Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 28, 12 Iulai 1873 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE XII. Helu 28. HONOLULU, POAONO, IULAI 12, 1873. NA HELU A PAU 606.

 

OLELO HOOLAHA.  E PAU NA PUPUPU KAHIKO!  E pani me na Hale Laau!  E BELE I KA HALE KUAI PAPA  I PAHEEIKALIAE O  Samuela G. Waila Ma.  AIA MA KA PA KUAI PAPA KAHIKO  O KIMO PELEKANE MA IHO NEI.  E Kuai Makepono Loaia Ana  ME KE  Kumukuai Haahaa Loa.  NA PUU PAPA NUI,  NA LAAU A ME  NA LAKO KUKULU HALE  A PAU MALAILA.  OIA MOI NA  LAAU NOUAIKI o na ano a pau,  Na Papa Manoanoa Nonaiki,  N Papa Nouaiki,  Na Aaho Paina Ulaula,  @@ @@@ @@@@ @@@@@ @@@@@@  NA PINE PA!  NA AAHO PA A ME  NA POU PAINA ULAULA, NA PILI LAAU CIDA, NA  PILI LAAU PAINA ULAULA.  Na Puka 2–0x6–0 a hiki i ka 3–0x7–6  Na Puka Komo Laau Aniani, 2–9x6–6 a @iki i ka 5–0x9–0.  Na Laau Puka Aniani, 7x9 a hiki i ka 12x18.  NA PANI OLEPELEPE  I penaia, a pena ole ia,  O na ano a pau.  Na Aniani Pukaaniani,  Na Paina Ulaola Molina,  @ I@iha a hiki i ka 5 Ini@a  Na Ano Pepa Hale Maikai  A ME NA LIHILIHI.  Aila Hoowali Pena Maikai Loa,  Aila Hoomaloo Pena, Vaniki,  Na Pena Keokeo,  Ka Lead & Zinc,  Pena Eleele o na Ano Pena e ae o  Kela ano keia ano.  NA LAKA PUKA!  Na Laka Poepoe, Na Ami Loloa,  Na Ami Pokopoko,  Na Laka Uwai,  Na K@i-nao,  Na Ami Lele,  Na Puka Auiani, &c., &c.  Na Kui Hao,  Kui Wai,  A Kui Kui,  3d a hiki i ke 60d, &c.,&c.  O keia mau mea pau, e kuai makepono ia ana ma ke DALA KUIKE  O keia ma@ mea a pau, a o kahi paha o keia, e hiki no ke hoounaia ma kekahi o na awa o keia Aupuni.  He mau Agena no Makou ne ka MOKUMAHU "KILAUEA," Kapena D. Taylor  601–8@ WAILA Ma.

 

HE MOOLELO KAAO  ..NO..  ROBIANALO  KA HIWAHIWA O KE KOA,  Helu Akolu o ka Ikaika.  I unuhiia mai loko mai o Buke Arabia mai ka Olelo Beritania a ka Olelo Hawaii.  MAHELE III–HELU 79.

 

A IA nae a pau aku ke amaina i ka hoi, kena ae la oia i kekahi koa ki-ai e ku ana ma ka puka, e kii aku i na koa kiai e ku an ma ka puka o ka pa, (oia hoi na koa nana i hoololiele i ke ko-mo ana o Lo Hipa iloko, a he pomaikai wale no ke komo ana, a in a paha oia e komo ole, heaha la kana mea e hana akuai i ua mau koa la) e hele aku imua ona, no ka hoohanohano anai kekahi o laua. Aia hoi a hiki aku ke koa i hoounaia'ku ai, a i aku la, I kenaia mai nei au e ka. Moi hou o kakou, ke keiki hoi a Lo Wa-lena me Kanaika Abe, e kii mai ia olua, e hele koke aku ano imua on a ma ka Halealii. Pane mai ke kokoolua o kahi kou i koopaaia'i, E kuu hoa o ka oihanamake hooilina ole, ina no he huaolelono ka pono, e hai mai no oe, a ina hoihe huaolelo no ka make, e hai mai nooe, a o ke alanui no keia, imi ae i ke ola, no ka mea ua ka no i ka kaua oihana,

"Ao no i ho koo, @@ i ka lolo."

Pane aku ke koa i hoounaia mai ai, Ua kena wale ia mai nei no au e kii mai iaolau, aole nae me kekahi kuaolelo e ae, nolaila, e hele koke kakou ano, a hele aku la.

Eia hoi ; i ka wa i hala aku ai o Lo Hipa ma ka Halealii, a hala paha he ha-palua hora mahope iho, ike aku la ke alii koa nana i hoopaa i kahi koa nana i hookomo ia Lo Hipa iloko, i ka have aliie welo ana i ka makani, komo iho la ka monao mihi iloko ona, no kona hoopaa ana i ke koa nana i hookomo ia Lo Hipa iloko ; a ia wa no oia i noonoo honua iho ai, no ka ka Moi mea e hana mai ai maluna on a ; in a he hoa hewa ana e pili i ka make, e aho ia, mamua ae o ka laweia ana aku o ka hanohano an e paa ana a hooiliia aku maluna o kekahi mea e ae, a o kona leo ke kau iho maluna on a, o lilo ia i mea e hoohilahila ana ia-ia, nolaila, he makemake loa oia, e hoa-he waia oia, in a he manao ko ka Moi e hana pela.

Aia nae a hiki aku ua mau wahi koa nei imua o Lo Hipa, i nana mai auanaei kona hana, he wahi koa okoa kalua, ao-lei hoi o kahi koa nana i hookomo mai iaia nei, nolaila, ninau aku la keia i ka-hi koa ana i ike ai, Auhea ka hoi kou wahi hoa koa a'u i hele mai ai, a oia hoi ka mea i mauna i kona ola, ma ke kue ana i ka olelo paa a ka Moi, a hookomo mai la ia' mamuli o kona manao wale iho, a nolaila, ke makemake nei au e ike koke iaia ano? P@ne mai kahi koa, E ke 'Lii, o kau kauwa ko'u hoa koa, ua hoopaa koke ia aku no iloko o ka hale paahao, e ke alii koa o ka makou pauli, no kona kue ana i ka olelo paa, a hoo-komoia mai ai oe iloko nei, eia ka o oe no, a nolaila, ke hoahewa ae nei au ia'u iho, no kuu hoole ana i kou komo mai iloko nei a me kuu kue ana i ka manao o kuu wahi hoa koa, nolaila, i keia ho-ra, ke waiho aku nei au ia'u iho ma ka poho o kou lima, a e hoopokoleia kuu ola i keia la, i ole au e hoopahaohao kou ia ma keia mau aku, ma ke ano e like me keia, a i a a emi paha i ko keia.

Aole no i pane koke mai o Lo Hipa ia manawa, aka, kena hou ae la a Lo Hipa i ke koa, e kii a hookuu mai i kahi koa i hoopaaia'i, a e kono aku hoi i ke alii koa nana i hoopaa, e hele pu mai imua o'u i keia wa.

I ka hiki ana mai hoi o ua alii koa nei a me kahi koa i hoopaaia ai, pane koke mai no o Lo Hipa i ke alii koa, O oe io no auei ka mea nana i hoopaa iaia la iloko a ka Halepaahao? Pane mai

 

la ke alii koa, E ke 'Lii, owau no, ma-mauli no ia o ka olelo kauoha a ko ma-kuakane ia'u, aole no ia mamuli o ko'u manao wale iho, aole no hoi mamuli o ka mana o ka oihana a'u e paa nei, ma-muli no ia o ka olelo kauoha a me kou huna lokoino ia oe iho. Nolaila, ma ke ola Ou e ke 'Lii, ke hoahewa nei au ia'u iho, a ke haawi aku nei no hoi au i kuu ola i keia la, ma ka poho o kou lima.

Iloko o ia wa noonoo iho la o La Hi-pa, he mau minute, a i aku, Ma ke Ku-makanawai a me ka Olelo Kauoha Alii, ua hala ole olua, aka, ma ko'u ano Moi i keia wa, ua hoololi ae nei au i ke Ku-mukanawai a me ka Olelo Kauoha Alii, na na minute he 10 mai keia minute ahu, i ka i ana mai, Aole o'u manaoe hana pela, aka, ke hoohaahaa loa nei au ia oe, a ke lawe ae nei au i ka oihana au e paa nei, a hooilo aku maluna oia la, a o oe hoe, e noho oe ma ko ia la kula-@a, me ko ia la wahi hoa koa mua. A hala he mau la mahope iho, ko@o iho la ka hilahila iloko o ua alii koa mua nei, a kaawa iho la iaia iho a make.

A hiki mai la ka la i oleloia no ka ike alii, hele mai la na mea a pau me na makana, ua piha a hu ka pa o ka Hale-alii i ka poe i hele mai, a o na makana makamae e like me ke d@la, gula, dai-mana a me ka momi, he ahu okoa ia, a o na makana e ae, he puu nui kiekie ia, i hoomaopopo ole ia kona palena.

A hala' hookahi mahina o ko Lo Hipa noho pa ana me ko@a mau makua, hoo-makaukau iho la oia no kana huakai ma-kaikai, nolaila, i aku la oia i na makua, Ua loihi ae nei kuu mau la o ka noho pu ana me oukou, aka, o kuu aloha a me ka olioli no ko kakou noho puana, aole no ia i lawa, a no ka hiki ole hoe i ka palena o kahi a'u i mauao ai e like me kuu makemake no ka makaikai ana, no-laila, ke hoopokole nei au i ko kakou noho pu ana, a ke noi aku nei hoi au i ko oukou lokomaikai, e hookuu mai ia'u i ka la apopo, a nolaila, e olelo aku oe (Lo Walena) i ke Kuhina Kalaiaina, e kauoha aku i ke Kapena o kekahi moku kaua, e hoomalaukau e oia i kona mo-ku, mamua ae o kuu kau ana aku, ma ka hora 12 o ka la apopo.

I ka lohe ana o Lo Walena, ua olelo koke aku la oia i ke Kuhina Kalaiaina, a ua kauohaia ke Kapena o kekahi mo-ku kaua o ke aupuni, e hoomakaukau mua i kona moku, mamua ae o ke kau ana aku o ka Moi Lo Hipa.

Ma ia po ana iho, ua wehe ae la o Lo Walena i kekahi ahaaina nui, a ua kau-oha ia na alii a me ka poe hanohano o ke aupuni o Galatia, a na nui lealea i hanaia ma ia po a hiki i ke ao ana no ka hoohanohano hope loa ana ia Lo Hi-pa, oiai ua kokoke mai kona wa e kaa wale aku ai.

Aia nae iloko a ka wa e ahaaina ana, ku ami la kekahi hoa hanohano, a he keiki hoi oia na kekahi kuhikuhi puu one kaulana o Galatia i ka wa i hale ae, a i mai la, Mamuli o ka ike a kuu ma-kuakane i waiho iho ia'u, ke hoikee nai au me ka oiaio, ke ole nae au e ku@ihe wa, aole no e hala ana na makahiki eli-ma mai keia la aku, e pau ana ke aupu-ni o Galatia nei i ke ahi, a me kekahi mau aupuni e ae, a iloko o ka wa poko-le, e lilo ana na mea a pau i mea ole, mamuli o ka mana o kekahi mau kaika-mahine kupua, e hoonaukiuki ia ana e ia nei a me kona makuakane hanai, a mamuli hoi o ka mana o kana wahine, eola ai na mea a pau, a e hoi hou ai ka aina e like me mamua. A iloko hoi o ka wa a ua kuhikuhi puu one nie e wa-nana ana, aohe no he hoomaopopo ia mai o kana mea e kamailio ana, no ka mea, ua lilo loa ka manao o na mea a pau ma ka lealea.

O keia kalakalai olelo nae a ka mea i ike e i ka manawa e hiki mai ana, a he mea haohao loa ia i ko Lo Hipa manao, no ka mea,aohe i maopopo iaia ka mea e oleloia ano aole no hoi on a manaoio e ko ana ia wanana, aole no hoi i komo ka manao inaina iloko on a, e hoahewa aku i ka mea nana ka olelo.

(Aole i pau.)

 

Ka Haiolelo a Ka]pena Loke, ma-loko o ka luakini o Kaumakapi-@@iune 30,1873, no ka hoole ana i ka haawi ia Ewa.

@@ko o na manawa pilikia o ka lahui a ho@puupuia,–i ka wa i hooweliia mai ai ko kakou aupuni, e ke ka-ua @uwaho a pilikia kuloko paha,–i ka wa e noonooia ai na ninau nui i pi-li i ka pomaikai, aole no kahi poe wale no, @ka, no ka lahui holookoa, he meakupono loa i na makaainaua o na a@pu-ni @@okoa a pau, e halawai, e kukaku-ka e like me ka hiki ia lakou, no na mea a pale aku ai i kekahi mea e pilikia ai lakou, a e pale aku hoi i ka elele o kahi hewa kupono a kupono ole paha. No ia mea, ua akoakoa mai nei kakou maa-nei o kekahi ninau pili aupuni, a o ua ninau la, ua ikeia, he pomaikai a he po-ino hoi no ka lahui Hawaii. Pomaikai nae eia kakou iloko o ke au, e weliweli ole ai kakou no ke kaili wale ia o ko ka-kou aupuni, ko kakou lahui a me ko ka-kou kuokoa i ikeia mai ai e ko ke ao nei holookoa. nolaila, ua hoomaluia ko kakou hopena no kekahi manawa e hiki mai ana, e ka kakou mau hana ponoi, a no ka hoonui ana aku i na mana o keia mau hana ka'u e makemake nei e haiole-lo@aku imua o oukou, no ka ninau o ka manawa, aohe mea e ae i ike i ko'u mau m@nao ponoi, a nolaila au e makemake nei ia oukou e hoolohe pono i ka wehe-wehe ana o ko'u mau manao ; a ke noi aku nei hoi au ia oukou, e haawi mai ia'u, a e malama iloko o ko oukou mau manao iho,  aole na'u iho au i hele mai nei, aka, ua hele mai nei au mamuli o ke konoia, e komo pu ilpoko o keia noo-noo ana, no keia ninau nui e noonooia nei i keia wa.

Heaha la ua ninau la e hoopihoihoi nei iwaena o kakou, nana i hoopuiwa i ka manao hookaukaweli a me na pomai-kai o na mea a pau? Eia iho no ia : "No ka pomaikai anei o ka aina a pau, e haawi wale ia aku ai kela awa nui ma-namana o Ewa, me ka aina e poai ana a puni, ia Amerika Huipuia, i kumu e lo-aa mai ai on a kuikahi, e ae ia ai na mea ulu o Hawaii nei, e komo aku iloko o ko lakou mau makeke me ke dute ole?"

Mamua o ka hai ana aku i keia ninau, he pono ia kakou e nana ae i na aupuni elua, ko laua nui, na waiwai a me ka mana, alaila, e hiki pono auanei ia ka-kou ke hai i kona haina. O Amerika Huipuia, he aina nui palahalaha ia, e uhi ana i ka hapa nui o ka aina puni ole o Amerika Akau, o kona mau aina ike ole ia o na palena, ke hooma-u ia nei e kekahi o na muliwai nui loa o ke ao nei, a e apo ana i ka ili aina he ekolu mau miliona mile kuea, a oi aku a emi mai paha. O ko kakou wahi Hawaii nei, he mau wai piko wale no ia o na mauna ehiku a ewalu paha, i kupu mai waena ae o ka hohonu o ka moana. O ka-ili no na mokupuni a pau ke huiia, aole ia i oi aku mamua o eono a ehiku tausani mau miie kuea. O ka mamao mai kahi kokoke mai na kapakai o Amerika, he elua tausani mile a oi iki. O Amerika Huipuia, he aupuni ia nona na miliona kanaka he kanaha miliona, koe ka helu-na o na kanaka e e kahe awai nei iloko ona, e pii mau ana i kela a e keia la, mamuli o ka holo nui ana ilaila o ka poe holo mai Europa mai, oiai, o ko kakou heluna, he kanalima tausani wele no, o ka mahuahua ae, in a e pii ana, he uuku loa, a no ke koko o ka aina e wale maino. O na mea ulu auanei o Amerika Huipuia, aohe i kana mai aku ka nui a me ka waiwai i ko kakou, a o kona mau o ko kakou ; e lawe ia ana lakou malu-na o na moku oi aku o ke nui, ma ka makuahi a moku pea; ma kekahi mau lawe ana, mai ka puuwai ponoi mai ilo-ko lilo o ka aina, a i na palena a pau o ka honua nei. A o ka kakou mau wahi mea ulu e manao aku nei e lawe aku i Amerika i keia mua iho, e hooiliia ana maluna o na moku liilii iho, a oia helu-na moku, aia ma ka heluna o ka hooka-hi. O kona mau launa ponoi iho me ke kelepa kuloko ana, e lweia ana ma ka aina, maluna aku o na kaahi e kai lalani ana a hiki aku i na wahi a pau o ka ai-na, mai ka Atelanika a i ka moana Pa-kipika, e holo mau ana na kaa ahi i na la a pau, me ka huki ana mai kanaha a i ke kanaono mile i ka hora ; a ma ka wai hoi maloko o ka aina, na muliwai palahalaha a ma kona mau kapakai, ma-luna on a mokuahi nui hanohano a me na moku pea e holo ana ma na laina he mau haneri ; aka, o Hawaii nei, e olioli wale ana no ia no kona wahi mokuahi hookahi a me hookahi kakini moku ku-na holoholo pili aina, a ekolu paha, na-na e lawe hele i na launa kuloko ana o Hawaii nei mawaena o na mokupuni iho, a ke manao nei anei ia, e loaa ana iaiana mea kupanaha ma ka aina, ma ka ha-na ana i alanui maluna o kahi i hiki, me ka makaala nui, a me ke poho nui e kau ana ma ka ouanai e hana i kaa holo lea-lea a lawe ukana, e holo kaapuni ia Oa-hu, a i ole i a, ia Hawaii.

O Amerika Huipuia, he lahui nui a mana oia, a ke ake nei e apo mai i na kanaka o Amerika Akau a pau iloko on a. Aka, o Hawaii, aohe ana mea e ae e ake ake ai, o ka noho wale iho no iloko o kona wahi hanu uuku ma kona mau kai-aulu a me na mauna aa pele ponoi iho ona.

Ke manzo nei au, ua waiho pololei ia aku la ka wehewehe ana no na kulana o na aupuni elua. O ka Ripubalika nui o Amerika Huipuia, ua hooalike ia me kona aeto hanohano ponoi e lele ana ma na lani, a e lele ana maluna o kona aina puni ole iho iloko o kona mama, a o kahi Hawaii uuku ilihune nei, ua like me ka manu oo o ke kuahiwi, aole oia e lele ana a kaa aku mawaho o kona wahi palena ololi, noho kela e huna iaia iho ma kona mau ulu laau ponoi iho, ma na aoao o na puu ; aka, aohe nae i makili loa ka malamalama no keia kumumanao, i maopopo lea ai la ia kakou e hai i ko-na haina manao, nolaila, e kii pakiko iki kakou maluna o kahi mau wahi o ko ka-kou moolelo mai nei, a e hooikaika e imi i loaa, heaha la ka hoohalike kupo-no o ko kakou kuleana i keia wa, me ko kakou kulana i na makahiki he iwaka-lua a kanakolu i hala aku, a ua noonoo ia auei ke kupono o ka hoohui akuia Amerika Huipuia, no ka pomaikai o Hawaii nei, ia mau la, mamua o keia wa?

Mamua o ka lilo ana a me ka noho ia ana mai o Kaleponi e ko Amerika Hui-puia, o ka heluna o ko kakou lahui ia wa, he kanaono a kanahiku tausani–ua loaa i na kanaka ko lakou ola ponoi iho, mai ka lepo mai–ma ka mahi ana i ko lakou mau mahiuaai kalo, houluulu ana i na laau iliahi ma na mauna a me ka hoolako ana aku i na moku okohola ku mai, me na mea i hiki i ka aina nei ke hanai aku. Ia wa, oia paha ka 1840, he mau mahiko mahakea elua a ekolu paha kai hoomakaia a hanaia e na pake. Ao-le nae he noonoo ia wa, no ka haawi aku i kekahi apana aina o kakou, oki loa aku hoi ka hoohui aupuni, aohe kama-ilio ia, no ka mea, ua lawa iho la kela a me keia pakahi, na kanaka Hawaii a me na haole, ami ka hua mai a ko lakou mau hana, oia ka makana o kona paeli iho. Ia wa no, (1840) ua hoomaka ae o Messrs Ladd & Co., i ke kanu ko, a ua kukuluia ma Kauai. Ua nui no ke ka-nuia ana o ke ko ia wa, mamua ae o ke-ia. Ia wa, aohe akamai o ka poe paa-hana, aka, he nui wale nae kanaka, a o ke ola ia wa, he oluolu, a i ka wa e makemake ai na kanaka, ua loaa no a lawa ka makemake, ma ka hapawalu o ka la hookahi a me ka ai. O ka poe ka-lepa nei a me na haole e noho ana, he kakaikahi loa. O ke kumukuai nei o na waiwai o na aina e, he kiekie loa ; a he mau wahi pomaikai hapa kai loaa ae i na haole, a ua hoihoi loa ia no e ua poe la i ko lakou mau aina iho e ai ia ai. I ka nohoia ana mai o Kaleponi, o ke ka-lepa ana mawaena o keia mau aina elua, ua pii ae, ma ko Hawaii nei hoolawa

 

ana aku i na mea ai, no ka lilo nui ana i ka maaa i ka eli gula a me ka poe no-ho paa ma ka mokuaina o Kaleponi. A no ia kumu, ua pii ae ka uku hana o ka poe paahana, a ua hoomakaia ka lawe mua loa ia on a mai o na lima hana iloko nei o ka aina, e na ona o na mahiko a me na mahi kope ; a i keia manawa, o ua poe mala mahi la, ke hanaia nei e ka poe noho hou mai no na aina e mai. Nui loa mai na malihini i komo iloko nei, nui na aina i nohoia, hoomakaia na ma-hiko, a kiiia ona mau pake paaua i wa-ho. No ke komo ana mai o na pake, ua manaoia, no lakou mai ka mai pake e lu-ku weliweli nei ia kakou. O ka heluna o ko kakou mau mahiko i keiawa, he kanakolukumamalima. O na lima haua ma kahi o keia mau mahiko, ke hanaia nei e na kanaka Hawaii wale no, a he mau Hawaii hapa ma kekahi, aka, o na ona nona ia mau waiwai, he poe haole wale no ma ka hanau ana, no lakou ka heluna mwaho he kanalima paha.

Oia mau mahiko, ua hoomakaia lakou i kinohi, malalo o na kumu anoninoni, aohe maopopo, no ke aha la ke kumu, malia paha no ka ike ole a me ka hawa-wa o ka poe nana i hoomaka, a i ole ia, no ka lawa ole paha o ke dala no ka hooholo ana e kukulu, a nolaila la ka manao nui ia. O kekahi poe, ke uku mai nei na mahiko i na ona me na puu dala nui ; a o kekahi, aia ma ke kuamoo e holo ai imua ma ka nana aku, a ke ike nei kakou ano, ke mahiia nei he mau mahiko hou loa ma Oahu nei a me @@ waii.

Ke ice nei kakou, o ko kakou lahui, oiai nae aole i like loa me ka wa mamua ka nui, aka, e loaa no nae kela heluna, e kau ana ma na hana hou. No keaha la, i kepa nui ia ai a holo aku la he ka-nawalu lima hana Hawaii, maluna o ke kuna "C. M. Ward," e hana ma na aina lepo manu? No ke ino anei, hanai ku pono ole anei, a i ole ia no ka hoomoe maikai ole ia anei i keia wa mamua o kela wa kahiko maikai? No ka uuku anei o na dala ma na pakeke, a i ole ia, no ke kakaikahi anei o kahi hana e loaa ai o na dala? no ko lakou hupo anei, a hiki ole ke hakaka no keia hoomaka ana a lakou e ike nei, a i ole ia, na emi iho anei ko lakou mahalo i ka naauao e hoikekeikeia aku nei ia lakou? He poe hakihaki kanawai ole anei lakou i keia wa mamua o kela wa? Aole anei i ma-lu ke ola o ke kanaka a me ka waiwai i keia wa e like me ia mamua? Ma kela aoao ae hoi, aole anei i oi pa tausani aku ka maikai i kela a me keia kanaka Hawaii, ke koho i kana hana a e hoolilo pakiko nona iho i keia wa mamua ae o na makahiki he iwakalua i hala? O ka haalele ana mai o na moku okohola ia Honolulu nei in a ua hoopoinoia na ha-ole i holo mai ianei e noho ai, aole nae i popilikia na kanaka. Ma ka aoao kue, ke olelo aku nei au, ua pomaikai oukou, no ka mea, ina ua lawe mai na moku okonola ma ko oukou mau puka, ua lawe pu mai no lakou i ka make ma ke ano inoino loa–o ka'u e manao nei, oia ke ino e hahai ana, a i hoomaamaaia e ka nui o keia poe haole. Ina ua po-ho oukou mai ka pomaikai mai o na da-la a na moku okohala e uhauha ai ianei, ua pakele oukou mai ka popilikia i hoo-kumuia e ka mana o ka poe no lakou ka manao noho kaulei wale iho no, e hoolealea ai ia lakou iho, me ka manaoole i kona hopena. Ina o ka haawina o ko lakou mau holo makaikai mai ianei, ua ilihune oukou, ua waiho lakou he wa maikai e hookupaa ai i ko oukou kula-na lahui. O na hana elua o ka poe opio-pio, ua malama ponoia i keia wa mamua ae o na wa i hala, e aloha nuiia na hao-le i hoole ia lakou iho, a hoolilo ka ma-lama nui ana i keia poe ; a ma ka helu kanaka i hala koke iho nei, ke hoike mai nei kekahi o kana mau hana, he kumu maikai ke Hawaii e manaolana aku ai, no ka hoomau ia o kana mau ewe a me ka hooulu lahu hou ana no kona mau mokupuni. Pela io ana!