Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 27, 5 July 1873 — Halawai Makaainana o Kaumakapili. [ARTICLE]

Halawai Makaainana o Kaumakapili.

Ma ke ahiahi Poakahi iho nei, oa malamaia he halawai makaainana o na kanaka Hawaii, he ekolu a eha paha haneri ka nui maloko o ka> luakioi o Kaumakapili, no ka noonoo ana i ko na kanaka Hawaii manao, no ka haawi ana ia Ewa no Amenka Huipuia. Ma ke noi, ua koho lokahiia o Rev G. W. Pilipo i Peresidena, a o G. K. Huakini i Kakanolelo. Ma ke noi, na pole ka Peresidena Kahunapnle. Memua o ka hoomaka ana, ua heluheluia mai he p»lapala noi na kekahi poe uuku, ia Kapena Loke, e koi ana iaia, e haiolelo no keia haawi aina. Ku mai la o Mr. Kapeoa Loke, a haiolelo mai la ma ka olelo haole, i nnnhiia e Mr. Kia, a mahope ia Mr. Poka Gerina, no ka hora a me na minute loihi—ua aue maInhilnhi a niha ko ka Hale, aka, uo ke kn paha o na olelo i ka iioi o kānaka, oa boomaoawanni lakoo, a i ka pao ana, ua ina* halo loa lakon ma ka pai-pai lima ana. Ma ke noi, oa hooholoia, e hoolaha i keia haiolelo maloko o na nupepa, Ko Hawaii Ponoi a me ke Kuokoa. Waiho koke mai la o Mr. Kalaoli i keia olelo, i mea e kokuaia ai ka haiolelo a Kapena Loke, nolaila, ke waiho aku oei ao i keia mao olelo hooholo, a oa oukoo ia e noonoo: Oiai, eia kakou ke noho nei me ka none ooi, oo ka houpoopoia mai, ē lilo aoa ke awa o Ewa ia Araerika Hoipoia, ma ka haawi wale ako i kumu e loaa mai ai ooa Kuikahi Panai Like ; a Oiai, aole he makemake iki o ka hapa oni loa o nn kanaka ponoi nona ka aina mai Hawaii a Niihao, e lilo kekahi hapa o ko kakou aioa ia Amerika Huipuia, ma ke ano e onooia mai nei, oolaila, e Hooholoia—E hoike ako keia halawai ooi i kooa maoao hoole loa, i ka haawi ana ia Ewa, oo Amerika Hoipoia, ma ke Koikahi Paoai Like, oo oa komu malalo iho : I—He keehioa moa keia no ka hoohoi aopooi. 2—He hoopomaikai wale oo keia koikahi i ka poe ooko. 3—He mea keia e hoemi ai I oa loaa aopuni ma ka waiwai komo maf. 4—He hoomahoahoahoo ana i kaaohao malona o ka leholeho. 6—Ua ike ia ka hewa ooa haawi aloa ma ke koikahi, ma oa aioa e.

Heoholoia—lna ua hoolala ka Aha Kahina i keia hana hāawi aina, alaila, o nalala o ka Aha Knhina i makemake e haawi ia Ewa ma keia ano, ke hoahewa akn nei keia halawai i ko lakou ae ana. Mamuli o ke noi, ua hooholoia na olelo hooholo a i elno. Ma ke noi, oa kohoia o Keo Kaaka, Kalauli, Poli, Mikalemi, Kukahiko a me Kamaipelekane, i Komite e hele aku ai imua o ka Moi, a hoike aku i ka manao o keia haluwai, e hoole loa ana i ka haawi aua i ke awa o Ewa. Waiho koke mai la o Mr. Malo he olelo hooholo, e hoahewa ana ia Mr. Kakela, a peuei ka olelo hooholo : Oiai, ua hoike ae o Hon. S. N. Kakela i kona manao hoohui aupnni, a ua ikeia hei mafoko o ka nupep» Evangelisi o Nu loka, koua hoolalelale aua e hoohui aku i keia mau Pae Aina Hawaii me ka Ripubalika o Amen'ka Hoipnia, me ka i mai, "ina e make ka Moi, a hakahaka ka noho alii, he mana ko Amerika e lawe ae ai nona iho, a hoolilo i lihi no Amerika Huipnia." A oiai. be mea malkai ma ka noonoo ana o ka poe nona ka aina, ka makee i ko lakon man pono a me ka aina ponoi, ka poe nona na kupnna i eha na ili i na maka ihe, no ka hooikaika ana no ka maluhia o ka aiua ; A no ka mea, ua ae ia mai kakou e knokoa, e na anpuni uui o ka honna nei ; a i kulike ai e like me ka ehaeha o na punwai aloha Moi, Alii a ma ka aina, nolaila, e Hooholoia—E hook&awale aku ia S. N. Kakela a me kona ohana, mawaho aku o na palena o keia aupuni. I ka puka auao keia olelo hooholo, ua hahai aku na olelo ooiea loa i ka mea i hoahewaia ma keia olelo hooholo, e hoinoino ana, aka, ua ku mai kekahi poe e pale. Aole i pau ka hoopaapaa ana, hoopanee e ka Hale. Ia Hon. J. M. Smith > Pereeidena o ka Papa Hoonaauao, 5 Me ka Mahalo:—o makou, ke Komit<? Hoike o na Kula la Hawaii o ka Apana o Kona—Honolulu, mokupani o Oahu, ke waiho aku nei i ka makou Hoike imua o ka Papa Hoonaaaao :— No NA POKII O NA KULA: Ua mah.ilo ke Komite no ka holomua o na pokii ma na mea i ao ia e na kumu ma kekahi mau kula ; aka, o kekahi mau kula, ua hemahema no. Ma. ka manao o ke Komite, e pono e hoomanawanui na knmu i ke ao ikaika ana i na pokii liilii ma na mea hiki ia lak ou ke apo mai me ka hoomaopopo pono i ke ano ; ka pane pololei ana i na bua ma kahi kupono i ka hookaumaha o ka leo, a me ka haahele pono i na hopuna leo. No ke Ao-Hkluhelu. Ma ka nana pooo ana o ke Komite i na papa i aoia ma keia buke, ua kanalua.no ka manao ana no ko lakou makaukau pono. O ka hemahema nui ma ka nana ana, oia oo ka loaa pono ole i na keiki kahi kupono no ka hookaumaha ana i ka leo, e like me na rula oia buke. Ua maopopo i ke Komite, aole i lilo loa i kamailio Hawaii ma ko lakon heluhelu ana. No KA HeLUKAMALII ME KA HeLU^AAU. He mea maopopo i ke Koaiite aole i holomua na haumaoa o kekahi mau knla, ina keia mau lala o ka ike ; a roa ka hoomaopopo pono ana aku, na ano paanaau wale no la lakoa na haawina i haawiia ia lakou; aole maoli mai ko lakou noonoo mai i hiki ai ia lakoa ke hoike mai* Ua mahalo no ke Komitejna na haumana i makaukau, a ua manaolanaia no ka ikaika o na kumu ma ke ao ana. No ka Arimatika. Aole no i holo loa ka hana o na keiki ma keia buke, ua kuemi ka makaukau o na keiki ; a me he mea la ua paakiki loa keia buke no ka noonoo o na keihi. O kekahi mau keiki kakaikahi nae, na hooikaikā nui no me ka hoomanawanui iloko o keia paa kiki; a ua mahaloia kolakou makaukau Palapala Aina. Ua nele na Kula i na bnke o keia ano ; a, un ninaa wale ia no na haumana ma kekahi mau ninaa e pili ana i na Pae Aina o Hawaii nei, a me na mea e ae- i paanaau kahiko i na keiki ma na Palapala Aina. He mahalo nae ko ke Komite i ka eleeleu 0 na hauinana ma ka hai ana mai i na haina o na ninau i waihoia aku imua o lakoo, oiai na hemahema lakoo i na buke. Kakauliha. Aole no i makaukao na haumana ma keia hana maikai Ua ku ole i ka mahalo o ke Komite ka ike ana i ko lakou mau mea i kakau ai e hio ana i o a ia nei, e huikan ana na mamala olelo me ka pono ole o ka mahele ana. Pela ke ano noi o na mea i kakauia ma na Papa-pohako, a me na Papa Eleele. Ke manao nei ke Komite e aoia na haumana e kakau malnna o na kalana a me na ano pepa e ae i kupono no ke kakau ana. No !fa Himenl tTa mahalo loa ke Komite no na himeni 1 ao ia e D Keaweamahi, me H. Pauli, me ka lana no o ka manao na hooikaika oni ia mau Kumu ma ia hana. Ua mahalo no hoi ke Komite no na leo mele i hanaia mai e pili ana i na mea e hoeueu ai ia Hawaii nei. Ke.manao nei ke Komite e hookomo pu mai i na knla o Roma malalo o ka keia

maa komu ao ana, i aoo m»ikai a kauo ole aa leo ma ke mele ana. A, oiai no hoi o laiiH no hoi oa kumu i kauohaia e hele kaapuni iloko o.na kula, be pono no na laua e ao na kuia a pau ma k;i himeni ana. Haiolelo me ka Heluhelu Kumomanao. Aole no i makaukau na keiki ms ka Haiolelo ; aohe mahalo o ke Komite oo ko lakou mao leo, ame ke kubi ana o na liroa. I ka nana aka aole no lakoo i ao noi ia me ka hoomakaukau mna ia i na Wa a pau ; aia wale no paha a kokoke i na wa hoike, alaila, aoia. He pono eao akn na kumu i ke ano maikai o ke aloha ana, me ke knhi ana, a me ke ko ana o ke keiki ma ka wa e haiolelo ai. Ma ka nana ana i na Kumumanao i heluheluia; na'mahafo kc Komite, me ka manaolana e hoommia aka ia mea maloko o na kula a pau, he kumu hooulu noonoo ia 00 oa haumana, a pe<a no hoi e makaukau ai ma ka haku manao ana. ' 0 na mea i hoikeia ae la malona, oia ke kolana o na kula o keia makahiki, a i ke kaulike ana me na makahiki i hala, aole no 1 pii ae ko keia wa ikona wa mna. Ma kekahi nana ana he mau mea ku i ka mahalo ia kekahi maa hooponopono ana a me ke alakaiia ana ona kula ; a ma kekahi hoi, he mau mea e kanalua ai ka noanao o ke Komite ; a, ua manao ke Koraite, be mi-a alaalai ana ia i ka holomua ona kula. Ua moikai hoi ma ka maaao ana o ke Komite e waiho pu aku i kekahi mau kumu no ka hoolana ana i na manao naauao i. Ua mahalo ke Komite no ke ao pualuin ana ma na Kula a Dau, mai ka poe hookuikui, heluhelu, a me na mea helu a pau. Ua pono no i na kula a pau ke hoomauia aku ke ao ana peU ma keia hope aku. 2 Ua kanalua ka manao o ke Komite no ka hoopiliia ana o ka leo ma na huaolelo Beritania. He ao hoopaakiki ana keia i na kula. Oka hapa nui ona kumu he poe ike ole i ka olelo 6eritania, a ane hiki ole ia lakou ke puana polnlei i na mamula olelo haole, a pela no e loaa ole ai i na hau mana o na kula a pau. 3. O ke kaupalena ia ena o na haawina kulu—>he mea hoemi keia ika holo ikaika ana ona haumana ma ke kula. He pono e waiho akeaia na buke kula e like me ka makaukau i hiki i ke kumu, a e liko hoi me ka ikaika i hiki i na haumana. 4. hookomo hou ia k8 Huinahelu e kula ia no na kala. He buke maikai loa ia, a he ano mama no na kula a e pono ke hookomo hou. ia e ao ia ma na kula ; aole nae e hoonele ke ao ia ana o ka Arimatika; ua pono no ke aoia na huumana makankao loa malaila. 5. He pono e loaa i buke hou no na kuia ma kahi oke Kumu Mua. E waiho ke Kumu Mua, oiai, ua ano paanau loa kela wahi i na haumana ; a ua ao pinepine loa ia e na kumu. Ua paanaau ei ua pokii mam'ja o ka ike pono ana i na hua. 6. He pouo e lo&a hou na buke heluhelu i ano uiama iki, oiai ua ano paakiki loa ke Ao Heluhelu oo ka lele ana aku o na pokii mai lalo aku a hiki ilaila, nolaila i bnke malalo iho o ke Ao Heluhelu. 7. E makaala ponoia na keiki ma na Kula Kalolika kane, a e hoounaia e hele i Lahainalunā, i hoonuiia ka ike ma na mea hoonaauao, oiai keia he hana anpuni. O makou me ka mahalo. J. PoRTER GREEN, ) G. W. Pilipo, V Komite* D Malo. S