Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 15, 12 ʻApelila 1873 — Ka Moolelo o ka Ahahui Euanelio o Hawaii Akau. [ARTICLE]

Ka Moolelo o ka Ahahui Euanelio o Hawaii Akau.

| Ua halawai ka Ahahui o Hawaii Akau,| I roa ka iaakini o Eleio, Hamakua waena, i ka I ; la 6, 7, 8, o Maraki, 1873. | | Ua weheia ka Aha ma ka heluhelu ana a j j Kev. S. C. Luhiau i ka Halelu 133. J I Eia na lalo oka Aha i hiki mai; ! Na Ekalema, Na Kahu, Na Elblb. j Haw»ku* H. JRer. 3. Kaau» S. KameUmel», j " •• J. Hikanele H. Kaaekaahiwi j " Ko. Uaae (Uiolelo Halemaoa, ! t . r m D. Waiau. j Kohala H. ReT. 8. Aiwohi Wahiaeoui, j Ko. •• S. C. Luhiau Kikalaeka, M Ak. " E. Booa Puaaioa. I Na lala a hoa kuka o ka Aha : Re*. J. [ F. Pogue, ißer. J. Hanaike. i Ua kohoia o Kev. S. Kaaua i Lunahooma- i lu, a o S. KamelameU i Kakauoielo. | Ua kohoia e k« Lunahoomalu eiua Komi- j te. 1 Komiie imihana. 2 Komite Imi Ha-! awina. j Eia na Uila oke Komite imihana. Kev. j E. Bona. G. \V. D. Halemanu, Kev, S. C. \ Luhiau. | Komite Imi Haawina. Eia na iala. Hev. | J. Hikanele, D. Waiau, Rev. S. Aiwohi. ' Hoike mai ke Komite lmihana penei .*

1. Hapaiua hora haipule i kela ia ine keia la. 2. Na hoike Kihapai. 3. Na Kumumanao. 4. Na Palapala Hoopii. 5. Elele no Hilo mai, e hooioheia kana. 6. Pehea la e pau ai ka inu rama ana i waena o iin hoahanau ? j 7. Henha ka waiw«i iloko o ka puleku-! papau ? | 8. Na Elele o ka Aha nui ma Honoiuiu.! U. 1 komile nana e hoike aku i na hana \ o keia Aha mokupuni jmua o ka Aha nui | ma Honoiulii. | 10. Na Llele o na Aha eiua t o Hawaii Hikina a me Hnwaii Komohana. \ 11. Na Nupep*. 12. Kuia Kaikaniohioe Hanai. I*J. Ktk 0»h»n« Muiontri Kuwaho. ! 14. Kahi <e halawai hou ai ka Ahn. Kumuhan» 2. Na Hoike Kihapai. ; Na Kev. S. Kaaua i hoike mai ī ko Ha- j makoa Hikina. Na Ker. J. Hikaneie i hoikemai i ko Ramakua Waena. Na C. H. Haae i hoike mai i ko Hamakua KomoiuiM, Na S. Kaiaekmeia i hotlrt I ko Waimea. \ Na Rer. :S. Aiwohi i hoike i ko Kohaia! Hema. Rev. S. C. Lohiao i hoīke mai i lrol Kobakt Koaiohao». i >ki Bv9. E. Bona i hoike imī i ko Kohaia I Akau. liooonia ki Ala hoolmhi hun. me iti | $3«*oukft4m h»u fea Aha nm fea 3 f * j *

f Hoike mai oS. Kamekmela ika Rer, l. | Laiana Haainoa. Na o«ft o ka ma&awa. | Hotke mai o Ker. S. Knoi ī kona haaj wnwk. I la keala boo an« roat ka make mai / eata »© hoa maī ana anei ? ■ Hoike maī o Rer. S. C. Loh:ao i kooa ; haawina. | Oa koe anei o ErekieU 1S; 20, hke Ka--1 nawai eioa ? ! Hoike maī o Welewele i kooa KamumaI oao. Hiki aoei i ke kanaka haipoie ke maUma «) ka oihAoa Loio me ka aoho maemae ? { Hoike oS. KamelameU i kona haawioa. | Heaba ta ke aoo a me ki waiwaio ka '} pu!e kopapau ? Hoopaoevia ka hana me ks pule a Kev. J. - Haoaike. 1 L.A Hawa 2. Ua haiawai hou ka Aha ma ka bora 10. j Hapmia ke komumanao 12 e pili ana ike j Kula Kaikamabioe. Ua waiho ia ma ka ii|ma o ke Komite. Eia na iala. Ke?. J. Bikaj oele, Kev. J. Hanaike. j 9» Na Elele oka Jlhahtii nui ma Honolulu, j k'oho.. e 8. Kameiamela, Ihiahana, me na ; hope, Puaaioa, Weleweie. 9. Kohoia o Rev. E. Bona, nanaehaiaku -1 na hana o keia, Aha mokupuni i Honoiulu. JVa Palapala hoopii, Waiho o JUev. E. j Booa imua o ka Aba i paiapaia hoopii ia : Rer. S. Aiwohi, penei: »• 1 ka Aha Euaoelio o Hawaii Akau. Ma : ka inoa o ke Poo Nui oka ekaiesia ma ka honua oei, o ka.Haku, o lesu Kristo ; Aioha ■oukou. E iike me k* ke Kumukanawai a kakou i ikukulu ai, i oiakai no kakou ma na mea piii li ke oupuni o Kristo, a'u e hoopii aku nei | imua o keia Aha Euaneiio, ia Rtv. S. Aiwo- • hi, kekahi o na kahunapuie o keia Aha i j hookahuna ai, e noho !a hoi he kahu ma ka | ek«lesia o Kohala Hema. | Me ka minamina nui au e hapai nei i ke- ; ia hina koikoi —i koi ia no nae e kuu aloha )oi i ke aupuni o Kristo a kakou e hahai nei, [no ka mea, ke paipai ia mai nei kakou e i kuu kaawaie i na hana ino a pau, o haumia | ke aupuni o ka Haku ia kakou. j Penei ka Paulo 11 Korinet;o 6:3 » Aole |no mukou e hoohihia aku i kekahi, o olelo ino ia mai ka Oihana Kahunn." A peia hoi ma Tito 2:7. '* Ala na mea a pau e hoike oe oe iho, he kumu no ua hana maij kai." | Eia ke ano.o keia hoopii a'u e waiho aku i ni imua o keia Aha. | 1. Ua k*akea maoii o Kev. S. Aiwohi i ka pono Kivila o ka iehulehu, a ua haihai waie i ka io o ke kanaivai hoomale lauia ia ' k&kou e noho nei, Ua hooie laoi oia i ke aio- ; ha i kauoha ia mai ai i kanaka a pau ma ke kanawai gula o Kristo i kau mui ai, oia hoi, " E haoa aku oukou ī kanaka, e iike me ko oukou mokeinake e hana mai ai lakou ift ou. kou." ** 2. O keia hana ku i ka loio koiohe, a ku °le ika haipuie,a Kaiiuniipuiepaha, Ua liio ia i niea e paiiua ai ka piano a kakoo e I maiama nei, a noiaiia keia hoopii imua o keia Aha ; Oia hoi, i meo e pauai ke kuikahi iwaena o ko ke ao nei e liio ana keia Aha Euanelio i Aha kokua mamuli o na hana paewaewa, a kue i ka hoopono karistiano. 3. Ma ka hool« ana o na Rev. S. Aiwohi nei e hookaawale iaia iho ma ka hewa e, e like me ka pono a Kristo i kaiioha maopopo mai ai, ua iiio oia i alakai hewa no konaka:

e ua iiio hoi ma ona ia ka oihaua kahuna i | mea kokua inamuii o ka paewaewa, a i meu |hoi i hoowahawaha ia'i e kanaka a pau. ; Eia inai ka wehewehe hooiaio i keia mau . kumu hoopii a ekoiu, i 1 Kuai aku la o Pako ka Makuahonowai jo ua Ke?. S. Aiwohi nei i kekahiapana aina | ona, me kekahi apana hoi i kuai e ia mai ma I ka inoa o kana wahine, o Kiha, a ioaa pono j mai ke kumu kuai iloko o kona iima. Aoie | nae i kau ia ka iooa o ka wahine ma ua Ki- i jia kuai la. 1 keia manawa iho nei, manao [ ka mea i iilo aku ai nona ua aina la, e kuai j hou aku ; a hiki ole nae, no kn men, aole o ; ka inoa o Kiha ka wahioe ma ke kiia; a ua j pupule boi ka wahine a hiki ole iaia ke kau ! iho. Noiaila, nonoi ia'ku na keiki a me na hu- , nooa • Ptku e hoohiki, a kakou hoi i ko iakou mau inoa, aoie o iakou, a kekahi paha o I lakou e haoa koiohe ma ia hope aku i ka j mea kuai i ua aina ia. Ae koke mai na kej iki a me na hunona e ac, aka, aole oo e ae j iki Kev, S. Aiwohi oei e noho mamuii o ka | pono raa keia haoa—me he rce« la, e imi; mm oia i wahi e hana aku ai t kekoiohemahopa ako. Pela ka nnaao o biMlnu # «m> t ia hoole tM • Aiwohi noiaila, ke i wiiho la ka aina me kn piiikia pono ole o ka | ; mea ia«a k« kiia + 9* me-i ia, no keia , hana k«r i ka boepeoo, n j A pao k» j»l*paU hoopi nei i ka heiuhej ioia, kakalwka ka Aha n* ia nw». I kw&ailio oiat k o Kev. S. Aiwohi, a |boike «ftai boi i kona oanao. e hoole ana i < ka o*ato o na kuiao bo9f ii. J kaae t» L*ubooonlt> i> J. F. PogtM e I * "i i *e itn « Ma ani i h ih hwi%e«teM kaUnū. MMi ua • Abt bo m I * •* •"» ī %mh> kM|H. «•*•»••«••• 4» M J.

ooUila, I mf* e pao *i ka boo«iWv«tia i lei OihaaiL nt ka haipole. I ne» boi e piiiiew oie «t tm mttiiahoeo< w*i o Kev. S- o Pmka koei* ieoa, ma keia hope iko—A ī mea no bot e k«M*i iua o!e ai ke kanak* n ie ke koai aoa i q«; aao «r*hi apooi «io« ta o Pako. no koo« : koieoM iloko oia mao apana «irta hi; noUila. kepaipai ikaika ak« oeī keia Atma me ke| aioha ia fie?. S. Aiwohu e kakao po « kooa , iaoa me oa hooiiioa eae o Pako ma. a eae ; aku lakoo pakahi; aole o lakou e īmi kofobe ai. ma keia hope ako. i oaea e pilikia ai koi KaoeiheUo kuleaoa iioko o ua aina i!a. A ina i hooie mai o Ker. S. Aiwohi, aole oia i kakao pu i Kona inoa maiaio iho oia palapaia, aiaiia. e maopopo lea i keia Aba, aoie ia i maUma i ka roea aea i hoohīki ai i kona wa i poniia aehe kahooapoie; £ia hoi ua hoohiki nei. •* Ke ae mai oei aiMp -oe e noho maialo iho o kou mau hoaban«itt iloko o ka Haka V* Ae mai ia keia mamoii okeia. Eia boi kekahi. •• Ke ae mai nei aoei oe e hooileaika ma na oielo oUio o ka Euaoelio, ; • e imi oo hoi i ka maluAia o ka ekatesia ; a peU no e hoomau ai ke hiki mai ka mea keakea, a hoomaau, a hiki i ka hopena. Ae mai ia oia, ae. £ nana ika noao 2S ' o ka Buke Lawe Lima. Ke manao iana nei ke Komite, eae koke mai, me ka oiuolu, o Rev. S. Aiwohi nei mamuii o ka paipai ana o ka Aha, a e iimi ika* ika oia ma keia hope aku i na mea e niaio- ; hia ai i ka ekaiesia, a e hooiuhe hoi i ka oie» lo ao a na hoahanau ; aUiia, e pao ae ia kela mea e waiania ai oa naau o kona poe tawehana ina keia kihapaioke Akua; jVle ka ! mahaio. Lawe ka Aha i ua hoike nei, a noonoo a liuliu i na niea oloko. Konoia o Kev. S. Aiwohi e kakau i kona ; inoa e hoole pu ana, aoie e kolohe aku ia Kaneiheiau, i ka mea nona ka aina i kuaiia me Paku. j Hoohaiahaia keia, no ka poino e ili mai ana i kona inoa maikai, i keia mooieio. Noiaiia, nonoi ka Lunahoomalu i ka Aha, i a Hooholoia penei; " Ina e kakau o i?ev. S. ! Aiwohi i kona inoa, e hooie ana, aoie ia e ; hana paewaewa aku i ka mea nona ka aina • i oieloia'i ma keia heopii, aiaiia, e holoiia ; keia niooleio a pau, aoie hoi e paiia me na | hana e ae a keia Aha." ! Nonoi waimaka ia Kev. S. Aiwohi, eka ! Lunahoomaiu e hooiohe i ka ka Aha, a i ka I ka Haku ; a waihoia aku U ka ae, a me ka • hooie iioko o kona iima. | V\aiho mai ke Komite o ka ekaiesia o| j Waimanu, he paiapaia noi i ka Aha no ka | : piiikia oko lakou iuakini. Hoohoioia e iui iu dala ka Aha ; aponoia. Waihoia mai he oielo no ka paiapaia ka- • hea oa ka eka!esia o Haioakua Komohaua £ia C. H. Haa'e i kahu no Ukqgs; ua wi^ihpie ma ka Hmā o ke Komite. Eia 'na iaia, fie?. *J. Btkanele, Kev. J. F. Pogue, D. Waiau, ; Ct. W. D. Halemanu, P. Kaaekuuhiwi/ | Hoomāha ka Aha i hookahi hora, me ka | puie a G. W. 1\ Haiemanu. ■&. / f Akoakoa hou mai ka Aha ika horar Ip. m. | Fuie o S. Kainelameia. , Ma kekau iima oka Aha, ua hupaiia ke : Kumuhena, he 11 na Nupepa. j Kamailio ka Aha i keia, a waiho mai o j Kev. E. Bona, he oielo hooheio, penei. | 11 Hooholoia. Ma ka manao o keia Aha, he ; mea e pooo loa ai ke Aupuni o ke Akwa ma | keia Pae aina, ke iiio mai kekahi hapalua o

| ke liuokoa na ka Papa ljawaii; A bii<i o!e I nae ke hooko i keia inanao, e pono no ke j hookumu ka Papa Hawaii i nupepa hoa no ' na ekalesia euaneiio o keia Pae ain».'' I Hapaiia ke Kumumanao 6. Pehea\ la e | pau ai ka inu rama ana iwaena onahoaha- | iiau ? Ua kuka nui in keia mea, alaiia ua waiho mni o E. Bona he oielo hooholo, penei. " Hoūholeia. E pono ke hooikaika nai na kahu ekalesia, a me na hoahanaa kupaa pu me !akou\ e burumi i na ek«!esia mai o a o, a pau i ka hooleiia mawaho na hoahinau inu, kuai, a lawelawe* i na tnea e ona fij,* ia ano ae, ia ano ae. 12. Hoike a ke Koraite no ke Ktdti Kaikamahine. No k& mea, oa loaa ke knhua i kupono m* Kohala ; a no ka mea hoi, oa hookupuia kekahi mau daJa maiaila ; nolaila, i ka manao o ke Komite, malaila io no e ko» kulu ai i ua Kula Kaīkamahine la o ka mokupuni d Hawaii; e pono hoi e komolike na Aha eka!esia ekolu o keia mokopuoi iioko o keia hana, no ka mea, he hana koikoi a hiki ole i ka Aha hookahi ke hapai iho. A ina ! ae ka Aha ekalesia o Hawaii Hikina a rae | Hawaii Komohana, e iike me Keia oW)o ||oi9ho!o, aiaila e hapai koke ka ohi daia aun ; a oa keia a eoe keia Aha e koho i kona <>lete naM * koßi !P k ' l »«««»• o na ekaleaia ma. ialo iho o kolia malu. a ohi i na daia kolioa. Rev. J. Bikanelf, Rer. J. Hanaike. Na I Koroite. Aponoia. ī 10. Hoohaima.—E lilo o Ret. S. Kaaaa i | eleie aloha no keia Aha, i ka Aba Eoanelio o H««raii Hikioa : a e 1510 o Rer. S. C. hiaa i elele aoo iike i ka Aha Eoaoelio o UftW»ii &omoha«MU 13» o Eet. S. C. Lahiao i me* ohi dala do ke K«ia Kaikamahi&e, oia Hiaiii 4%»« oei. Heihe * Im Kmin m ka palapak bfiii * hr '

i* ka w« pono e pooi ai t« ia. E «ho ke hoe-1 f*nee ka pooi aa» « i kekahi Mtan iU i j ikek kooa ik*ika kipono. Hiki oo i« H««e| ke hoomaa i teea Oihana Haioieio. Me ka} re«haio. I *Na K«xi»te. Kev. J» Hikaeeie, R«r. J. F.| Pogue, D Waiae, G. W. D. Halemann» F.| K««ekoahtwi. | Hoopeaeem ka haea me ka poie a Rev. 1 F. Pogof. | Lj Him 3.—Maniki 8. I Akeakoe hoo k« Aha e itke me ka mee | ! Hapai hou ia ka paUpala hoepn o Wai-| ma&o. Ua booko»jme ka iuio daU «na o k« Ah«v % Hoike mai ke Kamtte Imi H&awin* in* Komomanao no keia b«Uwai hou ae. Pe-| loei— | 1. Owmi U ka me« hewa i oiaio ia ma 2 \ Tesalonike *iS? Kev. L *jLaiaoa. I 1 2. CJa makaakau aoei na ekileaīa e Ha!vaii nei no ka hiki aoa maioka Ohane He- | ? o| ele ? Rev. E. Booa. ] J 3. Heaha ia na mea e keakea oei i ka ho|U mua ana o ka Euanelio n>a keia Pae aina I I Rev. S. C. Luhiau. j 4. Ka ouii oka manawa. j Kev. J. Btkaneie. I | J 5. He mea hiki anei i ke kanaka ke hoo-. | n«opopo ibo oa kaia ia kona ha(a m«i ke! iAi«amai? Kev. S. Aiwohi. j | 6. Pehea ka hoaiiopa anaa ka Uhane He-i imeiele i oa kanaka i hoikeia ma 2 Kir»neto 1:22? Kev. S. Kaaua. ?. Pono anei ke aoia na kaao kahiko o Hawaii nei ? D. Waiau. 8. Ua iike anei ke kuiana ona ekaiesiaj Kiwan ma ka manaoio, me na ekaiesia i ka j w*o na Luinaoieio ? S. KameUmeia. | j &He mea hoonaauao anei na kaao haku I | e iike me Kohiana Lo? I G. W. D. Halemanu. 0- Pono anei ka hooiewa kupapau ana j ma ka ia Sabati ? P. Kaaekuahiwi. j. Ehoomau ia no na haawina mua i heiu-J iheluiieia. ! | 14. Ma ke noi o Kev. S. C. Luhiau, Heo-1 A hoopaneeia aku keia Aha, e hoo-j paneeja, e haiawai hou ma Kohaia Komuhi-i nra, mī ka Poaha mua o Sepatnnaba ae nei, | bora kakahiaka. I 7. iiapaiia e ka Aha ka ninau, Heahaka * o ka pule kupapau ? oia—a ua maopopo i ka Ahn, ino ka |oe ola waie no ka waiwai o ua puie | U. Athe no he waiwai ko Ua poe make iioko eiaip. Ua haia Ukou, e ku imua oka i N'oho i]ookolokolo o lehova. Aoie hni e bi- ! ki ana la puie kanaka io iakou 1». 0 kekahi mau pule, ua hoopanee i»a <4fra e iike me ka mea i hoohoio e la. i S. KAMELAMELA. i 1 Kakauoielo. i. i 4 " ■ ■