Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 14, 5 April 1873 — Page 2
| This text was transcribed by: | Bula Logan |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KA NUPEPA KUOKOA
MA KE KAUOHA.
Ua hoolimalimaia ka Hale Pai Aupuni mai ka la I aku o Aperila, 1873, ia Mr. Henere M. Whitney, me ka pomaikai pu o na nupepa ka HAWAIIAN GAZETT a me KE AU OKOA, a nona wale no na pono o ka hoopuka ana i ua mau nupepa la : a aole e pili i ke Aupuni kekahi mau hoakaka manao ana ma ua mau nupepa la, koe wale no na mea i ikeia malalo o ke poo "Ma ke Kauoha."
EDWIN O. HALL
Kuhina Kalaiaina.
Honolulu, Mar. 26, 1873.
I keia la, ua hookohuia o Dr. R. Oliver e ka Papa Ola, I Kauka Aupuni Kaahele no ka mokupuni o Hawaii, koe nae na Apana o Hilo a me Puna. CHAS. T. GULICK,
Kakauolelo.
Honolulu, Mar. 25, 1873.
Ma keia la, ua hookohuia o C.J. Lyons a me J. Moanauli i mau Komisina no na Pa no ka Apana o kona, mokupuni Oahu.
EDWIN O. HALL.
Kuhina Kalaiaina,
Honolulu, Mar. 26, 1873.
Ma keia la, ua hookohuia aku o Mr. Josia Haole i Luna Haawi Palapala Mare no ka Apana o Wailuku, mokupuni o Maui.
EDWIN O. HALL
Kuhina Kalaiaina,
Honolulu, Mar. 26, 1873.
Ua oluolu i ke Alii ka Moi ka hookohu ana aku ia Hon. Jno. M. Kapena i Lunakanawai Kaapuni no ka mokupuni o Oahu.
EDWIN O. HALL,
Kuhina Kalaiaina.
Honolulu, Apr.1, 1873.
Ke hoikeia aku nei, ma ka Poakahi i hala, Maraki 31, 1873, ua malamaia ke koho balota maloko o ka Hale Kula Aupuni ma Kawaihao, Honolulu, no ke koho ana i ke Kolu o na Lala o ka Papa Kula o ka Apana o Kona Honolulu, mokupuni o Oahu, a ua koho ponoia o Rev. Hermann Kockemanu no ia oihana no ka makahiki e hele nei.
W. JAS. SMITH.
Luna Kula Apana o Kona, Oahu.
Honolulu Mar. 31, 1873
Ua hoomana pihaiaia aku o Mr. J. O. Carter e ohi mai i na aie a pau e pili ana i ka Papa Pai Aupuni; a o na palapala hookaa ma kona inoa, e aponoia e keia Oihana.
EDWIN O. HALL,
Kuhina Kalaiaina.
Honolulu, Mar. 26, 1873.
Ua hookohuia o Mr. J. W. Smith o Kona, Hawaii, i Agena no ka Oihana Hooiaio Palapala, e hooiaio i na palapala, no na Apana o Kona Akau a me Hema, Hawaii, ma ka la 24 o Maraki, 1873.
THOS. BROWN.
Luna Hooiaio Palapala.
Keena Hooiaio Kope. Mar. 24 1873.
Aponoia: EDWIN O. HALL,
Kuhina Kalaiaina
__________________________________________
I Ka Lahui Hawaii.
Oiai, ma ka Poaha i haia, Maraki 27, ua lele ae la ke aho o ka nupepa KEe AU Okoa, a ua pau kona kaalo maka ana aku imua o ka lehulehu, nolaila, ke hoike aku nei makou, e ae ia no ka poe a pau e makemake hou mai ana e lawe i ke Kuokoa no na malama eiwa i koe o keia makahiki, e hoomaka ana mai ka hebedoma mua aku o Aperila 1873, no ka uku,--
HE DALAHOOKAHI ME HAPALUA WALE NO.
E hoomau aku ana no hoi makou i ka unuhi i ka Moolelo o FEREDERIKA K NUI,e paiia maloko o kekahi pepa manuahi, a e haawi wale ia aku i ka poe heluhelu Kuokoa i hookahi pepa nona na aoao elua, i kela a me keia malama.
No ko makou ake nui e hooholo ia Hawaii imua, nolaila, ke manao makou, ina e hiki ana ka nui o ka poe lawe i ke Kuokoa me ka uku pono i kona ola, i ka 5,000 inoa, alaila, e pai no makou a haawi wale aku i hookahi pepa manuahi i kela a me keia hebedoma.
HENERE M. WINI.
________________________________________
No ke Au a kakou e noho nei
_________________
O ke ano o ka noho ana i na makahiki he umi i hala ae nei, mai nana hou aku kakou i kona mau pono, a me kona mau kee. Ma ko makou ano i kuleana i ke kanaka, ua pono ia makou ke hoike ae, a e hoomalamalama aku ma na mea pili aupuni. No ko makou kamaaina loa i na Oihana Aupuni ina e manaoia ana pela.
Me he mea la, o ka manao o ka mea nana i hana i keia mau Mokupuni, ua manao paa mua no oia, e haawiia keia pomaikai i ka poe e noho ana maluna iho ona. O ke kahua o kakou e noho nei, ua noho kakou i poe e ikeia mai, e noho kuokoa ana me ka malama ana ia kakou iho, a e hookipa mai hoi ma ke ano kamaaina uaa ia hai.
O ka hoonaauao nui ana a ka kokou mau kumu makua, a ua hoohua aku ia hana maluna o na kahu o kakou, na noho kumu ao ana, mai na kula nui, a i na kula la; a mai na awai luakini hoi, a ina oihana Misionari kwaho; a o na mea pili hooponopono aupuni, ke ike nuiia nei, ua kawalawala ka poe nana e lawelawe nei.
Ke manaolanaia nei, o ke au a kakou e noho nei, he wa keia e hiki ai i ko kakou makua, ke kaana i keia pono iwaena o kona poe ponoi. Na ka manawa e hoike mai.
KA NUPEPA KUOKOA.
PUBLISHED EVERY STAURDAY-$2.00 A YEAR.
REGULAR EDITION-4,700 copies.
NA PEPA PAI MAU IA, HE 4,700.
_________
HENRY M. WHITNEY,
Publisher and Editor (Luna Hoopuka.)
__________
JOS. U. KAWAINUI,
Associate Editor, (Luna Hooponopono.)
________________________________________
HONOLULU, APERILA 5, 1873.
________________________________________
Ke Kuikahi Panai Like------Helu 5.
__________
Ke wehewehe aku nei makou ano i ka pomaikai o na kanaka a pau ma keia kuikahi. O ke dute maluna o na waiwai e komo mai ana mai. Amerika mai, e hoopau loa ia ana. Oia dute, he umi keneta maluna o kela a me keia dala o ka waiwai io maluna ona waiwai komo mai o wa ho no ia mea, o ka lole i loaa iho nei ia kakou mamua no ke $1.10, e loaa auanei ia kakou i ka wa e holo ai ke kuikahi, he $1.00 wale no. Oia hoi keia, e kuai mai ana ke kalepa i ka lole no ke kumukuai e kuaiia nei i keia wa. I keia manawa, malia pahu, ke hoolilo nei kekahi ohana i ka makahiki hookahi haneri dala no ka lole, ka laau hale a me kakahi mau waiwai e ae paha, aka, ina e hoopauia ke dute, alaila, e loaa no ia mau mea a pau, no ke kanaiwa dala waie no. Ma keia e ike ai oukou, ua koe he umi dala mamuli o ka malama ana a keia kuikahi. E hoomaauea paha auanei oukou, a olelo iho, aoha e koe ana. Aka, e nana hou ae kakou.
Ina e makemake ana oe e kukulu i hale, a e lilo ana no ke kuaiana i papa, kui, pukaaniani, pani puka, piha hale, pena a me na lako e aku no ka $400. Aka, ina e hooholoia keia kuikahi, e loaa no ia mau mea a pau no ka $360. Pehea, aole anei ua waiwai na dala he kanaha i koe, me he mea la, ua koe ka luhi o na la hana he kanaha.
Ina paha he mau mea e ae kau no ka malama ana, he pono ia oe ke hoomanao, e nui mai ana ka loaa ia oe e like me ka nui o kou hooikaika ana.
Ina he mau loi kalo ko oukou e waiho mai nei, aohe i mahiaiia i ke kalo, no ka mea ole nana e kuai ke kalo, alaila, eia ka makou, e kanu aku i ka liki, a ina e luna mai ma ka houluulu ana i ka wa e ohiai, he 1000 paona; i keia wa, he elua keneta wale no ke kumukuai o ka paona, aka ina e ae ia ke kuikahi, e loaa auanei iaia he ekolu keneta o ka paona, oia he $300.00 he $10, ka oi aku uo ka mea au i hooulu ai. O ke kanaka e hooulu ana a loa he 10,000 paona laiki, e loa ana iaia he $300 no ia mea na lalo o ke kuikahi. O keia iho la ke ano a ke kuikahi e hoowaiwai mai ai i ka poe a pau e kanu laiki ana. Ma Hawaii nei, ua loaa i kela a me keia kanaka he wahi aina kuleana e hiki ai iaia ke kanu laiki. Ina e ko keia kuikahi, alaila, he aina ko kakou e noho nei, e hiki ai ke kanu i ka laiki a loaa he umi miliona paona, no ke kumukuai he $300,000. Oia puu waiwai nui, ua hiki ke maheleia mawaena o ka poe kanu laiki a pau. Ma keia e ike ai oukou, aole wale no o ka poe mahiko ka poe i hoowaiwaiia ma keia kuikahi, aka, o ka poe kanu laiki pu kekahi.
Ano, oiai e pananaiki mai ana ka lilo no ke kuai ana i ka lole aahu, ka laau hale, ke kamaa a me na mea like, he umi paha dala i ka makahiki, aole he mea ehaeha ka hoomahuahua ana ae i ka auhau waiwai paa, nona ke kumukuai i oi aku mamua o ka $100. Ua hoike aku makou i ka pule i hala, no ka hoopiha ana i ke poho o ka waihona dala aupuni mamuli o keia kuikahi, ma ka hoomahuahua hou ana i ka auhau aina.
O ke kanaka e noho nei, he aina kona he $1000 ke kumukuai, ke auhauia nei oia, he $.00. Ina e hooholoia ke kuikahi, alaila, he pono e hoopii ae i ka auhau oia aina i $10, no ko ke aupuni pomaikai. E mau ana no ka oi o ka loaa o ka poe uku auhau malalo o keiakuikahi. E ninau mai ana anei oukou, pehea la? Ea, e koe ana iaiai he umi dala, mai ka hoolilo ana aku i na mea ana i makemake ai no kona kino iho, me ka umi dala hoi ana i loaa ai no ka puka o ka laiki, hui ae a pau he $20, puka. Uku aku hoi no ka auhau hoomahuahua aina, he $5.00, koe he $15 puka.
Ina, he umi tausaui ohana Hawaii e noho nei ma Hawaii a pau, i hoopomaikaiia he $15 iloko o ka makahiki no ka ohana hookahi, alaila, o ka loaa koke o ke kuikahi ka pono oi no kakou a pau. No ka mea, e 150,000 ana ka loaa e maheleia aku ai no keia mau ohana iloko o ka makahiki hookahi, ka waiwai puka hoi ia a Kuikahi Panai Like.
NO NA MAI LEPERA.
He hana nui ka ke Aupuni e lawelawe nei, oia ka malama ana i na lepera. Ua kaumaha ke aupuni i kona hoomaka ana e lawelawe, aka ua manao lakou e hooko no pomaikai o ka lehulehu. Ina e loaa ae ana, he mea i loohia i ka mai puupuu liilii, e lawe ana no lakou iaia e malama ma ka Halemai. He hana maikai loa ia, malia o lele ae i kekahi poe, a make aku la. Ke hoapono nei kakou a pau ia hana.
Ina ua loaa kekahi kanaka ua pupule. e lawe ana no ke aupuni iaia, a malama na ka Halemai Pupule, malalo o na lilo o ke aupuni. Ke olelo mai nei oukou, "ua nani wale no ia hana ana a ke aupun i pela."
Ano, eia ke kanaka ua loohia i ka mai hepera, Aole oia e ola ana ke lapaauia, aka, he hiki nae iaia ke kanu aku i kekahi poe e ae; a ma e loaa aku lakou, aole auanei e ola ana. Nolaila, manao iho nei ke aupuni, e hoakaawale i ka poe i loaa i ka mai pake, a e hoouna i Kalawao, i mea e pakele ai ke koena o ka lahui i loaa ole i ka mai. Ina ua maikai ka hana a ke aupuni i ka hookaawale ana i ka poe i loaa i ka mai puupuu liilii a me ka poe i pupule, alaila, ua pono no ka lakou hookaawale ana i ka poe mai pake.
Ke hapai nei no ke aupuni i keia hana me ke aloha. Aohe o lakou makemake e hookaawale i na makamaka ma ko lakou manao wale iho no, aka, pehea la lakou, ma ka hana ana lakou no ka pomaikai o ka lahui kanaka. O ku Halemai ma Molokai, ke malama pono ia nei; a ke puana mai nei na poe mai a pau, ua lawa pono lakou. Ke noho la lakou me ka oluolu, a aole a lakou mea noi mai. He pono ia kakou ke hilinai aku i ka hana a na luna lawelawe a ke aupuni, ka poe hoi e hana ana no ka maikai o ka lehulehu. Oiai, ua hookaawale ke Kanawai, he ekolu wale no lala no ka Papa Ola, aka, ke manao nei makou, malia he mea pono loa ke pakui aku i elua mau lala hou, oia hoi i Kauka o i kanaka Hawaii ponoi, ma ke ano he hoa kuka i na wa a pau e halawai ai ka Papa
____________________________________________
KA PAU ANA O KA AHA KUHINA MUA O BERITANIA NUI.
__________
O ka mea hou ano nui i loheia mai nei mai Europa mai, oia ke auhee ana o ka Aha Kuhina o ka Moiwahine Victoria ma ka po o ka la 11 o Maraki, mamuli o ke ko ole ana o ka Bila a na Kuhina i hooikaika ai e holo, no ka hoonaauao lahui like ana ia Irelani, ma ka heluhelu alua. Eia ka nui o ka poe i koho, he 284 na lunamakaainana ma ka aoao ae e hooholo i ka bila, a he????????? aoao kue, nolaila????????? Kuhina, no ka lokahi ana ae???????
okoa me ka aoao kue. O ka hiki ana mai oia hopena, he mea i manao oleia---- me he poka pahu la i haule iho a pakiliilii aku mawaena o na hooponopono ana aupuni Beritania, e nele ole ai paha na paonioni ma kona hopena.
Aole paha e hiki ana ia Disraeli ke hoomalimali i ka hapa nui o ko ka hale o ka poeikohoia, ma kona aoao ponoi iho, ke lilo oia i poo no k Aha Kuhina hou. A ina e kau ae ana oi ma ke poo o ka Aha Kuhina e ohiia ako ana, alaila, ina e mau keia hale e like me keia e noho nei, he mea maopoo, e auhulihia ana oia iloko o na malama he umikumamalua. Ke hoikeia mai nei, he ano lua ole keia pioloke mamuli o ke auhulihia ana. Mai na mea i paa aku i ko makou lihilihi heluhelu, aohe i kanamai ke kaulana lua ole o Pohakuhauoli keia wa a oia wale ana no paha ke kanaka hiki e noho mana maluna o ka hapanui o ka hale e noho nei. Malia no o kahea hou ia oia e noho poo hou.
O keia Bila kanawai i haule mai nei ka aoao o na kuhina, he bila ia e hookaawale ana i ke kukulu ana i mau kula nui a me na kula maoli ma Irelani, a e haawiia ka hoonaauao ana ma na aoao hoomana; oiai i keia wa, ua huikau ka hoonooia ana o na kumu ao Hoole pope a me na Katolika. Aohe makemake o na Katolika, e hoohuikau, a nolaila i manao ai lakou e hookaawale. O ko Lakou manao, ka hoomanamana i ko lakou poe opiopio ma ka manaoio kahi ona i hoomaamaaia ʻ i, i malamaia ka maemae o ka noho ana hoomana. O ka ke Kuhina Pohakuhauoli bila hoi, e kua mua no hoi, e makemake ana e auhulihia keia aha kuhina, i ka hoohui ana ae, ua oolea lakou la iloko o ka hale.
__________________________________________
HE LUNAKANAWAI KAAPUNI HOU.----Ma ka pepa o keia la, a malalo o ke poo, MA KE KAUOHA, e ikeia, ko makou hoa paio o kelAu i hala, oia ka Hon. J. M. Kapena, i waiho iho nei i kana penei e kaula?, ua hookiekieia ae ma ke kulana he Lunakanawai Kaapuni no ka mokupuni o Oahu nei. Ke hauoli nei makou i ko ke Aupuni lalau ana mai i kona lima kokua, e noho ma ia kulana. Aole no oia he mea lawelawe kanawai, aole hoi i hanu kona ea ma na buke oia ane, aka, ke lana nei ko makou manao, o kona noho loihi ana ma ka hoe o ka hookele lahui a me kona heluhelu loihi ana ma na buke, oia auanei ke mea nana e kokua mai i kana Oihana Hooko. Aole a makou olelo hoonaninani e ae e haawi aku ai iaia, aka, o ke kauoha wale aku no e malama i kela olelo kaulana, "e hooko ma ka pololei a haule mai na lani."
NU HOU KULOKO.
___________________________________________________________
OAHU.
_________
Ua manaoia, o ko kakou mokuahi lawe leta o ku mai, oia o MONATANA.
_______________
AIA I EMMA KUEA e puhi hou ai ka poe Puhi Ohe o ka Moi, no ka pomaikai o ka poe hele ku e hoolohe i keia la.
______________
Ma ke ahiahi Poalima (inehinei), ua uleu aku ke KILAUEA ma kana huakai i Nawiliwili, e hoihoi mai i ka Aha Hookolokolo.
______________
Ma ka Poaha iho nei, ua hoonanea ia ae ke alo iho o ka Hale Hotele e ka poe Puhi Ohe, ma ko lakou po puhi mau.
______________
Ma na lono hope mai Kapalakiko mai, aole no i ano e ae na kumukuai o na ko-paa Hawaii, Oia ana like no me ka lono ma ka MOSE TELA mai,
______________
Ma ka auina la Poaono aku nei i hala, ua huli hoi aku ka Mokuahi Kaua Breitania SCOUT no ke awa o Victoria. O Kapena G. H. Luce wale no ka ohua maluna ona i holo aku nei.
______________
Ma ke ahiahi Poakolu iho nei ka holo ana o ke kalepa Hawaii KALE i Kalapalkiko, a ua lawe aku oia i na ukana Hwaii nona ka waiwai io i hiki aku i ka $91,051.15.
______________
Ua loha mai makou, ua malama na makaainana o Lahaina i halawai e noonoo ai i ka pono o na hoolloli Kumkanawai a ka Ahaolelo ku i ka wa. Aohe mea i holo, aka, e halawai hou ana no nae.
_____________
HE OLAI IKAIKA----Ua lona mai ia makou, he leta mai Ulupalakua mai, e hai ana, ua ikeia kekahi olai ikaika malaila maka hora 3 me 15 minute o ka wanao o ka la 1 o Aperila. He hoomanao ana paha keia ka la hanau o ke olai ikaika o 1868! A i ole ia, ua eueu hou paha ka puapua o ka Wahine o ka lua.
_____________
PAKELE MAI NAHAHA.---- I ke kuna KA MOI e makaukau na e holo i ke ahiahi Poakolu iho nei, aia hoi moku e ke kaula o hope e paa ana i ka uapo, a o ka holo aku la no ia a pa i ka moku lawe papa, a malaila aku hono e hou i ka uapo mokuahi. Pakele no nae aole i nahaha, a ua huki hou ia, a holo aku ma kana huakai.
_____________
KE KIKINA OKOHOLA.--- Ua komo mai ma ka awa o Honolulu nei, he eklu mau moku okohola nona na inoa ILLINOIS, JAVA, a me NAUTILES. Hookahi moku okohola e kalewa mai nei mawaho o ka nuku, a hookahi ma Lahaina.
____________
???????????
____________
HE ULIA WALE.---- I kekahi la o keia hebedoma, ua wela i ka wai ki ulaula kekahi keiki uuku a Mr. S. Roth ma ka papalina, mamuli o ka hanini ana mai o ke kiaha mai ke pakaukau mai. I ka wa i hoounaia ai ke Kauka no ke keiki uuku poino, aia hoi, hoi mai la kekahi keiki ana, ua pekuia eka lio a ua pau na niho i ka helelei.
____________
HE KUEWA WALE IHO NO. --- Ma ke awakea Poakolu iho nei, ua kipakuia ae mailoko mai o ka Halemai Moiwahine o Ukihi. he kanana mai a he kumakahiki no ka Mahiko o Kaupokuea i Hilo, mahope o ka noho ana maloko o ka Halemai, he mau malama ka loihi, Ua komo koke iloko o makou ka manao mokumokuhua, a ua hele aku e ninau i ke Kauka, i ke kumu o ia kipukuia ana. Ua haila mai makou, aole he mai ola kona i ka lapaauia, a ua kukuluaia ka Halemai no ka poe hiki ke lapaauia a e ola mai ana. Nolaila, ua hookaawale ia keia kanaka Hawaii, mai kahi mai i manuoia ai a loaa ana iaia ka lapaau ana i kona mau palapu, a ua hele oia me ka ilihune loa, aohe wahi mea e ola ai. Eia ka ninau, Ihea aku kahi a keia kanaka mai a ilihune e hele ai?
______________
HE POE NOONOO OLE ANEI KELA ?---- Ua hele kino amkou i ka halawai hoopaukoalaala a na kanaka o Honolulu nei, i malamaia ma ka luakini o Kaumakapili i ka auina la Poakahi iho nei, a ua ike i ka hua ole. A ina pela e hana mau mai ai na kanaka, me he mea la, e papaia mai ana makou, aole e pono e hoolohe aku. Waihona ke kumu hana imua o ka hale, alaila ua ae ia na mea a pau e hoike i ko lakou manao, ina ma ke kokua a ina paha ma ka hoole. Aole mana walaau wale ae o kekahi kanaka a mau kanaka paha, ina aohe like o ka manao o ka mea e kamailio ana, me ko ka poe e noho ana ilalo, a hoowalaau wale ae no, me he holoholona la. Nawai i ao mai i ka naaupo pela e hana ai. Kaino he wa naauao keia, a nolaila, e hana naauao kakou; aole paha e, he apa wale iho no. He ahona a aoia na kanaka e manao ana e hoohalawai aia a makaukau; alaila kukulu. Mai noho a hana hupo hou, o hoohilahilaia. He mea mau ma na anaina naauao, o ka mea i kohoia e ko ka hale nana e hoomalu, oia wale no ka mea mana e papa. EIa ka auanei ka oukou, o oukou pu ae no kahi e papa e noho ilalo. E hoopau ia ana na pegana. Eia kekahi, ina e waihoia kekahi kumumanao imua o ka halawai, aole pono e keakea i ka mea e kamailio ana maka hoole a me ke kokua paha. Aole hoi e kamailio wale aku i na mea mawaho ae, o ka mea wale no imua o ka hale. Ina e malamaia keia rula, alaila, ua makepono ke ao ana.
_______________
Ua lohe mai makou, he makemake nui na ona o ka Mahiko o Lihue ma Kauai i na kanaka Hawaii e manao ana e Mahiko ma ka mahele hapalua o ke ko i pau i ka wili ia ka uku. He aina ko lakou, a o ke kanaka wale no ke mahi iho, ma kona mau lilo ponoi a oo ke ko. Ina he poe hana ole kekahi e noho kokoke ana malaila, eia iho ka hana na lakou.
_______________
KE KUIKAHI PANAI LIKE. Ma ka Helu 4 o na manao pepa o ke Kuikahi Panai Like, ua ikeia ka Panai ana iho i auhau kuloko hou maluna iho o ka waiwai paa a me ka waiwai lewa o kakou, oia no ko makou mea i makau nui ai no keia hana e hapaiia nei. O ka pomaikai e imi nui ia nei, no ka poe mahiko ia, a o ka ukana e hoouka hou ia iho nei, maluna ia o ka poe mea kuleana, a me ka poe mea aina kuai, ka poe kukulu hale, ka poe hanai holoholona, ka poe malama dala a me ka poe hoahu waiwai. He pomaikai keia no kakou ea? No ka lawa ole o ka hakahaka o ko kakou waihona, a malia e ala mai ana no ma kahi ano okoa e ae, he auhau hou aku no. O ka wa pono no keia, e aho ke kanalua mamua o ka ae. HONOLULU.
_______________
KA HOOMANAMANA NAAUPO.---- Ua loaa mai ia makou he leta, e hai ana, ua lawe ae kekahi wahine a me kana kane he manu kaka ua make a ua pilau. o ne kumu o keia lawe ana, no ka manao ua pepehiia ua manu la e ka lima kanaka, a ina ka ma ka nana ana a ike he kanaka ka mea nana i pepehi, alaila, ananana i ka mea nana i pepehi i make ai. Ke kuhi nei makou ua pau loa ke ano hoopiopio eia no ka ke nawele nei. O ka makou e papa aku nei i ke kahuna kuni, mai noho ia a hooholo aku kana pule i na aumakua o ka po, o lawelawe hewa kona alelo, paupauaho e no ka waiwai ole. Aohe kanaka i haawiia mai i mea e hoola ai a e hoomake ai ma kona mana, hookahi wale no, aole nae o oe e kena kuhihewa.
_______________
KA HOOILINA KUPANAHA.---- Mamua o ka make ana o Mrs. M. P. Wini ma Waimea, Kauai, ua hoana e oia i knoa waiwai e like me ke kuhikuhi malalo nei: O kona hale laau e ku la ma Waimea, a ua hooiliia no na kahu ekalesia a pau o Waimea, me na ake-aina he umikumakahi me ka hapa, aka, na ka Papa Amerika nae ka malama ana. Me he mea la, o ke kumukuai o ia wahi, mai ka $1200 a i ka $1500. Ua hooiliia hoi he $1,000 no ka PApa Amerika i mea kokua i ka Oihana Misionari. Ua hooiliia hoi i $300, no ka Ahahui Euanelio o Hawaii nei, a me $300, pakahi i na Ahahui Hoolaha Palapala Liilii, i mea hoonaauao i na negro i hookuuia; a he $200. e waiho hoaieia aku, a o ka uku hoopanee, e haawiia i ka poe ilihune o Waimea.
________________
PANI WALE IA.---- Ua minamina makou i ka lele kamoko e ana o na hoahanau o Kaluaaha e pni aku i ke kahu o ka ekalesia, mai kona lawelawe ana aku i kana oihana laa. Oiai, o ke kahu o ia ekalesia, he kahu ia i hoaponoia e ka Ahahui Lunakahiko o Maui mamuli o ke kahea ana o ka hapa nui o na hoahanau, eia nae, ua lawe ae la na hoahanau i ka mana o ka ke kahu hana, a ua papa iaia me ka hookolokolo ole ia imua o ka Ahahui Lunakahiko o Maui. Aohe makou i ike pehea la na hoahanau i alake wale ae ai maluna o ka lapa manu ole. Kaino e hookolokolo mua ia ke kahu a ikeia kona hewa, aleila, kapae ne, eia ka e lawelawe ana no, kipaku e ia. ahea la kakou e naauao ae ai?
_________________
KOHO LALA PAPA KULA.---- Mawaena o na hora 8 kakahiaka a me ka 2 auina la o ka Poakahi iho nei, Maraki 31, ua malamaia maloko o ka Hale Kula o Kawaihae, ke koho balota ana no ke kolu o na hoa no ka Papa Kula o ka Apanu o Kona, Oahu nei. Eia na balota o na mea i hana balota:
Rev. Halemano - (balota) 154 kohoia.
D. W. P. Kahananui - 77
A. Kalauli - - - 68
Rev. G. W. Pilipo - 12
-----
Huina Pau 311
Ua hoohalahala o A. Kalauli, no keia koho balota ana, no ke kue o ka balota ana i ka rula, oia hoi, ua kau ia ma ke poo o ka balota o ka mea i puka, na huaolelo ano like penei: " No ka Luna Kula," alaila kau iho ka inoa. He mea maopopo malaila, ua kohoia ka mea i puka i Luna Kula, aole i kolu no ka hoi o ka Papa Kula. Aole no he hana waiwai ka hoohalahala hou ana, aku, he aho no nae e hoopololeiia ke kanawai.
__________________
O KIMO KAMAI KI-PU.----- Ma ka auina la Poakolu iho nei, ua hele aku na Kauka Trousseau a me Hofemana, e nana i na mai lepera o Kalihi, i ka poe e hoouna kokeia i Kalawao a me ka poe noho iho. I ka hiki ana aku o na Kauka, a nana i kekahi poe mai, aia hoi ua piena mai la o Kimo Kamai he mea i hookaawaleia ilaila no ka lepera a ulupuni maoli i ka huhu, no ka manao e lawe ia ana oia i Kalawao ("kona luakupapau,") wahi ana. Aku ua hai moakaka aku ke Kauka, aole oia e laweia ana i Molokai. No kona hoomauhala kahiko paha i ke Kauka, ua hahao e kela a piha kana pu panapana, a ua huna ia ma ka poli. Oiai, e lilo ana lakou i ke kamalii, o ka unihi ae la no ia o ua Kamai nei i kana pu panapana mai ka poli ae a kau mai la imua o ka maka o ke Kauka Trousseau, me ka olelo hooweliweli mai e ki ana iaia i ka pu. O ke kani io aku la no ia o ka pu, a kapalulu ana ka poka, aka, ua pakele nae ke Kauka, aole i ku, e haka pono ana no ke Kauka o ke kiko iho o ke kanaka, alaila, alo ae. Pela io no He ekolu wale no kapuai ka mamao mawaena o laua i ka wa i kipuia ai. Nani ka pakele. Ua hoouna kokeia ka Ilamaku, a ua hele aku oia e hooko i kana oihana. Aka, mamua nae o ka hopu ia ana aku, ua ki mai la no ua Kimo nei i ka lua o ke kani , a pakele no ka Ilamaku. Mahope o ke kani e kana pu hope, ua haawi pio mai la oia iaia iho, a ua hookomoia na lima i ka hao. Ua lawe ia oia ma Kawa e hoopaa ai. O kahi i loaa ai o ka pu iaia, aole i akaka. O kona mai lepera, he akaka pono ole, aka ua hookaawale nae ke aupuni iaia ma ke ano aloha i ke ola o ka lahui me ka manao, ua loaa no oia,
_________________
NA KA PUALI KAUA LIO. ---- Eia malalo iho nei, na olelo hoalohaloha a ia Puali, i ko lakou mau Alakai i waiho mai i ke alekai ana, mamuli o ka hookiekieie ana ae:
HONOLULU, OAHU
MARAKI 18, 1873.
I. KA AKUKANA KENELA ALOHA OE
C. H. JUDD.
O makou o na Komite o ka Puali Kaua Lio o Honolulu Mokupuni Oahu, Ke hoike aku nei makou i ke aloha a me ka manao o ka Puali Kaua Lio Holookoa.
HOOHOLOIA.---- Ke aloha aku nei ka Puali Kaua Lio Holookoa ia oe, me ka minamina no kou waiho ana mai i kou noho Kapena ana no kekahi Mahele o ia Puali Kaua Lio.
HOOHOLOIA.--- Ke mahalo aku nei ka Puali a pau, no kou Hookiekie ia ana ae a i ke kulana he LOIO KUHINA no ke AUPUNI, ma ka Lokomaikai o ka LANI LUNALILO ko kakou MOI i aloha nui ia.---Nolaila, ke nonoi ae nei makou a pau ka Puali Kaua Lio Holookoa, e kokua mai ka Mauka Mana Loa ia oe, ma kou malama maikai ana ia Ohana.
W. Pinehana Wood,
Na Komite{ W. Makanui,
D. Mana.
_______________
ATTORNEY GENE-RAL ʻ S OFFICE,
Honolulu, Maraki 24, 1873.
Ia Lieut. W. PINEHASA WOOD, Lieut. W. MAKANUI me Serg ʻ t, D. MANA, no Komite o ka Puali Kaua Lio Helu B;
ALOHA OUKOU:--- U aloaa mai nei ia ʻ u ka oukou palapala me na Olelo Hoohoio o ka Puali Kaua Lio i aloha nui ia e a ʻ u, e olelo ana e nonoi ae ana oukou e kokua mai ka Mauka Mana Loa ia ʻ u ma ka malama ana i ka ʻ u Oihana hou, oia hoi ke kulana o ka Loio Kuhina o ke Aupuni.
He mea iki ole ke kanaka e malama ana i kekahi Oihana Kiwala o ke Aupuni ke lilo i kanaka Kaua, nolaila, ua haalele no au i ko ʻ u noho Kapena ana no ka Puali B.
He minamina no ko ʻ u no ka haalele ana aka, ke lana nei ko ʻ u manao, e loaa ana no ia oukou kekahi panihakahaka no ʻ u e pono ana ka hana.
Me oukou a pau ko ʻ u aloha nui loa a oi aku. Na ʻ u no, A. F. JUDD
___________________________
KA HOOULULAUAI KANAKA A ME KA HOOPIHA HOU ANA I KALAHUI HAWAII.
__________________
"Eia na ka leo aloha,
Ka wahine noho kuamauna,
Walea hai wale i ka nahele,
Laulau mai pua laukoa,
Kui pua makalehua,
Palua lei kamakahala,
E na ʻ kua kiai makalae,
Hoopololi i ka ai ole, Aneane e ola i ka makani,
I ka hunane-nai."
E Hawaii a Lononuiakea, e Maui a Ihikapalau maea, e Molokai a Kahainuu- hailawa a Hina, e Oahu a Olooloimehuni, e Kauai a Kamawaelaualani, E ala! E Ala!! E Ku iluna, humea mai ka malo i ka piko, papiohia i manuukeeu i kuaneea i kaikiololoilii i ka hakaiki i ke oleole i ka poumanu ka hala piko, hulihia kapaau ia Huakea la -e. Heaha ka haina ?
Eia ka haina eehia weliweli, a ke kau nei ka malu hekili, a ke kui nei ka ua-loku i uka, lele kapu i kai, a ke holo mokumoku nei ka make weliweli i ka Lahui Hawaii. He haawina weliweli kaumaha keia me ka eehia kumakena, a he hana kaumaha no e kukuia ai o ka po a me ka ao, no ka manaonao ia kakou Hawaii iho, i ke aupuni, i ka lahui, i na ʻ lii a ia kakou hoi i na makaainana nona ka aina mai na kupuna mai; a he hooilina paa mai ke Akua a i ko kakou poe kupuna.
E ala! E ala! E ala e ka Lahui Hawaii, a e nana mai me ka noonoo, a e pelu iho i na kuli, me ka leha ae i o a i o; eia ka luku lima ole ka anai nei ia kakou; a penei au e