Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 34, 23 ʻAukake 1873 — Page 2
| This text was transcribed by: | Maria Aldave |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
MA KE KAUOHA.
UA hookohuia o CHARLS GULICK, e ke ‘Lii ka Moi, iloko o ka Ahakukamalu, i Luna Hooiaio Palapala no ka mokupuni o Oahu, i kulike ai me ka Pauku 1266 o ke Kauawai Kivila
Hale Alii Ioliani, Aug. 12, 1873.
UA oluolu i ke ‘Lii ka Moi, ka hookohu ana aku i na Keonimana nona na inoa malalo iho, no ka Papa Ola Hawaii. Chas. H. Judd, J. U. Kawainui, J. Kahai.
Hale Alii Iolani, Aug. 16, 1873.
MA ka la 6 o Augate, ua hookohuia o Henry Dickenson Esqr., Junior, i Luna Hooiaio no ka iawe ana mai a me ka hooiaio ana i na palapala no ka apana o Lahiana, mokupuni o Maui. THOS. BROWN, Luna Hooiaio Kope.
Honolulu, Aug. 6 1872.
Apouoia e Edwin O. Hall, Kuhina Kalaiaina.
UA huikalaia no kanaka nona na inoa malalo iho, a ua hoihoi hou ia aku ko lakou mau pono Kivila, e ke Lii ka Moi, a ke kukala ia aku nei. ua kupono lakou no na oihana e pauleleia ai, ka inoa hanohano a o ka pomaikai paha, maloko nei o ke aupuni.
A. Kaopuiki, no Waialua, Oahu ; K. Kapukui, no Nawiliwili, Kauai ; J W H Kou, no Koolauloa, Oahu ; Julien M. Riviere no Lahaina, Maui. - EDWIN O. HALL,
Kuhina Kalaiaina.
NO KA BAKA. – I mea e maopopo ai ka palapala hooiaha no ka Baka, ke hoakaka nei, aole kuai ke Aupuni ka baka a kanaka ; aka, i mea e hiki mai ai ka mea ike ka hana ana o ka baka ma kekahi hana okao, i ike ole ia maanei, ola hoi e like me ka hana ana o kahi haole o “Culp,” ma Kaleponi, nolaila ka haawi ana o na dala i hoopukaia ma na nupepa. E.O. HALL, Kuhina Kalaiaina.
Oihana Kalaiaina, Augate 8, 1873.
I KEIA la, ua kohoia o W. Panihale, i Luna Pa Aupuni, no ka Apana o Honolulu, Mokupuni o Oahu, ma kahi o P, Kaaiahua i waiho mai. D. KALAKAUA, Hope Kiaaina.
Keena Kiaana,i Oahu, Honolulu, Aug 2, 1871. 610
I ‘KEIA LA ua hookohuia aku keia poe Keonimana malalo iho, i mau Komiaina no na Ala Liilii a me na pono Wai, no na Apana o Ewa a me Waianae, mokupuni o Oahu, a o na hookohu ana mamua no na luna o keia Apana ma ia ano, ua hoonalowaleia.–J. R. Williams, S. Kaanaana a me H.U. Mahi. EDWIN O. HALL, Kuhina Kalaiana.
Keena Kalaiaina, Aug. 4, 1873. 610 3ts
HOOLAHA.–E hamama no ke Keena Kalaiaina a hiki i ka la 20 o Augate e hiki mai ana, no ka poe e hele mai ana e kukakuka no ka hiki la lakou e hoolawa i POI PAAKiKI o ke ano maikai, no ka Hale Paahao o Kawa, no ka manawa he hookahi makahiki, mai ka la 1 aku o Sepatemba A. D. 1873.
O ka nui o ka Poi i makemakeia, i 10,000 paona no ka malama a e laweia a waiho ma ka Hale Paahao me ka nui a ma no manawa a ka luna Paahao e kuhikuhi ai, a oia iho no ka luna nana no ka maikai o ka poi.
Ina e haawiia ka palapala Aelike i kekahi poe, e hoopaa e mai oia i Hookahi Tausani Dala Bona, no ka hooko pono ia ana o ia mea.
Aole loa e hoopaa ke aupuni iaia iho, e ae aku i ka mea koi haahaa loa a mea e ae paha. EDWIN O. HALL,
Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina, Aug. 4, 1873.
HOOLAHA. –E hamama no ke Keena Oihana o ka mea nona ka inoa malalo iho, ma ka Hale Koa, a hiki i ka la 20 o Augate e hiki mai ana, no ka waiho ana mai ma ka palapala o ka poe e makemake ana e hoolawa mai i ka poi o ke ano maikai loa i ka Oihana Kaua, no ka manawa he hookahi makahiki ka loihi, e hoomaka ana mai ka la mua aku o Sepatemaba A. D. 1873.
O ka nui i makemakeia, he 10,000 paona no ka malama, a e laweia ma ka Hale Koa, e like me ka nui i makemake ia ma keia a me keia manawa a ka Akukana Generala i manao ai he pono, a oia no ka luua nana no ke kupono o ka ai.
O ka poe e haawiiaana ka Palapala Aelike, e hoopaa pu mai i Hookahi Tausani Dala Bona, i hooko pono ia ai ka Palapala Aelike.
Aole no hoi e hoopaa ana ka mea nono ka inoa maialo iho i ka mea emi o ke noi a mea e ae paha.
CHARLES H. JUDD, Akukana Generala.
Oihana Akukana Generala, Augate 6, 1863.
HOOLAHA –E hamama no ka puka o ke Keena Kalaiaina, no ka noonoo ana i ka poe kupono nana e hoolawa i na IO BIPI i ka Halemai Lepera ma Kalini, ka Halemai Pupule a me ka Halepaahao o Kawa. a hiki i ka la 9 o Augate, no ka manawa he hookahi makahiki, mai ka la 11 aku o Augate 1873. E hoopaa mai ka poe e haawiiaana ka palapala aelike i na Dala Elima Heneri, i mea e malama pono ia ai ka hooko ana o ia palapala aelike. Aole no e hoopaa ana ke aupuni iaia iho, e ae aku no ka mea noi haahaa loa a mea e ae paha. EDWIN O. HALL, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iulai 30, 1873.
KE HAIIA aku nei ka lohe i na kanaka a pau i loaa ole ka lepera. mai keia la aku a mahope aku nei, ua hookaawale loa ia na aina o Kalaupapa, Waikolu, a me Kalawao, ma ka aoao makani o Molokai, e ka “Papa Ola,” i wahi e noho kaawale ai no na mai lepera ; a ua kapu loa na mea e ae a pau sole e hele aku, a o na moku a pau, na waapa a me na waa ke papaia aku nei, aole e ku a pae ma ia mau wahi, aia wale no a ae aku ka Papa Ola : ua hookapu pu ia no hoi ke alanui e moe ia maluna o ua mau aina la, a ua papa ikaika loa ia no hoi na kanaka a pau, aole e hele malaila me ka ae ole o ka Papa Ole a o koua agena paha. Ke konoia aku nei no hoi ka lehulehu, e nana i ka Pauku 5, A, o ka Mokuna xxxiii o na Kanawai o 1870, penei :
PAUKU 5 (A.) Aole no e aeia kekahi mea i loaa ole ia ia ka mai lepera, ke hele aku a e noho paha maluna o kekahi alua, wahi, a iloko paha o kekahi pa i hookaawaleia e ka Papa Ola, no ka hookaawale aua a me ka hoomalu ana i ka poe mai lepera, ke ole e loaa, mua ia ia ka palapala ae a ka Peresidena o ka Papa Ola, a i ole ia o kekahi luna i hookohuia e ka Papa Ola : a ina i loaa loaa kekahi kanaka maluna o ka aina, wahi a pa paha i olelo mua ia, me ka palpala ae ole, ina i ku ka hewa iaia imua o kekahi Lunakanawai Hoomalu a Apana paha, e hoopaiia i ka uku aole e emi mai malalo o na dala he umi, aole hoi e oi aku i na dala he hookahi haneri no kelo p me keia hewa ; a i uku ole i ke dala, alaila, e hoopaahaoia ma ka hana oolea a kaa ka uku hoopai a me na koina o ka Aha.
E hookoia ke kuhikuhi maluna ae me ka ikaika mai keia la a mahope aku nei.
Ma ke kauoha a ka Papa Ola. CHAS. T. GULICK
Kakauolelo Papa Ola
Keena Kaiaiaina, Iune 18, 1873.
I KEIA la, ua hookohuai aku ka poe nona na inoa malalo iho nei, i mau Luna Helu no na apana ohi auhau a pau o na mokupuni, no ka 1873 :
OAHU........Honolulu........................................C. H. Judd
Ewa a me Waianai........................A. Kaoliko
Waialua...................................S. M. Naukana
Koolauloa.........................................J. Amara
Koolaupoko..................................E. H. Boyd
MAUI ........Lahaina......................................D. Kahaulelio
Wailuku................................... T. W. Everett
Makawao........................................M Kapihe
Hana......................................M. P. Peenahele
MOLOKAI A ME LANAI............................E. H. Rogers
HAWAII ...Hilo..............................................F. S. Lyman
Hamakua.........................G. W. D. Halemanu
Kohala Akau...................................C. F. Hart
Kohala Hema.........................P. Kaaekuahiwi
Kona Akau.....................................S. K. Kaai
Kona Hema...............................D. H. Nahinu
Kau ............................................Thos. Martin
Puna.........................................................J. Ili
KAUAI ......Hanalei...........................................H. Johnson
Anahola......................................Kapahuelima
Lihue...........................................S. Kamahalo
Koloa.....................................G. W. Lilikalani
Waimea........................................V. Knudsen
NIIHAU ............................................................J. H. Kaika
ROBERT STIRLING, Kuhina Waiwai.
Keena Waiwai, Iune 16, 1873. 603 2m
E HAAWIIA ANA I MAKANA HE HOOKAHI TAUSANI DALA i kekahi hui a kanaka paha, oia hoi ka mea mua e hoomaemae maikai ai ma ka mea hana a “Culp,” i na lau paka maoli i hoouluia ma Hawaii nei, a lawe aku i waho o ka aina i na paona he iwakalua tausani ( 20,000 ;) me ka hoomaopopo nae, o ka poe e ake ana i keia makana, e hoike e mai lakou i ke Kuhina Kalaiaina mamua ae o ka la 1 o Maraki 1874. EDWIN O. HALL.
Kuhina Kalaiaina.
Honolulu, Mei 26, 1873.
HOIKEIKI NUI MA AMERIKA HUI.–Ma ka la 11 o keia malama, ua loaa mai i ko kakou Kuhina o na Aina’e, he palapala mai ke Kuhina Noho mai o Amerika ma ko kakou alo alii, me ke kope pu o ka olelo kuahaua a ka Peresidena o Amerika Huipuia. O ka manao nui o ia palapala, e hoike maiana ke Kuhina Noho, e malamaia ana ka Hoikeike Lahui o na mea hana lima a akamai, na hua ulu o ka lepo a me na mineminerala, ke malamaia ana ma’ke kulanakauhale o Piladelapia, mokuaina o Peniselavenia, e weheia ana ma ka la 19 o Aperila 1876, a e pau ana ma ka la 19 o Okatoba o ia makahiki hookahi, i kulike ai me ka hooholo ana a ka Ahaolelo Hui. Nolaila, ua kono ia mai o Hawaii nei, ma ke ano maluhia, naauao a me ke ano hoaloha kuloko a pili lahui, e hoouna aku i ka kakou mau mea kupono i ka hoikeike, no ia Hoikeike Lahui. He makahiki nui no hoi ka makhiki 1876, no ka mea, e malama ana na puuwai Amerika oiaio a pau ia makahiki, i was Iubile, no ka mea, oia no ka puni ana o na makahiki he haneri o ko Amerika Hui noho ana malalo o ke aupuni alii kui.
Ma ka hora 8 o ka po Poakahi iho nei, na holo aku ke Kilauea no Lanai, Lahaina a me Maalaea. A ma ke kakahiaka nui Poakolu iho nei, na ku mai.
Huakai Ohi Dala.
I NA Luna, a meka poe lawe Kuokoa : -- Ma ka hebedoma mua o ka malama aenei o Sepatemaba, e haalele ana ka Hope Lunahooponopono o ke Kuokoa ia Honolulu nei a e holo ana oia i ka mokupuni o Maui ma kana hana mau. Nolaila, ke hai e ia aku nei ka lono ia na Luna, e ohi mai i ka oukou mau aie a e hoakoakoa iho, a pela no hoi ka poe lawe pepa i hookaa ole, e hookaa aku i ko oukou mau Luna. Pela auanei kakou e hooloihiia ai ma ke ano kukai like. E hookaaia mai na aie a pau o na wa k hala.
Pela no hoi na Luna Kuokoa ma Hawaii, e makaukau ana oia e holo e kaapuni i ka moku o Keawe ma keia hana hookahi, nolaila e ohi mua mai oukou i na dala a ka poe lawe pepa i makaukau mua, mamua ae o ka hiki kino ana aku. E haalele ana ia Honolulu ma ka pule mua o Okatoba, a e hiki mua ana ma Kona ; a malaila aku i Kau, Puna, Hilo, Hamakua, a me Kohala. E makaala i keia.
Honolulu Aug. 16, 1873.
KA NUPEPA KUOKOA
–ME–
Ke Au Okoa
I HUIIA.
Published every. Saturday, $2 a year.
REGULAR EDITION, : : : : : 4, 872 Copies.
NA PEPA PAI MAU IA, : : : : . HE 4,872.
HENRY M. WHITNEY.
Publisher and Editor, (Luna Hoopuka.)
JOS U. KAWAINUI.
. Associate Editor. (Luna Hooponopono.)
HONOLULU , AUGATE 23, 1873.
Ke Kuikahi ano Nui.
Ma ka huakai makaikai a ka Moi o Peresia ia Europa. ua lawe pu oia me kekahi manao nui iloko ono iho. Mamua iho nei, ua paholaia kona aina e ka wi a me ka mai ahulau, a ua pilikia maoli kona mau makaainana Aka iaia i hiki ai i Ladana, aia hoi me he mea la, ua ikeia aku ka Moi o Peresia na hui e noonoo me kekahi Ahahui Beritania o ka poe waiwai, ma o Barona Reuta la, ka Indaio waiwai i ikeia he moi no ua waea olelo o Europa. Ma ia mea, ua ae aku ka Moi e haawi i kela Ahahui Beritania i ka mana nui oi kelakela i lohe olia mamua, oia ae ana ; Kanahiku makahiki ka loihi. Ma ka olelo ponoi a ka nupepa Nu Hou. Hoikieike Kii o Ladana, ua ikeia keia mau olelo : “Me he mea la, ua kuahaua mai la ka Moi o Peresia i ka poepoe komohana. Eia iloko nei o Peresia, he wa maikai e hookahakaha ai me ka maua keakea ole ia, ka mea nana e ike aku ia oe, heaha kau. O kuu aina, kuu mau ululaau, kuu mau maine, kuu mau pohaku momi, ka luhi o kuu mau makaainana, ka malama ana i ke ola o ka poe a oukou e hoolimalima ai, na loaa dute a’u e ohi ai, ka maluhia a oukou e makemake ai e malamaia, o lakou a pau no oukou wale no, malalo o na kumu oluolu no oukou a pomaikai hoi no’u ponoi a me ke aupuni. E hoohui, ia oukou iho malalo o kekahi poe hui, hookupu i na dala, e hoohana aku i ko oukou miki hana, a mahope o ka uku ana mai i puu dala oluolu no ka hanohano alii i ko’u waihona, e lawe ae oukou i ka hoomalu ana no ka manawa kokoke i Keneturia makahiki e hiki mai ana i na pomaikai a pau a oukou e hiki ai e unuhi aku mai o lakou aku !”
Na ka pepa hookahi no hoi maluna ae, i hoopalahalaha hou mai penei : “Malia paha, aole he hana wiwo ole a haawina aina nui e ae i haawiia ma ka manao maikai, a i ae me ka hilinai e like me keia, mai ka hookumu ana mai o ke ao nei. Aohe he mea e kanaluaia ai, he oi aku ka maalea e puni ma ka pepa mamua ae o ka mea ae o ka holomua ma ka io. E ike ena kanaka i na pomaikai me ka hoohewahewa ole ; aka, no keia manawa, aohe mea i ike e i kona huki hope ana. Aka, aia no nae, a ke ku la, a ke hooia la i ko ka Moi manao maikai no kona hoohoihoi, makemake hana, ike mua a aloha kanaka.”
Eia hoi malalo iho nei ka olelo a ka nupepa Public Opinion o Ladana :
“Eia ke ano o ka haawi ana a ka Moi o Peresia ia Barona Renta (Reuter) he Iudaio waiwai loa, i na pomaikai o na ano a pau o kona aina. E loaa iaia (Reuta) na pono a pau e kukulu ai i alanui kaa ahi mai ke kai Casepiana ahiki i ke kai kuono o Peresia, a alanui kaa ahi e ae paha ana e manao ai he kupono, no ka manawa maloko o na makahiki he kanahiku. O ia pomaikai, e haawi pu ia no ia oe na alanui hele. O na aina aupuni i makemakeia e oe no keia mau hana, e haawiia aku no ia oe me ke kumukuai ole, a o na aina nae o na kanaka, e kuaiia me no kumukuai kupono ia wa. O na pohaku, na one, ka iliili a me na mea a pau maluna o na aina aupuni, i makemakeia no ka hoomoe ana aku o na alanui, e loaa wale no i ka Barona a me kona mau Elele, no ke kumukuai ole, a o na paahana i hoolimalimaia no ia mau hana, e hoolakoia i na ai, na holoholona no ka hana kaumaha a pela aku, no na uku haahaa. O na lako hana e hookomoia mai ai e ka Barona a me kona mau Elele no na alanui a me na hana e ae ana, e hookuuia na dute a me ka uku maluua o na kanaka i hele mai ma ia mau hana a me na mea hoouku e ae paha a ke aupuni ; aole loa no hoi e kauia i anhau maluna o na aina, na hana a me ka puali o ka aoao hana. E hooholoia ka lakou hana, o ka lakou mau mea ulu a me na mea hana ia iho me ka lima, e hoolahaia a e laweia aku paha mailoko aku o ka aina me ka uku ole. Alaila, o ke aupuni hoi ma kela aoao, e loaa iaia i iwakalua hapa haneri o na loaa mailoko mai o na loaa o na laina kaa ahi, a mahope o ka pau ana o na makahiki he kanahiku, e haawi loa ia a lilo ia mau alanui no ke aupuni o Peresia, koe nae kekahi mau hooponopono ano hou iloko o ia wa e kuka pu ia ai me na aoao i komo iloko o ia hana. E uku ia no hoi i kumukuai makepono no na hale a me na waiwai e ae i ona ia e ua poe laina ia. E koe ke gula, ke dala a me na momi makamae i ke aupuni o Peresia, aka o na mineminerala maluna o na aina aupuni, e hanaia me ka uku ole, ma ke ano, ke uku mai ua poe nei nana, ua mau laina nei i umikumamalima hapa haneri i ka waihona o ke aupuni mailoko mai o na loaa o ia mau hana O na mineminerala o na kanaka maoli o ka aina ihana ole ia i na makahiki elima, e haawi pu ia no ia i ka Barona a me kona mau Elele, ke makemake lakou pela, a o na maine e loaa ae ana ia lakou ma ka imi ana, e kuai ia ma ke kumukuai o ka lepo maluna ae o ka lepo waiwai. E haawi puia no hoi ia lakou, na aina aupuni a pau a lakou e makemake ai, me ka uku hoolimalima ole, oia hoi na aina e pili ana i na wahi e hana ia ana na maine, a e pili pu ana paha me ke alanui a i ole ia, me ke alanui kaa ahi paha, a o ka pomaikai no ka hana ana i na maine, e haawiia i kanahiku makahiki. No ia kumu hookahi, ua haawiia na pono o na ulu laau o ke aupuni,. ke hoana okoaia he umikumamaiima hapa haneri o na loaa o ia mau mea no ke aupuni. Ma ia ano hookahi no hoi, o na aina aupuni keia i makemakeia no ka eli auwaha wai, na punawai, a me na hana pili wai e ae, e waihoia no ia aia i ko ka Barona makemake ; e hoana e ia no nae he umikumamalima hapa haneri o na loaa no ke aupuni, oiai hoi e paniia na lilo o na aina o kanaka mamuli o na po ho i hookauia maluna o ko lakou mau aina iho. No ka hana ana i na alanui kaa ahi a me na hana e ae, ua hoomanaia ka Barona a me kona mau kokua, e hoahu i puu dala eono miliona ka nui, ma ke ano a lakou e makemake ai. Ma keia puu dala, e hoopaa ke aupuni o Peresia e uku aku i elima hapa haneri uku kuala, me elua hapa haneri no ka waihona lilo mau ; o laua a elua, e hoopaaia maluna o na loaa aupuni o na maine, na ulu laau, na pono wai a me na loaa dute. Aia ke komo mai o keia hoopaa a ikeia ka paa ana o ke alanui hao mawaena o Reshed a me Ispoham.”
Na Dala Gula.
Ma ka Poakolu iho nei, ua malama ka Papa Kalepa o Honolulu nei, he halawai. A ma ia akoakoa ana, na hoohlo lokahiia e hoopaa i ka waiwai io o ka hapaha ulaula Beritani (Savereign) i elima dala ; i ke dala kini ulaula Paniolo (Doubloon) i umikumamaono dala ; i ka hapaha ulaula Farani, i elima dala a me ka hapaha ulaula Rukini i elima dala. O keia no na waiwai a kakou i hele iho nei he mau makahiki mamua, a hoemiia iho nei, a o keia hoololi hou ana, he hoihoi hou ana aku no ia e like me ka maa ma ko lakou mau waiwai io mamua loa, i hiki ai ia mau dala ulaula ke laweia mai iauei a hoolawa iho ia kakou me na dala ulaula Amerika e laweia nei i waho o ka aina, no ka mea, he oi ae ko lakou waiwai io ma na wahi e ae mamua o koonei.
O ka waiwai io o ke dala kini Amerika ma Kina, he iwakalua kumamakahi dala, a ma Kapalakiko iho, a like me kanaha kumamakahi hapalua keokeo Amerika. Nolaila, aole e hiki ia kakou ke ike e noho loihi iho ana na dala ulaula Amerika iloko nei o kakou, kahi he kanaha wale no hapalua keokeo Amerika. Ke lana nei ko makou manao, e hoopaa mai ana ke aupuni i na waiwai io o na dala ulaula Farani, Rukiui a me Paniolo e like me ke koi a ka Papa Kalepa.
Ka hoopomaikai a na hana.
Ina hookahi mahiko a hana akamai e ae paha, e hoolimalima ana laua he Faneri paahana, a malia na ia mau paahana e hoolako aku he elua haneri poe pakui hou mai. A ma kahi o ka mahiko e ku ai, e kupu ae ana he wahi kauhale, a o ka mea pono i na ona mahiko e hana ai, o ka hoolako kupono i na paahana ma ka uku ana aku i na uku maikai a me na home oluolu. O na lilo no na paahana mai ka $25000 a hiki i ka $100.000, oia mau dala nae a pau, ua lu ia mawaena iho o ka lahui. E lawe mai kakou i ka Hale Hana Hao o Honolulu i hoohalike. Iloko o ke kikina pomaikai, o kona lilo aole emi malalo o ka $100.000, o ia puu dala nae ua pau loa no i ka lu ia mawaena iho nei o kakou. Ina he Auwaha maloo kapili moku ko kakou maanei, alaila o kona lilo e hiki ana paha i ka hapalua miliona dala i ka makahiki, no ka mea, malia o hukia na moku mai na pea mai a pau e komo mai ianei e kapili ai, onoai o hiki ka lilo o ka moku hookahi ke kapiliia maanei mai ka $5.000 a hiki i ke $30.000 Ina e ku ana he awa kapili moku kaua maanei, i onaia e kekahi aupuni e, o na lilo auanei no ia hana, e hiki ana i ka $100.000 o ka malama. O ka lilo no na hila paahana ma ke awa kapili moku Kaua ma Kapalakiko no ka malama o Iune he $60 000, oia hoi, he $720 000 no ka makahiki. Nolaila, e pakui mai ana na hana akamai, mahiko, hana hao, auolo kapili moku, i ka waiwai o ka aina.
Ka holomua o ke Ao kahiko.
I keia wa he ekolu mau lahui o ke ao kahiko e lilo nei i mea uune nui na ke ao malamalama, mamuli o na laina hou e puapuai aenei no ka holomua o na pomaikai hana mikiala o lakou pakahi iho. O ka mua, o lapana a makou i hoikeike pinepine aku ai mamua iho nei, a nona hoi i ikeia ai ke kupanaha o kona huliamahi kuloko iho. O ka lua, o Peresia, ke anpuni a makou e hoi keike aenei ma kekahi kolamu o ka pepa o keia la, a nona hoi ka Moi e hoopahaohao nei ia Europa a puni, ma kona ano wiwo ole a me kona makemake nui e komo ka hana iloko o kona aupuni. O ke kolu, o Aigupita, nona ke alii aole i emi hope i ko kona mau hoa apuepue ma ka hoonee ana imua. Ke paanaau nei no paha ia kakou ka’moolelo o ke ala wai Eli o Sueza, a ua alii la no i kukulu ai, a mamuli o na kokua a no poe waiwai o Beritania a me Farani, ua lilo i hana holo pono, a lilo i keia wa i ala holo makemake loa ia no ke kalepa waiwai ana mawaena o Europa a me ke ao kahiko. No kona lawa ole ia.hana nui i pau pono iho la, eia oia i keia wa ke hoolimalima la me kekahi poe waiwai o Beritania e hoomoeia i alanui kaa ahi e hoohui ai i ka aina o Nile Lalo a me Nile Luna, i ikeia o “ka aina o Soudana,” a i manaoioia oia ka aina waiwai loa o ka honua nei ma ka hanai holoholona a me ka mahiai, koe paha ke awawa o Missisipi. O ka loihi o ke alanui hao, e hoomoe ai, e 560 mile a me ka hoomoe aku i alanui lala, o lakou a pau ke huiia e hiki ana i ke 1000 mile maluna aku o kekahi wahi o Aigupita, kahi ano pilikia i na kikee o ka muliwai Nile. I mea e hookoia ai keia, e hilinai ana ke alii o Aigupita maluna o ka poe waiwai o Beritania a me Farani ; aka, oiai, he ano e ae ka ia nei hana i ka ke alii o Peresia, o ka waiwai nae, hookahi no hopena ––oia ka hookomo nui ana mai i na dala o Europa, na paahana lima, na hana mikiala a me na poe mahiai ; aole mea e ko ai ke ole ko lana kokua mai. O ke awawa o Nile Luna, ua kupono loa ia no ka hooulu huita, pulupulu, ko, kofe a me na mea ulu e ae ma ia ano ea, a me he mea la, iloko o na makahiki he umi e papalua ana ka waiwai o Aigupita e laweia aku ana i waho, mamuli o ka hana akamai a kona alii i ka hoohoihoi ana i na poe waiwai o Europa a me na paahana akamai.
O keia mau aupuni nae ekolu, ––Iapana, Peresia a me Aigupita––ua kapaia he mau aupuni hapa o ka naauao a o ko lakou mau alii, he pepehi wale aku a hookauamaha i ko lakou mau makaainana. Aka ma ke ano o ka lakou hana e hapai nei, ka hoohoiohoi ana i na haole dala o Europa a me Amerika e hookomo aku iloko o ia mau aupuni, ke hoike mai nei i ko lakou manao paa e hoopii ae i ke kulana o ko lakou aupuni pakahi iho. O na alii o Iapana a me na Moi o Peresia a me Aigupita, ua hele makaikai iho nei i na kulanakauhale nui o Europa, a ua maopopo ia lakou, ke loloiahili nei lakou i hope e kaiewa ai a nolaila he pono e hana ia kekahi mea, a i ole ia, e kauoia auanei lakou iloko o ka naaupo.
Ma keia mau nee ana o keia mau aina imua, he haawina ia e ao mai ana ia kakou, e hooikaika nui kakou ma na ano a pau e hiki ai i ko kakou mana e hoohoihoi aku i ka poe waiwai o na aina e, e hookomo mai iloko nei o ka aina, i kumu e hiki ai ke hoomahuahua ae i ko kakou mau loaa. Eia no kekahi aoao ikaika ma Iapana, a malia paha aia pu no iloko o Peresia kekah, e kue ikaika loa nei i ke komo ana mai o ko Europa malamalama. Aka, ua hala aku la ke kauoha, a e like me ke kanawai o Media a me Peresia, aole loa e hoololiia a ae ia mai e Europa naauao A ke manaolana nei makou no ko Europa aoao hoomana a me ka manaoia e like me ke kuhikuhi a ka Buke Hemolele. O ka poe e keakea nei i ka holomua ana o ka lahui, e manaolana aku ana lakou no ko lakou komo ole.
MA KE KEENA O KA Lunakanawai KAApuni o ka Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o Wahinepio w, no Kalaupapa, Molokai i make. Mamuli o ke noi ana mai o Kupihe k, ka Lunahooponopono o ka waiwai o Wahinepio w, no Kalaupapa, Molokai, ko H P A i make aku nei, a he kahu hoi no ke kino a me ka waiwai o ke kaikamahine oo ole o ua Wahinepio w la, e noi ana i ka ae ana o keia Aha, i kona kuai ana aku i ka waiwai paa o ua Wahinepio w la , no na kumu kupono i weheweheia imua o ka Aha. Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau, ke pili, o ka Poaha, oia ka ia 11 o Sepatemaba, 1873, ma ka hora 12 o ke awakea,ma ka Hale Hoo kolokolo ma Lahaina, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoike ia.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H. P. A.
Puuko, Molokai, Augate 14, 1873. 615 3t 615
E IKE NA KANAKA A PAU, ke haawi nei au la J.L. Kaaikoele i ka mana e hopu i na holoholona a pau loa, e hele nei maluna o kuu aina, ma Makawao, mokupuni o Maui, a e hookuia lakou e like me ke Kanawai o ka aina, nolaila, e makaala oukou e ka poe mea holoholona. J. PORTER GREEN.
Honolulu, Iulai 22, 1873.
EIA ILOKO O Ka Pa Aupuni o Pauoa, A. o Honolulu he 3 lio e kuia kudala ia ana, ke hiki aku i ka la i o Sepatemaba, hora 12 awakea, oia ka Poakahi. Eia ke ano o ka lio a me ka hao malalo nei : Lio k eleele laekea nui a hiki i ka ihu, he wahi keokeo iki ma ke kapuai hope akau, hao manamana ano e )( hema no Akoni pukiki—1 Lio kane ulaula maikai laekea 3 wawae keokeo kapuai hao, mamua i kuniia ma ka a-i hema D—1 Lio k ulaula lae kea MA akau
W. PANIHALE
Luna Pe Aupuni.
Honolulu, Aug 22, 1873 612 1t*
UA HOONO IO MAI KA Aha Kookolokolo o ka Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina, i ka mea nona ka inoa malalo, i kahu malama waiwai a i makuahanai no ka mea oo ole Mikahala w, no Kalaupapa, Molokao.
J.K. KUPIHEA,
Kahu Malama Waiwai a makua hanai o ka mea oo ole Mikahala w.
Honomuni, Molokai, Aug 15, 1873 612 2t* 613
OLELO HOOLAHA.
Ohi Aie, Mahele Olelo, Kokua i
na Pilikia o ka Lahui Hawaii !
AUHEA OUKOU E NA HOALOHA o ke Kulanakauhale Alii eia no ke keiki o ka ua “Ukiukiu” ma kona Keena makai aku o ke keena o S. B. DOLE (Kole). O ka poe a pau i loaa pilikia me na kanaka ili keokeo, hawawa i ke kamailio ma ka olelo paheehee o na KAMEHAMEHA, e naue mai maanei, a na’u e nemunemu me lakou, a pau ka pilikia. Pela no na hoa i pilikia i ka loaa ole mai o ka aie, na kuu lima menemene e wehe i na hipuu o na Eke Dala a ka poe aie, a lu mai na phaku Ala e olioli ai na maka. E launa mai e na makamaka o Hawaii Ponoi, me ko oukou hoa aloha, me J. PORTER GREEN.
Augate 18, 1873. 612 2m
OWAU O Kaili w, ke papa aku nei au i na mea holoholona, Bipi, lio, hoki, miula, a pela’ku, aole e hele maluna o na aina elua, HOPENUI a me LUAALAEA, ina e loaa kekahi o na holoholona i olelo ia maluna, e hele ana maluna o keia mau aina, e uku no i $1. no ke poo hookahi, a ina e poino ka mea kanu, e uku no e like me ka nui o ke poho. Pela no hoi i na kanaka o keia a me keia ano, aole e ae ia e hele waie maluna o ua mau aina ia, a ina e loa kekahi o ia poe, e uku no i $1-00. Na kuu Luna Walealii Popolo e nana a hooponopono.
KAILI w.
Hopenui, Manoa, Aug 19, 1873. 612 2t* 613
O NA APANA AINA o’U E WAIHO LA MA Kohala, oia o APUAKOHAUKUKUIWALUHIA a me PUEKE, a me kuu aina hoolimalima o Pawaa, e pili la me keia mau aina, makai o ka pa-uwea o Manuela. Ua kapu loa i na holoholona o keia a me keia ano. Ua kapu i na kanaku a pau i ae ole ia e a’u, aole loa e hookuu wale i na holoholona maluna o keia mau palena i hoike ia. Oia hoi mai ka pa uwea mauka o kahi o ko J. W. Kainapau hale noho, ma nae o Kauka, makai o ko Waianuhea, Kanakanui malalo o Komohana ko Kahui—ua kapu na mea a pau o ka aina. O J. W. Kainapau a me Keo kuu mau Luna, na laua no e hopu a hoopii ma ke Kanawai. J. MOANAULI.
Honolulu, Aug. 14. 1873. 612 4t* 617
MAU HALE E KUDALAIA ANA
MA KA POAONO AUG 30,
MA KA HORA 12 AWAKEA. MA KAPAuhi, mahope aku o ka hale noho o
MR. J.G. DICKSON.
E kuai kudala aku ana au he Hale laau o lalo, me ka hapalua o ka hale laau ae o luna, a me ka hale laau e ku wale la, nona na keena auau a me kuke, a me kekahi wahi hale laau e ae.
C. S. BARTOW,
612 2ts 613 Luna Kudala
E HELUHELU I KEIA
O ka poe a pau i makemake e loaa
Ona mau kii
O ko lakou
MAU HOALOHA a me na MAKAMAKA,
O ka wa wale no keia e loaa ai ma na
Kumukuai Haahaa loa!
MA KA HALE PAI KII O
DICKSON,
612 y Helu 61 Alanui Papu.
E IKE AUANEI na mea a pau, ua hookohu aku maua ia Kawaapalaole, i Luna nana a hoomalu, a malalma i ko maua mau aina e waiho la ma Kawanui 1, Kona Akau, Hawaii, a nona ka mana e hopu a hoouku i na holoholona hele wale maluna o ua mau aina la e like me ke Kanawai. A ua papa pu ia i na kanaka kuleana ole, mai kii wale i ka pia, alani a me na mea a pau maluna o ka aina. E malama ia oukou, o pilikia auanei.
JOHN KAKINA,
ITIELA HOOLAINA.
Kikihale, Honolulu, Aug 19, 1873. 612 4t* 615
OLELO HOOLAHA ANA Luuahooponopono Waiwai, ma ka waiwai o Kauahoa i make aku nei. O maua o na mea nona na inoa malalo iho nei, na Lunahooponopono Waiwai o Kauahoa, no Honolulu, Oahu i make aku nei. Nolaila, ke kahea aku nei maua i ka poe a pau iaie ia Kauahoa a me ka poe hoi ana i aie aku ai, e hoike mai ia maua, iloko o na Mahina Eono, mai keia la aku, a pau ia, e hooie ia na aie a pau. KAHAAWEIKI (w)
KEKAHUNA (K)
Honolulu, Iulai 39, 1873. 609 4t 612
LOIO
UA MAKAUKAU KA MEA NONO KA INOA malalo e kokua i na poe a pau o ka Apana o Hamakua, Hilo, Puna, a me Kau, no na hihia a pau loa, e loaa ana ia lakou ma keia mua aku, ma na hihia kanawai. A ua makaukau no e kokua i na poe makemake e hooponopono na waiwai o na poe make. A ua makaukau no e hana i na Palapala Hoolilo Aina, Kuai Waiwai, IIoolimalima Aina, Hoohiki keiki. Hooilina waiwai, a me na palapala o keia ano keia ano. A ua makaukau no e ohi i na aie a ka poe aie aku ia hai, a me na hana e ae a pau loa e pili ana i ka Oihana Loio. Nolaila e naue mai oukou, ke pilikia, a e loaa no oukou ia’u ma ke taona o Hilo mokupuni o Hawaii.
E.G. HITCHCOCK.
608 3m. (oia no o AIKUE Hikikoki.)
PAPA ! PAPA !
KE hoomau aku nei no ka Hui Kuai Papa kahiko o LEWERS & DICKSON, i ke kuai i na lako Papa kapili hale, ma ka pa papa kahiko, ma na Alanui Moi Papu a me Kalepa.
Na Papa Nouaiki,
Na Papa ulaula,
Na kua hale,
Na papa hele Nouaiki a uluula,
Na papa kapili ia loko o luna ka hale,
Na pili hale keokeo a uluula,
Na aila, pena, o na ano a pau,
Na kui, pani puka, puka aniani
a me na Olepelepe.
E laweia lakou ma na wahi a pau iloko o keia aupuni.
LEWERS & DICKSON.
Iune 14, 1873. 602-3m-613
HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
Mokuahi Hawaii
K I L A U E A !
Augate 25........................ ..........................................Hilo
Sepatemaba...............................................................Kona
Kuike na uku ohua. –Ma ka hale oihana wale no e loaa ai na palapala holo. Aole e kau ka hewa maluna o ka moku no na ukana, aia wale no a ua kakau inoaia ka loaa ana mai
605-2ms-612 SAMUELA G. WAILA, Agena.
Amara a me ke kapili kapuai Lio!
UA WEHE AE NEI KA MEA NOna na ka inoa malalo iho nei, i Hale Amara, ma ke Alanui Mor, e kokoke la i ka uapo a Hooliliamanu, a ua makaukau oia e hana i na ano a pau ma ia laina. R. WILSON.
607 3m 618
CHUP YING !
[HOTELE LILIIKAWAI.]
E WEHE ANA MAKOU I KA HOTELE O Liliikawai i keia la, i hale paina, inu ki a inu kope, i na manawa a pau. E loaa no hoi malaila, na keena hoolimalima i na ano lahui a pau, e noho a e hooluolu ai.
Honolulu, Iulai 12, 1873. 606 3ms
HOOKAAWALE HUI !
MAHOPE IHO O KEIA LA, O KA HUI MAhiai Laiki mawaena o
ACHOCK a me ACHEONG,
ma Moanalua, Oahu, ua hoopauia, mamuli o ka ae like ana Ma keia hope aku, e iilo no ka hooponopono ana o na aina hoolimalima ia TANGIB. Aole o maua kuleana hou aku i koe maluna o :a aina, no ka mea, ua hoolilo aku maaa ma ke kuai nona ponoi. ACHOCK, ACHEONG.
Honolulu, Aug 5, 1873. 610 2t* 612
HALE PAI KII NANI,
MA ALANUI NUUANU !
UA PAUKO AKIONA HUI ANA ME AHI, ma ka
Hale Pai Kii Hoolele-aka—Helu 65,
ma Alanui Nuuanu. Nolailia, ma keia hope aku, e pai aku no au i na kii me ka maikai loa a me ka uku makepono no hoi, ma ia wahi kahiko no. O na iole komo i ka wa e pai ai, eia no ia!u, kupono no na wahine a me na kane—kuka paina loloa, kauia wati, komolima, kamaa buti, papale, a pela aku—peia no hoi ko na wahine, ua lako i na iole, peahi, komolima, guia pepeiao, na pua hoonani, a peia aku. O ka oni ole i ka wa e pai kii ai. oia ka maikai loa. I ka wa e paiia ai, e haawai mua ia ka hapaiua o ka uku, a pau ke kii i ka hana ia, a kii mai, aiaila, hookaa pau loa. I keia wa, e hoolauiea aku ana au a nui na hoa’loha, aoie hoi e like me ka wa i kahi kapena mua ka piena. AHI (pake),
Honolulu, Iulai 9, 1873. 607 6m
OLELO HOOLAHA.
I na makamaka o na mai Lepera.
A UHEA OUKOU E na makamaka a me na hoaloha o ka poe i hookaawaleia ma Kalawao. e noho mai nei, ino he mau wahi welu kapa a me na welu keokeo e ae ko oukou. e manao ana e hooili aku no ko oukou mau makamaka ponoi iho e noho mai la. alaila. e lawe mai ia’u, a na’u ia e hooili aku ia lakou ma Kalawao, me ka uku ole. S. G. WAILA. Papa Ola.
Honolulu, Aug. 19, 1873. 612 4ts 615
Hoolaha a na Luna Hooko Kauoha.
O KA POE A PAU HE MAU KOINA KO LAkou i ka waiwai o G. P. JUDD i make, ke kauohaia aku nei, e hoike koke mai i na mea nona na inoa malalo iho, maloko o na malama eono, a i ole ia, e nele mau loa aku no. A. F. JUDD.
J. G. DICKSON
Honolulu, Aug. 15, 1873. 612 4ts 615
Olelo Hoolaha a ka Luna Hooponopono Waiwai.
MA KA WAIWAI O Wahinepio w, no KAlaupapa, Molokai, i make aku nei. Ke hooiahaia ku nei i ka poe a pau i aie i ka mea make ia Wahinepio. a me ka poe ana i aie aku ai. e hoike koke mai maloko o na mahina eono i ko lakou mau bila aie. a ino e haia ka wa i haiia maluna me ka hoike ole mai. aole no e hookaaia mahope. S. K. KUPIHEA.
Lunahooponopono Waiwai o Wahinepio.
Honomuni, Molokai. Aug 15, 1873. 612 2t* 612
Hoolaha a ka Lunahooponopono Waiwai.
MA KA WAIWAI O Kauakanui k. I make, a oiai. ua loaa mai ia’u ka mana Luna Hooponopono Waiwai o Kanakanui, o Lihue, Kauai. i make aku nei. Nolaila, ke kauohaia aku nei ka poe a pau ana i aie aku ai, e hoike koke mai iloko o na malama eono mai kela la aku, a i ole, e nele loa aku no lakou i a o ka poe i aie mai iaia, e hookaa koke mai. W. H. RICE.
Lunahooponopono Waiwai.
Lihue, Kauai, Aug 15, 1873. 612 4t* 615
MA KA WAIWAI O HAPAKUKA K, o Lahaina, Maui i make. No ka mea, ua haawiia mai ka mana ia maua, e ka Mea Hanohano Abr. Fornander. ka Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Hook0lokolo Alua o ko H P Aina. ma ke ano Aha Hooponopono Waiwai Hooilina, e kuai kudala aku i na waiwai paa o Habakuka. o Lahaina, Maui i make. Nolaila, ke haiia aku nei, e kuai kudala ia ana ua mau waiwai paa la o Habakuka. o Lahaina. Maui i make, ma ke alo o ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, ma ka ia 20 o Sepatemaba, M H 1873, ma ka hora 12 o ke awakea.
2 apana aina hui i Kaanapali,
1 “ “ kalo ma Lahaina.
1 “ Pahale “ “
L. AHOLO a me MUOLO. na Luna Hooponopono.
Lahaina, Aug. 15, 1873. 612 4ts 615
E IKE AUANEI NA mea a pau, mai keia ia aku, ke papa loa aku nei au i ka poe mea waiwai a pau, aole e hoaie mai i kuu wahine mare ia
MRS. KEAWE NAPUA CONSIN,
no ka mea, ua haalele mai kela ia’u a me ka’u ai. a ua hele aku mamuii o kona manao. Nolaila, o ka poe hoaie iaia. maluna ona ko oukou poho, aole loa au e hookaa i kona mau aie. Ke papa ia aku nei no hoi, aole e hookipa mai iaia kekahi poe e ae, o hoopiiia e a’u ma ke Kanawai
CONSIN,
612 2t* 613
Honolulu, Aug 19, 1873.
OWAU O ka mea nona ka inoa malalo nei, ke kaikunane o Mrs. Kapeni Ahuna, e noho la ma Kapuauhi, pa o Mr. Kalaau, ke hoike nei au. o ka hapalua o ka halelauu e noho ia nei e Kapeni a me Ahuha, no’u ponoi ia hapalua hale, a o kekahi hapalua, no laua no ia. Nolaila, i mea e ike ai ka lehulehu, ke hoike akea aku nei au, a o ka poe makemake e ninau pono no keia, e hele mai ma ka hale, a e loaa no au malaila, a e lohe no na mea e pili ana i ua hale laau ia. KAUPAONA.
Kapauhi, Aug 19, 1873. 612 4t* 615
JOHN T. WATERHOUSE !
[KEONI WALAKAHAUKI].
– NONA NA –
HALE KUAI MA KA UA PO
– A HE –
KA HALE KUAI HELU UMI
A no no i loaa mai nei ma ke kiapa D. C. Murray, na lole hou a Keoni T. Waiakahauki i wae ai i na mea kupono wale no i keia makeke, oia hoi
Na Hainaka Silika ulaula palahalaha,
Lihilihi Kihei a pela aku,
Eia no hoi ka Ulalii ke waiho nei,
Pua hou kupona i na kihei apana,
Ahinahina Pelekaue nao nunui,
Kukaenalo manoanoa,
Ainakini maikai,
Na Keokeo Paina,
Alapia huluhulu Helu I,
Na Lipine maikai loa o na ano a pau,
Na Lole palena o na wai
hooluu uliuli, olenalena a omaomao.
Kihei huluhulu nu hou,
Palale hulhulu,
Palole Kalakoa,
Palole Keokeo,
Kuka, Wawae, Puliki,
Kaula lio, noho lio Pelekane,
Aho Upena, Aila Pena, pena,
Ipuhao nunui baila aila a kalo,
Na mea ai, a pela aku, a pela aku,
E hele mai e ike kumaka no oukou iho !
604 3m 615
- NOTT & CO.,
NA MEA HANA
TINI, KELEAWE,
A HAO PAPAA,
KELU 9 : : ALANUI KAAHUMANU
Ua hiki ia laua ke hana i na ano a pau e pi i ana i keia lai a, e like me ka
Hoomoe ana i na Piula Wai,
HAO A PIULA PAHA.
HAWAI PIULA NO NA HALE LAAU
EIA HOI KEKAHI
Eia ma ko laua wahi i na wa a pau,
–NA –
LAKO PIULA !
O KELA ANO KEIA ANO.
KAPUAHI HAO,
O NA ANO A PAU
A ME NA KUMUKUAI A PAU,
Papaa Kepau, Piula Wai,
Paipu Hao, Papaa Ziniki,
Pauma Wai, Ki Wai,
NA KAPU A ME NA PAKEKE HAO !
Papa Holoi, Na Ipu-hao,
Iliwai Laho Lio, Pa Palai,
Kui Kakia moena,
NA PAPAA HAO KAUPAKU HALE 26x84,
Na Palaki hamo puna me Holoi hale,
Na Ipukukui hele po,
A me na mea e ae he nui wale ke helu aku.
1 yr.