Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 2, 11 January 1873 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

            Ma ka la Poaha iho nei, ua hele wawae ka Moi mai ka Hale Alii mai , me ka papale na weheia a i ukaliia hoi e na Aha- olelo o ka Moi.  I ka Puka ana mawaho o ka Pa Hale Alii, ua horo koke no na makaainana, a ua hoomauia ka wawa a hiki i ka Halepule.  He mea maopopo, ke hoomaka nei ka Moi hou me ka maikai.  A ke puana ae nei no makou, e hahaiia kana hooponopono no Aupuni ana me ka Hemolele.

            I ka pau ana o na hana a ka Ahaolelo, ua hoi wawae aku ka Moi hou o kakou, ana i ko laua mao papale, a me na makaainana i hele ana ma na aoao, mamua a mahope.  I ke hiki ana i ka ipuka o ka Pa Alii ua paana ka puka aole weheia mai.  Ia wa, ua hooho ae kekahi poe, "He kipi oloko," "Aua mai i ka Moi iwaho nei!" "O makou aku mamua."  Eia ka auanei, he hemahema maoli no loko.  I hea no la hoi hoomakaukau maa?

            He ahaaina palala Lunamakaainana ka i weheia ne ma kay wahi o  keia kelanakaukale, a ua lono mai nae makou, ua hoohokaia us ahaaina la, ma ka elima wale no mau Heaai o ka poe i konoia aku e hele mai. Malia paha, ua ike na manu, he kipuka aheie ia no lakou e hei ai.  Ae, akamai no!

            Ua lono mai makou, ua huli ae kekahi mau lunamakaainana, mai ka aoao ai o na makaainana i kau oha mai ai, e koho i ka Mea Kiekie ke Keiki Alii Welliama Charles Lunalilo; aka, ua hoohokaia ua mau manao kumakaia la, e ka hooholoia ana e ka hapanui o ka Hali Ahaolelo, e kakau pu ia ko lakou mau balota.  Aka, ua auhee na hana kipi a ke kolohe, aole e hoile mai i ka malamalama.

            Ma ka la koho Moi o ka Ahaolelo, ua hele na makaainana a hihiu launa ole. Ua lawe malu kekahi poe i na mea kaua me ka makao, in a aole i kohoia ka Moi a lakou i makemake ai, alaaila, o ka haalele no ia o na ai a ka ui. Aole nae pela ka manao o ka Luaui o ka lani.  Nana i koho, a nana i hooko me ka hookahe ole i ke koko.  Pela auanei ke ano o ka Moi i aloha ke ia i ka lahui.

            HEAKA LA KE ANO?         Ma ka heluhelu ana i na hana o ka la Hoalii ka Moi hou, o ka Peaha iho nei, i paiia i ka pepa ke i ka wa Haole, o ke Aupuni, ua ikeia aole no i weheia ka hana nui hiwahiwa he ka pule.  Maheala ka mea haku manao pahemahema oia nupepa?  E pono e ao hou oia i kana hana, i hoopololei ai aoi a olelo ai, ua wehe ia na hana i ka pule a Rev. H. H. Pareka. He hookae anei?

            Aole lahui malalo iho o ka lani i oi ake ka malama i ka malehia, o like me ka lahui Hawaii.  Mai ka wa i make ai ka Moi a hiki i ka la i loaa ai ka Moi hou Lunalilo aole i loheia na haunaele ma na apana a pau. nolaela, he make hewa i na lahui a me na aupuni e ae ke olelo o lakou ka oi o ka naauao.  O ka makou e olelo ae ai, o Hawaii ka oi, a e pono ke olelo ia:

                                                                        Hawaii mau loa!

            HE HANA E MAKALOIA AI.        Ua lohe makou me ka iini nui, mahope iho o ko ka moi hou kohoia ana i ka Ahaolelo i ka Poakolu iho nei, hoi aku la oia a hiki i ka hale, hoopuka ae la oia, he pono i na haipule a pau o ke Akua, e hoomaikai aku laia no kona malama ana mai me ka maluhia i ma kanaka i keia la i manaoia e haunaele ana.  Akahi wale no Moi i kona la i kohoia ai, i hoomanao ae i ko ke Akua lokomaikai, a puana me na huaolelo maemae.  Ke hoike mai nei na ouli o ka maikai ma kone hoomaka ana.

            HOOMAU ANA I KA OLIOLI.      I ka po Poaha iho nei, ua hoomau mai na haole, na pake a me na kanaka i ka olioli no ka Moi hou ma ka hou ana i no kuikui a me na lamalama maloko o na hale, maluna o na pa, maloko ae o na ululaau hale, maluna o na kaupoko hale a iluna lilo o na pahu have, e like na ke kie kie o kona inoa. He oiaio, aohe Moi malalo iho o na kukuna o ka la, i hapaiia e like me ko ke Keiki Alii a Kikauluohi. E ola Ka Moi Ka Lani Lunalilo!

            HE KEU A KA HOAANO.  He elu mau hapauea Hawaii i komo pu iloko o ka pa o ka Hale Ahaolelo, ma ka Poakolu nei, a ua hoike ae la laua i ko laua mau manao imua o ke akea, "Ina aole e hooke mai ana ka Ahaolelo i ke koho ana mai ia lunalilo i Moi, ke haawi nei maua i keia waho koena ola a make mamuli Ona." A he oieio ne ia, oiai akahi no a loaa i ke kanaka Hawaii ke kojo ana i Moi nona iho, e like me kona makemake, a he mea meuamina ke hooke ole ia kolaua makemake ma ia manao ana.

            Ma kekahi hora molehulehu o ka Poaono aku nei, ua loheia na kukakuka ana a kekahi mau Lunamakaainana iloko o kekahi Hale Kuai. Eia ka laua, " On a elima haneri auanei a kaua, e waihoia no no ka mea a kaua i manao ai, a o ka elua haneri me kanalime o ka Ahaolelo, oia no ka kaua e hanaai e like me ko kaua makemake iho." He uku kipe paha keia i kuaiia mai ia laua, i mea e kae ai i kalaua koho Moi ana mai ka makemake aku o ka lehulehu> Aka, e nele ana paha , no ka mea, ua pau loa na balota i ke koho ma ka aono o ka Moi i kohoia i ko laua mau Apana nana i hoouna mai.

            KA HOOMAKA ANA O KE AU HOU.     O na hiohiona o ke kulanakauhale nei ma ka la 1 o lanuari, he maluhia, he maikai, a oluolu wale no ma ka nana aku. O ke koho balota Moi ana ka mea ano nui oia la. a ua hopohopo nuiia, e komo mai la he mau mea e hiki ai ke mahalo aku. Ua mahaloia ka lokahi o na Hawaii a pau, a me na haole pu e noho pu ana, a hookahi no inoa i apo like ia o ko ke Keiki Alii Williema C. Lunalilo. Ke mahaloia nei ka Oihana Makai o keia kulanakauhale, no ka makaala no ke kinai ana i kahi alakai mua o ka haunaele, ma ke noi ana aku i na Hali hooinuwai on a e paniia ia la. Ka hiki mua ana keia o ka pomaikai ma ka makemake lokahi o ka lahui no ko lakou Moi hou.

            KA MAKE ANA O KA MISIONARI MUA.          Ma ka Poaha, Dek. 26, 1872 make aku la o Mrs. M. P. Wini ma kona wahi noho ma Waimea Kauai. Oia no ka wahinekanemake a Rev. Samuela Wini, a ua Pae mua mai laua i Hawaii nei maluna o ke kialua Thaddeus, ka mokmoku mua nana i lawi mai i na Misionari 1820. Ua noho mau oea ma Qaimea a ua make iloko o na makahiki hapauea o kona ola maikai ana, oia hoi he 77 makahiki me 4 malama. Oia no ka makuahine o ka Luna Hoopuka o keia nupepa. Eia iho ka Rev. A. Kaukau palapala malalo nei nona:

            Ma ka hora 3 ahiahi Poaha la 26 o Dec. 1872, ua hai aku au iaia i ka hele ana o A. Bihopa, ae mai oia ia'u, o keia malama no, e moe like ai maua me ka olioli, a komo aku i ke ao hoomaha ma lerusalema lani, me na Anela pu no.

            O Kauka Smith, Kanuka, a me Lowela maka ike i kona hia moe ana, a kuu aku i kona uhane. Ua kanuia ma ka pa luakini.

            WELA KE AHI O KA MANAO.     I ka aha kanaka nui e lulumi ana mawaho o ka Hale Ahaolelo, ma ka Poakolu nei, o ke ake wale no o ko lakou manao, e loaa mai na lono mai loko mai o ke Keena Ahaolelo, no ka pono a no ka hewa paha; a o kekahi wahi kanaka e pili aku ana mawaho o ka pukaaniani makai o ke Keena, hai la oia, o ka Hon. L. Aholo, ka mea e kue mai la ia kakou; ulupuni loa iho la ke anaina i ka inaina, a kahea aku la, "E kiola mai ia Aholo iwaho!" O ka oiaio nae, aohe o Aholo ma ka aoao kue i ke koho ana i Ka Mea Kiekie W. C. Lunalilo i Moi, oia kekahi i kokua nui i ka olelo hooholo a ka Lunamakaainana o Kona Akau. I ka hoolohe aku i ka olelo a na makaainana, ku no i ka hooweliweli. I ka nana aku, in a e ikeia kekahi o na Lunamakaainana, ua koho ae oia i kekahi alii e ae, aole ia W. C. Lunalilo, me he la, e lalau io ana no na lima lehulehu o na makaainana maluna on a; aka hoi, ua lokahi lakou e like me ka make o ka Lahui holookoa mai Hawaii a Kauai.