Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 30, 23 Iulai 1873 — Page 3
| This text was transcribed by: | Leilani Lindsey-ka'apuni |
| This work is dedicated to: | Henry K. Lindsey Foundation |
KA NUPEPA KUOKOA, ME KE AU OKOA I HUIIA.
Nu Hou Kuloko.
I ka Poaha iho nei, ua holo aku o Kilauea no Nawiliwili wale no, a i keia kakahiaka e ku mai ai. A Poakahi e holo kaapuni ana ia Hawaii.
Ma keia la, e kuai kudala aku ana o C. S. Bato, he ehiku mau lio maikai, o ka hapanui o lakou, ua hookomoia i ke kaa a ua kuaiia me ke ino ole.
E lilo ana anei o D. Malo i ake hoohui aupuni? Ke manao nei kekahi poe pela no kona huipu me ke kahuhipa o Lanai, ka mea i komo i ke kapa huluhipa pahee.
Ua haule iho he kuaua nui ma kekahi la o ka hebedoma i hala, a ua hele aku kona hoomau ana mai Lae Ahi ahiki i Kaala, Waialua a me ka aoao makani ae o Oahu nei.
WAIWAI MAOLI.—Ua lohe mai nei makou, ua lilo aenei ia Mr. E. C. Hobron ka Hale a me ka pa noho o Hon. C. C. Hailasi ma Nuuanu no ka 7,200 dala. Hao ka mana o ke keiki lalawai la o Makawao.
Ke poloai ia aku nei na lala a pau o ka Ahahui Opiopio o Honolulu nei, e akoakoa ae ma ka halekula o Kaumakapili, ma ka hora 7 o keia ahiahi Poaono. He pono ke paapu ae i mau kenikeni, no ka hookupu o ia ahiahi. Mai lawe pu i na ipu hulu a oukou. E hoolohe i keia.
Ua mahui mai makou, eia he mau palapala hoopii kekahi e lawe hele ia nei, a ua kakau ko Waikiki kai, Kamoiliili, Manoa, a me Honolulu nei poe. Ua akolu haneri a oi loa ko lakou nui. He palapala hoopii keia i ka Moi e aua ia Puuloa, aole haawi.
Ma ka la 24 iho nei, oia ka la i hoolahaia ai e haalele ana ka mokuahi Costa Rica ia Kapalakiko a holo mai i Honolulu nei, nolaila, me he mea la, e ku ana oia i keia Poalima ae a i ole i kakahiaka nui Poaono paha me na eke leta no keia awa. He ano nui na mea e manaoia aku nei, e hiki mai ana ma keia moku lawe leta ae.
NA DALA O NA BANAKO NUI.—Ma kekahi nupepa o Amerika, ua hoikeia mai ka nui o na dala maloko o na Banako Malama dala o na aupuni nui malalo iho nei, ma ka la 15 o Mei i hala, a penei ka nui.
Mei 1872 Mei 1873
Banako o Enelani $20,120,000 $20,850,000
Banako o Farani 28,430,000 32,718,000
Banako o Perusia 26 940,000 32,988,000
Banako o Auseturia 12,140,000 14,317,000
Banako o Belegiuma 4,000,000 5,055,000
HIKIWAWE MAOLI.—Ma kekahi la o ka hebedoma i hala, ma Waikahalulu aenei, ua make emoole loa kekahi kahuna lapaau Hawaii o S. Lumaawe kona inoa. E ola maikai ana no oia i ke kakahiaka o ua la poino la ona, a i ke awakea, ua loaa oia i kahi kunu, a i ole he umii paha, a o ka lele loa no ia. O ia nei ke Kauka Hawaii nana i hoolaha iho nei e hoi hou na kanaka Hawaii ma ka lakou lapaau iho, malia paha i loaa na apu awa o na kahuna, aka, ua hala e kela me ke ko ole o kona manao.
I KEIA PULE—Ua hoopii ke Loio Kuhina o ke aupuni i kekahi mau loio Hawaii elua mamuli o na hoike a ka poe i hoopoinioa e laua ma ka pau ana o na dala i ke puhi aole nae i lawelawe i ka hana. A mamuli o ka noonoo o ka Aha, ua hookuuia ka mea mua a o ka mea hope koe, me na olelo ao e hana me ka hoopololei loa ma ka oihana kanawai, aole ka hoopoino wale me ka hana ole.
MAKE I WALOHIA—Ma ka wanaao Poakolu nei, Iulai 23; ma Kamoiliili, ua lawe kohana aku ka anela o ka make i ka uhane o Eperaima Kupele, ke keiki hiapo a Kupele me kana wahine. He mai loihi kona i kaa iho nei a hele wale aku la no, o ka nui o kona mau la ma ke ao nei, aneane 20 paha makahiki. He hoa’loha oluolu oia, he makamaka heahea, he akahai nae kona ma na mea a pau, aia nae me na makua kuu aloha nui. Welina wale ka hele ana o ia hoaaloha oluolu.
NA KII PA-HENEHENE—Ma ka Poaono aku nei i hala, ua hoohaiamuia kahi Hale Kauka o Oliva, e na kanaka, no ka makaikai i na kii pa-henehene a D. Malo, a me ka Nuhou o ka La. O ko kamalii mau no hoi he makemake paani kii. O ua kii la nae, e pili ana no ke awa o Puuloa, a me kona haawi ia aku, ma ke ano hoohenehene. He mea mau ma na aina e ka hanaia o na kii pa-henehene no kekahi mea i lokahi ole ia. O ka ia nei kii nae hoi, he pono kaha wale iho no, hihi kaunoa hihi i kau manamana. Ma ka po Poaono a ao ae, he kii o ke kahuhipa o Lanai ma Alanui Kalepa e kau ana me na hipa mahope ona. Ma ka Poakahi ae, aia hoi he kii hou no ma ke Alanui Papu, he haole e kau ana maluna o ka liona, me na omole rama no e puukeu ana ma na pakeke o ke kuka, a ua kakauia ka hua palapala penei: G. R. malia paha e olelo ana he Rama Maikai. A maluna ae hoi he alopeke me ke poo kanaka, me ka inoa NU HOU, e haka pono ana na maka makilo i ka huawaina i ke kau mai mawaho o ke Keena o ko na Aina e. O keia kii hope loa ka mea nui o ka aka’kaia, no ka mea, ua ano like na mea a pau me ka io maoli o ka manao o ka mea kaha kii.
Ua lohe mai makou, ua hoomalimaliia mai kekahi keiki haole i hanau ma Hawaii nei a i manao nui ia e na kanaka Hawaii o keia kulanakauhale, e kekahi haole kalepa i elua haneri dala no ka malama, a e hoopau i kona hai ana i ka manao aua i ka haawi ia Ewa. Ua hoole ia aku ka haole, aole e hiki iaia ke ae aku, no ka mea, ua koho mai na kanaka Hawaii iaia i kela Ahaolelo aku nei i hala, a ma ko lakou aoao o ia e ku ai a lanakila a haule. No ka mea, o kona wahi i loaa mai ai kana, e ia ma Hawaii nei, a o kona launa nui ana aia me na kanaka Hawaii. He Hawaii oiaio maoli oia.
AOHE NO I KANA.—Ua lohe mai makou, aole e emi malalo o umikumamaha poe o Molokai e makemake nei e holo Lunamakaainana ae. Ina pela, alaila, aohe no he kauliilii mai a koe o kahi balota. Ua manao nae paha oukou, e balota pu ana ko Kalaupapa poe ea. Aole loa pela. Eia ka makou, e hoohalawai oukou, a e kamailio pakahi lakou ka poe makemake hana balota, a ina no he paoioi i kena wa, oki loa aku ka hele i kela hale naauao e mumule ai. O lohe mau auanei oukou o ka lunamakainana o mea, ua halahu ae la mawaho o ka rula. Heaha ka pomaikai ke hoouna mai i ka mea, o ke kamailio ana la i hea, he anee wale no ma ka noho. E koho i ka poe naauao io, makaukau, kuokoa, pilimeaai ole, aole i ka mea kakaolelo wale iho no, pau i ka holo ia i ke kuawili wale aku no i kahi mea hookahi.
KA “NU HOU.”—Ma kela pule aku nei i hala, ua puka hou ae keia wahi kahakahana uuku mahope o kona nalo ana iho nei no kekahi manawa a malalo no nae o ka mea nana ka peni mua. Mamua aku nei, iaia e holapu ana ma na kukulu manao ana no kela a me keia au hou, ua hoomaopopo makou, ua koi ikaika loa oia e haawi ia Ewa i loaa mai ona kuikahi panai like, a dute ole ia ke ko paa a me ka hulu hipa. Aka ano, ua loli aenei oia ma ka aoao hoole i ka haawi ia Ewa. Aole i maopopo ia makou keia loli honua ana, a ke nuku ino nei i na Kuhina, no ko lakou naauao hooponopono aupuni ole ma ka ninau nui o keia wa. Heaha la auanei kona kahua i keia hapaha ae? Ua heluhelu makou ma kau wahi o kana nupepa, a ua ike iho, ua konoia oia e kona poe hoaloha e hoi e malama i na hipa o Lanai, o makou pu no hoi kekahi e kono aku nei iaia e like me lakou.
EHUEHU O WAILUKU—Ma kela hebedoma aku nei, i loaa mai ai ia makou kekahi mau leta malu mai kela wahi maluna ae nei, e hoike ana, ma ka la 14 o keia mahina, ua malama ae ko Wailuku mau makaainana i halawai nui maloko o ka luakini hoole pope, ma ka akoakoa ana ae o na Hawaii a me na haole. Ma ia halawai, ua ku o Rev. W. P. Alekanedero, Mr. Bele makua, Halai loio, J. K. Unauna, Anaaina Keohokalole, a kamailio ma ka aoao onou ia Ewa i loaa mai ke Kuikahi Panai Like me Amerika. A o Kealoalii a me Lonoaea kai ku ma ka aoao o ka lehulehu o na kanaka o ia wahi, a hoole i ka haawi ia Ewa. Iwaena nae o ka Lonoaea kamailio ana, ua hoonaukiuki pu oia i ka poe i kakau malalo o ka palapala hoopii, he poe haawi aina a hoohui aupuni lakou. He wiwo ole no kona kuhihewa. Ano keia kumu, ua ala mai ka haunaele, a hoopanee ka hale me ka holo ole, a halawai i Iulai 21 iho nei. Eia wale no ka makou, e malama loa oukou i ka maluhia o na anaina naauao. Akolu halawai o Wailuku he haunaele wale no ka hopena, aohe wahi mea i hooholo iki ia. Okaikai lua no ia poe.
MA KA pa Poalua iho nei, ua hoopaapaa oolea ia e ka Ahahui Hooulu Noonoo o na Kanaka Opiopio o Kawaiahao, ke Kumu Paio penei:—“O ka haawi ana aku i ke awa Puuloa ia Amerika Hui, i loaa mai ai ke Kuikahi Panai-like; o kekahi lala anei ia o ka Hoohui Aupuni, aole paha?” I ke kaana loea ana a ka Lunahoomalu i na wehewehe a na aoao elua, ua haawi oia i kana olelo hooholo kuokoa. “Oia haawi ana aku i kahi lihi o ka aina—he meheu io no ia o ka hoohui aupuni, (he lala no ka hoohui aupuni.) A o ke Kumu paio o keia po Poalua ae, Iulai 29, ua ano like no ia me kela, penei: O ka haawi ana ia Puuloa no Amerika Hui, i loaa mai ke Kuikahi Panai-like, e oi loa aku ana anei ka pomaikai o na kamaaina o ka aina i ko keia wa e nohoia nei, aole paha? Ua makemake ia na hoa kahiko a pau o ia Aha e akoakoa ae ma kahi o Mr. H. K. Pahau, ma ka hora 7 P.M. o ia po—no ka noonoo ana i keia kumu paio maluna. [Aole makou i mahalo loa i keia hooholo ana, no ka mea, aia no o Giparalata ma Sepania no Beritania nae, aole i huiia o Sepenia me Beretania.]
Aole makemake o Amerika Hui i ka Hoohui Aupuni.
[Ke hoolaha nei makou malalo iho i ka hoole ana o Peresidena Kalani, aole makemake e hoohui aku i na aina mamao mai a Amerika Hui mai. L. H.]
“Wasinetona, D. C. Iune 3.—He mau la i hala ae nei, ua ike kamailio ka Peresidena me kekahi mau kamaaina elua o Guatamala mai, kekahi o na aina kuokoa o Amerika Waena me ke Kuhina noho pu o ia aupuni. Ua hele mua nae ua mau kamaaina nei i ka Peresidena a olelo aku he mau Elele laua i hoounaia aku e ko laua aina me ka mana aupuni e hele i Enelana, aka, ua makemake mua nae laua e halawai a kamailio pu me ka Peresidena no ka laua huakai e pili ana i ka pomaikai o ko laua aina. Ua pane aku ka Peresidena ia laua, aole e kamailio pu me laua wale no, aia a noho pu mai ke Kuhina noho o ko laua aupuni malaila. No ia mea, i ko laua kii ana i ke Kuhina noho, a hele pu aku, ua ae ia kekahi manawa e kamailio pu me ka Peresidena. A mahope o ka wehewehe ana i ka laua huakai hele i ko na aina e, ua hoohuli aku laua i ka Peresidena, aia he makemake lokahi e iini la maluna o ka aina ma ka aoao e hoohui aku me Amerika Huipuia, a ma ia wehewehe ana, ua ae pu ke Kuhina noho. Ua ikaika loa ua mau Elele la i ke noi aku i ko ka Peresidena manao, i ka wa hea la auanei e hookoia ai ka hopena? Ua pane aku ka Peresidena, hookahi wale no ana makemake ana e hoohui mai i kekahi aina, a ma ia hana ‘na nae, ua halawai mai oia me ka hoka mai na makaainana mai; a i kona manao, o ka hoohui ana mai i na aina mawaho loa aku mai a Amerika Hui aku, he wa loihi loa e noonoo ai o ka hiki mai.”
No Makawao.
He malihini hele au, i ake e ike i na hana o ka Uaukiukiu, a ua ike io no i ka hoike kula o ke Kula Kaikamahine o Maunaolu, ma ka la 10 o Iulai i hala aku nei.
He kakahiaka maikai loa, a o na pohina ua kilihune o ka ua kamaaina, o ua aina ua kualono la, ua hoomaluia aku, i mea e piha pono ai na hana i ka nani o ia la. Ma ke kakahiaka o ia la, ua kahe a wai mai na kaa, na lio, mai Nawaieha mai, a mai Kula, a ko Makawao ponoi iho hoi. Ilaila au i ike iho ai, o ko Lahaina a me ko Molokai mai hoi; a kokoke e mau kauna wale aku no hoi no Honolulu nei, a ke Kilauea i lawe aku ai.
Ua hele a ohuohu ua kulanakauhale la i ka lehulehu o na maka malihini; a ma ko‘u koho wale, he mau haneri elua a ekolu paha i akoakoa ae.
O ka rumi kula a me ka rumi paina, ua kahikoia i na lau nahele oluolu o ko laila wao, ua hele wale a puia paoa i ke onaona.
Ma ke keena ai nui o ke kula, ua hoonuaia i na mea ai mama i kupono no na Halealii, a me na mea hana lima o kela a me keia ano, a na lima akamai o na haumana o ke kula i hana mikioi loa ai; a ua kuhi no au, ua hana ia la e na lima hana akamai o na wahine Europa, eia ka, na na pulapula Hawaii no i hana maiau, malalo o ke alakai ana a Mrs. Anaru.
Hora 9 ½, ua weheia ka hoike ana, a no ka uuku o ke keena kula imua o ka poe i hele mai, ua hiki ole i na makaikai a pau ke ike i na hana hoohauoli o ia la. I kuu manao, ua aneane no elua haneri o ka poe i noho iloko o ke keena, me ka hui ole ia me ko na haumana heluna.
Ua hoomakaia na hana e like me ka papa hoonohonoho hana, a na kumu i hoomakaukau ai—O ke alakai himeni ana, i ke Kahu no o ke kula; a o ke alakai ana i na buke ao, i na kumuao haole no elua (wahine). Me ko‘u mau maka makaikai a me ko‘u mau hoolohe ana a pau, e loaa pono ia‘u ka‘u mau mea elua e hoike aku ai no ka pomaikai o ka poe heluhelu, aole he elua i loaa ia‘u, aka, he hookahi wale no; ua piha lakou i ka makaukau, mai na haumana o ka papa 1 a hiki i ka papa 5.
O ka hemahema, aole ia i hiki ke hoomanaoia, no ka oi aku o ka makaukau i hoikeia. O ka heluhelu hookuikui, heluhelu maoli, Helunaau, Helukakau, Palapala Aina, Piliolelo, na mea pili Baibala, o na mea paanaau, Haiolelo a me na mea i koe ia‘u ke hoike aku, me ke kike ana o na himeni mawaena o na buke kula—a ua pau ka hoike ana mahope iho o ka hora 12, me ka hoomaha ole.
Ua mahalo pihaia na kumu, no ka ikaika o ke ao ana, a pomaikai na kaikamahine i hookomoia. O ka makaukau i loaa i na haumana, he hoikeia o ka ikaika o na kumu i ke ao, a ua oi aku hoi ka makaukau i loaa imua o ka manawa o ke ao ia ana.
NO NA MANAO PAIPAI. Ia Rev, W. P. Alekanedero, ka manao paipai no na haumana. Wahi ana, “He poe Hawaii oukou a pau loa ke nana aku, a i ka hoolohe ana ia oukou i keia la, he poe haole oukou a pau—ua lohe pono keia mau pepeiao a pau me ka pololei. Pomaikai oukou. E hooikaika a e malama;” a pela aku. He nui na olelo hoolana a oiaio hoi mai kona waha aku. Ia S. P. Heulu a me Havekost na manao i koe.
NA WAIWAI KUAI. O na mea hana lima a me na mea ai ano Europa, ua kuaiia no ke kumukuai e like me ka mea i manaoia, a i ko‘u manao koho, ua aneane elua haneri paha na dala. O na pomaikai a pau o keia hana, ua manaoia i mea kuai bila hookani no ke kula. Ua manuahi wale ia aku no na mea ai Hawaii no na mea a pau, e like me ka hiki i kela a me keia opu ke lawe aku.
KE KAHU A ME NA MAKUA. Ua kuka ke Kahu Rev. C. B. Anaru me na makua, no na mea e pili ana no ke ola o ke kula. Ua ao oia i na makua, e hana i mau lole kupono i na keiki, a paa hoi. A no ke ano wi i keia wa, ua hopohopo oia i ka aneane hiki ole ke hoolawaia ke ola o na keiki i ka uku i oleloia, he kanalima no kela a me keia kaikamahine.
O ke ao ia ana a me ka malama ia ana, ua maikai a oluolu kupono loa.
MAKAIKAI.
Honolulu, Iulai 16, 1873.
Ma Hamabuga, i keia mau la mai nei, ua make ke Kama Alii Wahine Augusato, ka Moiwahine kanemake a ka Moi Ferederika Uilama III, a kaikuana o Uilama I., e noho Emepera mai nei no Geremania.
OLELO HOOLAHA.
UA NALOwale he Lio ahinahina nui, ewalu paha makahiki, ua kuniia he 31 ma ka ai, malalo iho o ka hulu a-i. E uku no au i ka makana no kekahi lono e pili ana i ua lio la.
S. G. WAILA.
Honolulu, Iulai 24, 1873. 608 4ts 611
IA OUKOU E NA MEA WAIWAI a pau loa, e noho nei ma keia mau aina, mai hoaie mai oukou i ka mea a mau mea paha e hele aku ana, e hoaie aku ma ko‘u inoa a i ko oukou waiwai ma ke ano kolohe, me ka loaa ole aku nae o ka palapala hooiaio mai a‘u aku, i kau pono ia me ko‘u pulima ponoi.
W. S. LOKAI.
Kahuku Oahu, Iulai 21, 1873. 608 2ts 609
E IKE NA KANAKA A PAU, ke haawi nei au ia J. L. Kaikoele i ka mana e hopu i na holoholona a pau loa, e hele nei maluna o kuu aina, ma Makawao, mokupuni o Maui, a e hooukuia lakou e like me ke Kanawai o ka aina, nolaila, e makaala oukou e ka poe mea holoholona. J. PORTER GREEN.
Honolulu, Iulai 22, 1873. 608 2t 610
E KUAI KUDALA IA ANA MA KA PA Aupuni, ma Waiawa, Ewa, ke hiki aku i ka la 2 o Augate, hora 9 kakahiaka, oia ka Poaono—Ke ano o ka lio e ka hao kuni malalo nei—1 Lio k keokeo kukaenalo wiwi kuapuka huelo mumuku ekekei, hao K akau.
J. KAHAUOLONO,
Luna Pa Aupuni
Iulai 23, 1873 608 1t* 611
MA KA WAIWAI O J. W. Kupakee i make aku nei, a oiai ua loaa mai nei ia‘u ka mana no ka oihana Lunahooponopono Waiwai o J. W. Kupakee i make, o Kona Hema, Hawaii. Nolaila, ko kauohaia aku nei na mea a pau ana i aie aku, e hoike mai i ka lakou koina iloko o na malama eono mai keia la aku, a i ole ia, e nele mau loa aku no, a o ka poe i aie iaia, e hookaa koke mai.
W. THOMAS MARTIN,
Luna Hooponopono.
Waiohinu, Iulai 17, 1873. 608 4ts 611
Hoolaha Hooponopono Waiwai!
OIAI, MA KEIA LA, ua hookohu pono ia mai na mea nona na inoa malalo iho, i mau Lunahooponopono no ka waiwai o E. O. Piliwale k, i make ma Kalawao, Molokai, o Kauai nei mamua. Nolaila, ke kauohaia aku nei na mea a pau ana i aie aku ai, e hoike mai i ka lakou mau bila, iloko o na malama eono mai keia la aku, a i ole e hoike mai i ka lakou mau bila a hala na malama eono, he nele ka hope; a o ka poe i aie iaia, e hookaa koke mai ia maua. PELEULI a me PAOA,
Na Lunahooponopono Waiwai o E. O. Piliwale
Koloa, Kauai, Iulai 18, 1873. 608 3t 610
LOIO.
UA MAKAUKAU KA MEA NONA KA INOA malalo e kokua i na poe a pau o ka Apana o Hamakua, Hilo, Puna, a me Kau, no na hihia a pau loa, e loaa ana ia lakou ma keia mua aku, ma na hihia kanawai. A ua makaukau no e kokua i na poe makemake e hooponopono na waiwai o na poe make. A ua makaukau no e hana i na Palapala Hoolilo Aina, Kuai Waiwai, Hoolimalima Aina, Hoohiki keiki, Hooilina waiwai, a me na palapala o kela ano keia ano. A ua makaukau no e ohi i na aie a ka poe aie aku ia hai, a me na hana e ae a pau loa e pili ana i ka Oihana Loio. Nolaila e naue mai oukou, ke pilikia, a e loaa no oukou ia‘u ma ke taona o Hilo mokupuni o Hawaii.
E. G. HITCHCOCK.
608 3 m. (oia no o AIKEU Hikikoki.)
EIA MA KA PA AUPUNI O PAUOA, APANA o Honolulu, hookahi Lio, ehiku Bipi—Lio k ulaula kua puka keokeo iki ka lae, ekolu wawae keokeo he wahi kaula ma ka a-i hao J ak I hem.—Bipi k, ulaula ua okiia ka pepeiao 2,222 a-i ak. WA hem—Bipi k ulaula ua okiia na pepeiao P ak—Bipi k ulaula ua okiia na pepeiao 2222 a-i—Bipi k ulaula ua okiia 1 pepeiao g3 Na hem. hao kea akau, Bipi k puakea ekolu 1 me ke kaha mawaena A 1 ak. ABNC hema anoe a-i hem.—Bipi kalakoa () Na hem. + ak—Bipi k keokeo puake eleele ua okiia na pepeiao hao manamana hema A((NAC anoe ak.—He poe bipi kauo paha keia, e kii mai ka poe nona keia mau holoholona me ka uku.
P. Kaaiahua, Luna Pa Aupuni.
Pauoa, Iulai 25, 1873. 608 1ts 609
Ma ka waiwai o KAHOOKUMU (k), no Makapala, Kohala Akau, Hawaii, i make. Ma ke keena o kekahi o na Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Ekolu, o ko Hawaii Pae Aina. Ua heluheluia, a ua waihoia ka palapala noi a Geo. C. WIlliams, e noi ana, e hoonoho ia William Merseburgh i Luna hooponopono no ka waiwai o Kahookumu (k), no Makapala, Kohala Akau, Hawaii i make aku nei. Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau, ke pili, o ka Poaono, oia ka la 26 o Augate 1873, ma ka hora 10 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Kapaau, Kohala Akau, Hawaii. Oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoike ia.
CHALES F. HART.
Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu H. P. A.
Kohala Akau, Iulai 16, 1873. 608 3t 610
Ma ka waiwai o P. Naopala (K), no Kalihi, Oahu i make. Ke hoolahaia aku nei i ka poe a pau i aie i ka mea i make (P. Naopala) a me ka poe ana i aie aku ai, e hoike koke mai maloko o na malama eono, i ko lakou mau bila aie, me na palapala molaki kekahi ia‘u, ka Lunahooko o kona palapala hooilina, ma ko‘u wahi ma Kalihi, a i ole ia i kuu Loio, ia L. Makale, ma ka Hale Hookolokolo—ina aole i waihoia mai maloko o na mahina eono, aole e hookaaia mahope. S. PAALUHI,
Luna Hooko o Naopala.
Honolulu, Iulai 10, 1873. 607 4t* 610
E ike auanei na kanaka a pau o kela a me keia ano, ma keia hoolaha, ke papa aku nei au i kela apana aina o Kea k, o Manoa, Oahu i make, e waiho la no ma Manoa a mai kuai kekahi kanaka pake, haole i ua aina la i haiia ae la maluna, me kuu makuakane me D. Manu k, o Laupahoehoe, Hilo, Hawaii, a ina e kuai ana kekahi kanaka me ia, alaila, e lilo ana ia i mea ole, a maluna no ona ko oukou poho a owau no ke keiki a ke kaikuahine o Kea.
WILLIAM KEPAKEOKEO.
Laupahoehoe, Iune 9, 1873. 605 4t* 608
Ke papaia aku nei na mea waiwai a pau o kela a me keia ano, mai hoaie mai oukou i kuu wahine mare, ia Mrs. Kaolelo Akana, no ka mea, ua haalele kumu ole mai oia ia‘u a me ko maua wahi moe. Aole loa au i hana ino iaia ma kekahi ano, a mahuka wale kela. Ua hoounaia na leta he 11 iaia, ma na wahi i manaoia, aia la oia ilaila, aole nae ona pane mai, nolaila, aole loa au e uku ana i na ale ana i aie ai ma ko‘u inoa.
C. T. AKANA (Pake.)
Honolulu, Iulai 4, 1874 605 4t* 609
E IKE ANEI NA MEA A PAU, OWAU O ka mea nona ka inoa malalo. Ke papa loa aku nei au i ke kanaka, wahine o na ano a pau, a me na holoholona o na ano a pau, aole e hele a hehi, a lalau i na mea a pau e ulu ana, a e waiho ana paha maluna o‘u mau aina kuai a hoolimalima, oia o Puahuula a me kona mau lele, Maunawili, Kapalai a me na aina e pili ana, Kawailoa, Makawao, Kaohao ma Kaneohe, a me Kailua, Koolaupoko, a me na aina o na Ahupuaa o Kailua a me Kaneohe, e like me ka mana i loaa mai ia‘u mai a C. C. H. mai. A na na luna a‘u i hookohu ai e nana a e hopu, a hoopii i na mea a pau e kue ana i keia hoolaha, o na holoholona Lio, Lio Kea, Bipi, Hoki, Miula, e hoouku ia no $1.00 o ke poo, a o ke kanaka a wahine paha e komo hewa ana a lalau wale i na mea o na ano a pau, e hopuia no a hoopiiia e like me ke kanawai helehewa. (606 1m 610) E. H. BOYD.
E IKE auanei na mea a pau, o makou o ka poe nona na inoa malalo nei, ke papa aku nei makou i na kanaka, haole, pukiki, pake a me na ano kanaka a pau, aole e hele, a hehi, a lalau i na mea a pau e ulu ana, a e waiho ana paha maluna o ua mau aina hoolimalima nei o makou, oia ke kolu, papipi a me ke zizania. A ina o ka mea kii i keia mau mea, e uku no i $1.00. A ke papa pu ia aku nei na lio, bipi, hoki, miula, puaa, aole e hele wale a hehi maluna o ua mau aina hoolimalima nei o makou, e waiho nei ma Kaluaolohe, Waikiki-waena, Oahu, e uku no hookahi dala, ($1.00) no ke poo pakahi. Ke koho nei makou ia K. B. Kaiwinui, i Luna nana e hopu i na kanaka a me na holoholona a pau. E lilo keia i Kanawai mai keia la aku a hiki i ka wa e pau ai ka makou hoolimalima ana. A no ka oiaio, ke kakau nei makou i ko makou mau inoa:—Kaloo (w), Opu; Kahue. Kekai, Hulu, Palea, Wiliena, Komo, Paakai a me Uai. 607 2t* 602
HALE PAI KII NANI,
MA ALANUI NUUANU!
UA PAU KO AKIONA HUI ANA ME AHI,
ma ka
Hale Pai Kii Hoolele-aka—Helu 65,
ma Alanui Nuuanu. Nolaila, ma keia hope aku, e pai aku no au i na kii me ka maikai loa a me ka uku makepono no hoi, ma ia wahi kahiko no. O na lole komo i ka wa e pai ai, eia no ia‘u, kupono no na wahine a me na kane—kuka paina loloa, kaula wati, komolima, kamaa buti, papale, a pela aku—pela no hoi ko na wahine, ua lako i na lole, peahi, komolima, gula pepeiao, na pua hoonani, a pela aku. O ka oni ole i ka wa e pai kii ai, oia ka maikai loa. I ka wa e paiia ai, e haawi mua ia ka hapalua o ka uku, a pau ke kii i ka hana ia, a kii mai, alaila, hookaa pau loa. I keia wa, e hoolaulea aku ana au a nui na hoa’loha, aole hoi e like me ka wa i kahi kapena mua ka piena. AHI (pake).
Honolulu, Iulai 9, 1873. 607 5m
PAPA! PAPA!
KE hoomau aku nei no ka Hui Kuai Papa kahiko o LEWERS & DICKSON, i ke kuai i na lako Papa kapili hale, ma ka pa papa kahiko, ma na Alanui Moi Papu a me Kalepa.
Na Papa Nouaiki,
Na Papa ulaula,
Na kua hale,
Na papa hele Nouaiki a ulaula,
Na papa kapili ia loko o luna ka hale,
Na pili hale keokeo a ulaula,
Na aila, pena, o na ano a pau,
Na kui, pani puka, puka aniani
a me na Olepelepe.
E laweia lakou ma na wahi a pau iloko o keia aupuni.
LEWERS & DICKSON.
Iune 14, 1873. 602-3m-613
OLELO HOOLAHA.
AINA KUAI.
AIA ma Kapalama, makai o ke alanui Aupuni, ua hooma-u pono ia e ka wai, a nona na eka 9 ½. No na mea i koe, e ninau ia JOHN MEEK, (Kapena Miki)
Honolulu, Iulai 9, 1873. 606 4ts 609
Amara a me ke kapili kapuai Lio!
UA WEHE AE NEI KA MEA NOna ka inoa malalo iho nei, i Hale Amara, ma ke Alanui Moi, e kokoke la i ka uapo a Hooliliamanu, a ua makaukau oia e hana i na ano a pau ma ia laina.
R. WILSON.
607 2m 618
CHUP YING!
[HOTELE LILIIKAWAI.]
E WEHE ANA MAKOU I KA HOTELE O Liliikawai i keia la, i hale paina, inu ki a inu kope, i na manawa a pau. E loaa no hoi malaila, na keena hoolimalima i na ano lahui a pau, e noho a e hooluolu ai.
Honolulu, Iulai 12, 1873. 606 3ms
Kapu loa, ka Loko I-a o Paauau a me ka Loi Kalo o Haena.
E ike auanei na kanaka a pau ma keia. Olelo Hoolaha, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke papa aku nei au i na kanaka, na haole, pukiki, pake, a me kela keia ano kanaka, aole e hele wale maluna o kuu Loko I-a a me kuu aina Loi Kalo, a me ke kula e waiho la ma Ewa, mokupuni o Oahu. Ke papa pu ia aku nei na mea holoholona, mai hookuu wale, a ina e loaa i kuu luna ia Kahema, e hooukuia i hookahi dala ($1 00) pakahi no @ a ina e kue i kuu luna, e hoopii no au ma ke kanawai.
MRS. KAWAIMAKA KAMAI.
Waipiula, Honolulu, Iulai 4, 1873. 605 3t* 608
E ike auanei na mea a pau, ke haiia aku nei ka lohe ia lakou, aole e hele wale maluna o ka aina o Puanahakea, Kaneohe. O ke oki ana i na laau hau a me na laau e ae, ua kapu loa! O na holoholona i loaa maluna o ia aina, e hookomoia ma ka Pa Aupuni.
KANEULU.
Honolulu, Iulai 18, 1873. 607 3t 609
E ike oukou ke nana mai, Owau o ka mea nona ka inoa malalo nei. Ke hana nei au me ka hookuu ‘ku, haalele aku, hooole aku, i na kuleana a pau e pili ana no ka‘u wahine mare no HOOHOKU, ua hookuu mai i ko maua mana noho maluhia ana no na makahiki ekolu. Aole o‘u kuleana i waiho aku ai i ko‘u pono, no na hemahema e pili ana iaia. E lilo keia i olelo oiaio ke puka ma ka nupepa Huiia.
A. OLELOINO.
Honolulu, Iulai 18, 1873. [607—2ts* 609]
Ua pau ka noho hui ana o Ai Hapai, iloko o ka Hui o Hapai a me na keiki i keia la, a nolaila, ke papa ia aku nei na kanaka a pau, aole e uku i ko lakou mau aie iaia, a hoaie aku paha ma ka inoa o ka Hui. O ka poe i aie i ka hui o Hapai a me na keiki, he pono e hookaa koke mai, a o ka poe ana i aie aku ai, e hoike koke mai i ka poe nona na inoa malalo iho. HAPAI,
G. W. A. HAPAI.
Hilo, Iulai 9, 1873. 607 3t 609
Na Aina ma Lanai.
KE PAPA AKU NEI AU I NA MEA HELE wale maluna o na aina aupuni ma ka akau a me ka hema o Pawili, Kamao, Kealia a me 4 apana aina a‘u i hoolimalima iho nei. O ka poe makemake e hoolimalima e ninau ia
WALTER M. GIBSON.
Honolulu, Iulai 9, 1873. 606 3ts 608
OIAI, UA HAALELE MAI KA‘U WAHINE mare o Betha Gleason i ko‘u wahi moe me ke kumu ole, nolaila, ke papa ia aku nei na mea a pau, aole au e uku ana i kana mau aie; a ke papaia aku nei no hoi na mea a pau, aole e hanai iaia a hookipa a ano e ae paha, o hoopiiia ma ke kanawai.
JOHN GLEASON,
Waiahole, Koolau, Iulai 10, 1873. 606 3ts* 608
Hoolaha Komisina Palena Aina.
KE KAHEA IA AKU NEI NA KANAKA A pau, he mau ahupuaa, ili aina a he mau mahele aole i moe ia e ke kaulahao, e nana lakou i ka makemake o ke kanawai e pili ana i ke Komisina palena aina, no ka hooponopono ana i na palena, a e hana ia mamua ae o ka la 24 o Augate, 1873. E loaa no ka mea nona ka inoa malalo iho, ma kona keena hana, na noi a me na hoopii o ia mau ano.
LAWRENCE McCULLY,
606 3ts 608 Komisina Palena Aina no Oahu.
E IKE AUANEI NA MEA A PAU MA KEIA, ma ka la 26 o Iune i hala aku nei, ua hooiaio ia ka palapala kauoha a Kawainui (k.) o Kulaokahua, Honolulu, Oahu i make aku nei, e Hon. A. S. Hartwell, Kokua Mua Lunakanawai o ka Aha Kiekie, a o ka mea nona ka inoa malalo ka Luna Hooko Kauoha, nolaila, ke kaheaia aku nei ka poe a pau a ka mea make i aie ai, a me ka poe a pau i aie i ka mea i make, e hoike mai iloko o na malama eono mai keia la aku, a e loaa no wau ma Kaneohe i Koolaupoko Oahu. Ina aole e hoike ia mai iloko o ia mau malama, aole e manaoia na koi ana mahope.
W. E. PII,
Ka Luna Hooko Kauoha o ka waiwai o Kawainui i make.
Honolulu, Iulai 10, 1873. 606 4t* 609
E KUAI KUDALA IA ANA NA LIO 5 me ka Bipi ma ka Pa Aupuni ma Waiawa, Ewa ke hiki aku i ka la 15 o Iulai, hora 9 o kakahiaka, oia ka Poalua, ke ano o ka lio me ka hao malalo nei: 1 Lio kane lokia laekea, 1 kapuai keokeo hao akau US. 1 Lio kane ulaula kuapuka, 1 kapuai keokeo hao ai HO, hao akau ano e. 1 Lio wahine ahina hauliuli laekea, 2 kapuai keokeo aole hao. 1 Lio wahine keokeo me ke kaula i ka ai hao akau M. 1 Bipi kane puakea elemakule, pepeiao mahele kiwi-wili muumuu, bipi kauo hao akau B hao hema B.
J. KAHAUOLONO,
Luna Pa Aupuni.
Waiawa, Ewa, Iulai 7, 1873. 606 1t*
JOHN T. WATERHOUSE!
[KEONI WALAKAHAUKI].
—NONA NA—
HALE KUAI MA KA UAPO
—A ME—
KA HALE KUAI HELU UMI!
A no no i loaa mai nei ma ke kiapa D. C. Murray, na lole
hou a Keoni T. Walakahauki i wae ai i na
mea kupono wale no i keia makeke, oia hoi
Na Hainaka Silika ulaula palahalaha,
Lihilihi Kihei a pela aku,
Eia no hoi ka Ulalii ke waiho nei,
Pua hou kupono i na kihei apana,
Ahinahina Pelekane nao nunui,
Kukaenalo manoanoa,
Ainakini maikai,
Na Keokeo Paina,
Alapia huluhulu Helu I,
Na Lipine maikai loa o na ano a pau,
Na Lole palena o na wai
hooluu uliuli, olenalena a omaomao.
Kihei huluhulu nu hou,
Palule huluhulu,
Palule Kalakoa,
Palule Keokeo,
Kuka, Wawae, Puliki,
Kaula lio, noho lio Pelekane,
Aho Upena, Aila Pena, pena,
Ipuhao nunui baila aila a kalo,
Na mea ai, a pela aku, a pela aku,
E hele mai e ike kumaka no oukou iho!
604 3m 615
HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
Mokuahi Hawaii
KILAUEA!
Iulai 28…………………………………………………Kaapuni ia Hawaii
Augate 4………………………………………………….………......Kona
Augate 11…………………………………………………………..…Hilo
Augate 20………………………………………….……Kaapuni ia Kauai
Augate 25…………………………………………….……………….Hilo
Sepatemaba 1……………………………………………..………….Kona
Kuike na uku ohua. Ma ka hale oihana wale no e loaa ai na palapala holo. Aole e kau ka hewa maluna o ka moku no na ukana, aia wale no a ua kakau moa@ ka loaa ana mai
605-2ms-612 SAMUELA G. WAILA, Agena.
OLELO HOOLAHA.
L. MAKALE.
HE LOIO, a he kokua no na hihia o kanaka, (koe na hihia hewa.) Aia kona keena ma ka Hale Hookolokolo. 580-6ms
E hoike aku i ke akea, o ka Hui Hoolimalima Aina mawaena o M. Kumalae a me S. Kanehaku, ma ka aina o Kalaheo a me Puuoaihala, e waiho la ma Kapaa, Koolaupoko, Oahu, ua hemo, aole o S. Kanehaku kuleana i koe ma ia aina, o S. Kahalepouli a me M. Kumalae na mea nona kela mau aina ma keia hope aku. M. KUMALAE a me S. KANEHAKU.
Kaneohe, Iune 23, 1873. 604 4t* 607
KAUKA O. S. CUMMINGS, he
Lapaau Homeopathica.
O ke ano o ka haawi ana i ka Laau i
kupono no na mai
HUI, RUMATICA, FIVA,
a me na mai kaa loihi wale.
Aia kona Keena Oihana ma ka Hale Kauka o Kenede, Helu 63, Alanui Papu, Honolulu.
589 1y
JUDD & LAINE (Alani a me Laine.)
NA MEA KUAI MEA AI o na lako ai a pau, na mea ulu, a me na mea hoomomona lio. Halekuai malalo o ka Hale Mu, Alanui Papu, Honolulu. 564 1y
AI HANAI I KA MOA!—Mai keia wa aku, e kuai makepono loa aku no au i ka ai e hanai ai i ka moa, i ka poe e makemake ana, a e loaa no ma Ulakoheo, Honolulu. CHULAN & Co.
Honolulu, Mar 25, 1873 (581 1y) (Kiulana ma.)
KAPU O NINI a me PALEPO!
KE papa loa ia aku nei na kanaka a pau, aole e hele a hehi maluna o ka aina o Nini a me Palepo, e waiho la maluna aku o Waikahalulu, Honolulu. Aole hoi e hookuu wale i na holoholona maluna iho. O ka mea kue i keia na Kanawai ka hana. W. B. BARNES. (Bana.)
Honolulu, Aper. 19, 1873. 594 8m
OLELO HOOLAHA AKEA!
E IKE auanei na kanaka a pau loa, na Haole, Pake, kanaka Hawaii.
Owau no o
AHI (PAKE,)
E noho ana na ke Alanui Nuuanu, Helu 65 malalo o ka Hale Pai Kii. E hana ana au me ka uku makepono loa, oluolu a haahaa na kumukuai. Emi loa. Na Pahu-kupapau na ano. Na Pahu lole koa maikai loa. Na Moe laau nani loa. Na hana mamalu. Na mea hana moe. Na Pahu nahaha o kela ano keia ano, no ke kumukuai makepono loa. E hele mai oukou e kamailio pu me a‘u i ike maka. AHI (Pake.)
Maraki 19, 1873. 590 6m.
MAKEMAKE ANEI OE I PAPA INOA, inika me ka hulu no ka hoailona ana i na lole? Ina pela e hele ae i o Thrum la, ma Waikiki iho o ka Hale Hana Wati o @ini.
Makemake anei oe i mea kuni ma kou mau buke? Ina pela, e hele i o Thrum la.
Makemake anei oe i na Baibala, Buke Himeni, na Buke Kula a kanawai, a Buke Kuokoa i humuhumuia? Ina pela, e niau i o Thrum la.
Makemake anei oe i kauana, na wahi leta, na peni, inika, penikala, ia mea aku ia mea aku? Ina pela, e kipa i o Thrum la.
Makemake anei oe i na papa pohaku, na buke? @o kakau lima, na buke hoomanao, a pela aku i Ina pela, e naue i o Thrum la.
Makemake anei oe i buke hoahu kii, na pahi pelu, na pahi kahi umiumi, a pela aku? Ina pela e kipa i o Thrum la.
Makemake anei oe i mau mea paani na kamalii? Ina pela, e uhai i kahi o Thrum.
Makemake anei oe i na Buke malama waiwai, ka buke hoomanao, a i na buke paa lima? E hele i o Thrum la.
Ina he makemake ko oukou i na mea pili i ke kakau, na buke waiwai, na papa inoa i okiokiia, hana kii, a i ole ia humuhumu buke, e hele i o THRUM LA.
600 3ms-612
AKIU PAKE.
HANA I NA KAMAA
HILA AULII MAIKAI
ALOHA OUKOU e na kanaka Hawaii a pau a me na wahine maka onaona o Honolulu nei, na Iwa kiani o Paliuli. Owau o ko oukou hoa aloha, ka mea nona ka imua malalo nei, he kumeka kamaa e noho ana ma ke Alanui Nuuanu, ma ka hale nona ka Helu 65, malalo o ka Hale Pai Kii Hooleleaka,
Na Kamaa Buti maikai loa i hanaia me ka ili Farani maikai loa, no ka uku haahaa me ka oluolu.
Na Kamaa Wahine maikai loa o kela a me keia ano, no na ili Farani maikai loa no ka uku oluolu.
No ka hana ana i na bila o ke kamaa me ka paa loa, a maikai kupono i ka makemake me ka uku oluolu loa—A no ke poho ana i na kamaa nahaehae me ka maikai loa no ka uku oluolu loa.
Na ili noho lio o kela me keia ano—he nui wale na ili maikai loa. Eia hoi kekahi, o na kamaa a pau a‘u e hana ai, a i na ua ikeia, ua kapakahi, a nohae, a kahuli a puka piha iloko o ka makahiki hookahi, e hoihoi mai a na‘u no e hana me ka uku ole. A o na kamaa i waihoia ma kuu lima a hala na mahina 3, e kuai kudala aku no au no ka loihi loa. Nolaila, e hele nui mai oukou ma kuu hale hana kamaa, e ike maka i na hana a pau, i pau ke kuhihewa, a e hana no au e like me ko oukou makemake, ka aulii hulali o na kuihao malalo o na bila, e uheuhene ana i ka papa o Maukele, e aloha ana i kona hoa, ka uwe a ke kamaa ke hanaia. 590 6m
J. NOTT & CO.,
NA MEA HANA
TINI, KELEAWE,
A HAO PAPAA,
HELU 9 : : ALANUI KAAHUMANU
Ua hiki ia laua ke huna i na ano a pau e pili
ana i keia laina, e like me ka
Hoomoe ana i na Piula Wai,
HAO A PIULA PAHA.
HAWAIPIULA NO NA HALE LAAU.
EIA HOI KEKAHI
Eia ma ko laua wahi i na wa a pau
—NA—
LAKO PIULA!
O KELA ANO KEIA ANO.
KAPUAHI HAO,
O NA ANO A PAU
A ME NA KUMUKUAI A PAU,
Papaa Kepau, Piula Wai,
Paipu ao, Papaa Ziniki,
Pauma Wai, Ili Wai,
NA KAPU A ME NA PAKEKE HAO!
Papa Holoi, Na ipu hao,
Iliwai Laho Lio @
Kui ka@
NA PAPAA HAO KAU@ 26x84,
Na Palaki hamo pun@ hale,
Na Ipuku@
A me na mea e ae he @ helu aku.
1 yr.