Ka Nupepa Kuokoa, Volume XI, Number 44, 2 Nowemapa 1872 — Page 5

ʻaoʻao PDF (1.71 MB)

This text was transcribed by:  Joe Cavalieri
This work is dedicated to:  Princess Pauahi

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Pane i ka Lunamakaainana o Makawao, Maui E ka nepepa keokoa e ; Aloha oe:- O makou o na makaainana o Hanehoi, a me Waiohuli, ke pane aku nei makou, me ia manao e plae loa aku ia ia, aole oia e la wewale hou i ka oihana kono balota i keia kau aku, ma na kumu kupono a makou i manao ai, e pale loa aku ia ia no kona hele hou ana e kau kanawai in a keia mua aku. Ka mau Ke noho nei oia malalo o ka oihana Luankanawai apana.. Ka lua. Aia ma kona aoao hema, he oihana Kahukula. Ke kolu. He kanaka paahana malolo o kekahi Mahiko a oia  joi ka Luna nui oia hana. Ka ha. O ka pau ole o na pilikia o na makaainana o keia apana iloko o keia Kau oho nei, a o keia apana iloko o keia Kau iho nei a o keia iho la na kumu kupono nei, a makou i manao ai e kapae loa aku ia na. Nolaila, e na inakamaka mai Hawaii a Niihau, he pono kaou e hui lokahi pu mai me makou. ma ke plae lao ana aku i kekahiLuna o keia ano. No ka mea hoi, o ka hapa nui o na makaainana o keia apana, ua hilinei, aohe wahi oihana, nolaila, eia ka pono, e aho ke koho hou aku i ka mea e.

Namakaaina o H. ame W.

Makawao, Oct. 29, 1872

 

 

E pululu ke Ahi

 

 

E ka nupepa kuokoa e ; Aloha oe:-

            Eia mai ke alii a Lonomakua, ke a aku nei in a ke alo o ka noho Alii kaulana o na moopuna a Kamehameha 1, ke‘ Lii kaulana o keia Pae Moku, malalo o ka iloko o ka pulupulu; a ia wai la auanei e a ai a e kuni ia ai keia ahi? Ke i aku nei ka mea kakau manao pololei, a me lakou ne ae: Ka poe heluhelu nupepa. E kuni aku ka i ke alelo o ka poe Lunamakaainana nana Jukou i haalele i Puna na hoa aloha e.

            No laila, e kuu lahui a me kuu aina aloha i hoopuluia i ka hau o ka lani, huli hou mai oukou e nana ikeai oiai aia no ma ko oukou mau lima ka mana o ke koho ana i ka mea a oukou e makemake ai e koho, ke ihe nae oukou he pono, a he pololei hoi, e like me ka mea hiki. No ka mae o oukou e na makaainana aloha aina, aloha alii hoi, e kupaa oukou imua o na pahele o ka make ; a me na upena o ka hewn, e hawele i ko oukou mau puhaka i na aahu apo o ka manaoio, i kau ole ai ke alina o ka poino maluna o ko oukou poo : a me ka hala a oukou e hoahu ai iloko o ko oukou anau hale-papaa, a hooili aku i ka hua o ka hewa, a me ka hua o ka oukou mau hana, na ka oukou mau keiki mahope o oukou e ai, nolaila, e hahai ia Iesu, ka Lunamakaainana akahai, oluolu, aloha ia oukou. He nui Kona uwe; Kona aloha, me Kona lokomaikai ia oukou. Oiai ka Lunamakaainana kupono, ahonui, a nana no e kokua no oukou, a me ko oukou mao hookaumahaia. Ke uwe mai nei oia, kulu Kona waimaka, a me he mea la, aia no ma Kona lima ka peni a me ka pepa, e kakau ana, a e hoopaa ana i na mea in oa pau a na Lummakaainana o ke no nei i kapae ae ai, a halahu ana mawaho o ka rula, me ke kue ia oukou e ka lahui. Nolaila, ua hoopaia ma keiapoe e ola nei, he poe kanaka kahiko, us kuakea ke poo i ka hina a o kekahi poe o lakou , he poe opiopio  liua a piha i ka naauao. Eia ka he naauao hili, a he ikaika hekili , ua hunaia malalo o ke pui: ko lakou ike me ko lakou akamai.

            Nolaila, ua like ko lake mau allele me na phi kaua oi-lua, e oki ana i keia lahui i ka make, a me ka poino ; oiai aia no ma ko lakou mau uhane ma kela no. Ka mea waha ka lua ahi o Gehena, e ma ke ai ko lakou mau uhane ma keia no. Ka mea nui maluna o na lahui a pau o ka honua, a me na aupeni o keia ao. Ka mea nana i hookumu ke ao nei ; a me ka poe maloko ona. Nolaila, e whe oukou i ko oukou mau maka e ka lahui, e ike, a e nana mai i ko lakou mau manao pane e ulaula mai ana mahope o ka meheu a‘o e waele nei, a e kukulu nei i ke kahua o ko lakou hilahila imua o ko oukou mau maka e na makaainana mai Hawaii a Niihau, i ko lakou mau manao ke puka mai. Nolaila, e hoomanao oukou e ke ahonui o ko kakou Kilohana, a me kona Lunahooponopono. Nka mea, poe oukou ua kumaka ia ia, ua haalele ia, ua kiola ia, e hoopilimeaai wale aku no mamuli e ka pau ai. Ua oki oe i loha ana a ka auwae i ke kiaha o ka Pali Keiki.

            No ia hoi, e kuu lahui, e kuoo oukou a e makaala hoi ; a e koa aku imua o ke Akua. he kokua kokeke loa ia no ko oukeu pilikia ana, nolaila , e ala ae a e nana aku i ke au o ka manawa e hiki mai ana ; malia paha e halawai pu ana kakou ma neia hope aku, e halawai pu ana kakou ma neia hope aku, e hiki mua ana au ma Waihee i Maui, ma ka malama o Feb. 1873,  a malaila i Wailoku, Makawao, a puni o Maui, a hiki aku i Hana.

            Ke ae mai nae ke Akua i keia ola aoa, a loaa ia makahiki, nolaila, e o‘u hoa oiaio i halawai mai me ko‘u mau lihaliha, e hoomanao, a o hana hoi i ka aiea pololei, a me ka pono e ola ai keia lahui. Mr.. Lonoaea, ka tiona o ko Wailuku mau makaaina, e hoomanao oe i neia mau olelo a luai ia aku nei, no ka mea, ua  pono ia imua o kou mau maka, nolaila, e ala e ka lahui o nan mai i ke ia a e malama hoi.

            No ka mea, o oukou ponoi no ka poe nona ke eve Kapu. o keia aina mai na Kupuna mai, a o na' Lii no maluna o oukou.  Aka ke kue koke mai nei no lakou nei, ko oukou poe hoahanau ponoi.  Aka, aia no maluna o kou lakou mau poo ka ahewa ia mai e ke Akua, a me kanaka.  A i pane ia mai au a i kue ia mei paha e ua poe nei nona ke alina o ke kiko eleele e kau ae la ma ko lakou mae lae.  Alaila, ua hiki no ia'u ke hoolele aku ia na poka pahu he hane@i a oi ae na mile, a pololei aku no ka poka pahu ma ka lae o ka mea nana e pane mai ana i ka mea nono ka ino malalo. E aloha auanei, K oukou kauwa haahaa loa.

S.W. B. Kaulainamoku

Kaakopua, Honolulu, O., Oct. 29, 1872

__________________________________

Na mea hou o Paukeaho

________

E KA NUPEPE KUOKOA E; Aloha oe:

            No ka ulu ana mai no o ka hana pono ole a an haku hana o keia Ailana, nolaila, hookoanui wale aku no ke kakau ana ia oe.  E nalo no hoe e hooukaiea aku ana iluna ou, alaila, oka ike ka hoi ia o na hoa'loha o kaua, mai Hawaii a hiki loa aku i Nihau a hiki loa mai hoi i keia mau Ailana.  O@ai hoi, ma ka la 20 o Iulai, hoea mai la na eheu aiai o na pea o ka moku, me ka manao he mea e no la, eia ka oka Pupe aukai no o n Ailana, (C.M. Ward) aole no i upuupu iho ka hoolai ana, o ka pili mai ia no ia i ka Poe, a o ka holo aku la no ia o ko makou Kapena mua, oia hoi o A. J. Kinney, a i ka hoi ana mai, hahai mai la kela ia makou i  i na mea hou, e hoi ana wau i Honolulu, no ka mea, eia'e ke alii hou o oukou maluna o ka moku, nolaila, hu wale mai no ke aloha i na hana hoolai a Mr. Kinney, no ka mea, o ka makou haole makai hookahi no hoi keia i ike ai aole hoounauna ino mai i ke kanaka a ma ka la 22 ae ua hoi aku la kela ma ke Kuna C.M. Ward.

            A ua noho mai ke Kapena hou o makou, o Mr. Bolete a me kana wahine, aole no i liuliu iho noho aoa, o ka okalakala mai la no ia o ua huole nei, a ma ka la 30 Aug., ua pau ae no hoi ka paina kukahiaka, e hoomaha ana no hoi makou i ka maona, o ke kii mai la no ia o ua haole nei i kekahi knaka o ka'u papahana o Kimo kona inoa, me kuu manao he hana na ua Kapena nei, eia ka i laweia e hoopaa i ja hao, aole no i liuliu hoea hou mai ana no ua haole nei a i kekahi kanaka, o Kiwini kona inoa, no Molokai, i nana aku ka hana e paa ana i ka aho, kaehaia mai la wau e hoi i ka hale, a o ko‘u noi no ia i ka hale, a i ko‘u hiki ana aku e ku mai la wau e ku mai ana ekolu hauli, i ka ia la mea ino, me kuu manao o ko‘u ike hope loa la ia Paukeaho nei, o ka oamu mai la no ia o ua haole nei, opena Sete, aole au macpopo i keia namu, palua a pakolu ka namu ana mai, olelo kanaka mai ana ua haole nei, e wehe ka pahu lole nana ka mea maloko, pu paha , a o ko‘u haawi aku la no ia i ko‘u wahi ki, a olelo hou mai la ua Kapena nei e kii i elua kanka pii mai hia, o ko‘u ki aku la no ia, ninau mai la na kanaka, heaja ka ka haole niea i kahea mai ueo ia oe ? ahi aku la wau, e hoi i elua kanaka e nana i na pahu pu paha, a pela aku, o ka uluaoa mai la no ia o na kanaka, e hoi no e hoohaunaele oukou , o ka hoi malie mai la no ia o na kanka he 34 a haawi like aku la i ka lakou mau ki, o ka wehe mai la no ia o ua mau haole nei, olelo mai la ua haole nei, heaha ka mea olelo o  kela mau kanaka e pepehi pau loa i ka haole.

            A olelo hou mai la no ua haole nei, owau no nana ma ka puka aniani, alua kanaka olelo pepehi pau loa ka haole, nolaila, he mea haohao loa hoi ia ia‘u, no ka mea, e moe pu ana no hoi au me na kanaka a pau ma ua po nei i olelo ai haole e pepehi, no ka mea, je kaawale no hoi ko kekahi kanaka, a pehea pehea la i maopopo ai i ka haole ka inoa o keia mau kanaka, nolaila, he mea kupanaha loa ka hoopaa wale ia o ke kanaka me ka hewa ole, a mahope iho o ka hoopaa ana o keia mau kanaka, kii hou is mai ana no ua kanaka hou, me ka olelo mai o ua haole nei ia‘u ; makemake au i kanaka okioki wahie na ke kuke, e hoouna mai oe i hookahi kanaka o kau papahana, kela kanaka poupou, o ko‘u hele aku la wau , e hoi oe mo ka haole e okioki wahie ai, me ko‘u manao no o ka haba io ua a ua kanaka nei, eia ka e hoopaa hou ia ana no i ka hao, ao ka inoa oia o Mana, ua hoopaia keia kanaka ma ka la elua o Augate, a he mau hora ka paa ana, ua hookuu hou ia mai no ka maopopo ole o kona hewa, no laila, ua kau ka weli u na kanaka i keia mau hana a ka haole, o ka waha o ka waha o ka pu panapana oia ke alakai o na limahana o keia Ailana, eia hou no keia hana a ua haole nei, o ka h@@@ p@pu,  a ua kau ia ka pu kuniahi maluna, a ua hoohali pono ia mai ka waha o ka pu i ko makou hale moe, a o ka hana mau o na po a pau e kaui mau aoa ka pu panapana i ano like me he powa la a ua kupono no hoi keia mau hana i ke ane hooweli @eli i ua limahana, e paa ole mai ai i ka oukou wahi kaawa haahaa nei ke aua aku. Nolaila, ke waiho aku nei au i ko makou kaomaha a me ka pilihua imua o ka lehulehu, i ikeio ke ano o ka noho ana o keia mau la lubi a me na la welawela o ua home noho kai nei. Me ka mahalo.                       O.K. Kapule.

            Paukeaho.(Ailana.)

Na Hiohiona o ke Kulahanai o Hilo.

 

E KA NEPEPA KUOKOA E ; Aloha oe:

 

            E oluolu oe a me kou L. H. e luookomo iho i keia wahi puolo ma kahi kaawale o kou waihona, a nau hoi ia e puunaue like ae i waena o na kioi o kaua.

            1. Ke ano o ka noho ana o na kumu a me na haumana .--Ua oluolu maikai no ke ola o na haumana, a ine na kumu, he mau kino ikaika, a ua olu olu no ko makou mau ihu i ka honi ana aku i na e a maikai mai na kualono uli mai. o ka nui o na haumana he SS.

            2. No ka nui kupono no o ka ai.--Ua nui no ka ai, a me ka ai, eia na ia a makou, kamano, kao, bipi, a pela aku, ua ai no makou me ke ko‘u o ka puu i na keo kelejele eia kekahi, he kokoke mai nei ka mau lu@ e lele auna aku ai na manu hulu li@ @@@ @

" Home lai nei."                       @ma-@

            3. No ka mahele ana o na pap k@@@ @@@ ka hui o na papa, he ekolu, ua hulu @@ @@@@ na haawina ma ke ao ana, aole no @@@@@ loa, a he ekolu no mau kumu, a he @@@li kua i kekahi manawa, eia na ke@@@@@ Na wahi, Miss Laina, J.H. Kaimin@@@@@ ao himeni a me ke puhi ohe kai ia @@@@@ i ka po, o na kokua p J. A. K. Aiwohi, Iamea, Kauhane, a me J. Kane.

            4. No ka hooponopono ana ma na hana.-- la D. B. Laimana ka pooponopono ana ma na mea e pono ai ke kula, a me ke ao ana i na haumana i ke alanui e hiki aku ai i ke awa lani ma kela ao aku.

                                                                                                                                                            J. A. Laweau

Hilo Boarding School, Oct. 30 1872.

 

            Pulupulu Ki Ailana.-- A no ka manawa e waele ai i ka aina a kanu hou iho i ka pulupulu. O na pulupulu a pau i hala na makahiki ekolu o ke ku ana, e kuaia lakou ilalo, no ka mea, o ka pulupulu e loaa mai ana mailuna mai o na kumu pulupulu i oi mamua aku o ekolu makahiki ka loih, aole maikai. Ua ano kalakala a palupalu, a kupono ole no hoi i ka hoouna ana aku ma na aina e. Ke aa nei o Wini e hoolako aku o i na hua pulupulu Ki Ailana i ka poe a pau e makemake ana e kanu hou i keia hana waiwai o ko kakou aina, a e kuai aku no oia na pulupulu a @au e hoonaia mai ana i on a la in a he maikai. Nolaila, in a ke waiho wale nei ko oukou mau aina, aohe i kanuia i kekahi mau mea kanu, eia ka wa no ka @ulupulu, a na‘u no e kuai aku me oukou.

 

Kauka Oliva. M.D.

Kauka Pelekane

HALE HANA- Iluina o na aianui Alii me Papu. IIamama

Ika po a me ke ao.                   571 41 

 

 

Bipi Kuai!

 

Ma Ka Poaono, Movemaba 16, '72,

ma ka hora 10 A. M.

E kuai kudalaia aku nia ka Pa Bipi a Rev. L. Kamika, ma Nuuanu, e like me ke kauoha a  Alapaki ka loio o

Keoni D. Holu, he

 

GO BIPI MOMONA!

Ma ke Dala Kuike.

Aole e hoopanee ke kuhala.

                                                                                                                                    K. P. ADAMU , Luna Kudala.

 

EIA, EIA, EIA MAI.

PULUPULU SI AILANA!

            E uku no au i o Keneta no ka Paona na ka Pulupulu Si Ailana me ka hua, ke laweia mai ko‘u Hale Kuai me Honolulu.  A in a ua wae m@ ia na anoano, e uku no au i.

20 KENETA NO KA PAONA!

            O ka poe o oukou i loaa na Pulapulu e waiho mai nei, e malama pono , hoomaloo a hooamemae, a hoouna mai ia‘u. E kuai aku ana au i na.

PULUPULU SI AILANA

A PAU I HOOULUIA

571 8 @                                                                                                                                  Henere, M. Wini.

 

$1.00 no ka Holoku

Ma Ko‘u

 

HALE KUAI LOLE,

MA

KAUNAKAKAI MOLOKAI!

F. LOAA AI I NA MEA A PAUNA

LOE MAKEPOONO LOA!

I EMI LOA IHO KE KUMUKUAI MALALO O NA HALE KUAI E AE!

MA NA

POAONO A PAU LOA,

HE LA KUAI MANUAHI LOA IA

            E.C. FOUNTAIN (WEKI.)

Kaunakakai, Molokai.                                    565 3 @

 

HE UMI DALA  @@@@@@@

@@@@@@@@@@

 

Nalowale a Aihueia paha!--Ma @@@@@

@@@@@@@@@@@@@@@@

 

Mrs. Kapau

He Mele Lahui Hawaii.--() KEIA MELE I

E IKE

NA WAIWAI KANIKAU ! E LIKE MENA

 

 

E WEHEIA ANA I KEIA LA !

 

 

LIO NALOWALE!

 

HOOLAHA

A KA

LUNAAUHAU

APANA O

HONOLNLU, KONA,OAHU.

 

NU HOU! NU HOU!

Ino ua Loaa mai a e Malama mau ia‘na Makou

I NA ANO A PAU O

NA MEA HAO!

Hale Hana Kamaa  Buti

ACIU PAKE

KILA AULII MAIKAI

PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO

MOKUAHI HAWAII

"KILAUAEA"

 

AGIU & AKIONA

O MAU E WEHE ANA I

HALE PAI KII

 

Buke Himeni