iulai A. D. 1873, make iho la ia ma Waimea Hawaii, ua piha na makahiki he 13, a hala aku la i ke ala hoi ole mai, a na ka nui no o ko’u aloha ia ia, uolaila, ua haku iho au i wahi kanikau no kona make ana.

He kanikau aloha keia nou e Luce,

Kuu pokii i hele aku la i ke ala hoi ole mai,

Aia aku la paha oe me ka poli o ka makoa,

Nani wale kou ike ana i na hoku alohilohi,

Lohi wale mai no ke aloha.

O kuu pokii hele loa,

Kou pokii o ke anu,

O ka hau oki o ka nahele,

Hele oe haalele i ka pili a kaua,

Auwe! kuu pokii hoa pili hoe – e!

He kanikau aloha keia noe e Luke,

Kuu kaikaina o ka ohu halii,

Ke kokolo ae la mauka o Hanaipoe,

E poi ae ana i ka waimaka aole e paa,

Aloha ka leo i ka pane hope ana mai,

E kuaana e i ai na maua me oua ia,

Pau ka lohe ana ‘ku i kou leo,

Ke uwe helu mai nei o kupuna,

Aloha ino no kuu moopuna,

Kuu hoa noho o ka hale mehameha,

Kuu hoa hele o ke alanui,

A nui mai ko aloha e uwe kanikau no au,

Auwe! kuu pokii hoa pili hoi – e!

He kanikau aloha keia nou e Luce,

Aia paha ka uhane

I ka uka o ka mauna,

I ke kui ohelo-papa,

I lei no ka uhane.

Huli hoi mai ka uhane,

I ke anu o ka aina,

Auau ae ka uhane

I ka wai o Waiaka,

Oia wai huihui,

Me he kui ‘la i ka ili,

Auwe! kuu pokii hoa pili hoi – e!

He kanikau aloha keia nou e Luce,

Kuu kaikaina mai ka na noe o ka mauna,

Mai ka noho ana mehameha o ia uka,

Oia uka kanaka o e a kakoku e noho ai,

I lau kanaka ia oukou i na pokii, [la,

Hoolohe aku kakou o ke kaai mai a ka Pali-

I ka uwe hone mai iluna o ka laau,

Lalau wale ana au o kahi e ike ai,

Kuu kaikaina mai ka ihona la o Hamakua,

Mai na pali kiekie la o Hilo,

Mai ka wai au o Kawainui,

A nui mai ko aloha e uwe no au,

Kuu kaikaina mai ka papa Kahulihuli,

Mai ke one anapanapa o Waiolama,

Malama hewa ana wau i ko kino wailua,

Auwe! kuu pokii hoa pili hou – e!

He kanikau aloha keia nou e Luce,

Kuu kaikaina mai ka nahele ohia o Aiku,

Mai ke kula makalepo la o Lihue,

Mai ka makani huli lu@ o Puuhue,

Mai ka malu hale o Ohialele,

Aloha ia wahi a kakou e noho ai, [pau,

A huli hoi mai kakou i ka lai o ka na Kipuu

Noho ae kakou o ka ulu ohia i Naunu,

E kaunu ae ana au i ko aloha i lei no’u,

Kuu lei haule ole he kaikaina.

Auwe! kuu pokii hoa pili hoi – e!

MRS. MARYANN EDWARD

Waiaka, Waimea Hawaii, Aug. 29 1873

 

OLELO HOOLAHA

 

E NANA MAI! HOOLOHE MAI!

E na kanaka a pau o kela ano kela ano, owau o ke mea noua ka inoa malalo iho, ke papa, ke hoomalu, a ke hookapu loa aku nei au i na holoholona Bipi, Lio, Hoki, Miula.  Kekake, aole loa e ae ia e hele wale ana a nakilia paha kekahi o ia mau holoholona a ano holoholona a ae paha, maluna o kuu aina hoolimalima, i kapaia o

MAHAULEPU!

Ina e loaa kekahi o keia mau holoholona, e hele ana maluna o ua aina la, e uku no ka mea holoholona $1.00 no ke poo hookahi, a ina aole e uku mai.  e hoopaa ia no ma ka pa aupuni.  Ua kapu no hoi in na kanaka a me na wahine i ae ole ia e a’u, ina e loaa ia’u a i kuu mau Paniolo e uku no $1.00 Komohewa.  Aole nae i pili kela hoomalu ana i ka poe i hoolimalima i ua aina la a me ka lakou mau holoholona.  No laila, e makaala oukou, o poholalo auanei ke kipuka ili a kuu mau paniolo, ola o Kahele, a me Kukapuu, a o ko oukou pilikia no ia. E lilo kela i Kanawai paa no ua aina la.

S. KAALAE

Koloa, Kauai. Aug 22, 1873  613 4t* 616

 

E HELUHELU I KEIA!

 

HELE MAI A E IKE!

E KUAI MANUAHI

LOA IA ANA!

 

E HOEMI LOA ANA AU I NA KUMUKUAIO

ka’u mau mea kuui a haahaa loa, no na la he UMI,

a e kualia aku aaa pela na mea malalo iho nei:

 

Na Lei pupu eleele.

Na Lei pupu wai hooluu e ae.

Na Pine hulali umauma.

Na Kula pepeiao.

Na apo lima.

Na Lei pilali.

Na Pepa kakau.

Na wahi leta.

Peni kila, peni kala &c.

 

E LOAA ANA I KELA A ME KEIA MEA

kuai he manuahi.  E hele nui mai a kuai ma ka Hale Kuai o  H. M. WINI

612 2ts  614

 

OLELO HOOLAHA!

O KA POE A PAU E MAKE MAKE ANA E hoouna Dala aku i ko lakou mau makamaka a me na hoaloha ma Kalawao, ua hiki no ke waihola mai ma ka lima o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, a e haawila na palapala kikoo dala ia lakou, ma ka Hale Kuai ma Kalawao.  Aole mau lilo e ae.  S. G. WAILA.

Augate 6, 1872.  610 3m 621

 

CHUP YING!

[HOTELE LILIIKAWAI.]

 

E WEHE ANA MAJOU I KA HOTELE O Liliikawai i kela la, i hale paina, inu ki a inu kope, i na manawa a pau.  E loaa no hoi malaila, na keena hoolimalima i no ano iahui a pau, e noho a e hooluolu ai.

Honolulu, Iulai 12, 1873  606 3ms

 

Hoolahala na Luna Hookokauoha

O KA POE A PAU HE MAU KOINA KO LAkou i ka waiwai o G. P. JUDD i make, ke kauohaia aku nei, e hoike koke mai i na mea nona na inoa malalo iho, maloko o na malana eono, a i ole ia, e nele mau loa aku no. A.F. JUDD

J.G. DICKSON.

Honolulu, Aug 15, 1873.  612 4ts 615

 

KA I NO O KA MIHI KA MEA MAIKAI. – Ua kuhi makou o ke mea kupono hookahi i ka “Hawaii Ponoi,” o ka mihi mai.  a o ka makou hoi ke kala aku.  Ua ike pono no oia ua malama maoli ia no he mea loaa i ka mai lepera ma ka Halemai Moiwahine, a maikolo aku o kona mau rumi, a ua laweia i Kalawao.  Aole o ka huna hewa ka makou, aka.  o ka hai aku i ka oiaio  Aole no hoi o makou makemake, e pau ka hilinai ana o ka lehulehu i na kipa ana i ko lakou Puuhonua.  Aole no hoi o makou makemake e uhiuhi wale iho i na ano hana e like me ia.  Ua paa ke kanawai, a ke hooko nei ka Papa Ola ma ka hookaawale ana aku i na poe a pau i loohia i Kalawao ; a he mea maikai iho la no ia ia “Hawaii Ponoi,” e malama ke kauka o ka Halemai Moiwahine i ka poe i loohia i keia mai pipili, a e kuhinu ai iluna o ka moe, ka bela, ka uluna, na kapa moe, a me na mea like.  O ko makou makemake, e hoopau ke Kauka i kona hoomakamaka ana i kahi poe, a i ka “Hawaii Ponoi” hoi e hoopau i kona “Uhiuhi lau mamane ka wai o Kapapala.”

A o ka walaau mai hoi a Ioba K. Mahihina ; a ua ike no makou ma kana olelo ana.  “A o kekahi poe i hoolaia ka mai Syphilis maloko o ka Halemai Moiwahine, a puka koke mai la ka lepera, ua hoouna koke ia no me ka hikiwawe loa i Kalihi, a i ole ia i Molokai me ka hakalia ole.” Aia la ke hai mai nei kela, ua loaa io no he lepera ma ke Halemai, a ua hoounaia nae.  A ua lilo oe, e J K. Mahina i kokua maikai no ka NUPEPA KUOKOA ; a o kau hoakaka ana i na olelo aoa a na kauka aupuni, no ko lakou kuhihewa ana i ka lapaau ana i kekahi ano mai, a mahope ua puka koke mai la ka mai lepera ; ua kukala koke mai la oe.  ua hawawa na kauka o ke aupuni.  Ua manao paha oe ua pili kou kuhikuhi no makou : aka, ma ka makou nei nana iho, na lilo kou palapala i mea hoino aku i ika mea ao ia manao ai , aia ma ia aoao kou kokua.

Ua manao no hoi makou, nana luna o ka Halemai i kokua ia oe i na mea au e olelo nei.  E hoi hou oe iloko o kou lehu ahi, a malia o huli ae ke au o ka inaina o Satana, a puka oe ma kela aoao me ka maemae e like me ka inoa Ioba au e lawe la, aole hoi o ka pal@weka i kahi wa, a aiai kahi wa.

 

OLELO HOOLAHA

 

I KA POE KU I KA AUHAU!

O KA’POE A PAU I KU I KA AUHAU, ma ka Apana o KONA nei, mai Moanalua a Maunalua, i loaa ole i ka LUNA HELU, he pono ia lakou ke hoike koke mai ma kona Keena Hana, ma “AIENUI,” Alanui Marine, me ka hookaulua ole.  E weheia ana ka puka mai na Poalua a na Poalima.

C. H. JUDD (KALE KAUKA).

Honoulu, Aug. 30, 1873.  (613 2ts)  Luna Helu.

 

I na makamaka o na mai Lepera.

‘AUHEA OUKOU E na makamaka a me na hoaloha o ka poe i hookaawaleia ma Kalawao, e noho mai nei, ina he mau wahi welu kapa a me na welu keokeo e ae ko oukou, e manao ana e hooili aku no ko oukou mau makamaka ponoi iho e noho mai ia, alaila, e lawe mai ia’u, a na’u la e hooili aku ia lakou ma Kalawao, me ka uku ole.  S. G. WAILA, Papa Ola.

Honolulu, Aug. 19, 1873.  612 4ts 615

 

UA NALOWALE HE LIO KANE ULA ulaula i kuaiia i ka hao m malalo iho o kahi e kau ai o ka noho.  E haawi ia ka uku kupono i ka mea e loaa ai, ke hoihoiia mai i kela.  Keena, a i ole ia, ia J. L. Richardson, ma Kahuku, Oahu.  613 3t 615

 

EIKE AUANEI oukou e na mea a pau, o maua o na koko ponoi o KANOHOKOU, i make ma Waipa, Hanalei, Kauai, ke hoolaha nei maua no ka waiwai paa o Kanohokou, aole e hiki i kekahi mea ke kuai me ko maua ike ole.  O kela waiwai, no maua no, nolaila, aole he kuleana o kela a me kela ke kuai, a ke hoolimalima paha me ko maua ike ole.  Ma ka oiaio o keia hoolaha, ke kau nei maua i ko maua mau inoa.  A. S. H. KINI (w), S. M. HAALE (w).

Leleo, Honolulu, Aug 27, 1873.  613 4t* 616

 

E IKE OUKOU E NA KANAKA A pau o kela a me keia ano, e nana mai ana, i like ole na waihooluu.  O makou o ka poe nona na inoa malalo nei, ke hookapu loa aku nei makou i na Bipi, Lio, Hoki, Miula, aole e hele wale ma ko makou aina hoolimalima, ma POHAKAA, apana aina e waiho ana ma Kalihi-uka, Apana o Honolulu.  Ina e loaa ana i kekahi o makou, kekahi o keia mau holouolona, e uku no i $1.00 no ka holoholona hookahi.  Ke hookapu pu aku nei hoi makou i na kanaka a pau, aole e kii a lawe wale i na mea ulu o keia apana aina.  Ina e kue ana kekahi i kela olelo hoolaha, e hana no makou iaia ma ka mana o ke Kanawai.  E hoolohe a hoopono!  E. M. KAPELAKA, W. B. KAINA, J. NAWAHIE.

Kalihi-uka, Aug 27, 1973.  613 4t* 616

 

E IKE auanei na kanaka a pau ma keia Olelo Hoolaha, owau o ka mea noua ka inoa malalo iho, ke pa pa aku nei au i na kanaka, na haole, pukiki, pake a me keia ano kanaka, kane, wahine, kamalii a pau loa, aole e hele wale maloko o kuu kai hoolimalima, i ka wa a ke kai e piimai ana, oia hoi o Waialae-iki, e pili la me Wailupe, a mawaena o Waialae-nui, Oahu, ua kapu loa.  O ka mea hookuli i keia, e uku no i $1.00.  Aole no hoi e ae ia kekahi upena a mau upena paha, e komo a lawalu maloko o ua kai nei, nolaila, ke koho nei au ia N. Luiea, i Luna nana e hopu, a o kona hope paha.  E lilo keia i Kanawai no ua aina ia a hiki i ka wa e pau ai o ka’u hoolimalima ana – A no ka oiaio, ke kakau nei au i ko’u inoa.

JOHN H. KAMANU.

Puunui, Honolulu, Aug. 29, 1872.  613 3t 615

 

MA KE KEENA O KA Lunakanawai KAApuni o ka Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka waiwai o Wahinepio w, no Kalaupapa, Molokai i make.  Mamuli o ke noi ana mai o Kupihe k, ka Lunahooponopono o ka waiwai o Wahinepio w, no Kalupapa, Molokai, ko H P A i make aku nei, a he kahu hoi no ke kino a me ka waiwai o ke kaikamahine oo ole o ua Wahinepio w ia, e noi aua i ka ae ana o keia Aha, i kona kuai ana aku i ka waiwai paa o ua Wahinepio w la, no na kumu kupono i wehewhe imua o ka Aha.  Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau, ke pili, o ka Poaha, oia ka ia 11 o Sepatemaha, 1873, ma ka hora 12 or ke awakea, ma ka Hale Hoo kolokolo ma Lahaina, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi ia a me na mea kue ke hoike ia.

ABR. FORNANDER,

Luanakanawai Kaapuni Apana Elua H. P. A.

Puuko, Molokai, Augate 14, 1873.  612 3t 615

 

MA KA WAIWAI O Naohe (k), o Honaunau, Kona Hema, Hawaii i make.  Ma ka Keena o kekahi o na Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina.  Ua heluhelu, a ua waihoia ka palapala noi a Emilia Kahele, e noi ana, e hoonoho iaia i Lunahooponopono ma ka waiwai o Naohe (k), no Honaunau, Kona, Hema, Hawaii, i make aku nei.  Nolaila, ke kauoha aku nei na kanaka a pau, ke pili o ka Poaono, oia ka la 27 o Sepatemaha 1873, ma ka hora 10 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Kona Hama, oia ka la a me kahi i kohola no ka hoolohe ana i ua nonoi la, a me na mea kue ke hoikeia.  CHARLES F. HART,

611 3ts  Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu H. P. A.

 

MA KA WAIWAI O HABAKUKA K, o Lahaina, Maui i make.  No ka mea, ua haawiia mai ka mana ia maua, e ka Mea Hanohano Abr. Fornander, ka Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Hookolokolo Aiua o ko H P Aina, ma ke ano Aha Hooponopono Waiwai Hooilina, e kuai kudala aku i na waiwaipaa o Habakuka, o Lahaina, Maui i make.  Nolaila, ke halia aku nei, e kuai kudala ia ana ua mau waiwai paa la o Habakuka, o Lahaina, Maui i make, ma ke aio o ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, ma ka ia 20 o Sepatemaha, M H 1873, ma ka hora 12 o ke awakea.

2 apana aina hui Kaanapali,

1 “ “ kalo ma Lahaina.

1 “ Pahale “ “

L. AHOLO a me MUOLO, na Luna Hooponopono.

Lahaina, Au 15, 1873.  612 4ts 615

 

Amara a me ka kapili kapuai Lio!

UA WEHE AE NEI KA MEA NOna ka inoa malalo iho nei, i Hale Amara, ma ke Alanui Moi, e kokoke ia i ka uapo a Hooliliamanu, a ua makaukau oia e hana i na ano a pau ma ia laina  R. WILSON.

607 3m 618

 

HALE KUAI KIKAHAKAIWAINAPALI!

 

HAYSELDEN BROS.

[KOMO ME PELEKA.]

 

E kuaiaku ana laua i na

Waiwai Lole a pau!

ME KE KUMU LILO NO NA HEBEDOMA EKOLU !

E hoomaka ana ma ka Poaono Aug. 16.

EIA MALALO IHO NEI KEKAHI O NA ANO LOLE A LAUA E MAKEMAKE

NEI E KUAI HOOPOHO AKU:

 

Na Lole huluhulu keokeo, Huluhulu eleele

Huluhulu ulaula, Lole merino, Halua, Kalepa,

Kaiakou, Lole wawae kane, na Kuka,

Puliki palemai wawae, Palemai oluna,

Lei ai, kakini, Ai kala, a me na mea a pau

e pili ana i na iole o ke kane.

 

            E HAAWI ANA LAUA I Makana Manuahi I KA POE A PAU

E LILO ANA $2 (he Elua Dala) a oi aku.

 

E hoi mai ana o PELEKA mai KIKANE mai iloko o na pule paha ekolu i koe

 

ME NA WAIWAI LOLE HOU AOHE I KANA MAI,

 

A E KUAI MAKEPONO LOA IA AKU ANA

 

HAYSELDEN BROS. (KOMO me PELEKA.)

 

N. B. – Aole makou e wehe koke ana a hiki i ka HORA UMI A.M. o ka POAONO.

no ka paa i ke kau i na kumukuai make pono loa ma na Lole a pau.  [611-6t 616

 

AI HANAI I KA MOA! – Mai keia wa a ku, e kuai makepono loa ak u no au i ka ai e hanai ai i ka moa, i ka poe e makemake ana, a e loaa no ma Ulakoheo, Honolulu.  CHULAN &Co.

Honolulu, Mar 25, 1873  (581 1y)  (Kiulana ma.)

 

JUDD & LAINE (Alani a me Laine.)

NA MEA KUAI MEA AI o na lako ai a pau na mea ulu, a me na mea hoomomona lio Halekuai malalo o ka Hale Mu, Alanui Papu, Honolulu.  564 1y

 

Ohi Aie, Mahele Olelo, Kokua i na Pilikia o ka Lahua Hawaii!

AUHEA OUKOU E NA HOALOHA o ke Kulanakauhale Alii, ela no ke keiki o ka ua “Ukiukiu” ma kona Keena, makai aku o ke keena o S. B. DOLE (Kole).  O ka poe a pau i loaa pilikia me na kanaka ili keokeo, hawawa i ke kamailio ma ka olelo paheehee o na KAMEHAMEHA, e naue mai maanei, a na’u e nemunemu me lakou, a pau ka pilikia.  Pela no na hoa i pilikia i ka loaa ole mai o ke aie, ua kuu ilima menemene e wehe i na hipuu o na Eke Dala a ka poe ale, a iu mai na pohaku Ala e olioli ai na maka.  E launa mai e na makamaka o Hawaii Ponoi, me ko oukou aloha, me  J. PORTER GREEN.

Augate 18, 1873.  612 2ni

 

Hoolaha a ka Lunahooponopono Waiwai.

MA KA WAIWAI O Kanakanui (K).  I make, a oiai, ua loaa mai ia’u ka mana Luna Hooponopono Waiwai o Kanakanui, o Lihue, Kauai, i make aku nei.  Nolaila, ke kauohala aku nei ka poe a pau ana i aie aku ai, e hoike koke mai iloko o na malama eono mai keia la aku, a i ole, e nele loa aku no lakou; a o ka poe i aie mai iaia, e hookaa koke mai.  W. H. RICE, Lunahooponopono Waiwai.

Lihue, Kauai, Aug 15, 1873.  612 4t* 615

 

Loio.

UA MAKAUKAU KA MEA NONA KA INOA malalo e kokua i na poe a pau o ka Apana o Hamakua, Hilo, Puna, a me Kau, no na hihia a pau loa, e loaa ana la lakou ma keia mua aku, ma na hihia kanawai.  A ua makaukau no e kokua i na poe makemake e hooponopono na waiwai o na poe make.  A ua makaukau no e hana i na Palapala Hoolilo Aina, Kuai Waiwai, Hoolimalima Aina, Hoohiki keiki, Hooilina waiwai, a me na palapala o kela ano kela ano.  A ua makaukau no e ohi i na aie a ka poe ale aku ia hai, a me na hana e ae a pau loa e pili ana i ka Oiahana Loio.  Nolaila e naue mai oukou; ke pilikia, a e loaa no oukou ia’u ma ke taona o Hilo mokupuni o Hawaii.

E. G. HITCHCOCK.

608 3 m.  (ola no o AIKUE Hikikoki.)

 

HALE PAI KII NANI,

 

MA ALANUI NUUANU!

 

UA PAU KO AKIONA HUI ANA ME AHI, ma ka

Hale Pai Kii Hoolele-aka-Helu 65,

ma Alanui Nuuanu.  Nolaila, ma kela hope aku, e pai aku no au i na kii me ka maikai loa a me ka uku makepono no hoi, ma ia wahi kahiko no.  O na iole komo i ka wa e pai ai, ela no la!u, kupono no na wahine a me na kane – kuka paina loloa kaula wati, komolima, kamaa buti, papale, a pela aku – pela no hoi ko na wahine, ua iako i ua lole, peahi, komolima, gula pepelao, na pua hoonani, a pela aku.  O ka oni ole i ka wa e pai kii ai.  ola ka maikai !oa.  I ka wa e paiia ai, e haawi mua ia ka hapalua o ka uku, a pau ke kii i ka hana ia, a kii mai, alaila, hookaa pau loa.  I keia wa, e hoolaulea, u ana au a nui na hoa’loha, aole hoi e like me ka wa a k hi kapena mua ka plena.  AHI (pake).

Honolulu, i kai 9, 1873.  #07 6m

 

JOHN T. WATERHOUSE!

 

[KEONI WALAKAHAUKI].

 

- NONA NA-

 

HALE KUAI MA KA UA PO

 

- A ME -

 

KA HALE KUIA HELU UMI

 

A no no i loaa mai nei ma ke kiapa D. C.Murray, na iole hou a Keoni T. Walakahauki i wae ai na mea kupono wale no i keia makeke, oia hoi

 

Na Hainaka Silika ulaula palahalaha,

Lihilihi Kihei a pela aku,

Eia no hoi ka Ulalii ke waiho nei,

Pua hou kupono i na kihei apana,

Ahinahina Pelekane nao nunui,

Kukaenalo manoanoa,

Ainakini maikai,

Na Keokeo Paina,

Alapia hululu Helu I,

Na Lipine maikai loa o na ano a pau,

Na Lohe palena o na wai

hooluu uliuli, olenalena a omaomao.

Kihei huluhulu nu hou,

Palule huluhulu,

Palule Kalakoa,

Palule Keokeo,

Kuka, Wawae, Poliki,

Kaula lio, noho lio Pelekane,

Aho Upena, Aila Pena, pena,

Ipuhao nunui baila aila a kalo,

Na mea ai, a pela aku, a pela aku,

E hele mai e ike kumaka no oukou iho !

604  2m 615

 

E HELUHELU I KEIA

 

O ka poe a pan i makemake e loaa

 

Ona mau kii

 

O ko lakou

 

MAU HOALOHA a me na MAKAMAKA

 

O ka wa wale no keia e loaa ai ma na

 

Kumukuai Haahaa loa!

 

MA KA HALE PAI KII O

 

DICKSON

 

612y  Helu 61 Alanui Papu.

 

OLELO HOOLAHA AKEA!

 

E IKE auanei na kanaka a pau loa, na Haole.  Pake, kanaka Hawaii

( ) wau no o

 

AHI (Pake,)

E noho ana ma ke Alanui Nuuanu, Helu 65 malalo o ka Hale Pai Kii.  E hana ana au me ka uku makepono loa, oluolu a haahaa na kumukuai.  Emi loa.  Na Pahu-kupapau no ano.  Na Pahu lole koa maikai loa.  Na Moe laau nani loa.  Na hana mamalu.  Na mea hana moe.  Na Pahu nahaha o kela ano keia ano, no ke kumukuai makepono loa E hele mai oukou e amailio pu me a’u i ike maka.

AHI (Pake.)

Maraki 19, 1873.  590 5m.

 

AKIU PAKE.

 

HANA I NA KAMAA

 

HILA AULII MAIKAI

 

ALOHA OUKOU @

me na wahine mak@

Iwa kiani o Paliuli @
ka meo nona ka ina ni@

e noho ana ma ke Ala @

na ka Helu 65, malalo @

aka,

Na Kamaa Buti maikai loa i hanaia me ka ili Farani maikai loa, no ka uku haahaa me ka oluolu.

Na Kamaa Wahine maikai loa o kela a me keia ano, no na ili Farani maikai loa no ka uku oluolu.

No ka hana ana i na hila o ke kamaa me ka paa loa, a maikai kupono i ka makemake me ka uku oluolu loa – A no ke poho ana i na kamaa nahaehae me ka maikai loa no ka ulu oluolu loa.

Na ili noho lio o kela me keia ano – he nui wale na ili maikai loa.  Eia hoi kekahi, o na kamaa a pau a’u e hana ai, a i na ua ikeia, ua kapukuhi, a nohae, a kahuli a puka paha iloko o ka makahiki hookahi, e hoihoi mai a na’u no e hana meka uku ole.  A o na kamaa i waihoia ma kuu lima a hala na mahina 3, e kuai kudula aku no au no ka loihi loa.  Nolaila, e hele nui mai oukou ma kuu hale hana kamaa, e ike maka i na hana a pau, i pau ke kuhihewa, a e hana no au e like me ko oukou makemake, ka aulii hulali o na kuihao malalo o na nila, e uheuhene ana i ka papa o Maukele, e aloha ana i kona hoa, ka uwe a ke kamaa ke hanaia

590 6 m

 

J. NOTT & CO.,

 

NA MEA HANA

 

TINI, KELEAWE,

 

A HAO PAPAA

 

HELU 9 : : ALANUI KAAHUMANU

 

Ua kiki ia laua ke hana i na ano a pau e pili

ana i keia laina, e like me ka

 

Hoomoe ana i na Piula Wai,

 

HAO A PIULA PAHA.

 

HAWAII PIULA NO NA HALE LAAU.

 

EIA HOI KEKAHI

Eia ma ko laua wahi i na wa a pau,

- NA –

LAKO PIULA!

 

O KELA ANO KEIA ANO.

 

KAPUAHI HAO,

 

O NA ANO A PAU

 

A ME NA KUMUKUAI A PAU,

 

Papaa Kepau, Piula Wai,

Paipu Hao, Paa Ziniki,

Pauma Wai, Ki Wai,

 

NA KAPU A ME NA PAKEKE HAO !

 

Papa Holoi, Na Ipu-hao,

Iliwai Laho Lio, Pa Palai,

Kui kakia moena,

NA PAPAA HAO KAUPAKU HALE 26x84,

Na Palaki hamo puna me Holoi hale,

Na Ipukukui hele po,

A me na mea e ae he nui wale ke helu aku.

1 yr.