Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 10, 8 March 1873 — HE KAAO GEREMANIA NO KE KANE LAWAIA A ME KANA WAHINE. [ARTICLE]

HE KAAO GEREMANIA NO KE KANE LAWAIA A ME KANA WAHINE.

Aia i kela wa kahiko loa i hala, e noho ana kekahi kane lawaia a me kana wahine ma ko laua wahi papupuhale e kokoke ana i kapakai ; a i kela la a rae keia la, e hele pinepine ana ke kane i ka laweia. Malaila i mokoikoi ai oia, a nana aku la ma ke kai palahalaha, no na la he nui. I kekahi kakohiaka hookuokuu loa iho la keia i kana aho a kuia loa i lalo o ka hohonu, a iaia i pai ae ai, lou mai la he Oopukai nui. I ka hoea ana mai o ka ia i ka ilikai, noi mai la oia me ka leo kanaka, 44 E hookuu mai oe ia'u e ka lawaia ; aole au he ia maoli, aka he keiki alii kupua Heaha la auanei ka mea maikai a'u e hana akn ai ina e huki loa ana oe ia'u a ka-honua ? Aole a'u mea e ai ai, oolaila, e hookuu bou mai oe ia'u iloko o ke kai, i au aku ai au." " A!" wahi a ka lawaia, " mai hoopahaohao mai oe ia'u, e hookuu 'ku no au i ka ia i olelo mai me he kaoaka la," i kona olelo ana pela, hookuu hou iho la keia i ua ia la, a i ko ka ia holo loa ana aku ilalo o ka hohonu, puai mai Ia ke koko ma ka moali o ke kai ana i iho aku ai. Ku ae la ka la waia a hoi aku la i kahi pupupuhale, kahi a ka wahine e noho ana. "Aole anei oe i loaa wahi ia iki i keia la ?" wahi a ka ninau a ka wahine. " 0 1" wahi a ke kaoe, " ua lou mai nei ia'u he Oopukni, a oa kamailio mai kela ia'u, he keiki alii kupua ka ia, nolailn ua hookuu hou aka au iaia iloko o ke kai e ao ai " " Aole anei oe i hai aku i kou makemamaihua ?" wahi a ka ninau a ka wahine "Aole I" wahi ana. '• A !" wahi a ka wahinei, " he pakalaki nui heia, he mea keia e hoonoho maa loa'kafai ia kaua ma keia wahi pupupu hale inoino. He pono e noonoo ae oe i wahi i pupupu m iemae ae, ao!e hoi i keia. 0 hele a kahea hou aku iaia ; olelo aku oe iaia, ua makemake kaua i hale maikai, e loaa io mai ana no." M A !" wahi a ke kane, •' pehea la e hiki ai ia'u ke hana aku pela ?" •• No ke aha hoi ?" wahi a ka wahine, " e hopu aka no hoi paha oe iaia, a mamua o kou hookuu anu aku iaia, e ae mai aoa no ke)a i kau noi aku, e wiki, o holo." Puka aku la ke kane me ka oluolu ole, a noonoo nui mai la oia no kana wahine ; aka, iho loa no nae keia a kapakai. I ko ia nei hoea ana aku i kahakai, ua uliuli a maokioki mai la ke kai, ku iho la ia ma kae, a kahea aku la me ka leo kaoaka : " E Oopukai e, E Oopukai, E pii mai oe io'u nei ; O ka'u wahine o Is»bela, Ua ake i ka mea hiki ole ia'u ke noi !" Alaila pii mai ia ka ia mai ka hohonu mai, a ninau mai !a, " Heaha kau makemake ia'u ?" " 0 !" wahi a ka lawaia, " i hele mai nei an e hopu hou ia oe, no ka mea, ua olelo mai nei kau wahine, mai pono ka kuu hooknu ana ia oe ina I hai mua aku au.ia oe i ko'u makemake. Aole ona makemake e noho loihi aku iloko o kela wahi pupupo hale inoino o ma'ua e noho nei, a ua ake oia i hale maikai ae." '• O hoi," wahi a ka Oopukai, "aia oia ke noho Ia i!oko o ka hale boa." Nolaila, hoi mai la ka lawaia, a ike mai la i kana wahioe, aole hoi iloko o ka pupupu ekaeka, aka, iloko o ka hale maemae, a mamua o ka poka komo he noho lain loihi ke waiho ana. Lalau mai la ka wahine ma ka linU o kana kaoe me ka leo naheoahe, " E mo mai oe a e naoa iho, aole anei keia i maemae oi loa ae i ko ka wa i bala ?" Komo aku la laua, a iwaeoakono o ka hale, he keena hookipa oani, he hnle kuke, a he keena moe oui oo laua, a e ku ana he hale auau, a be hale papaa hoi, me na lako hafe a pau o ka hoooa nei o oa ano maikai a pau, a ua piha no hoi ka pa i na pua kano a me oa iaau malnmalu, a na Enluu laona» ole hoi oa hua ai e pala ko ana ilona o na kumu laau hua ai. " E oaoa iko oe, " wahi a ka wahioe, "Aole anei keia he mea e 010010 ai ?" "Aē," wahi a ke kane, "ina e mau ana ko lakoa pa aoa mai, e hoohoihoi loa ia'na oe." " E noonoo kaoa no ia mea," wahi a ka wahine, a hoi ako laoa iluna o ka nkoe. A hala he ewalo a be omikomamalaa paba lk, ia wa i p«oe mai ai ka wahine i ke kāae, " na haiki loa keia hale oo'u, a o ka pa a me na m— kanu um <M»kn loa no ; h« pono e haawi hou mai o Oopakai ia kaoa,

hale maliuahu- ae, He makeinake uu e noho kaaa iloko o kaHale Alii Pohaku nui 0 bele a olelo aku ia Oopukai, e haawi mai 1 hale alii oo kaua." " Kihaha I'' wahi a ke kane, " ua maikai a oa nui iho la ao keia bale no kioa, no keaha la oe e piikoi aeoei i hale alii ?" " E hete koke oe," wahi a ka wahino, •' c haawi koke mai ana no o Oopukai ia oe i keia ke ooi aku oe." •'Aolee kuu wahiae,", wahi-a ke kane, " ua haawi moa mai o Opukai ia kaua i ka hale maikai, a ua loaa ia kaua, a ioa au e hele bou aku aoa, malia paha o hahu maf kela." " Mai maoao oe pela, wahi a ka wahioe ; * 4 he hiki iaia ke hana me ka hikiwawe a me ka oluoln loa i oa mea a pau a'a i makemake ai, e hele oe a hoao ako." Ua ukiuki loa iho la ke kane ma ka oaau, a makemake ole boi e hele, a olelo iho la iloko onn, "Aole he pono o keia." Aka, mahope loa iho, hele aku la oia. laia i hiki aku ai i kahakal, e poluluhi ana ke kai, a oa hele no hoi a uliuli me he pahi palahoana Knhea hoa aku la la. " E Oopukai e, E Oopakai, E pii mai oe i o'u nei ; O ka'a wahine o Is,»bela, Ua ake i ka mea hīki <>le ii'u ke ooi !" " Ano heah<i keia au ?" wahi a Oopukai. " O !" wahi a kalawaia me ka hopohopo makau, " ua makemake kuu wahine e noho iloko o ka Hale Alii Pohaku." " O hoi a e ike oe m» kou ipuka hale," wahi a Oopukai. Hoi aku la ka lawaia, aia boi ma kahi 0 ko laua hale mua e ku ana he hale alii pohaku nui a kahea mai la kana wahine •nai ke alapii mai, hele mai. Lalau mai la ma ka lima, a pane mai la. '• Ano, e nana ae kaua a puni." Hele ae laua a puni, a iwaena konu o ka hale, be keena nui me na pakaakau mahela, a na he!e mai la hoi a makeoa na kauwa e pnlomi ana, e kakau aoa i na mea hoonani o na hale a peu loa, a e hoonohonoho ana i na noho pulu, a e hoouwai ana i na koki, a me na mea ano like: Mawaho akn o ka hale he pa nai, me na hale lio a bipi, me na kaa lio nani loa, a me ka pa mea kanu pua nani e poai ana, me na laau huai ai, rae ka pa m»uu he mile ka loihi, e holo ana na dia, na bipi, a me na hipa, e like ka nui rne na mea a pau 1 makemakeia. " Aole aoei keia he nani?" "A 1" wahi a ke kane, " E like me ka loihi o keia mau mea nani e hoohoihoi mai ai, pela kou noJ»o ana oluola, aka ina e mae wale iho keia mau mea, e ake hon ana oe i nani hou ae." "E noonoo kaua no ia mea," wahi a ka wahine, a haule aku laua moe. I kekahi kakahiaka ana ne, ala ae la ka wahine, a hnli ae la nana ma o a mannei imua o ka aina nani e waiho mai ana imua ona. Aole i ala koke mai ke kane, a ma ka poohiwi o ke kane ku iho la ka wahine a hooluliluli ae la me ka leo nui, "E ala, a e nana ae ma ka puka aniani ; a e ike oe aole aoei au e pono e lilo i Moiwahine no ka amaa nuni? O hele a olelo aku ia Oopukai, na makemake kaua i Moi a i Moiwahine.'' " Kahoho." wahi a ke kane. " Nawai oe i i aku e he makemake au i moi ?" " Ina no aole oe i ake e lilo i moi, alaila owau no ke lilo i moiwahine, o hele koke a olelo ia Oopukai," wahi a ka wahine. " No keaha ko mea i makemake ai i keia mea ?" wahi a ke knne. "Aole e hiki ia'u ke noi aku i heia " " No keaha hoi ? hele pahd oe, makemake ru e lilo i moiwahine." Puka akn la ke kane a hele aku la me ka ehaeha o ka naau, a me ka hoihoi ole i ke kenakena a kana Wahine puni nani. Ku hou iho la keia ma kahakai a kahea aku la : " E Oopukai e, E Oopukai, E pii mai oe i o'u nei ; O ka'u wahine o Isabela, Ua ake i ka mea hiki ole ia'u ke noi !" " Heaha kana makemake i keia wa ?" wahi a Oopukai " He makemake e lilo i moiwahioe," wahi a ke kane. " O hoi na lilo aku la ia i moiwahine i keia wa." wahi a Oopukai. Huli ae la keia a hoi aku la, a i kona kokoke ana aku, ike aku la keia ua oai ka hale, me ka puoa kiekie, a me ka puka komo nui ma ke alo. Mamua iho o ka -puka o waho, he mau koa ke kiai mai ana me ka poe hookani pahu a puhi ohe e kuku like ana. 1 kona komo ana aku i ka hale alii, aa maikai loa ae la na mea mabela a me na mea gula, na paka nani luaole, i kioohinohi ia me ka wai gu>a. Komo'ku la ua kane nei ma ka puka waena, a iwaena o ka hale ma ke keena ike alii, e noho ana ua wahine nei ma ka nohoalii daim»na a me ke gula, a e leau ana hoi kona papale I alii gula ma kona poo, a ma na aoao, e ku ana he eono mau kaukau alii. Komo aieu la ia a pane aku la. "Ua moiwahine ae nei ka oe ?" "Ae." wahi a ka wahiue. " A e ka wahine, pehea kou makemake i ka lilo ana i moiwahine ? aobe a kaoa mea e ae la i koe e ake hon aku ai," wahi a ke kaoe ".Aole 10 he mea i koe !" wahi a ka Wahine, " aka, ua makemake ole an i keia; aole e kali mai ana ka manawa a me ke au no'u ; aole hoi e hiki ia'u ke hoomanawa»nui loihi aku. E hele koke oe i o Oopokai la, he moiwahine ao ano, aka, ke ake nei au elilo i «Aole loa pela e ka wahine ! O ka Pope, oia ke poo o ka Ekaleeia Roma, aole loa e hiki i ka Oooukai ke hana mai la oe i Pope." wahi a ke kane •* Makemake au e lilo i Pope," wahi a ka wahine, a nolaila, hele hoa aka la ke kane e noi* ia Oopokai. laia i hiki ako ai i kahakai, ua pīl fle la ke kai a ua like me ka ke kiekiei a ua hele ke ao a panopano laona ole i ka nana ako, a me ka makan nai, hooho ae la oia : " E Oopokai e, E Oopokai, E pii mai oe i o'n nei, O ka'u wahine o fsabela, ake i ka meia hiki ole ia'o ko noi " i« it k * ,B wa hi mai a Oopokai. Ua makemake oia e lilo i Pope," wahi a ke kane. " 0J hoi, <» e loaa aoa oia ia oe ° 8 i ? l. Po P e « wahi * ia ahonui. Nolaila, hoi aku la keia, a i ka hoea ana ako e ko ana he halepale nai, a maloko ' oiaila, e noho ana oa wahine oei mal6ha * ke kalaunu Mekie loe ae i ko kona wa i iilo lalani ihoiho kukui ma na aoao pakahi, ua M» • pili ke ko Aoa. A mamua 6 koritf '■ keehina wawae, e kokoli ana na moi a me

ua inoiwahiae. " Aou eka waluue," wahi a ke kane, " e hoopaa i kou manao, no ka mea, ua lilo ae oei oe i Pope, nohe niea e ae iu ® kuko hou a(co ar." " N»'u no ia e noonoo aku mahope," «ahi a ka wahiue, a nolaila, hoi aku laua e rooe, aka, auhe pili iki iho o ka maka o ka wahine no ka noo> noo noi i kana mea hou e noi ako ai. Ike knkahiaka noi, ala ae la ia a kiei aku la ma ka ipuka aniani, a ike aku la oia i ka la e puka mai ana, a maaao iho la ia iloko ona "no keaha la ka mea i loaa ole ai ia'u kela ?" a uolaila, hooluliluli ae la ia i ke kane, a kahea aku la iaia, " O hele a olelo aku ia Oopukai, " ua makemake ao na'u e hoopuka ika La." Makau loa ke kane. a haule mai la oia mai ko&a moe mai, aka' aole oae ia he mea e hoopan'i i ka koua wahine kuko, nolail», eu aelaia a holeak» la. laia ihiki aku ai kahakai, e popoi ku aoa ka nalu i kapakai, a e paia-lewaia ana ua moku ame na wa&pa i o ala nei. Hoobo hou ako la oia : u Er Oopukoi e, & Oopukai, £ pii mai oe i o'u uei, 0 ka'u wahine o Is<bela, Ua ake i ka mea h«ki ole ia'u ke noi !'' " Heaha kona makemake i keia wa ?" Wahi aka oioau aka ia. "A !" w»hi a ke kane, "ua m&kemake oia e lilo i mea nui maluna o ke oo a pau." " O hoi, e loaa no oia ia oe iloko o kahi pnpupu hale pelapela o olua i kioohi," wahi a ka ia. A maloko oia wahi pupupu hale ekaeka laua i noho aku ai no ka hopena o ko Inua mau la, ka ua mea o ka puni naoi o ka wahine, a e laa ka hoiliou i kahi pupupu ekaeka kahiko Pipi holo kaao.