Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 23, 7 June 1873 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Nupepa Kuokoa:

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII

 

BUTLER.ENG.SF.

 

Buke XII.        HELU 23.       HONOLULU, PAONO, IUNE 7 1873.    NA HELU A PAU 601.

 

 

OLELO HOOLAHA.

 

            A I HANAI A KA MOA! – Mai keia wa aku, e kuai makepono loa aku no au i ka ai e hanai ai i ka moa, i ka poe e makemake ana, a e loaa no ma Ulakoheo, Honolulu.   CHULAN & Co. Honolulu, Mar 25, 1873.  (581 ly)  (Kiulana ma.)

 

JUDD & LAINE (Alani a me Laine.)

            NA MEA KUAI MEA AI o na lako ai a pau, na mea ulu, a me na mea hoomomona lio.  @@@ekuai malalo o ka Hale Mu, Alanui Papu, Honolulu.                       564 ly

 

J. NOTT & CO.,

NA MEA HANA

TINI, KELEAWE,

A HAO PAPAA,

HELU 9          :           :           ALANUI KAAHUMANU

 

Ua hiki ia laua ke hana i na ano a pau e pili ana i keia laina, e like me ka

 

Hoomoe ana i na Piula Wai,

HAO A PIULA PAHA.

HAWAI PIULA NO NA HALE LAAU.

EIA HOI KEKAHI

Eia ma ko laua wahi i na wa a pau,

NA

LAKO PIULA!

O KELA ANO KEIA ANO.

KAPUAHI HAO,

O NA ANO A PAU

A ME NA KUMUKUAI A PAU,

Papaa Kepau, Piula Wai,

            Paipu Hao, Papaa Ziniki,

                        Pauma Wai, Ki Wai,

NA KAPU A ME NA PAKEKE HAO,

Papa Holoi, Na Ipu-hao,

            Iliwai Laho Lio, Pa Palai,

                        Kui kakia moena,

            NA PAPAA HAO KAUPAKU HALE 26X84,

Na Palaki hamo puna me Holoi hale,

Na Ipukukui hele po,

A ma na mea e ae he nui wale ke helu aku.

            1 yr.

 

HE MOOLELO KAAO

NO

ROBIANA LO

KA HIWAHIWA O KE KOA,

Helu Akolu o ka ikaika.

 

I unihiia mai loko mai o ka Buke Arabia. Mai ka Olelo Bertania a ka Olelo Hawaii.

 

MAHELE III – Helu 74.

 

            E na hoa’loha a’u mau kupuna a me o’u makua, he mau iwi-hilo a iwi-kua moo ponoi oukou na lakou, iloko o ka makahiki hookahi a oi ae, ua noho aloha oukou me lakou, ua kipa aku a kipa mai, a ua nanea oukou i ka momona o ka waiu a me ka meri i hanaiia ia oukou, a ua piha a hu na waihona o ka makemake, aka, o na iini a me ka lia ana o ko oukou manao, aole no ia i piha oiai ma na pule i hala ae nei, ua ike au i ko oukou uwe ana i ka pololi, a ua komohia iloko o ka manao o kekahi poe o oukou ke kaniuhu, a ua aneane hoi e “haalele mai koa a waa i koa kanaka,” i kekahi poe o oukou, a o ke kumu nae o ia nele ana, no ko lakou kaalo ana aku ma kela aoao o keia kahua kaua, (Nupepa Kuokoa) nolaila, owau i keia la, ke ku nei au imua o oukou, a ma o’u nei hoi, e hookaaia’i ko lakou mau aie ia oukou; a oiai nae, o ko’u ano, he ano opiopio no, a iloko o ko’u mau la naaupo, ua ike oukou, owau ka mea i lilo hou ai o ka eke talena ia Marina, a pau loa ai makou i ke komo iloko o ka eke talena, a mamuli o ka mana o ka buke aniani i waihoia ia Lo Samila, ua puka hou mai makou, a ia wa nae ku i ike mua ai i o’u makua a me o’u kupuna; a oia komo ana nae o’u iloko o ka eke talena, he mea paani wale no ia i kuu manao, aka, i keia la, ke ku nei au i ka hoe, a na’u ka hoekele ana i ka loa a me ka laula o ka lewa a me ka honua, a i  na aui ale hoi o ka moana, e hoonuu ana oukou a lihaliha, aole nae ma keia mau helu, oiai he kamolamola wale no ke kamailio ana, aia a kiei aku kakou i na paia o na pali hookui o na aupuni he kanalima kumamalua, e kuu pau aku no au i ka nani a hiki i ka hopena, a e komohia ana oukou iloko o ka u walania aloha a he mea hiki ole i kekahi ke aua iho i kona mau kulu waimaka aloha, aka, aole nae ia he mea na ko oukou mau manao e kauma ha ai, no ka mea, “he make no ke kalo, a ola i ka naio.”  Aka, aole nae au e hele loa aku ia oukou no na mea e hiki mai ana ma keia mua aku, e aho paha, e aui ae kakou, a hoomaka mai ma ke kumu o ko’u moolelo, a na oukou no ia e kaana pono iho iwaena o oukou, a he mea ole ka’u e kaena e nei imua o oukou ma keia kamailio ana, nolaila, ua maopopo no ia oukou ko’u mau makua a me ko’u makua hanai, (Hipa) he wahi holoholona oia, aka, o kana mau hooponopono ana, ua oi aku ia imua o ka ke kanaka, a ua kapaia ko’u inoa ma ona la a me ka hapa mua o ka inoa o kuu makuakane, oia hoi o Lo HIPA, a eai no au ma kona poli i keia la, nolaila, ma keia wahi, ke hooki nei au i ko’u mahaoi e ana, a n aka moolelo e hooiaio mai, a oia hoi keia:

            Ia Hipa a me La Hipa, e noho kokoolua ana ma ke aupuni Poepoe, mahope iho o ka hoi ana mai, mai ke puhiia ana o Marina i kea hi, ua pii mai la ka nui o Lo Hipa, a pii pu mai la no hoi me kona nani lua ole, i oi pakela ae mamua o kona mau kupuna a me na makua, a nolaila, i kaena ae ai o Hipa, i ka i ana iho, Ua hele ia e a’u na aupuni a pau o ka lewa a me ka honua i ike ia e a’u, aole nae au i ike i kekahi keiki ui a nani hoi, main a keiki a ka poe e noho ana ma ka noho Moi a hiki i na keiki a ka poe haahaa loa, ua haule ino ko lakou nani a ui hoi, malalo o ka nani o ka’u milimili, ka mea a’u i hanaiahuhu ai mai kona wa uuku mai, me ka wai momona o na pua, i oi aku imua o ka waiu a me ka meri, a ina e ike mai ko kea o holookoa iaia, aole no e ole ka hoomakaleho ana.  Nolaila, o ke kulana o Lo Hipa ia wa, ua ikeia ia e ka poe o ka po, a ua hoopuni mau ia ka hale o laua nei me na anuenue, a o ka noe hoi, e uhi paapu ana ia i ke aupuni holookoa, a ua lohe ia aku hoi ka leo o na manu, e mele mai ana i na mele lea loa, a ua nanea o o Lo Hipa i ka hoolohe ana, a o Hipa hoi, ua haohao kona manao, oiai aole no oia i ike i ka wa e ola ana kona mau kupuna a hiki mai i kona mau makua, he ole loa no, a akahi wale no kona ike ana i keia mea kupanaha.

            He eono malama ka uhi paapu ia ana o ka aina i ka noe, a iloko hoi o na malama hope eono, hoi mai la ka malie, a kalae mai la na wahi a pau o ke aupuni, aka, o na anuenue nae, hoomau no lakou i ko lakou kulana, a o na manu hoi, lele pohai ae lakou i ka lewa, a paniia aku la ka wela o ka la, a he olu wale no ka noho ana.  A o keia mau mea kupanaha a kakou e ike nei, main a kupuna mai no ia o Puakinamu, I mea hoohanohano ia Lo Hipa.  O ka paina ana nae o ua poe manu nei, aia no ia ma ke aupuni Omaomao, a malaila pu no hoi ko lakou hale Manawa.  A iloko hoi o na wa a pau a Lo Hipa e hele ai ma o a maanei, e ukali ana na manu mahope ona, i hoohanohanoiaai hoi kana huakai holoholo pahu poko.

            A no ka hale kula ole ma ke aupuni poepoe, ua hoouna ia o Lo Hipa ma ke Kulanui o ke aupuni o Nalo Silika, a hookah wale no mahina o kea o ia ana, ua hiki ole i ke kumu kea o, o na palapala paakiki a pau o ua kula nei, he mea paani wale ia no ia e ianei, nolaila, ua hilahila ke kumu, a hookuuia mai la keia, me ka loaa ole o ka palapala hoomaikai.

            No nonoho iho la no laua nei, a no ka hale kula ao koa ole ma ke aupuni poepoe, nolaila, ua hoounaia keia ma ka hale ao koa nui o Pelekane, ka aina hoi o kona mau kupuna a me na makua, a he elua pule wale no kona ao ia ana, ua pau ka ike o ke kumu, aohe wahi i koe ana e ao mai ai, nolaila, ua hookuuia mai keia, me ka loaa ole no o ka palapala hoomaikai.  Aohe no nae o ianei manao no ia mea, no ka mea, o ka ike ana e ohi nei, he mea hookahakaha wale iho no ia no kona la lealea, oiai, aole o kona ike koa ka mea nana e pale ae i ka make a ka hoa paio ke hiki mai imua ona.

            Ia laua e noho ana, i aku o Hipa i kana hanai, Ua hoonaauao ia oe ma na mea hohonu o ka ike, a ua hiki ia o eke ike e i na mea hun iloko o ka lwea a me ka honua, a ua aoia no hoi oe ma ka hale koa o na kanaka, a ua Akamai no oe malaila, aka, koe nae ia o eke ao koa ana a na holoholona, nolaila, e lele oe i ke aupuni Hiena, a malaila oe e ao ia’i i kea o na paikau a na holoholona.  A no koi a nei makemake ole e komo kino iloko o ke ao ana me na holoholona, nolaila, lawe pu ae la keia me kahi aniani pouli, a kau ae la maluna o ka lio lele, a lele aku la i ke aupuni Hiena.

            Aia a hiki oia malaila, hoihoi iho la oia i kona lio iloko o ka buke, a paku ae la i ke aniani pouli, a komo aku la iloko o ka pa ao koa a na holoholona, a he mau la ekolu wale no kona hakilo ana, ua pau loa iaia kea no o kea o koa ana a na holoholona.  A i ka eha o ka la, noho hou no oia e hakilo, me kona manao hoi e ano hou ae ana, a he mau mea hou ae la hoi kekahi i koe, eia ka auanei ua pau loa ae la no.  Kau ae la no keia maluna o ko ianei lio lele, a hoi aku la i ke aupuni poepoe.

            I ka puni ana o na makahiki a oi ae o Lo Hipa, hele ae la oia e makaikai i kekahi mau aupuni o ka lewa a me ka honua, a ua loaa no iaia na hookipa makaiia ana, ma na wahi a pau ana e hele ai a kipa aku; a no kona ui lua ole a nani hoi, ua hoomakaleho mai ko keia ao i kona nani, a ua kui na kaikamahine Moi a me ka poe maoli i hele hoohai aku imua ona, me ke noi mai, e hookoia ko lakou mau makemake; aka, aole nae he loli iki o kona manao e hooia aku, a ua hoopuni pinepineia oia e na noi a me na kauoha, aole no oia i aui ae a hooko aku.  A no ka hooko ole ia, ua hoomoemoe lakou ma na moeuhane, a ma ia hana ana, ua loaa io no oia ia lakou ma na hihio a me na moe, a ua loohia pinepine lakou ma ka hui ana me he mea kino la, aka, i ka huli ana ae e hopu a hoohuli mai, aia nae, ua lilo koke iho la no i mea ole, a waiho iho la i ka u a me ka minamina, i mea na lakou e haakoi ai, a n aka nele nae i hooiaio mai.

            A iloko hoi o na loihi ana i noho ai ma kekahi mau aupuni, ua nui loan a kaikamahine ui a oi kelakela hoi o ka nani i hele mai imua ona, a olelo mai la, ua halawai mau oia me lakou ma na moeuhane, aka, ua pane aku nae oia, i ka i ana aku, He pinepine no ka loaa ana ia’u o ia me he moeuhane, iloko o na la loihi a’u e noho nei maanei, aka, aole nae au i ike i ka waiwai o ia mea, a ua pau hew aka Manawa me ka luhi nui ma ka noonoo ana, aole nae au i ike he mea pomaikai ia.

            A makaukau keia no ka hoi, he nui ka poe i hele mai me na makana, a ua lilo ae la ia i la nui ma ia mau aupuni.  Aia nae a kau oia iluna o kona lio, haawi ae la oia i kona aloha i na mea no a a pau i akoakoa mai imua ona ma ia la.  Eia nae, mamua ae o kona kau ana iluna o ka lio, ua waiho iho oia i na makana a pau n aka mea nona ka hale ana i noho ai, i uku no kana hana maikai ana ia ianei.  O keia mau makana he nui i makana wale ia mai ia ianei, aole no ia no kekahi kumu e ae, aka, no koi a nei kanaka maikai wale no, oiai ua makahehi wale mai no lakou no koi a nei nani.  Lele ae laka lio o ianei, a he elua kapuai ke kiekie maluna ae o ke kaupoku o na hale, lele kikaha ae la oia a puni ke kulanakauhale, me ka auna manu e pohai ana maluna o ia nei, maloko o ka lina poai anuenue.  Uwa ka pihe a haalele wale i keia kamahao, a ua nui loa hoi ka hoopaapaa ana iwaena o kekahi poe, a ua oleloia e lakou o Debolo, a i ka kekahi poe hoi, he anela mai ka lani mai, a ua kohe eehia maoli kekahi poe, aka, pioloke nui ae la ko ke kulanakauhale a pau, a haule io iho la ka ike o ka poe kilokilo e noho ana a ko ka Moi alo ponoi, aole i hiki i ko lakou ike kilokilo ke hoike mai i a oiaio, nolaila, ua pilihua iho la ka manao o ka Moi, nolaila, ua kauoha ae la oia i kona Ilamuku nui, ma o ke Kuhina Kalaiaina la, e hoopaa i ke kino o ka mea nana i hookipa i ka malihini.  Ua hooko no ka Ilamuku e like me ke kauoha.

            I ka Ilamuku nae i hoi mai ai mai kona hoopaa ana i ka mea nana i malama ia Lo Hipa, aia hoi kekahi wahi kilokilo e noho ana imua e kona alo, a he hiki loa iaia ke ike i na mea huna a pau, a he mea Akaka loa ia ma kana ike, ua hahaiia aku no hoi imua ona ka ike a kekahi poe, a ua i mai oia, O keia mea kupanaha a kakou e ike nei i keia la, aole no ia no ka lewa mai, aole no hoi he ano Debolo, aka, he keiki kanaka no oia no ka honua nei, a he koa lanakila oia ma keia hope aku, a oia nei no hoi ka moopuna a ka poe nana i pupuhi mai nei ia Debolo i kea hi, a na ko ianei makuakane hoi i pepehi i ka moo-aikanaka ma ke aupuni o Galatia, a i ka moo-alualu hoi ma ke aupuni Hoku, nolaila, o ke kanaka a oukou i hoopaa aku nei me ka hala ole, e ili mai ana kona koko maluna iho o oukou, a e alina ana oukou ma keia hana naaupo ana me ke kuhihewa, nolaila, nolaila, e hele koke aku oə imua o ka Moi, a e hahai aku hoi i keia mau mea a pau a’u e hahai nei ia oe, a e noi aku oe iaia, e hookuu mai i ke kanaka a oukou i hoopaa ai me  ka hala ole, mamuli o ko oukou manao kuhihewa wale no.

            Aia hoi a hiki aku na Ilamuku la imua o ka Moi, hahai aku la oia i na mea a pau a ke kilokilo i olelo mai ai iaia.  A I ka lohe ana o ka Moi, mihi iho la oia, a kena ae la, e kii aku a hookuu mai.

(Aole i pau.)

 

Kumumanao.

 

Heaha ka nani i oi aku iloko o ka Oihana Mare?

 

[O ka haiolelo haku keia  J.H.K. Hooili, I hai ai ma Wainee, Mei 8, ma kona la i pau ai ka noho ana haumana ma Lahainaluna.]

            O ke ola lahui ka nani i oi aku, no ka mea, mahope iho o ka hoaliiia ana ae o ke kanaka mua maluna o na mea a pau o ka honua, i iho la ke Akua, “Aole pono ke kanaka e noho mehameha oia wale no, aka, e hana no au i kokoolua i ku iaia.  I ka loaa ana o ko Adamu kokoolua i ku iaia, kauoha mai la ke Akua penei, “Ehoohua ae olua, e hoolaha hoi, a e hoopiha i ka honua.”

            O keia no ka hoomaka ana o ka oihana mare a me keia kauoha nui e pili ana, a ma keia kauoha, ua Akaka ko ke Akua manao e ana i ke ola lahui, oia hoi ka hoohua mai a piha ka honua i na kanaka.  No keia mea, he oihana maikai kea he pono e malama nui ia me ka maemae loa: no ka mea, ke kokua nui mai nei ka oihana mare i ka noho pono a me ka noho naauao ana o na kanaka.

            Nolaila, ua lawe keia mau hooiaio, e hooia mai ana i ka nani i ou aku iloko o ka oihana mare; a nou e Hawaii ponoi kuu iini nui ana, e imi aku i keia nani oi pookela, oia ke ola lahui, no ka mea, ke hoike Akaka loa mai nei ke au o ka Manawa, e like ana ko kakou ola ma keia ia hope aku, me ka mahu e pua ae ana a nalo iho.  No keia mea, e haliu mai e haliu mai e na kini o ka aina papa, a e hoolohe mai; ke ku nei au iluna me ka ninau iho, Pehea la e loaa ai keia nani o ka oihana mare ia oe e Hawaii, ka mea iloko o ka puloku o ka make?  Penei e loaa ai:

            1. E noonoo ma ka hoopalau ana. – O ka mare, oia ka hoohuiia ana o na mea elua ma ka hoohuiia ana o na mea elua ma ka materemonio hemolele, a lilo i hookah, aole e kaawale hou, i ku like ai me ka mea i palapala ia, “E haalele aku ke kanaka i kona mau makua, a e pili aku i kana wahine, a e lilo laua i io hookahi.”  Nolaila, e hana naauao e Hawaii ma ka hoopalau ana, no ka mea, oia ka hiki mua o ka mare; a e like me ka hemolele o ka hiki mua, pela no auanei kona ukali.  Mai manao nui hoi ma ka nani owaho a me ka hanohano e pau wale ana, aka, o ka maikai o ka naau ka mea nui, nolaila, eia na mea e noonoo ai:

            (a) I like ke aloha.  – Oia hoi, i hilinai kekahi i kekahi; no ka mea, ina aole i like ke aloha a me ka makemake, aole no e oluolu pu ka noho ana, no ka mea hoi, ua like ke aloha io me ka wela huna ia, e hoomau ana i ka noho oluolu ia mawaena o na mareia.  E like paha me ka wela hunaia iloko o ka wai, e hoomau ana i kona ano wai, aole nae e mau ia ano wai pela, ke ole ia e halawai me kea nu i oi aku; a pela no na mea i like a like ke aloha.  Aole no e pau ia aloha a halawai me ka make.  Ua hooiaio mai no o Paulo, “he mea pauole ke aloha, a ina he mea e ae, e ole loa ia.”

            (e) I like, a i ane like na makahiki.—No ka mea, aole i kohu pono i ka elemakule e mare me ka mea opio a i ka wahine me ka ui, he kue ia i ka pomaikai o ka mare.  E hoohua mai.  Pehea la e hoohua mai ai ka elemakule n aka mea opio, a o ka luahine n aka ui?  Aole loa!  Eia no hoi; ua palapalaia, “aole pono i ka waina hou e hookomoia iloko o ka hue ili kahiko, o nahae ka hue, no ka mea, aole i hu mu aka waina.”  A pela no ka mea i hele a aama-kua-lena-lena, mai mare me ka opio, no ka mea, aole i hu na manao lealea o ka moa opio, ke aleale la no.  No keia mea, mai kuai e Hawaii opio i ka oukou mau kaikamahine na ka elemakule, no kona waiwai ana.

            (i) I like ka naauao a me ka noho pono.  –Aole i kohu pono i ka naauao, ke hoopili ano e i ka naaupo, a pehea no la hoi e kohu iike ai ka malamalama me ka pouli?  No ka mea, aole e lilo ana na mea mare i hookah ma ke kino wale no, aka, ma ka manao kekahi.  E like paha me ka hui ole ana o ka aila me ka wai ka hoohuiia, pela no e okua loa ai ka manao o ka naauao a me ka naaupo.  Pele no koi e hoopili ano e ole ia ai ka mea hana hewa i ka mea hana pono, e like me ka Paulo i ao mai ai:  “Mai hoopili ano e ia oukou me na hoomaloka, a heaha hoi ke kuikahi ana o ka manaoio me ka hoomaloka, a me ka manao hookah ana o Kristo me Beliela?”  Aole loa!  Nolaila, a i malamaia keia mau mea ekolu ma ka hoopalau ana, alaila, e lilo io no na mea mare i hookah ke hoohuiia, a e loaa no ka nani o ka oihana mare ia oe e Hawaii opio.

            II.  E malama i na kanawai o ka mare.  –Oia hoi, e paulele na mea i mareia ia laua iho, no ka mea, ua ike akea ia na Hawaii nei, aole i paulele na mea mare ia laua iho; a uo keia paulele ole, ua lilo ka ai a me ka ia, i kumu hakaka.  Nolaila, eia ka wa nou e Hawaii e hookanaka ai, a e hele aku imua me he mau keiki la no ka malamalama; a no keia mau mea, e noonoo pono oukou ka poe e mare a me ka poe e mare ana, no ke ano o keia huaolelo, “E lilo laua i io hookah.”  A mailoko mai o keia, e loaa ai na kanawai kupono, a oia no hoi keia:

(a) I hookahi ka hale e noho ai.  – Aole pono i na mea elua e noho ma na hale okoa, aka, e noho pu i hookah ka ai a me ka i-a.  Aole pono i ka wahine e hele ma ua keuhale e hoonanea ai, a e kamakamaiho wale ai, aka, e noho oia ma kona hale iho, a e imi i na mea e eluol@ ai ke kane, a pela no hoi ke kane i ka wahine.

(e   I hookah ka manao a me ka pomaikai e imi ai.  – O ka mea nui keia, o ka mea e oluolu ai o ka noho ana, a e ae oluolu aku ai na mareia ia laua iho ma na mea pono, i mau ai ka oluolu.  A ina ua komo ka manao kue i ke kane no ka wahine, mai wikiwiki ka wahine e ninini aku i ka aila o na huaolelo ka@ana, aka, e ekemu ole ka pono, no ka mea, o ke ahi i malama pono ia, e pio koke ana no.  Pela no hoi e imi like ai i ka pomaikai hookah, no ka mea, o na manu hulu like, lele like no lakou ma ka auna hookahi.  Nolaila, ina e malamaia keia mau mea, alaila, e lilo no keia oihana i kahua no ke ola lahui.

III.  E malama i na rula o ka hoomalu ana i ka oihana –He mea nui keia i ka manao o ka poe naauao, oia ka hoomalu pono ana i ka ohana, ma Hawaii nei, ua huikau wale ka noho ana o na kanaka, ua moe p@ ma na kupuna, na makua, na keiki a me na moopuna ma kahi hookah, me ka maopopo ole o ka mea nana e hoomalu, nolaila, eia ka wa pono nou e Hawaii, e ku iluna a e hakoko pu me ka make, i loaa keia nani ia oe.  E hookuokoa hoi i kou ohana, i kumu e pakele ai kou ola, main a mai luku a me na poino e ae, no ka mea, o ka home oiaio kahi e komo ai na moku i holo ma na kai ooloku a poino i na makani ino.  O kahi no keia e hiki ai e hooponopono a makaukau, e paio aku me na ale kuehuehu o ko ke ao nei mau pilikia, nolaila, eia na rula:

(a) Mai hoomolowa ma kau hana.  –Ua palapalaia, “O ka mea miki ma ka hana, ku oia imua o na’lii.”  No ia mea, mai ae i kou ohana, e ai i ka ai a ka palaualelo, no ka mea, aole e hiki ia o eke kukulu i kou ohana ma ke kahua o ka molowa, no ka mea hoi, oia no ka makua o na hewa a pau.  Aia no a ike mai o Diabolo i ka naau o ke kanaka e waiho wale ana a me kona kino hoi e nanea wale ana no oe, alaila, e hookomo mai no ia i kana mau moopua lehulehu, oia o Nanea, Palaualelo, Holoholoolelo, a pela aku, a wawahi mai la i kou ohana, a poho kou luhi, a loaa ole ua nani oi pookela nei.

(e) Mai ae i na palaualelo e noho pu me kou ohana.  –Oia hoi ka poe kino ikaika e ai ana i kau ai a me kau ia.  O kekahi keia o na mea ino ma Hawaii, oia ka noho aku o kea no kanaka e like me keia malalo o ka mea i pii ae ma ke kulana hanohano, me ka manao e loaa mai ke dala me ka oluolu; aole oia wale no, o na pilikoko no kekahi o ka wahine i mare i ke kanaka hanohano.  Ina ma Honolulu ia kanaka waiwai, a no na wahi e ae kana Ewa, o ka holomoku mai no ia o na pilikoko o ka wahine a pupupu i kahi o ka hunona; a ai i kaua loaa a pau a like pu ka nele, alaila, o ka hele no ia me ka olelo iho, “Ola na iwi i ka’u hunona.”

Ea, ua like keia hana me ka aihue a me ka hoino i ke Akua; no ka mea, ua i mai ka Baibala, “Me ka hou o kou lae e ai ai oe i kau ai; a o ka mea hana ole, aole e pono iaia ke ai.”  A no keia noho huikau ana, ua ilihune lo aka lahui holookoa, a emi no ke aloha ana o na mea mare ia laua iho.  Nolaila, eia ka wa pono ia oe e Hawaii opio, e kipaku i keia umii ino mai kou ohana aku, o nahu mai oia ia oe me he nahesa wela la.

(i) E malama i na keiki mai haawi ia hai –O ke keiki, oia ka iwaiwai makamae a ke Akua i haawi mai ai i na mea i mareia; aka, ma Hawaii nei, ua like ke keiki me ka holoholona.  Ina e noiia mai o ka lilo no ia, a iloko no o ka opu kohoia a lilo; a i kekahi wa hanau ae no a umiia iho.  No keia hana au e Hawaii, ua wela ka inaina o ke Akua, a hanini mai nei kona kiaha, a e like ana paha kakou me Sodoma ame Gemora; aka,  i malama ia na keiki, e muo hou an aka lahui ma keia hope aku.  Na oukou e na makua e haku manao no keia buke, a e malama o kakau hewa auanei; a mai hiipoi i ka ilio a me ke eke baka, a kue i ka hua o kou opu e hele auwana.

(o)E lokahi na makua i ke ao ana i na keiki.  –Oia hoi e ao aku ma kea la hookah wale no, a mai ae i na makamaka e ku mai mawaena o olua e keakea ai no ia, hooponopono ana; no ka mea, oia kahi maa ino o Hawaii nei.   I na e hapai ana na makua i na keiki, aiaila, lele main a mea e ae e keakea; ea, aohe mana o na mea e ae maluna o ka hua o kou opu.  A i lokahi oukou e Hawaii ma ke ao ana i na keiki, alaila, e ikeia na home ou e kupipi ana ma ka ili uliuli o ka aina e waiho neoneo nei.

Nolaila, e malama i keia mau kuhikuhi o ka imi ana i ka nani o ka oihana mare, oia ke ola lahui.  Mai emi hope e Hawaii, no ka mea, ke i mai nei ka Haku Iesu Kristo, “O ka mea imi e loaa no iaia” A i ko oukou imi ana, e nana aku i ka nonanona, a e hoomanao iho i kona mau aoao.