Ka Nupepa Kuokoa, Volume XI, Number 49, 7 December 1872 — NU HOU MISIONARI. [ARTICLE]

NU HOU MISIONARI.

Rube t Ebona, Sept. S, 1872. 1a Rev. L. Kamika; Alokaoe: Ma ka la 27 o Aug. loaa mai kaa leta ia'u, o he mea ia nu'u i oTioii nui ai, i ka ike eina i na mea hou o ka aina hanau. Ajma ka launa pu ana me ka makua Rev. W. P. Alekanedero a me Capt W. B. Hallett. nui ioa ka hauoli; awili pu ia no nae me ke kauniaha. Ka ili anao ka " Hoku Ao." Aia ma ka po o ka la 23 o Aug. keia ili ana. O ke kumu, he ua kualau a uhi paupu ia ka moana, aole no hoi he ike ia o ka aina, he leo uha o ka naiu ka ka Hulipahu i lohe, me kona manao he ale ; aka, poha hou ua leo nalu, nolo aku oia mamua (ihu o ka moku) a nana'ku, leia puni lakou i ka nalu, a he wahi kuono kahi e ku nei, " ili kakou e !" wahi ana. Holo aku la a hoala i ke ala mai la oia, kena i ka mea ia ia ka hoe '• e paa ae ilalo," olelo ka Hulipahu, 11 e paa ae iluna," aole pela, " e paa ae ilalo," wahi a ke Kapena. la hoopaaia ana ilalo e like me ka ke Kapena, o ka paa iho- la no ia o ka moku, nole oni, lu iho la iaa pea. Lawe ia kekahi heleuma ma kahi hohonu iki, a hooikaika laIkou e huki a hemo mai la, mai kona aki mai, a loaa iho la kahi hohonu, a pakele iho Ia ka moku. la po a mi; ke ao ana ae, hooponoponoia kahi e ku ai o ka moku, a nana'ku, iie haiki kahi o ke komo ana, aka, pakele nae ka moku. Nani ko ke Akua hoopakele ana i ke ola o keia moku, oiai. akahi wale no wa i ite ia'i o ka liilii o aa nalu ma ua wehi nei. Ku mai o " Hoku Ao " i kekahi inau la, a huli pouo mai ka makani. Ma ka hoao mua nna e puka, ili iho la ; paa hou, aka, me ka hooikaikb anā, a hoao hou, puka pono aku la ; hemo nae kona kamaa olalo me ka f)oino mui ole, a ua hala nku la no Nainarika. Ualana, Ponape, aole i ikeia aku kona popiliIkia hou. Na hana a ka Haku. He oia mau no, aole no holo nui, aka, paapu no na keakea, Kia alalai, na pahele a ka po, kinai mai na

| eneini, lehulehu oo lakou no keia aina iho, 1 no Ebona mai, no Amerika Enelani no na [ J wah» e ae. Oia hoi keia, kue mau mai no ; na alii a me ka p<>e pegana e ae, e like no I me.ka makahiki mua. Pela no na haole ku- : ai aiia ; kapa mai, aole oiaio ka Miaeoere, i he hoopunipuni, aole kapu kā ia Sabati, ao 1 aku kekahi haole, •« mai ka hora 9 a hiki i | ka hora 2, oia na bora kapu oka la Sabati."; ; O kekahi hoi, he mea ole ka la Sabati, ina oukou e hoolohe i ka ka Misenere, heaha kana e haawi mai ai ? Lawe mai oukou i ka 1 niu maloo, haawi aku no ka lole, ka baka, a ' peln aku, aka, lav/e aku ka oukou aila i -ka | Misenere, haawi mai oia i ka buke, i mea aha ? i lole no oukou, aole, mamuli lilo kela buke i mea ole, a nele iho la, poho oo oukou. He nui aku na olelo. Ke mau nei no na Kula. Ekolu no na hale Kula, kahi a'u e malama mau nei, nona na haumana he 110 a oi ae, penei; | Ke Kola o Nalu. He Kula keia i hpomakaia iloko o ka mak. 1871, no na haumana he 20 i keia wa, i'oko nae oia mak. aole 0 makou hafe 'Kula poaoi, oiai,sole ae iamai kahi kupono e ku ai o ka hale; aka, i keia wa ke ku nei hookahi haie Kula, ua hanaia ina ka malama o lune, a paa iho la no ia mahma, he uuku wale no na haminaol, aka, i he akahi wale iho no malama, a ua paa ia j hana nui. No ke ftha keia? tjlu mai la ka manao ifoko o kekahi poe kokua ' aloha wale mai ia m«kou ; hana pu mai no, a paa iho lā ia hana nui; a ke ku lanakila j nei ua hale nei, aole mea nana e keakea. O ! ko Kristo mana no ia e hoike ana i kona ma- ; lamalama. Akahi hoi kanaka malaila e ko- \ kua mai ia'u i ke kuln ana i ko'u wa e kaa- | wale ai mai o lakou mai. j Ka hale Kula ma Mile. O ko makou | hale kula, aia no maloko o ko maua hale ponoi, aole makou i kukulu, aia ma keia hope ; aku, alaila, hapai la hana, pela kuu manao. J Aka, o na haumana ma ia kula, he 44 ko la- > kou nui, he poe oluolu no, a he poe kupaa I no, aole no he naue, ane makaukau iki no ma na mea helu i unuhiia rua keia aina, he ,5 wale iho o lakou ma ka buke A, o ka ha--1 pa nui, ua heluhelu ma na Euaneiio a me ka ; Buke Oihana. | Na la Halawai. He mau na halawai ; ahiahi Poaha, a me na ahiahi la Sabati; a nn wahine i nialumaia e ka'u wahine; a pe- . la hoi Ua halawai a na kane ma na ahiahi la Sabati a pau. He maluhia ua mau halawni | n<?i, aole haunaele. Aneane pau loa lakou i | ka mihi, kakaikahi wale iho o lakou aole he ; poe hoike i ko lakou manao. 1 kuu manao j hoi, ua kupono i kekahi poe o lakou e lilo io ! i ohua no lesu Kristo iloko o kona ekalesia; ! ( * aka, aole nae he ekalesia ma Mile. | Na la Sabati, He halepule ko makou, ua hanaia i ka mak. 1871. A na Kev. B. G. . Snow i hoolaa, a ma ia hale ne makou e pumau ai i na la Sabati a pau me ka malu- ; hia, aole mea nana e hoohaunaele. Aia ina j ka pule mua o lune, akahi no maua a ike i ko maua alii, a me na alii e ae e hele mai ! ana i ka pule ; a pela no kekahi poe e ae, ke I hele mau mai nei no a hiki i ko maua wa i ; haalele ai ia Mile. O kekahi oia poe alii, 1 he poe hoomaniha loa mamua, aole malama j i ka la Sabati, lawaia no ma ka la Sabati,pii . ulu no, ho-a i ka lakou imu, a hana aku i na i mea pono ole, a. i keia wa, aole lakou hana i hou. Ke hoomalu aku nei hoi ko maua alii J i na alii e ae, a me na makaainana, e malaI ma pono i ka la Sabati, penei ; Aia iloko o ! kekahi pule o lune, laweaku la kekahi plii i j ka niu maloo e kuai me keliahi haole i ka la | Sabati; kuai haole nei me ua alii la, (aole ke alii nui) aole nae ī hoi ua alii nei i kona aina, aka, noho no oia ma ka aina o ua haole nei, no ka ino ; a hala na 1« ekolu, hiki aku ke alii nui, a ike i ua aiii nei i kuo i ai me ka haole i ka ia' Sabati i kn niu maloo; he mea e kona hūhu, a ao aku ia ia, Mai hana hou peU, oiai» ua makau au i ka hana ino i ka la Sabati. Mahope iho, hele eiku ua„alii nei (alii nui) a kamaiiio aku i ua haole nei, M e nana oe, ina e lawe māi na kanaka i ka niu maloo i ka la Sabati mai kuai oe." Pane ipai ua haole nei, 11 maikai no lawe mai ka niu maloo, ka aila, kuai no au, aole hewa ke kuai i ka la Sabati, hoopunipuni ka Misenere." Olelo hou ke alii, •« mai Uuai hou oe, ina kuai hou, alaila, papa aku au i na kanaka.aolee lawehou mai i ka niu maloo e kuai ne oe, makau au i ka la Sabati. He kupanaha ka puni waiwai o ka haole, ii hoole i ka oiaio o ke Akua, a me ka mana o ka la Sabati. Ua hoopouli ia lakou e ka waiwai o keia ao, a ke ao ia aku nei e ka ;poe pegana. Ke hooia nei au i ka oiaio o ika Olohana mnmao hai ia Kamehameha. He poe hoomakaulii aina ha haole, pela no ka oiiiio. E nana ma ka Pae Aina Hawaii a puni, A ke dlelo ae nei hoi au no lakou nei, he poe hoomakaulii niu maloo, a aila hoi, ua poe ili keokeo nei. Kula_Sabmu. He maikai no ka makou wahi Kula Sabati, aole lehulehu, aka, uuku no, o ka makou hana nui, o ka pahiku pauku paanaau i kela papa a me keia papa, eono papa i hoopaanaau ma na Euanelio a me ka Oihana ; pakahi hoi komu ma kela a me keia papa. Ua iVae ia mai ia poe noloko mai o keia poe kamaaina, a o ka'u wahine ka hiku o na kumu, ua like ka nui o na pauku hoopaanaau no ka pufe me 42, a no ka mahin» 168, • h(» 2,016 ho ka makahiki, he poe ikaika no ma ka hoopaanaau. A ua ao pu ia no hoi me na moolelo oka Baibala &c. Mahina Hou. U& malama mau ia na Poakahi mua o kela a me keia mahina e makou no ka mahina hou, a ua kokua mai kkou no ka mahina hou i na dala, ail« mu he

'36 i ka makahiki e hele nei; a oia mau dala Ja pau, aia ma lra lima u ke Kapena. Aolo haawi nui mai na haumana ma ia hann, no ke keakea no o ke alii; hookapu inai oia, nole e mahina hou na haumana, kakaikahi o lakou e lawe mai. Kuai Buke. Mai kela hapa makahiki mai a keia hnpa makahiki, ua loan mai he 62 dala, aila, a eia mai tna ka opu o ka Hoku Ao ia mau dala. He pilikia nae ko makou no ka buke ole; pau e na buke, a koe aku ka makemake o na kanaka e kuai buke. He mea pono no e kokiia ia mai keia hemahema e pono a|, e ene nele ana no paha inakou i ka buke ole i keia mua aku. Ina peia, . pilikia maoli. Ke Kula ci Eneijat. O ke kolu keia o na kula ma keia aina nei nona na haumar.a . he 54, a ua ike o lakou a pau ma ka heluhe- , lu buke, e like no me ko Mile. Ua maluma ia ua kula nei e kekahi kanaka kamaaina ■ iloko o ka hapa nui o na lā, a i kekahi mau > la hiki aku au e kula ia lakou. He uui ka s poe kula ma keia airia mamua o na pegana, i a he poe kupaa no hoi. i Na Halawai. E like no me ko Mile mau i halawai, ma na la non, a me na la Sabati, i pela no ma keia aina, ka na wahine, ua ma- , lamaia e kekaliii mau wahine kamaaina elua ; i a o ka na kane hoi, ua malamaia no hoi e i kekahi kanakei oia aina, oi ae ka mahuahha t o ka poe imi ma ia aina mamua o ko Mile, , a kupaa no hoi. Ke ike aku nei ka mahiai i i na hua ohaha o ka aina. \ Kula Sabati. Ua malamaia no koonei . Kula Sabati, e like me ko Mile, a he 6 no . hoi mau kumu no lakou iho no, ma ka Eu- . aneiio, a me ka Oihana ka lakou e hoopaanaau ai, e like no me ko Mile, e pahiku ana i pauku i kela a me keia papa, peia no keia ; . a ua like no hoi na pauku me ko Mile. Aos le a lakou hookupu mahina hou, oiai ua pa- . pa loa ia, a ua makau no hoi lakou, oiai, oia . aina no ua alii la nq ia aina ame lakou (kai naka) a pau., > lloko o keia hoike ana, ke ike nei kauō, ; aole e pio ana ko Kristo malamalama, aole . no he mea nana e kinai, ke aa mai nei ka t lamaku o ke ola me lakou nei. Hookahi no mea pilikia irui, o ka loaa ole j o ko'u hoa hana kupono, oiai, ua oi aku ka ( lehulehu o na kamaaina mamua o'u, a he . aina i oi ae ka nui a kawalawala hoi kahi o t lakou e noho nei. Nolaila, ua oi ka pono o , ka loaa ana o ko'u kokoolua, i noho ai oia j ma kekahi hapa o ka aina, a owau hoi ma } kekahi hnpa, a pela paha e holo hikiwawe ai j ka olelo o ke ola me lakou nei. Aka, he poj no no paha ia kakou e noi nui i ka Haku . nona keia kihapai, i loaa'i ona mau kokua hou no makou, oiai, «» He nui ke kihapai ai, a he uuku nae ka poe paahana." Auhea o'u hoa luhi o ka ainn malu i ke . ao, a makou i luhi pu ai iloko o ia aina ma- . knmaka ole, e imi ana i na olelo hoopomaikai a ka Haku! Ua pipili paha ka ume kaui maha o ko oukou iini ma na aina hanau iho i o kakou ? Kainoa ua hiki ia Hawaii kehoo- » piha ia ia iho a hu 7 E nana mai oukou la, i Ua hala o Mr. Rev. H. Aea, (o oukou ka i ( ike i kona make ana) kekahio ko makou hoa x paaua. Aia no hoi me oukou o Rev. 0. Kai pali ; a ua hala kahiko no hoi o J. A. Kaelei makufe, a o kana wahine aia me oukou ; aoi le hoi i maopopo ke ola kupono o Mr. S. P. i Kaaia, oiai he mai loihi kona, alaila, owau . hookahi iho o kakou Hawaii e noho nei ma 3 keia Pae Aina o Marshall ; a me eiua haole i e noho nei ma Ebona. Owai ka mea e pani i ina ko H. Aea wahi ma Mejero ? a i kokua , hoi no'u ma Mile ? Ke pa-e inai nei ka leo i mai 'Amo mai i kumu na lakou. Pela no d hoi o Jeluij, Alinlaplap, ke kahea naai nei, , I kumu na makou ! I kumu na makou ! ! . Owai o oukou e hoolohe mai i.keia leo? Ao- . le nae keia o ka huina pau o na ainn o Mart shall nei; h,e 29 ka huina o na aina ; aka, ! ekolu wale iho no aina kahi a na Misenere » Amerika, a me na Misenere Hawaii e noho ! nei; a me elua aina hoi a kekahi mau hoa- . hanau Marslliall e noho nei; a koe he 24 aii na, aole i hookomoia ka olelo a Kristo. Au--3 we! Pehea keia aie nui o kakou i ko kakou , mea nana i hana, a maluna hoi owai ko la- . kou koko ? E hoomanao i ka lakoha olelo, i 41 O ka mea i ike i ka hana pono, aole nae ia i i hana, he hewa ia nona." A nawai hoi e ! hoopale fie i ko ka Euanelio leo e kahea nui . nei. " E hele ae oukou e hoohaumana i na lahuikanaka a pau."—«« He riui ke kihapai t ai, a he uuku ka poe lawe hana."—l kuu t manaoio maoli, ua pipili keia leo o ka Euai nelio i ka poe haipule io o Hawaii, i hiki ke > hoohana ia ; oiai, ua ike lakou hghana pono t keia. A o ko ke Akua mana no ia. " E • pau na kuli i ka hoomana aku ia ia." Ma ka leiia a ka Papa Hawaii, ua ike au » penei; " Uti oi ae ka hookupu ana a. na eka--1 lesia Hawaii i ko na aina e mamua o na makahiki i hala, ua hu ka waihona ; aka, ua i emi mai ka manao o na kanaka, e lowelawe i ma keia hana. Ua loaa nae hookahi kana- • ka o Mr. Keaaiaole, aka, ae ole kana wahi- > ne. Ae ! o na wahine ka kekahi mea pilil Lia loa, aole makemake i keia hana a ka ■ Haku !! E o'u hoa kaikuahine hoi e ! Ke i manao nei anei oukou, aole i pili ka leo o ka > Euanelio iu kakou ? Ua piii, ua aai, a ua i kuniia ko Kristohao maluna o kakou a pau ! ■ Mai kanaiua, ku*ku a hele mai. «« Aloha ■ mai nei na wahi kupona, na luaoi makua, i oiai, o kahi huiu maku| no keia la a nalo aka." U—Ae, fae oiaio<oo ia, aloha lakou, - oiai, e hele hoi ola ana lalAou. Aka nae, ea, o ko kakou ala hookahi eo ia, o ko kakou hooilina no ia o ka make, he hooilina paa loa no. A pehea hoi keia olelo a "ka Hftlca, a he

rula gula hoi, " E alolin nku oe \ kou hoalaunn e like mē oe ia oe iho." Auhea do hoi ke knnnko i houle i nA powo. e likei me lakou nei, e pow« in nei e k«« pilikun nui o ka po ? E n«nn i k« ieo o kekahi wnhine knulana no ka haipuie ; penei knna, 14 H« «loha no au ia oe. » he oloha hoi i kn kau«i mnu keiki, a me na makua, aka, oi aku Iko'u nloha ia leau pela ka Pelepekua o Aferika ; A pela nnei kakou ? Ke aloha nei kuu uhane ia oukou, a ine kuu pule nui i ke Akua i hoopalupaluia ko oukou nanu. A ina i lilo keia mau olelo maluna ae i mea e kuni paaia ai ko oukou aloha ia Kristo, a lawelawe pu me makou ma keia hana, alaila, makepono keia iuhi anaHoku Ao, Oct. 19, Eia maua, kehoi aku nei no Mile, me ka hoka i ke kokua ole no'u, e hele ai i Mile no ua hana nei a ka Haku. Pono ia kakou ke pule nui i ke Akua i inea e loaa mai ai he mau kokua no makou. E hoike i ko maua aloha i kou ohana, a uie na hoahanau, na ekalesia o Krjsto ma ko Hawaii Pae Aina, aole kekahi e haule īho mai ko maua aloha aku. Kristo me kakou a hiki i ka hopena o keia ao. Me ka mahalo. S. Kahelemauna.

Namarika, Augate 9, 1872. Kev. L. Kamika ; Aloha oe: Ke kakau nei au mamua o ku hiki ana mai o ka «« Hoka Ao," mai Honolula mai, i pau e kekahi mau manao i ka paa. Ke hooikaika nei no maua ma ka oihana a ka Haku i haawi mai ai e hana, iwaena o keia lahui ike ole. Ke hoike aka nei maua i ka t4 Euanelio" ia lakou, ma ka olelo Makala. E hoike aku ana i ka miake ana o lesu ina ke kea no lakou, me ke kuhikuhi pu aku ia lakou i na pono uhane, e loaa mai ana mahope, ke mihi pono ka naau. Aole nae i pau loa na hua-oleio Makala i ka loaa mai. A mahope no paha loaa, ke ae mai ke Akua pela. Aole no i emi mai ka holo ana b ka kakou oihana Miaionan, ma keia kihapai iloko o keia mnkahiki. Ua mahuahua ka poe pegana i huli mai ; a kome ma pono o ke Akua. O na kahiko paakiki iloko o na makahiki he nui, ua huli mai iloko o keia makahiki, me ka i ana, " He maikai ke uo." Nani ka mana o ko kakou Akua ! Nana no i wehe ae na naau pouli o keia poe pegana. Ke auhee nei ka poeleele mai ka naau ae, ke wehe nei ka malamalama i.'oko o ka pouli. O ke Akua ka mana e biki e hooauhee i ka pouli. E inahnlo aku kakou iaia. JVo ka Ekalesia.—Ke kupaa nei kahi mau honhanau ina ka pono o ke Akun, a hooikaI ika aku ma ka pono o ke Akua. Ua hoi hope kahi mau hoahanau, a haalele i ka oiaio, Ke launa hou mai nei nae i keia wa. Aole he mau mea hou i hookomoia īloko o keia mau makahiki elua, malia paha e hookomoia ke ku mai ka •• Hoku Ao," aia nae i ke Akua la wahi. Na hooikaika.—Ua nui a inahuahua ka poe e hooikaika nei me ka manao e lilo i mau ohua na ka Haku ma keia ao, a me kela ao. Ke nana nei nae ke Akua ia Joko 0 ka nanu. Olioli nae ka naau i ka ike ana e hoomahui ana lakou i ka pono o ke Akua. E noi nui aku kakou i ka Haku nona ke kihapai, e hooiha nui mai kona Uhane maloko o ko lakou nnau. iYo na hula la.— Holo iki no keia hana iloko o na malama mua o keia makuhiki, aka, iloko o na malama hope, ua nawaliwali no ka niolowa o na haumana ; lilo nui Jak°u .i na hana kino, nolaila loaa ole ia lakou na mej» hohonu o ka naauao. Aole nue pauaho ka manao, hooikaika aku no, no ka mea, o ka Haku ke kokua o kakou. Ke kula Sabati, —Mahuahua ma haumana ma keia kula, o na kahiko a me hou, o na kumu ine na haumana, o na heahanau ix.e na hoomaloka. Ua makaukau ka hapanui 1 ka heluhelu ana ma ka ke Akua oleio. A aia ka hapa uuku ma ka hookuikui, a ma ka A. Mamuli paha e piha i ka makaukau ke hooholo ko lakou manao ma keia mea, ka makakau ma ka ke Akua olelo. Ka hej luna o na haumana ma ke Sabati, he 232 a emi mai he 222 : he 26 kumu papa. Ke komo mai nei na hoowalewale, oia no na'hi hoomaloka a me na kanaka paakiki, o lakou no kahi mau enemi o ka pono io maoli. Ke hooikaika nei ke Diaboio, me kona P oe kanaka, e hoohiolo i ka pono. " E hiolo anei ka pone oiaio o ke Akaa i ko Jakou hoomaloka ana ? E pule nui kakou i ke Akua, e hooholo mai i ke aupuni o ke Diabolo. Sept. 1872.—Hoea mai o «« Hoku Ao : ' io makou nei mai Ebon mai. Hauoli ko makou manao i kona hoea ana mai. Loaa mai naJeta, me na «• Nupepa Kuokoa." Nui na mea hou o ka pae aina hanau, a pela hoi mai na aina ioihi loa mai. Ca launa pu me ka Elele makua o ka Papa Hawaii, oia o F. Alekanedero ; lohe i na mea hou mai iaia mni, no na mea e piii ana i| ka hana a ka Haku ma ka Pae Aina o Hawaii, a pela hoi mai poino ka moku nani " Hoku Ao" ma Mile, ia lakou malaila. Na ke Akua lakou i hoopakele. E hoonaniia ka Haku no kona hoopakele ana i kana mau kauwa a me ka moku pu hoi. Ma ia la, ua hoomaka ia e na kanaka o keia aina e Rev. W. P. A. ; ua pau ka hapa uuku, a koe ka hapa nui. Ma ia la no, ua holo loa i ka Pae aina o «Karolaina, a hoi mai paha iloko o na pule 5 a 6, ke ae mei ke Akua pela. Ua holo pu aku o R«v B. G. Snow a me kana wahine, ko makoa

tnau makua ma keia Pae aina, maluna o I ;ififol<nAo." i Kie hoomakaokau nei liahi mau haumena o koin kihopai e holo ma Ebon, ma kela kula i kukuluia. Ke holo nei kelu kula i keia wa Pomaikai keia lahui ke «ilu oa hua i kanoia mnlaila. He wahi punaoa ia e tmolua ) na bua mahope aku, a e liio paha oa haumana e heie nei ma īa kuln, i inea e olioli ai ko knkou naau. £ pule nui kakou ike Akaa i hoomauia kela kula» ulu ae a mahuahua kona mav> lula a me na lau. O ko maua oia kino i keia wa, aoie ikaiika kupono, nawaliwali pinepine kn'o wahine, loohia mau ana i kekahi mai kuhewn. Ina e hiki mai, piha ka opu a holopani i Ka umauma ane iilo ka hanu ; me ka hooiknika ana i ka lani, aiaila loaa mai ka roaba. O lee Akua nae ke kokua o kakou nana e hoepau na pilikia. A e puie nuiaku ike - Aki!ta no makou, i hoomaa mai i ko.kakou ola a roe kl kakou hana ma ko«pkih&pai. Me ke aloha nui, Owuu a me ki'u wahine, no olua a mau aku. S. P. Kaaia. P. S. Ua make ka wahine a Rev. J. D. Ahia ma Apaiana, Aloha ino ! Ke hoi aku la me ka ohana, e lohe paha iaia. '