Ka Nupepa Kuokoa, Volume XI, Number 28, 13 Iulai 1872 — Page 4
| This text was transcribed by: | Dustin Tacdol |
| This work is dedicated to: | Kamehameha Schools Maui |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ka Nupepa Kuokoa
No ka Moolelo o ka Ababoi Kula Sabati-Iune 1872
Halawai ke Ababoi Kula Sabati o ko Hawaaii Pae āina, ma ka rumi halawai o Kawaiahao, I ka bora 1 o ka @ la poakolo, Iune 12. O ka Peresidena ma ka noho, C. J. Leiana, ua wehela na hana me ha pule a ka Peresidena.
(Ma kēia wahi aole I hiki I ka oukou kakauolelo ke mālama, a ke kakau iho hoi ma ka moolelo o ka Aba i na lala a pau o kēia Aba, oia na kabe ekalesia, na Kaho Kole Sabati a me na Elele i koboia e na Kula Sabati, no ka mea, aole no i hoikeia mai ko lakou maui inoa imua o ka halawai, e paa’i la ia’u i ke kakau aku, e like me na makahiki i hala.)
Na Hana Mua
Waiho mai ka Peresidena i kekahi maui hana imua ‘o ka Aba.
1 E koho ka Aba i Komite nana e nana i na palapala hookohu o na Elele. Hooholoia. A eia ke Komite. Hon. J. H. Nawahi, Rev. A. Kaoliko, a me Rev. P. W. Kaawa.
Waiho hou mai ka Peresidena i kēia manao. E koho no ka Aba i Komite no na Palapala Hoike Kihapai o na Kula Sabati a pau, a na ia Komite no e wae i na Hoike Kupono e heluhelu ia ‘i imua o kēia Aba ma kekahi mau halawai akea.
Ma ke noi a Rev. M. Kusea, aole e koho i Komite, aka, e laweia mai no kēia mau Hoike, a e heluheluia imua o kekahi mau, halawai akea ana o kēia Aba. Hooholoia.
Noi hou mai o Mr Kuaea, e waiho mai na Kahu a me na Elele i na Buke Hulu o na Kula Sabati a pau ma ka lima o ke kakauolelo o kēia Aba, a nana hookah no e imi i ka awarika nui o ka makahiki.
Hoololi mai o Rev. A. O. Polepe-E koho kēia Aba i mau hoa elua a e huipu me ka kakauolelo i ka imi ana i ka Helu nui o na Kula Sabati. Hooholoia ke noi me ka hoololi. A eia ke Komite i kohoia. Ke kakauolelo o ka Aba, Rev. G. W. Pilipo, a me J. S. Kekukahiko.
Waiho mai ka Peresidena i kēia mau Kumuana i mau kumu noonoo ma ka Aba.
1. O ka paio a mo a hoopaapaa ana iloko o ke Kula Sabati i ka wa kula.
2. O ka ho’omakaukau a me ka pai ana i na Haawina Kula Sabati.
3. O ka ohi ana i na dala kōkua ma ke Kula Sabati.
4. Ka manawa e kula’i.
Ma ke noi a Rev. A. O. Polepe. E lawe ka Aba i kēia mau Kumuhana, a e noonoo pakahi. Hooholoia. Ua lawe ka Aba a noonoo i ke kumuhana akahi. A eia ka manao i holo.
Hooholoia.- E ao aku kēia Aba i na Kahu Kula Sabati a pau a me na Kahu ekalesia o kela a me kēia Kula Sabati malalo o keia Aba e hoopale aku i na hoopaapaa ano ole, ho-oi-oi, a hoakamai wale iwaena o na Kula Sabati o kākou.
Kumuhana 2.- O ka ho’omakaukau a me ke pai ana i na Haawina Kula Sabati.
Ua kamailio nui ka Aba no keia kumuhana elua, a Mahope iho o ka noonoo ana, ua waiho mai o Polepe i keia Olelo Hooholo.
Hooholoia. – Ke Mahalo aku nei ka Aba i ko kākou Peresidena no kona hoomanawainui i ka ho’omakaukau ana i na Haawaina Kula Sabati i paiia ma ka nupepa Kuokoa, iloko o ka makahiki i hala aku nei, a ke manao nei keia Aba, he pono no ia ia ke hoomau aku i keia hana. A ke paipai pu aku nei no hoi keia Aba i na Kula Sabati a pau o kākou e lawe nui keia Haawina. Ua aponoia ka Olelo Hooholo.
Waiho mai o Rev. M. Kuaea i keia manao. E hoomakaukauia i Haawina no na Pokii, a e paiia ma ke Alaula, a na Rev. B. W. Pareka Makua, a me Rev. J. Bikanele e ho’omakaukau ia hana.
Hoololi mai o Rev. A. O. Polepe.- E noi aku keia Aba ia Rev. L. Laiana Makua, e ho’omakaukau i Haawina Kula Sabati no na Pokii, a e paiia maloko o ka nupepa Alaula. Hooholoia ke noi me ka hoololi a Mr. Polepe.
Hooholoia.- E noi aku keia Aba i ka Ahahui Euanelio, e lilo ka hona 1 o ka nuina la Poaha, Iune 13, i manawa e halawai hou ai keia Aba. Ua aponoia.
No ka pilikia o ka Peresidena o keia Aba i na hana kuwaho, nolaila, ua kohoia o Rev. J.Bikanele i Hope Peresidena no ka manawa.
Hooholoia.- E hala wai akea keia Aba ma ka po o ka la Apopo Lune 12, ma ka hona @ @ ka luakini o Kaumakapili.
Hoopanee ia ka hana a apopo hona 1, Pule o Rev. J. Manuela.
Kawaiahao, Iune 13, 1572
Halawai hou ka Abahui Kula Sabati ma ka auina la Poaha Iune 13 hona 1, e like me ka hoopanee ana. O ka Hope Peresidena ma ka noho, Rev. J. Bikanele. Kohoia o Rev. P. W. Kaawa i kakauolelo no ka manawa. Pule o Rev. L. Kaiwi.
Hooholoia.- No ka pilikia o ke kakauolelo o keia Aba i na hana o ka Abaolelo, nolaila aole i loaa mai ka moolelo o ka halawai i hala. A ua Kohoia o Rev. H. Kauaihilo i Eiele e kii aku i ka moolelo ma ka lima o ke kakauolelo.
Noi mai o J.N. Kapahu, e hoike mai i ke Komite i Kohoia no na Palapala Hookohu Elele. Hooholoia.
Hoike mai kekahi Lala o ke Komite, sole lakou i hui a ho’omakaukau no ia mea. A me ka noi a Mag. W. L. Moehonua. E keho keia Aba i elua lala hoa o ia Komite, a haipu me ke kakauoleleo o kēia la no ia hana. Hooholoia. A eia oa hoa elua o ia Komite. Rev. G. W. Pilipo, a me Rev. S. Waiwaiole.
Hapaiia ka noonoo ana no ke Kumuhana
3. No ka lolo dala ana iloko o ke Kula Sabati, a heaha la ka hana kupono e hooliloia ai ia dala?
Waiho mai o G. W. Ponihele he Olelo Hooholo penei. Hooholoia. Aole e oi aku mamua o elua ko ana a kekahi lala o kēia Aba no ke komohana hookah. Ua aponoia.
Waiho mai o J. N. Kapahu he Olelo Hooholo i hoopoopooia e Mr. Polepe penei:
Hooholoia. – Ke manao nei keia Aba, he mea hiki no i kela a me keia Kula Sabati ke hoolilo aku i na dala a lakou i lola ai e like me ko lakou manao, aka nae, ke paipai Ikaika aku nei kākou i na Kula Sabati o kākou e malama pono loa i hooliloia ko lakou dala no na hana maemae wale no a me ke kupono i ka hoonani aku i ka ino o ke Akua. Ua aponeia keia Olelo Hooholo.
Hapaiia ke Kumuhanaa 4. Ka manawa kupono no e hoomakaia’i ke Kula Sabati, a me ka loihi o ka wa kula.
Noi mai o Rev. H. H. Pareka i hookah hora e kula’i na Kula Sabati a pau. Hooholoia.
Noi mai ka Maj. W. L. Moehonua e koho keia Aba i mau Luna hou no keia makahiki aka e hiki mai ana. Hooholoia.
Ka hoia na Luna ma ka halota.
Hon. C. J. Laiana Peresidena, Maj. W. L. Moehonua Hope Presidena a Puuku, Z. P. Poli Kakaulelo, Mr. S. B. Dole kakauolelo malam Helu.
Komite Hooko.
Rev. H. H. Pareka, Rev. G. W. Pilipo, S. W. Emersona, W. L. Moehonua, J.S. Kekukahiko.
Hoopaneeia ka halawai a hui hou ina ka luakini o Kaunakapili ma ka hora 7A o keia po. Pule kekahi lala o ka Aba.
P.W. Kaawa,
Kakauolelo ku i ka wa.
Halawai akea ka Abahui Kula Sabati ma ka luakini o Kaumakapili ma ka hora 8 o ka po Poaha, Iune 13, e like me ka hoopanee ana. O ka Peresidena ma ka noho. Ua weheia ka halawai me ka pule a Rev. G. Kaonohimaka.
Himeni ke anaina ia “Kai a mau.”
Hoike waha mai o A. W. Maioho no ke Kula Sabati o Koloa Kauai. Kahea ia na kula e ae o ka mokupuni o Kauai, aohe maui elele i hiki mai.
No ka mokupuni o Oahu.-Kula o Waialua, nohe elele – Kula o Kahuku, aohe elele.
Hoike waha mai o G.W. Punihele no ke Kula Sabati o Haoola. A o J. L. Naili hoi, ao ke Kula Sabati o Kahana, Hoike waha mai o Ekuwe no ke Kula Sabati o Waikane. No ke Kula o Kaneohe, aohe elele i hiki mai.
Heluhelu mai o Mr. Kane ma ka palapala no ke Kula Sabati o Waimanalo.
Himeni hou ke anaina ia “ Mele anei ma ka lani.”
Hoike waha mai o Rev. Kekiokalani ma kona ano he Kahu Ekalesia, no ke Kula Sabati o Wailupe - eha ka hoolohe ana o ka Aba i keia kula, he mea kaumaha no ka manao ka emi loa o keia kula ihope, no ka mea, aohe kamalii, a aohe no hoi he Makua i kahi wa, o ke Kahu Ekalesia a me kana wahine wale no i kekahi kula ana, aia a kani ka pele kahuna, o ka manawa iho la ia o ka lakou la Kula Sabati e hele mai ai. Ku i ka hoomaniho ka hana a kanaka o Wailope.
Hoike waha mai o Rev. J. N. Paikuli ma kona ano Kahu ekalesia no ke Kula Sabati o Kawailoa i Waialua.
Hoike waha mai o Maj. W. L. Moehonua a me Mr. Anahu, no ke Kula Sabati o Kawaiahao a me na lala o ia kula.
Hoopaneeia ka halawai a hui hou ma Kawaiahao i ka aoina la Poaono Iune 15 hora 1 P.M.
Himeni hou ke anaina ia “Mai Paupauaho oe.”
Hookooia me ka pule a Rev. S. P. Heulu.
(Aole i pau.)
Halawai o ka Abahui Euanelio
PAE AINA HAWAII, MA KA
ELUAKINI O KAWAIAHAO, IUNE 11, 1872.
La hana 3, Iune 13.
Halawai hou ka Aba i ka hora i hoopanee ia. Pule o Rev. P. Barenaba.
Hapaiia ka hoike o ka Puuku, a me ke kakauolelo o ka Papa Hawaii.
Heluhelu mai o Mr. E. O. Holo, ka Pauku, i ka hoike makahiki; o ka nui o na dala i hoihoiia i ka waihona o ka Papa Hawaii no oa oihana kuloko, a me kuwaho.
Kohoia o Rev. S. E. Bihopa, J. Bikanele, M. Kuaea a me H. Kauaihilo i Komite no ka hoike o ka Puuku.
Heluhelu mai o Rev. J. F. Pokue i kona Hoike makahiki no ka Papa Hawaii, no na haoa kuloko, a me na hana kuwaho. Elua komite nae i kohoia no keia Hoike makahiki. O Rev. J. D. Parisa, P. W. Kaawa, a me G. W. Pilipo no ka hapa kuloko. A o Rev. B. W. Pareka, S. P. Heulu, a me D. Kapali no ka hapa kuwaho.
No ka makemake o ka Abahui Kula Sabati e halawai i keia keeoa i ka auioa la; a pau ka hapalua hora haipule, ua hoopaneeia ka hana apopo hora 9 kakahika. Pule o Mr. Laimana.
La hana 4, Iune 14
Halawai ka Aba i ka hora 9 A.M.
Heluhelu ia ka moolelo a aponoia.
Noi mai o Rev. T. Koana, e kohoia na Luna o ka Papa Hawaii, a me na lala. Ma ka haloa ana, ua koho ia o E. O. Holo i Pauku; a o Rev. J. F. Pokue i kakauolelo hoako.
Ma ka haloa ana, ua koho hoa ia na lala mua o ka Papa Akahi.
O ke koena o keia ia, ua hoikeia na Papa Helu ekalesia, e hoomaka ana ma Hawaii.
I ka hora 4, P.M. oe hoopaneeia ka hana, apopo hora 9 A.M. Pule Rev. G. W. Pilipo.
La hana 5, Iune 15
Heluheluia ka moolelo a apooia.
Lilo ka Aba i ka haipole i hapaha o ka hora.
Hapaiia ka heluhelu Papa Hoike Helu ekalesia, a me ka hoike o ka Aba Lunakahiko o ka mokupuni o Maui : a me ka hoike a Rev. D. B. Laimana oo ke Kula Nui o Hilo.
Hoike mai ke Komite no ka Hoike makahiki o ka Puuko o ka Papa Hawaii.
Ke hoike nei ko oukou Komite, ua huli pono lakou i ka Palapala Hoike o ka Pauku, a ua maopopo ia lakou ka loaa pololei, a me ke aoo inoakaka.
Ua huli ke Komite, a ua loaa ua manawalea a pau o na ekalesia, a me na kanaka o ko Hawaii Pae Aina i ka waihona o ka Papa Hawaii. Ua like me na dala $10,340.37.
No Hawaii Hikina $2,120.40
“ “ Akau 2,730.25
“ “ Komohana 855.50
No Maui, Molokai, Lanai 1,615.62
“ Oahu 2,603.80
“ Kauai 414.50
________
Haina o ko Hawaii Pae Aina $10,340.37
No Maikonisia 534.85
“ Fatohiva 101.92
________
Huina pau loa $10,977.14
O ke koena o na dala ma ka waihona o ka Papa Hawaii, he $6,204.67.
Ua oi i ke koena o kela makahiki he $1,422.71. Ma keia mahuahua ana o na dala, ke kahea nui ka Haku i kona ekalesia, e hapai na hana hou ae, a e imi i na kane, a me na wahine, nana e hele e ao aku i kapoe e noho ana i ka pouli. Rev. S. E. Bihopa, Rev. T. Bikanele, Rev. H. Kauaihilo Komite.
Hoike a ke Komite Papa Helu Pai Hakahaka o na ekalesia.
Heluhelu mai o Rev. S. E. Bihopa i ka Hoike, a ua hooponopono nui ia, a hoopanee ia a ka Poakahi. A ua hooholoia e lilo o Koana i lala e hui pu me ia KOmite.
Ua malama ka hale i hapaha hora haipule; alaila ua hoopanee a ka Poakahi, hora 9 A.M. Pule o Rev. P. W. Kaawa.
(Aole i pau.)
He wahi haawina ia Rev. S. E. Bihopa.
(Koena mai kela pule mai.)
4 “Moolelo Ekalesia.” E like me ka ike i ka moolelo o ka ekalesia kahiko o ka Iseraela, pela no hoi na pono e ike i ka moolelo o ka ekalesia Karistiano no na keneturia he umikumawalu a me ka hapalua, mai ka make ana o ka Haku a hiki i keia wa. He moolelo kaupanaha keia,he nani, he weliweli. Malaila i hoi ia na kaua mau o ka diabolo me ka ekalesia o Iesu; na hoomaaa enaena, a me ka lanakila ana o na haipule mamulo o ke koko o Iesu. Malaila e Akaka ai ka laha ana o ka euanelio, ma ka luhi a me ka ehaeha o na hihia me na hewa kupanaha iloko o ka ekalesia, nana e ao mai ia kākou. Malaila e maopopo ai ke kapu ana o ka wahine haumia o Koma, a me ka hookiekie ana o na kahuna Pope, a lilo i mana ano e, e ae ana maluna o na mea a pau a ke Akua. Malaila e ike ia ai ka awaawa o kona hoomaau ana ma ka Inequisita a me na Iesuita, ke kupaa ana o kekahi poe haipule, a me ka lanakila o ka hoomaemae ana. Weliweli a kulanalana ke kaua, e aumeome ana io a ia nei. Ma ka moolelo ekalesia e wehewehe ia ai na kaua koa o na kauwa kaulana o Iesu, nana i pale i ka satana, i hoomaemae i ko Iesu kihapai, i hoopuehu i kona mau enemi, o Waledo ma, Husa ma, Lutera ma, Helerina, Kanoka, Wesele ma. Malaila e Akaka ai na hana o na elele o Iesu i keia mau ia hope, e hoolaha ana i kona paoa i na wlelau o ka honua.
Ma ka Moolelo Ekalesia e maopopo ai ke ano o kela aoao keia aoao hoomana, a me na kumu o ko lakou hoomaka ana, a me ka noho ana i keia manawa o na laila a pau o ko Iesu ekalesia, a me na moolelo o ko lakou hoopaapaa ana, a me ka ulu ana o ka naaoao, a me ka pololei ma na manao a pau e pili ana i ke ano ke Akua.
Nolaila o ka moolelo o ka ekalesia, kekai mea nui ia o na ike nana e hoakea nui i ka noonoo o ke kahunapule, e hoolana i kona naau, a e hoolako iaia i na mea kaua no kona oihana.
5 “ Hooiaio Baibala.” Ua pono i kela haipule keia haipule e hoomaopopo lea i kekahi kumu o kona manaoio ana ia Iesu, a me kona mau olelo. A o ke kumu nui oia manaoio, oia ka mana hoomaemae, a me ka hoola o Iesu, a me kana mau olelo iloko o ka naau. Aka, o ke kahunapule, ua pono iaia e makaukau e hoomaopopo aku i na kumu o ka manaoio i ka poe i ike ole i ka mana a Iesu iloko o lakou iho. He mea kōkua ao hoi keia o kona manaoio ponoi, a e pale aku i na naauao kauloa e na haipule. Ua pono iaia e ao ia ma na mea hooiaio kuloko, a me na hooiaio kuwaho o ka Baibala, i holiia e ka poe hohoao o ka ike, malaila e Akaka lea ai ke kakauia o na buke o ka Baibala i ka wa i oleloia, no ka poe kakau hoi i olelo ia; i na mea hooiaio hoi o na hana mana, a me na waoaoa i hooko @ e Akaka ai na ke Akua mai keia mau helu, sole no ke kanaka wale no.
6 “Hoike Akua.” Aole ma ka Baibala wale no e maopopo ai ke Akua, a me kona mau ano, a me na manao. Ua maopopo lea ma @ mea ana i hana ai, ma na mea kono kekahi, ma @ ano o ka uhane kanaka kekahi. Ma keia mau mea e ike ia ai kooa mana, kooa ike, kona aloha, la me na ano e ae he lehulehu. He waihona nui keia o ka ike, ua pono na kahuapule e huli. He ike no hoi keia nana e alakai iaia a loaa na mea hoohalike, a me ka wehewehe i na mea o ke Akua, a me ka uhane noloko mai o na mea o keia ao.
7 “Ao Haiolelo.” No ka haiolelo pono ana keia, a me ka mahele maikai ana i ka ke Akua olelo, i loaa pakahi na opio, na ka hiko, na naaoao a me ua naaupo, ko lakou oaao haawina kupono o ka ai uhane, i ike hoi ke kahunapule i oa aoao maikai e hahao ai me kona pahikaua, e o aku ai i na uhane hiamoe, e hoonoho pono ai i kona mau po, e hoohilolo ai i na pale o ka hoomaloka. He hana Akamai pookela keia, o ka hoopili pono ana i ka ke Akua olelo. O ke ano haipule ia, me ka wela o ka naau i ke aloha, a me ka hoihoi o Iesu ka mea nui. Ua alai nui ia nae ka hana mea ka hawawa o ka haiolelo. Pono ke ao nui ia ma na ana kupono o keia hana.
“Wehewehehala” a me ka “Huli Noono.” O na ano o ko kanaka uhane, ma ka noonoo ana, ua pono ke huliia. He mea keia e kōkua nui ma ka hoomaopopo ana i na hana o ke Akua ma ka nana o ke kanaka, he mea hoi e hoakea nui i ka noonoo o ke kahunapule.
O ka wehewehehala, he mea hoike i na kumu o ka pono a me ka hewe, a me ko kanaka hoomaopopo ana i na aoao elua, e hoapono ana i kekahi, a e hoahewa ana i kekahi, malaila, e hulia na kanawai o ke Akua i kakauia maluna o ka naau o ke kanaka. Ua pono i ke kahunapule e kamaaina i oa ano huna o ka uhane kanaka, aole e huli i na mea o ke Akua wale no. Pono i ke kahuna lapaau, e ike lea i na mea huna a pau maloko o ke @ kanaka, aole lawa ka ike i na laau lapaau.
9 “Kahu ekalesia ana.” He nui na ano hana kupono i ke kahu, pono ke ao imua ia ma ka waha o ke kumu. Na rula maikai no ka hele ana mawaena o na hoahanau a me na kanaka e ae; no ke ao ana i ka poe lalau, a me ka poe hoomaloka; no ka hookomo ana i ka ekalesia; no ka malama ana i ka poe imi; no ka hānai ana a me ke kiai ana i na hipa keiki ; no ka malama ana i na kula Sabati ; no ka hooponopono ana i na hihia ; a me na hana e ae he lehulehu, hiki ole ke haiia maanei. Ua maopopo, he mea waiwai ke kulaia na kahunapule ma ka malama ana i na buke ekalesia, a me ka hoopiha ana i na papa helu.
O na ike nui paha keia e pono ai na kahunapule, i liko lakou i poe koa makaukau no ke kaua aku i na pakaua o satana, a i poe kahu hoi nana e hānai i na hipa a Iesu. Ina e pakuiia keia mau ike me na naau haipule, pumehana, hoihoi no Iesu, aole e hele ana lakou i na hua o ko lakou hana.
Ma keia manao i hoopukaia maluna, ua maopopo he pono e kukuluia he kula nui no na ahunapule, me ka lako pono i na kumu ao, a me na lako kupono e ae, e ao ia ai na kahunapule ma na ike a pau i haiia ma luna.
Na Olelo Wehewehe no na Oihana
A NA LUNAOLELO.
Mokuna VI.
P.S. “ Ua piha o Setepano i ka manaoio ( lokomaikai) a me ka mana.” Ua piha i na makana mai ke Akua mai, ua haawiia ia ia na makana lani, a me ka mana e nana i ua hana mana. “O na haawina maikai a pau, a me na makana hemolele a pau, no luna mai ia i iho mai ai no ka Makua mai o ka malamalama,” Lakobo 1:17. I ka olelo ia ana ua piha o Setepano ka lokomaikai, eia ke ano, ua haawiia mai iaia makana hemolele he nui.
P.9. “Ku mai la kekahi poe.” Ma ia wa ua oleloia he 480 hale halawai iloko o Ierusalema. O na ludaio i hanaoia ma Ierusalema, he okoa ko lakou mau hale halawai ponoi, a he mau hale halawai okoa no hoi ko na ludaio i hanau ia ma na aina e. O kekahi poe noloko ae o na hale halawai okoa elima ka i hoopapaa me Setepano. I ka nana aku, ua hoopaapaa lakou no Iesu, i na paha oia ka Mesia, aole paha. Liberetina, he huaolelo Latina ia, eia ke ano, “nakanaka i hookuuia.” He mau makahiki 63 paha mamua o ka hiki ana mai o Karisto ua lawe pio ia e Pomepe, (Pompey) kekahi alihikana o Roma, he mau tausani o ka poe ludaio hele a hiki i Roma, malaila ua kuai ia aku lakou i poe kauwa kuapaa. Mahope mai ua hookuuia ka hapa nui o ia poe ; a o na keiki paha a lakou mailoko aku o ka noho ana, nolaila mai ka inoa Liberetino ; poe i hookuuia. Ua hoinoia ka poe Liberetina i kekahi wa e na Emepera o Roma, a i kekahi wa ua kipakuia he 4000 o lakou i Saredinia. Ma keia hoino ana i kaoo aku i kekahi poe o lakou he nui e hoi aku i ko lakou aina hanau. O kurene ke kulanakauhale nui o kekahi aina nui ma ka aoao o Aferika, ma ke komohana hoi o Aigupita. O Alekanederia, he kulanakauhale nui ia no Aigupita i hookumuia e Alekanederia ka nui, a ua kabesia ma kona inoa. O Kilikia, he aina ia ma ka hikina hema o Asia @. O Taresisa kona kulanakauhale nui, malaila o Paulo i hanau ai. “A me ko Asia ; o Asia @ no ia. He nui loa na ludaio ma ia mau wahi a pau. I ka naoa aku, o Paulo no paha kekahi no ka hale halawai o Kilikia i hoopaapaa me Setepano.
P. 10. “Aole i hiki ia lakou ke ku,” aole i hiki ke pane aku i kana mauolelo. Ua pani oia i ko lakou waha, aole i hoohuli oia i ko lakou naau. “Ke Akamai” – oia ke Akamai no lona mai. Iakobo 3:17 – “a me ke koikoi.” Oiai malalo oia o ka mana o ka Uhane Hemolele, ua Akamai a koikoi kana kamailio ana. Ma o Setepano la i hooko ia ka olelo a Iesu. “E haawi aku au i waha no oukou a me ke Akamai, aole e hiki i ko aukou poe enemi a pau ka hoopohala, aole hoi ke pule ae.” Luka 21:15.
P.11. “Hoowalewale aku la lakou i mau kanaka”,- ua imi ia a loaa he mau kanaka hewa, he poe i ae e hoike hoopunipuni no ke dala. Ua hoike keia poe elike me ko lakou ao ia e ka poe nana lakou i hoolimalima; ua lohe lakou ia Setepano e hoiao ana ia MOse a i ke Akua. O ka olelo hoipo i ke Akua, oia ka i kapaia “he olelo hoino.” Iwaena o ka poe Iudaio, he make ka hoopai no ka olelo hoiao. No ka hoahewa ia o ko kākou Haku ma ka olelo hoino i hoohole ia ai oia e make. Mataio 26 : 66 a me Maneko 14 : 64
P.12. “Hookonokono ae lakou i na kanaka, a me na lunakahiko, a me ka poe, kakauolelo.” Mahope ua lilo na olelo wahahee i hoolaha ia no Setepano i mea e pioloke ai na kanaka a me ko lakou poe alii a hopu iho la lakou ia ia, a lawe mai la ia ia i mua o ka Abalunakanawai. O ua lunakahiko a me na Kakauolelo, he poe lala lakou no ka Aba, a he kanahikukumakahi, a kanahikukumalua paha lala o ia aha. Ua olelo ia aha he maoa ko lakou maluna o na mea a pau e pili ana i ka hoomana.
P. 13. “Hoonoho mai la”- hoike mai la i mua o ka aba. “Mau mea hoike wahahee”- oia paha kekahi o ka poe i hoolimalimaia e lakou e hoolaha i na olelo wahahee no Setepano. Ua olelo lakou i kona hewa, oia ka olelo hoino ana i keia wahi hoano, a ame ke kanawai. O kahi hoano, ola ka luakini kahi i akoakoa ai ka aba. O keia hoahewa ana, ua lawe ia mai noloko o na olelo a Setepano, a lakou i hoike ar ma kekahi pauku mai.
P. 14. “Ua lohe no mākou iaia e olelo ana.” E hoike paewaewa ana lakou i kana mau olelo. “O Iesu no Nazarete, e hoohiole no ia i keia wahi.” Ua lohe paha lakou iaia e hoike ana no ka wanana a Kristo e hoohioloia ka luakini, aole nae nana ia e hana, aka, na na enemi o ka poe Iudaio, ka poe Roma. Luka 19 : 43-44. “A e hoololi hou no ia i na oihana a Mose i haawi mai ai na kākou.” I ka nana aku, ua ao aku o Setapano o ke ano hou o ka ekalesia e lilo ana ia i panihakahaka no ke ano kahiko, e lilo ana ka ekalesia Kristiano i panihakahaka no ka ekalesia Iudaio; aka, aole paha i hiki ia ia ke lawe mai i na olelo i hai ia e na hoike wahahee nona. Maloko o ko Setepano olelo pale, aole oia i hoopuka i kekahi olelo kue ia Mose a i ke kanawai; a o kana mea nae i olelo no Mose, a no ka luakini, ua olelo ia me ke aloha a me ke ano kupono.
P. 15. “Ike iho la i kona maka me he maka anela la.” Ua hoike ia ma kona maka ke ano malielie o kona manao, a me ka makau ole, a me kona pono. Ua ikea mai na anela ia Aberabama, ia Lora, e i kekahi poe e ae i hoike ia iloko o ka Baibala, aole nae ma ko lakou helehelena e ike ia ai he anela; he mea maopopo aia no ma ko lakou maka ke ano lani, me ke ano koikoi i ku i ka mahaloia e na mea a pau i launa aku me lakou. Oia ke ano lani a ano kokoi i kaumai ma ka maka o Setepano iaia i lawaia mai ai i mua o ka ahalunakanawai.
(aole i pau)
Haawina Kula Sabati.
1872 : Hapaha Ekolu. Olelo no a Paulo.
HELU XXIX. @ 21.
Ka Manaoio Me Na Hana.
Pauku Baibala. Roma 10 : 4-13.
4 No ka mea, o Kristo ko ke kanawai hope, e hoaponoia’i na mea a pau i manaoio.
5 No ka mea, ua hoakaka mai o Mose i ka hoapono ana ma ke kanawai, O ke kanaka e hana ana ia mau mea, e ola ia ilaila.
6 Aka, ke olelo nei ka hoapono ana ma ka manaoio, Mai olelo oe iloko o kou naau, Owai la ke pii aku i ka lani? Oia keia, e lawe mai ia Kristo ilalo nei.
7 A, Owai la ke iho ilalo i ka honua? oia keia, e lawe mai i a Kristo mai waena mai o ka poe make.
8 Heaha hoi kana i olelo mai nei? Ua kokoke i ou la ka olelo, aia iloko o kou waha a me kou naau. Oia ka olelo a ka manaoio a kākou e olelo aku nei.
9 No ka mea, ina e hooiaio oe me kou waha i ka Haku ia Iesu, a e manaoio hoi iloko o kou naau, ua hoala mai ke Akua ia ia mai waena mai o ka poe make, e ola oe.
10 No ka mea, ma ka naau ka manaoio e hoaponoia’i a ma ka waha ka hooiaio ana e ola’i.
11 No ka mea, ke olelo nei ka Palapala Hemolele, O ka mea e manaoio ia ia, aole ia e hoka.
12 No ka mea, aole he okoa ka Iudaio a me ka Helene maluna o na mea a pau, he waiwai nui kona no ka poe a pau i kahea iaia.
13 No ka mea, o ka mea e kahea aku i ka inoa o ka Haku, e ola ia.
Pauku Makai. – O ka mea e kahea aku i ka inoa o ke Akua, e ola ia.
Kumu noonoo. – Aia mahea ke ola a me ka make o kākou.
Ninau ano nui. – Heaha keia manaoio i olelo nui ia!
Manao Whewehe. – O ka mea e ano pohihihi ana ma keia haawina, oia no ka mea nui o ko kākou eoanelio Kristiano; - ke ola ma ka @, aole ma na hana.
Ua maopopo ke kulana mua. Eia na kanawai he umi; o ka mea e malama mau ana ia mau kanawai, e ola ana ia. Oia ka Mose. E ao aku i na Haumana oia ka mea i hana @ me keia haawina he “kanawai” @lama; eia nae owai ka mea i malama @ hai mai auanei paha na Haumana, @ @ kekahi i malama. A e olelo auinei @ Haumana, e pono no paha e @ @ @ malama, a e oluolu wale mai ke Akua @ ao aku i na haumana aole pela ke @. Aole mihi i ileloia ma ke kanawai, @ wale ao no ka poe uhoki kanawai.
No laila eia ke kulana aiua ke @ @ manaoio. Ma ka Pauku 9-10-11 @ @ hoopaopopo ai.
Elua mea i hoiia maloko o keia ka @ ke ola. Akohi, o ka manao o @ @ uaoio, Alua, O ka hai waha aku @ @ ma ke akea. Me he la ao e @ ka @ @ io i oiaio, aia no a hana imua o @ @ ila i ae ia. Pela no ka olelo o Kristo @ mea “manaoio a bapetizoia” @ ke @ @.
He pauku hooluolu ka pauku 13 @ @ poe i kaumaha i ka hewa. E nana no @ ma Mataio 7 : 21. i ke ano oiaio @ ka @ ana. E noonoo pono ke kumu i keia @ na ano nui, mai waiho a ka la @ @ noonoo ana, o ka hemahema auanei @ na haumana olelo-ao e ola ai? A @ @ e make kekahi haumana iloko o ia @ ke kumu o ke ola?
Ninau. – Heaha na alakai elua @ ma ka haawina o kela Sabati.
O ke alakai hewa ka e alakai aku @ ke ole? Pehea ka poe i alakaia e ka manao hooluolu kino?
4.5 Pehea ka olelo a Mose; owai ka @ e ola ana ma kana olelo? Ua ola @ @ kou ma ka hana ana i na mea i @ @ ke kanawai! E heluhela mai oe i keia @ huaolelo mua ma ka Kauku 4. @ @ ano o kela olelo “ua pau ke @ @ Kristo?”
He mihi anei kekahi i oleloia ma ke @ wai a Mose? Ua loaa anei kekahi @ malama loa i na kanawai he umi? @ @ ina o ke kanawai wale no o kākou @ kākou?
Pauku 8. Aia mahea ka olelo o ke @ Heaha ia huaolelo?
9, 10. Ua ola oe ma ke aha? Ehia mea maanei i oleloia. Heaha ka haawina @ @ waha? Heaha ko ka naau? Ua @ @ i kekahi o laua wale no?
11. Owai ka inoa e hilahla ole ana?
12. Ehia ano manaoio? Aole anei @ @ ko kekahi lahui, okoa ko kekahi?
13. Owai ka mea e ola ana? Aole @ olelo kekahi poe; “Eka Haku, e ka @ a make no? Heaha ke kahea i olelo@ nei?
Kela Poaono keia Poanono.
$2.oo
No na mahina he Umikumalua
$1.00 no na mahina eono
ME KA HOOKAA MUA MAI.
Ka olelo hoolana – aole i oi mamua e 10laloa @ ka puka @ ana, $100 i alua komo ana. @ @ kahi malama, $2.00. E @ mua ia mai ke dala @ @ @ hoolaha a pau e hooanaia ana mai e pai.
Kanikac- he i keneia no ka lala oi hookah - @ @ Ialani. $1.00; 50 lalani, $2.00; a kela @
Ka @ no na olelo hoolaka - ka @ pepa, a @ @ o ke Kanikau, e haawiia no ma ka lawa @ @ @ @ kuoloa, a @ o keia, e hoouoa mai ia @.
Na @ papa a pau e hookaa @ mai Nui- @ @ @ ka inoa o kekahi haole a kanaka maoli paha. @ @ @ ka poe lawe pepa ka ole e hookaa mai mamua @ @ ke hipolia keia mau kula, no ka mea, he mau no @ @ no kela nupepa.
Aia ka Kekka o Ka Nupepa kuokoa – ma he @ @ mua ia iho nei e J. W. Aukine, maluna ae @ @ @ @ O na hora hana, mai ka eiwa o @ @ ke ahialu.
H.M. W.I.N.I. Luna Hoopuka
“Ka Nupepa Kuokoa.”
Ia publisherd in Honolulu
Every Saturday
$2.00 per annum, or $1.00 per @ months, in advance.
Advertisements not exceeding 10 @ @ @ @ @ twice for $1.50; and $2.00 for one @. @ @ @ ments must be paid for in advance.
@ will be typed 1.00 per page @ @ @
Payments for Advertisment. @ @ @ may be paid to any of the Agents of the @. @ be enclosed in a letter to the publisher
All @ must be prepaid. No @, @ @ @ or natives will be inserted @ @ @ list, until paid for. This rule @ be @ @ @ on account of the low @ price.
The office of the kuokoa @ the @ Offer. Of @ from 9 A.M to 4 P.M.
H.M. Whitney, Publisher
Bound Volume of the KUOKOA, @ @ @ over the Bookstore - $3.50 each.
Peraona haviok complete sets of the above @ @ bound by paying $2.00 each
NA BUKE
HOOLAHAIA E KA PAPA HAWAII
Baibala Hemolele Nui III gula nani me na kahikahi ma na aoao $12.00
Baibala Hemolele Nui III elele kaekae wai @ 5.00
Baibala Hemolele uako iki @ @ @ 9.00
Baibala Hemolele paoanaiki iho lil eleele 4.00
Kauoha Hou ili gula nani @ na kuhikuhi 3.75
“ “ eleele kaekae wai gula 1.00
“ “ “ @
Kanoha Hou Hapa Haole @
@ Hawaii 1548 ma ke kanawai @
@ “ 1855 @
Moolelo Ekaleala @
Heiao III Lahilahi @
Hele @ aoa @
No ko ke Akua ano @
@ Kamalii @
Hoike Palapala Hemolele @
Moolelo o Heoeri Opukahala @
Hoike Akua @
Wehewehebala @
Ninau Hoike III @ @
“ “ lahilahi @
@ Kula Sabati @
Buke Lawe Lima @
Ho Buke no ka Pope @
@ Kula Sabati @ 3 @
“ “ “ “ 1 @
“ “ “ “ 6 @
Buke @ a Ieane @
Himeni @
Na Kauoho Hou Pakeke
III Gala @ @
III eleele kaekae @ @
III eleele @
Kauoho Hou Pakeke me na Haleiw.
III Gale nani @
III eleele Kaekae wai gula @
III eleele @
Na Halehi Pakeke.
III Gala nani @
III eleele kaekae wai gula @
III eleele @
Ka Hao Hoonani ( Buke Mele) @
Eia na buke @ wale.
Palapala Liilii-
Helu 6- Makemake @ oe i ke ola!
Helu 8- @ bala i o Kristo la.
Helu 7- Ka hoi ana mai o ke @ @
Helu 11- Mo ka hoohiki wahahee i ke Akua
Helu 16- Ka kehia ana o ka @ a ka Haku a me ka Bapetiso ana
Helu 17- Mai hana ino i na holoholowa
Helu 18- No the @ aea, @ ana o me ka loa ana, ka Ava.
Ka Davida Malo @
Ka Moolelo o @ @
J.P. Pokuk.
Kakauolelo o ka Papa Hooko o ka Abahui Koanelio o ko Hawaii Pua Aina