Ka Nupepa Kuokoa, Volume XI, Number 24, 15 Iune 1872 — Page 1
This text was transcribed by: | L. A. Marchildon |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
BUKE X1. HELU 24. HONOLULU, JUNE 15, 1872. NA HELU A PAU 550.
Ka Nupepa Kuokoa
He Moolelo no D. Kalino a me ke KANIKAU NO KONA MAKE ANA.
------------
Ua kulana a hiamoe aku la o D. Kalino iloko o ka moana kai lipolipo, kuho@ manaonao, i kauo alopeia aku la e @ nui o ka make, e moe kau, moe @ oko o ka opu piha ole o ka honua.
Ua hanauia o D. Kalino ma Niupaipai, Honolulu, Feberuari 9, 1850. Ma ka makahiki 1865, komo oia i ke Kula Beritania ma Kahehuna, malalo o ke ao ana a Mr. Beckwith a me Kinney. Ua paka lanakila mai oia mailoko mai o ia kula, a komo aku la ma ke Kula Kiekie o Kapanahou, ma ka makahiki 1869, ma ke alakai ana a Mr. Alekanedero. Ma ka la 6 o Sepatemaba 1870, ua puka mai oia mailoko mai o ia kula. A hala kekahi wa, ua lilo oia i kumu kula olelo Beritania no ke kula kuokoa o Kawaiahao, e hapai pu ana i ka oihana hoonaauao me W. A. Kiha. A iloko no o ia @, ua hoopalauia oia me kekalu kaikamahine, aka, aole nae i ko ia manao ana a hala e aku la keia ma kela aoao o ka @ rose ana i manao ai e kui.
I kona mau la e ola ana, ua pii kiekie ae kona naauao ma na mea i ao ia a i ao ole ia e ia . A no ka hiki ole ia makou ka ua iho i ko makou aloha, nolaila, ua haku iho makou i mau kanikau aloha nona, i kia hoomanao na ko makou mau puuwai e hana’i, a oia mai hoi keia malalo iho:
He kanikau, he uwe aloha keia,
Ia oe e Davida kuu keiki,
Kuu keiki i ka ua popo kapa o Nuuanu,
Anu maele loko i ko aloha e noho nei,
E @a nei o ka po me ke ao,
Kuu lei haule ole he keiki,
Kuu mea minamina e noho nei,
Huli ae nei au aole oe,
Ke kooha o ka noho ana o ka hale,
E hoomanawanui ai o ka la inea,
Kauaho aku ne ola i ka hoa sopa,
Auwe kuu keiki e,
Kuu aloha pau ole e noho nei.
Kuu keiki mai ka bele kui-lua o Kaukeano,
Mai ka piha kanaka la o Honolulu,
A oha ka la haaheo o ua aina nei,
Pau kou lohe ana i ke kani a ka pu,
A me ka hone ana a ka leo o ka oho,
I ke kani kapalili mai hoi a ka bilu,
I ka pualu a ka leo o ka pahu,
Auwe kuu keiki e,
Kuu aloha pau ole e noho nei.
Kuu keiki mai ka piha kanaka o Ainahou,
E nana ana i ka ululaau makai,
I ka uluwehiwehi i ka nuku o Mamala,
Malama iho nei au i ko aloha,
O ka ukana nui ia a loko e hana nei,
Auwe kuu keiki e,
Kuu aloha pau ole e noho nei,
KALINO.
Kanikau aloha keia nou e David Kalino,
Kuu kaikuaana mai ka makani kukalahale o
Mai ka olu hale o Hanakuhi, [Honolulu,
Akahi au a ike i ka mea nui he aloha,
E lalawe nei i kuu nui kino,
Hui ana ma ke kua lou ma ke alo,
A oha ko kino i ka nalo ana,
I ka hele ana aku nei aohe loa,
E na kaua i alo ai i ka wela o ka la,
Me ke anu hoi o ka ua,
I la aku nei paha oe i ka uka lilo,
I ka uka anu o Nuuanu,
Anu kuu ili i ko aloha e noho nei,
Me he ua naulu la i ka maka o ka opua,
Huli ae nei paha oe makai,
A ike i ka naui o Waipiula,
Komo aku oe o ka malu ohai,
I ka malu ohai o Hoikealoha,
Aloha kuu kaikuaana,
Kuu hoa hele o ka nuauao,
Kahi a kaua i hoomanawanui ai i ka ike,
Loko o na la kulolia ai ole,
Unuhi aku oe i Kapunahou,
I ka pane poo o ka naauao,
O ka ipukukui molamalama,
Auwe kuu kaikuana—e.
Aloha ke kula loa la e Kahua,
Kahi hoi au e hoomanawanui ai i ka wela o
Mea ole ia wela o ka la ia oe.
I ke kainapu a ka lio hulupala,
I ke kula wela la o Makiki,
Ikiki au i ko aloha e nobe nei,
Me he makani hoohaehae la i ke Kona,
O ke Kona oe, ka makani hele uluuiu o ka
Ka makani pa lauili i kuu nui kino. [hooilo
Pau ko makou ike aka oe,
Ea aku nei paha me ka Makua Nui,
Me ka mea nana kakou i hana mai,
Ike aku la paha oe,
I ke kiowai o ke ola,
Ka wai lapaau o ka uhane,
Aloha Maumakapili ka leo o ka Piano,
Kahi a kakoa i hoomanawanui ai,
I ka pono o ka uhane,
Aloha ko leo i ka pane ana mai,
Auhea iho nei kuu Mama,
Kuu mea aloha e nobo nei,
Pau nou lohe ana i ka leo o ka pila,
I ke ku-ku mai a ka leo o ka pahu;
I ke kani hone mai a ka leo o ka ohe,
I ke anoano o ke aumoe,
Moe hoolana i ka leo o ke Kahuli,
E huli mai kaua e ke hoa ua anu au.
Auwe kuu kaikuaana –e.
Kuu kaikuaana mai ke kula loa o Kaiwiula,
Mai ka ihona la e Moanaloa,
Mai ka piina ikiki o Kapukaki,
Aloha ia wahi a kaua e hele ai,
Alo aku kaua o ke kula loa,
O ke kula loa la o Ewa,
Mea ole ke alu me ka ihona,
I ka pukukui i ka holo a ka lio,
A hala o Puuokapoiei,
Kaalo ana o Puuohulu,
Hao nui aku ka manao,
O ka malu niu o Pokai,
I ka pa mai a ka makani Kaiaulu,
Ulu mai ka manao me ke aloha,
Ia wahi a kaua e hele ai,
Aloha ke kula la o Papaakea,
O ia kula loa a kaua e hele ai,
Aloha Kamaile, kahi a kaua e noho ai,
E noho malihini ai kaua ia lai,
Hookahi kamaaina o na aikane,
Aloha ka wai o Kikoo,
I ka noho mai i ka malu kou,
Kahi a kaua e luana ni me na hoa’loha,
Ke noho nei au me ka hoomanawanui,
I ka oihana a kaua i makemake ai.
Auwe kuu kaikuaana—e.
D. L. KALUA.
He uwe helu mai Lumilani,
Aloha ino no kuu keiki,
Kuu pua laha ole i nalo aku nei,
Ke kukui malamalama o ka naauao,
Malama iho nei makou i ko aloha,
Aloha ko kiao i ka noho ana mai,
Hele nau la oe i ke ala hoi ole mai,
Noho iho nei makou me ka u,
Me ka minamina pau ole ia oe,
Auwe kuu keiki—e.
Aloha ka la wela o Kahehuna,
Ko wahi e ake nui ai i ka ike,
Akahi au a ike i ka mea nui he aloha,
Ke lokloku nei i ka puuwai,
Aloha o Kapunahou,
Ka piko o ka naauao,
Kahi nu i hoomanawanui ai,
I ke anu me ke koekoe,
Mea ole ia anu ia oe,
Auwe kuu keiki—e.
Aloha ke kula loa la e Kahua,
Aohe loa i ka holo a ka lio,
Aloha ka la wela o Honolulu,
A me ka piina ikiki o Waipiula,
Hoomaha aku i ka olu hale o Hanakahi,
Hookahi mea nui a makou o ke aloha,
Auwe kuu keiki—e.
S. W. LUMILANI.
He kanikau aloha keia nou e D. Kalino,
He lei mae ole na’u ke aloha e noho nei,
Kuu keiki mai ka aina haliu i ka makani,
Mai ka la hiki mai i ka ili o ke kai,
Ke kau ae la i ke kumu o ka pali,
Nononoho aku kaua o ka lai o Kailua,
Mai ka i-a piha kanaka o Kawainui,
A nui ko aloha e uwe no au,
Auwe kuu keiki—e.
Kuu mea aloha e noho nei.
Kuu keiki mai ka malu o ka hale,
Kupu mai nei ke aloha ia oe,
Kuu keiki mai ka wai o Hauliwai,
Huli iho nei au aole oe,
Hele aku kaua o ka hala o Kekele,
Aia paha oe i ke kui lei ahihi o Nuuanu,
Kuu keiki mai ke Kawelu O Lanhuli,
Huli aku nana ia Luakaha,
Aloha ia wahi a kaua e noho ai,
E pili ai i ka ua me ka makani,
Kuu keiki mai ke kula mehameha o Laimi,
O ia kula kanaka ole a kaua e noho ai,
Euwe kuu keiki—e,
Kuu mea’loha e noho nei.
Kuu keiki mai ka ihona o Maemae,
Mai ka huikau a a a kaa i Waipiula,
Aloha Niupaipai i ka malu a ka Manako,
A me Nioiwela ko home (hale) au e noho’i,
E noho aku ai i ka la maka poniuniu,
Ola kaua i ka ai a ka haole,
Kuu keiki mai ka po loloa o ka hooilo,
Mai ka ua hehi mai iluna o ka hale,
Auwe kuu keiki—e,
Kuu mea’loha e noho nei.
ENALIA IKOA.
He uwe helu mai Nalunui,
Kuu keiki mai ka la wela o Niupaipai,
Mai ka malu hale o Nioiwela,
Wela mai nei iloko i ko aloha,
Auwe aloha kahi a kaua e noho ai,
Aloha ko kino i ka nalo ana,
Moe aku i ka hale anu,
I ka hale ololi a ka haole,
Auwe kuu keiki—e.
Kuu keiki mai ka lai o Hanakahi,
Hookahi oe i hele aku nei,
Noho iho nei makou,
Me ka u me ka minamina,
Kuu keiki mai ka wailuupoo o Waianihinini
Aloha ia wahi a kakou e luana ai,
Kuu keiki mai ka ai haaheo i ka a-i,
Mai ka i-a mili lima Ulakoheo,
Aloha ia wahi kakou e noho ai,
Auwe kuu keiki—e.
NALUNUI.
He kanikau he uwe aloha keia,
Ia oe hoi e Davida kuu kane,
Kuu kane hoi e,
Kuu kane hoa pili o ua kino nei,
I piliia e kaua na po kehau anoano,
O ea po loloa o ka hooilo,
E hoeu mai ana ke anu me he kanaka la,
E wehe mai ana i ka poli me he ipo la,
Ua ku i ka iwi ua eha loko,
O loko o’u kai mokumokuahua i ke aloha,
O kuu puuwai kai haule ua naha,
Ua haki owa oloko me he kaikoo la,
I ka hakukoi a ka manao iloko,
Huwe ! nani wale no hoi ke aloha o he kane
Kuu kane hoi—e.
Kuu kane mai na pali hauliuli o na Koolau,
Mai ke koa nee mokumoku o Heeia,
Mai na moku au i ke kai me he manu la,
E peahi mai ana ka lima me he kanaka la,
E hea ana i na kupa o ia kahakai,
Auwe kuu kane—e,
Kuu kane hoi—e.
Kuu kane mai ka ua poai hala o Kahaluu,
Mai ka uka o Ahuimanu,
I pulu pe i ka hau o ke kuahiwi,
I kahi a maua i alo ai,
Me kuu kane hoa pili o ua wahi la, [ole,
I pili hele ia e kaua i ke alanui makamaka
Hookahi no makamaka o ka ihu o na lio,
Pakukui lua i ka pali o Nuuanu,
Anu maeele i ka ua popo kapa,
I ka holo mai a ke kawelo o Lanihuli,
Huli aku kaua nana i ke kaona,
I kahi a ke’loha i noho ai,
Auwe ! nani wale no hoi ke aloha o ke kane
Auwe kuu kane—e,
Kuu kane hoi—e.
Kuu kane i na huikau o ke kaona,
I ka hakiaua mai a na kanaka,
Mai ka i a mili lima o Ulakoheo,
Mai ka ai haaheo ae i ka leo,
Ola no ke noho ana o ia aina,
Auwe kuu kane—e,
Kuu kane hoi—e.
Kuu kane i ka lai o Ewa,
Ia aina lepo ula kineanea i ka ili,
Aloha Aiea i ka po kehau anuanu,
Mai ka ohu kolo nee halii mai i ke pili,
I piliia no e maua me kuu kane,
Me kuu kane hoa pili i ka ua kiu,
Manai lehua makani kilioopu,
E noho ai maua i ua wahi la,
Auwe kuu kane—e,
Kuu kane hoi—e.
Kuu kane i ke kula loa o Kahua,
Mai ke kai leo nui o Kawehewehe,
Kahi a ke kino i auau ai,
I luupoo ai i ka wai o Apuakehau,
Huli aku kaua nana i ka uka o Manoa,
I ka punohu mai a ka ohu i na pali,
E mokomoko ana me ka ua kuahine,
Auwe kuu kane—e,
Kuu kane hoi__e.
Kuu kane i ka uka o Maemae,
Hoolohe aku kaua o ka wai piula,
I ka hea mai o ka leo ua anu kaua,
O kaua no o na makua ke neho,
I kahi i noho ai o Niupaipai,
Mai ka malu hale nui o Nioiwela home,
Aloha ka leo o kuu kane i ka hea mai,
I ka i mai, "aloha no hoi kaua”
Aloha no ka luna i ka peahi mai,
I ka hawanawana mai e aloha,
O kuu aloha pau ole o oe ua hala,
Ua wehe mai nei i ka pili a maua,
Ua hoi no i ka poli o ka Makua mau,
Ko kaua mea hookahi nana i hana,
He hana, he kumakena, he lihaliha,
I ke aloha pau ole ia oe la—e.
IURIA.
He kanikau la he aloha,
Nou no e Davida,
Ua hala e uku oe,
I ke ala hoi ole mai,
Noho iho nei makou,
Me ka u me ka minamina,
Pau kou ike ana,
I na mea nani laha ole,
O nei ao hoolailai,
Aloha ka uni naauao,
Ka ho au e holo ai,
Hiki aku i Kapunahou,
I ka hale imi naauao,
Ke kiko waena o Hawaii nei,
Ke hoonaauao nei makou,
I kau mau hana akamai,
O oe ka mea i manao ai,
E hiki aku ai hoi,
I ke kulana hanohano,
O na hana aupuni,
Eia ka ua lilo,
I na enemi kuwaho,
Aloha ka leo o ka ohe,
Ka hoene mai i keano ahiahi,
Ka mea hoi a ko hapa puliuna,
E uwehewe mai ai,
I ka malu hale hoi,
O Nioiwela Homne,
Ka hale hoi a ke aloha i noho ai,
Malaila hoi kou mama,
E nohu keiki ole la.
MARAEA.
Kanikau la he aloha,
Nou no e Davida Kalino,
Ea aku nei paha oe,
I ke hala hoi ole mai,
Au iho nei makou,
Aole oe i loaa,
He niauu ana iho nei,
He maalo ka'u i ike,
Auhea iho nei la,
E aku nei paha oe,
I ka huikau a na lio,
Ka haki aua a na kaa,
I ka welo mai a na hae,
Aloha ka home kahi e noho ai,
Aloha no hoi ka Piano,
Ka mea a ko lima e umeume ai,
Auwe ! Aloha ino.
BETE.
J. H. P. Kanaikaua,
Kakauolelo,
Niupaipai, Iune 4, 1872.
------------
Make i aloha nuiia.
------------
Ua hanauia o Kawai ma Maumau, Hilo. Ma ka makahiki 1842, hoohuiia wau me ia na ka berita mare. Ma ka 1844, komo i ka ekalesia. Nolaila, he 27 makahiki ko maua noho ana iloko o ka ekale@ia, @ moe aku la kela i ka hale koou o ka honua.
I ke kakahiaka o ka la 29 o Aperile, hele maua i ke pani opae, a o ka hoomaka mai la no ia o ka eha ma ke kikala, a hoomanawanui no a po ia la, a i kekahi la ae, o ka hele e no ia a noho ma ka poli o ka mea Mana Loa, a haule iho nei au i ka hope waa, ua oki oe e nee hele ana e he manu hulu ole la. Nolaila, ua haku iho makou i wahi mele kanikau no ua kane aloha nei a’u, a oia keia malalo iho:
Kanikau la he aloha,
Nou no e Kawai,
Ua liala e aku oe,
I ke ala hoi ole mai,
Au iho nei ka manao,
O kahi e pono ai,
Luaiele kuu kino,
Paila i ko aloha,
Haalele iho nei oe,
I ka pili a kaua,
Kuu hoa o ka ua noe,
O ka wai o Honolii,
He alii no ke aloha,
Alu e malama nei,
Auwe ! kuu kane—e!
Kuu hoa hoi—e !
Kuu kane o ka la wela o Alae,
Mai ka piina ikiki o Paea,
Aloha ia wahi a kaua e hele ai,
Hele hookahi aku nei oe,
Noho iho nei hoi au,
Me ka u me ka minamina,
Auwe ! kuu kane—e!
Kuu hoa pili hoi—e !
Kuu kane mai ka la wela o ke kaona,
Mai ka piina ikiki o Kanukuokamanu,
I walea i ka olu o Waiolama,
Aloha ia wahi a kaua e hele ai,
Aloha ka lai o Puueo,
Aloha ka piha kanaka o Kapipalaoa,
Aloha ke one anapa i Punahoa,
Aloha ka papa kahulihuli o Wailuku,
Kuu kane aloha, hoi—e,
Kuu kane mai ka piina loa o Puumaile
Komo aku o ka olu o ke kukui,
He ihona olu ana o Kanoa,
Kuu kane mai ka ua lulehua o Panaewa
Hoomata aku kaua i ka olu ulu o Kumu
Honi hoomau i ke ala o ka hala,
Kupu mai kuu aloha no kaua,
I kou hele ana haalele mai ia’u,
E pili no au me kuu kane—e !
Kuu kane hoi—e !
Kuu kane mai ka ihona loa o Kekee,
Mai ke kai hawanawana o Haena,
Mai ka ihili nehe o Aalamaau,
Kuu kane mai ka pahoehoe loa o Ho-
Aloha ia wahi a kaua e hele ai, [poe,
Kuu kane mai ka la wela o Kapoai,
Mai ka piina wela o Kaloi,
Hoomaha aku kaua i Ohalele,
Aloha ia wahi a kaua e hele ai,
Uwe helu ae nei o Keikiole,
Aloha ino no kuu kamalei,
E pukui ai i ke anu me ke koekoe,
Auwe ! kuu kane hoi—e !
Kuu kane mai ka piina loa o Mahipapai
Hoolono aku kaua o ka leo ka manu,
Kuu kane mai ka hale wai o kanahele
Mai ka piina loa o Kaanawaa,
Hoomaha aku laua Kapahukaa,
Kuu kane mai ka ohia O Moopuu,
A nui mai no lo aloha, e uwe no au,
Kuu kane mai ka la wela o Kamokulehua
O ia nahele a kaua e noho ai,
Hoolono aku kaua o ka leo o kahuli
Kuu kane mai ka wai huihui o Mopuawa
O ia wai aloha a kane e noho ai,
Kuu kane mai ka i-a moe wai o Maili,
A kaua e pukukui ai i ke anu,
Auwe kua kane—e !
Kuu aloha hoi—e !
HOAPILI.
Kanikau la he aloha,
Nou no e Kawai,
Ko’u manawa paha keia,
Auwe kuu keiki,
Ua hala e aku oe,
Ka makua o ka lehulehu,
Noha iho nei hoi au,
Me ka me ke aloha,
He aloha kuu kamalei,
Kuu hoa o ka wai anu,
Wai huihui o uka,
Hone ana i kuu manawa,
Lalau lima ke aloha,
Auwe kuu keiki !
Ninau ae nei Hoapili,
Auhea la o Kawai?
Aia ma Kuiwiki,
I ke kuai manuahi,
I ola na ohua,
Ola pu me ke kuewa,
Auwe kuu keiki !
Kuu lei a-i hoi,
E lei ai i ko aloha,
A kau i ka pua aneane,
Auwe kuu keiki. KEIKIOLE.
Kanikau la he aloha,
Nou no la e Kawai,
Aloha wale oe i hala aku nei,
Haalele i ka hoa pili he wahine,
Uwe hele ae nei Hoapili,
Aloha ino no kuu kane,
Kuu hoa mai na pali o Hilo,
Mai ka piha kanaka o Punahoa,
Mai ke one anapa o Waiolama,
Malama au o ko aloha,
Kuu kaikunane hoi e,
Uwe helu ne nei Keikiole,
Aloha ino no kuu keiki,
Au ae nei au aole oe,
Aia i ka hulei ho,
I ka huinau kanaka o Kaiwiki,
Auwe kuu kaikunane hoi e.
HANAE.
Kanikau la he aloha,
Nou no la e Kawai,
Kuu kane noho anu o uka,
Ua hala e aku oe,
Ka welona a ka la i Lehua,
Ka nehe a ka ua lokuloku,
Walaau i ka lau laau,
O ka hone a ka leo o ka manu,
Kai-i-I lua i ka nahele,
O ka holu a ka lau Inia,
I ke ahe a ka makani kolonahe,
Ninau ae nei Hoapili,
Auhea iho nei o Kawai,
Ai aku nei i ka holo lio,
I ahona i ka Malualua,
I ka pa kolonahe makai,
A uka au o Kikala,
Hone ana Maumau i ka lai,
E iini aku ai ka manao,
O ka ike i ka hoa o ka ili,
A kai au o Honolii,
Ike au i ka oni a ke kao,
I ka pukui a ka mahu,
Koai lua i ka omuku.
K. KAHUHU
Maumau, Hilo, Mei 18, 1872.
------------
KA MOOLELO
------------
KAAHAOLELO 1872.
La Hana 27—Mei 30.
------------
Hoomakaia na hana e like me ka mau.
Heluhelu mai o Mr. Poli, he hoopii no Honolulu mai, e noi ana, $7 000 no ka hooloihi ana aku i ke Alanui Kula a hiki i ke alanui Liliha. Waihoia ma ka papa a noonoo pu me ka Bila Haawina.
Hoike mai ka Lunahoomalu o ke Komite no na Aka Hookolokolo, e hoopanee i na hoopii e noi ana, i Lunakaoawai Apana no Kaanapali a me ka hoopii aole e koho i L K. ike ole i ka olelo Hawaii. 2 E hoopau loa i ka hoopii i 12 makai uku malama no Wailuku. 3 E waiho ma ka papa i ka hoopii o Wailuku, e noi ana, aole e kohoia kekahi Kakauolelo no ka Aha Kaapuni a L. K. Apana ke ike ole i ka olelo Hawaii. 4 E waiho ma ka papa i ka hoopii o Molokai, no ke noi, aole e kohoia kekahi luna aupuni ina e komo ana ia i ke kalepa. 5 E waiho ma ka papa i ka hoemi ana i ka laikini waapa. 6 E hoopanee i ka bila no ko hoololi ana i ka pauko 1009 o ke Kanawai Kivila. 7 E hoopanee loa i ka hoopii o Waialua me ka bila e hoonoa ai i na kai lawaia, a ua laweia mai he bila hou e hooponopono ana. Waihoia ma ka papa.
Hooloha mai ka Loio Kuhina, e lawe mai ana ia he Bila Kanawai, e hoolilo ai i ka Aha Apana o Wailuku i Aha Hoomalu.
Ma ke noi a ka Loio Kuhina, ua aeia aku oia e heluhelu mua mai i ka Bila e hoopau ai i ke Kanwai no ka poe mare i haaleleia, i aponoia ma 1870. Waihoia malalo o na rula.
Olelo mai o Mr. Kupakee, he bila kana e like me kela bila i hooholoia iho nei e pai. Ina e paiia keia bila, alaila, e paiia no ka’u, no ka mea, aole i like na bila a maua.
Ma ke noi a Mr. Lonoea, ua ae ia aku oia e heluhelu mua Mai i kana hila, e papa ana, aole e haawiia kekahi oihana aupuni i kekahi kana inu ona a noho pu me ka wahine maouahi.
Ma ke noi a Mr. Kale Kauka, ua hoole ia ka bila
Hooloha mai o Mr. Kapuniai, e lawe mai ana ia he bila e hoopau loa ai i ke Kanawai oki mare i aponoia i 1870.
Hoolaha mai o Mr. Kekoa, e lawe mai ana ia he bila e hoololi ai i ka pauku 3, a e hoopau loa ai i na pauku 6, 7, 8 o ke Kanawai Kivila, i aponoia i Iulai 1870.
Hapaiia na hana o ka la, oia ka heluhelu akoluia ana o ka bila e hoololi ai i na pauku 1218 a me 1219 o ke Kanawai Kivila.
Ma ke noi, ua heluheluia ka bila ma kono poo.
Noi mai ka Loio Kuhina e hoopanee loa i ka noonoo ana, a kamailio mai ma ia noi.
Mahope o ka wehewehe ana o ka Loio Kuhina no na minute he 70, ua hoopanee ka hale i hookahi hora, a ukoakoa hou i ka hora 1 P. M.
Ma ka aoao makemake i ka bila e hooholo loa, ua kamailio mai ke Kuina Hailaki, Keo Kaaka, Matina, Kihopa, Kahananui, Alapaki.
Ma ka aoao kue i ka bila, ua kamailio mai o Kaukaha, Mikalemi, Kaai.
Ninauia ka hoopanee loa i ka bila, a haule, he 11 ae, a he 26 hoole. Eia ka poe ae: Ka Mea Kiekie W. C. Lunalilo, Hon. Kanaina, Kamakau, Kaeo, ke Kuhina Kalaina, ka Loio Kuhina, Kaai, Mikalemi a me Kaukaha. He 11 wale no, Eia mai ka poe kue: Hon. Kanoa, Dominis, Bihopa, Heirasi, Smith, Toma Martin, Nawahi, Hikikoki, Kipi, Halemanu, Naihe, Aholo, Hanaike, Kaukau, Lonnaea, Kahananui, Nutuna, Kaiue, Alapaki, Keo Kaaka, Poll, Paikuli, Kekoa, Kale Kauko, Kapuniai a me Raiki. He 26 lakou.
Ua hooholo pakahiia na pauku e like me ke noi a ka Loio Kuhina.
Ma ke noi, ua hooholoia ka pauku 1 a me ka 2, a ua kapaeia ka pauku 3.
Ma ke noi, ua hooholo loa ia, e ka mau ke poo o ka bila pela.
Ma ke noi, ua hooholo loa ia ka bila ma kona heluhelu akolu ana.
Hoopaneeia ka Hale.
La Hana 28—Mei 31.
Hoomakaia na hane e like me ka mau.
Heluhelu mai o Mr. Keo Kaaka, he hoopii no Honolulu, e noi ana, i $3,000 no ka hoomaikai ana i ke alanui Liliha, a e hoopau loa ia ke kuai ana o ka awa, koe na kauka. Waihoia ke Komito kupono.
Heluhelu mai o Mr. Poli, he hoopii no Honolulu mai, i $7,000 no ka hooloihi ana aku i ke alanui Papu a hiki i Pauoa. Hoopanee loa ia.
Heluhelu mai o Mr. Poli he hoopii no Honolulu mai, e hoakeaia ka Halemai Moiwahine. Waihoia ma ka papa a noonoo pu me ka Bila Haawina.
Hoike mai ke Kakauolelo, ua paiia he 3 mau bila. Aponoia.
Hoika mai ke Kakauolelo, ua pau i ke kakau poepoeia na bila.
Hoike mai o Mr. Hikikoki, ke Komite Hoonaauao, E waiho ma ka papa i ka hoopii a Kau, e hoakea aku ana i na makahiki o na keiki kula. O na hoopii no Honolulu mai, e pili ana i kekahi mau