Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 30, 23 Iulai 1873 — Ka make ana o Rev. J. W. Kaiwi. [ARTICLE]

Ka make ana o Rev. J. W. Kaiwi.

I ka la 7, o Julai nei, ma Waimea, Kauai, ua make o Rev. J. W. Kaiwi, kekahi misionari Hawaii, i ka Pae Aina o Nuuhiwa. Mamua o kona hele ana i ka aina e, he hoahanau ekalesia o J. W. Kaiwi ma Kaumakapili. He kumu ao kula no oia ma Maemae, ua akamai oia i kela oihana. A i ke kahea ana o ka Ahahui Misionari Hawaii i mau paahana e hele i ka aina e, o Kaiwi no kekahi i o mai, me ka makemake e hele e ao aku i ka poe pegana. Nolaila, oia kekahi o na kumu eha i waena e hele i ko Nuuhiva Pae Aina; oia hoi, Rev. J. Kekela, Rev. S. Kauwealoha, Mr. Kuaihelani, a me Mr. J. W. Kaiwi, a me ka lakou mau wahine. Ua hele launa pu Mr. J. Bikanele, aka, aole ia he lala o ka Ahahui Misionari Hawaii ia manawa. Ua hoomakaia keia misiona i ka M. H. 1853, no ka mea, ua hiki mai o Makunui, kekahi alii o Fatuiva, a me Mr. Puu, kona hunona. He kanaka Hawaii nae o Puu no Lahaina ; a no kona noho ana ma Fatuiva i kekahi mau makahiki, ua makaukau e mahele i ka olelo. Noi mai o Makunui i mau kumu misionari e hele a noho ma Fatuiva, e ao aku i ko laila poe kanaka i ka olelo ake Akua, a nana no e kokua, a malama ia lakou. O Rev B. W. Pareka ka Elele o ka Ahahui i hele pu me lakou, a ua hoonohoia lakou a pau ma Omoa. Noho pu lakou a pau i kekahi mau makahiki, a loaa ka olelo o kanaka, alaila ua hele aku kekahi hapa o lakou i Hivaoa, a hoomaka i ka hana ma keia mokupuni. O Kaiwi laua o Kuaihelani ka i noho ma Omoa, a me Hanavave, e malama i na haumana kula, a e ao aku i kanaka i ka la Sabati.

Ua loaa ka ekalesia ma Omoa, he 25 paha o lakou. Ua aloha nui la o Kaiwi e kanaka ; ikaika oia i ke ao kula, he noho aloha pu me kona mau lawe hana; ua kokua aku a kokua mai me ka lokahi o ka manao. He 19 na makahiki o kona noho ana me ka ohana ma Fatuiva; oia hoi, mai ka M. H. 1853—a hiki i ka M. H. 1872.

I ka M. H. 1868, ua hele o Rev. L. Kamika, i elele no ka Papa Hawaii, e ike i na misionari Hawaii ma ko Nuuhiva Pae Aina. Ia wa ua nawaliwali o Kaiwi, a ua ae na hoa misionari ia ia, e hoi mai i Honolulu, e hoomaha, e lapaau, a e hooluolu i kona kino i hookahi makahiki. Ua holo like hoi ka manao, e noho o Napaeaina, kana wahine, me ka laua mau keiki ma Omoa; a e kokua na misionari e ae ia ia i ka wa e kaawale ai ke kane. Ua launa paha o Kaiwi i na ekalesia a pau, mai Hawaii a Kauai ia makahiki, a ua paipai ikaika oia i na hoahanau e pule, a e aloha kokua i ka poe hupo ma na aina pegana. I ka M H. 1869, hoi aku la oia i Omoa, i kona kihapai kahiko. Hapai hou oia i ka oihana misionari me ke aloha, a me ka ikaika—a hiki i ka M. H 1871, ua lohia oia i ka mai pono ole ma ke poo; a he ane pupule kekahi manawa. Nolaila, i ka hele ana o Rev. W. P. Alekanedero i Elele i ka M. H. 1872, ua hoi nui mai Rev. J. W. Kaiwi me kona ohana a pau. Ma ka lapaau ana o Kauka Mc. Grew ia ia, ua loaa ka oluolu ; a hala kekahi mau malama, ua lana kona manao, e hapai hou i ka ka Haku hana. Ua hele no i kekahi mau Sabati ma Ewa. A hiki mai ka palapala kahea ia ia, mai ka ekalesia o Anahola, Kauai ; ua kuka pu oia me kekahi o ka Papa Hawaii ; a ua aeia e hele, a hapai i ka hana ma Anahola. Aka, aole liuliu, a lohia hou oia i kela mai pono ole ma ke poo —a ua pupule maoli. Nolaila, ua oki loa ka hana, a hele me na ohana i Waimea, kahi o kona poe pilikoko ; ame lakou kona noho ana mai Januari mai, a make aku la ! Koe no ka wahine, o Hana Napaeaina, kona kokoolua maikai, me ka laua mau keiki kane ekolu. Pono no i ka Papa Hawaii, a me na hoahanau lako, ke kokua i keia wahine kane make, a me keia mau keiki makuakane ole. E pule nui hoi kakou a pau i ka Haku nona ke kihapai, e hoouna aku i mau paahana hou, e pani i ka hakahaka, a e kiai, a hanai i kela poe hipa, e auwana ana me ke kahu ole.