Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 38, 23 September 1871 — Pane ia J. Kawelau, maluna ae o ka La. [ARTICLE]

Pane ia J. Kawelau, maluna ae o ka La.

Aia ma ka Helu 2*2 o "Ke Au Okoa," na manao o ka ruea ii.aa i ka hauhili, oia no o J. KaweUu, ka iua o na Papa Kula 0 Makawao, ua alala mai nei ka waha, ine ka ninau mai, " Heaha ka mea i koe iho ai o kekahi mau haumana V Haina ia oe eka mea inaluna ae okaLa : No ka lto oleo lakou e hele ai i ke kula i kahi loihi, a no ka lnlii kupono ole hoi o kekahi poe i ke kau ana maluna o ka lio, oiai ua hemahema. Oia iho la ka haina, 1 lohe ko poo e ka mea walaau moluna ae oka puka uwahi. Ina he kanalua, e hele ae no e einau i na makua mea keiliī. i mnopopo ia oe, a mai hio ko waha i ka mea au i ike ule ai, ake, e kamailio i ka mea a kou maka i ike oi; a e hooinanao iho oe, ua poha ko lue i ke kauwila a Kawelo, pouliuli ka noonoo e ke hoa. O kou manaohai i hoikeia, ua pili aku no ia i kou ike ana i ka manao o hq makua ; a no kou ike ole, ua manao oe, aole < hoowahawnha na makua ioia mamuo, a hoīke maī oe i kou manao hapala haukae wale. O Naukana, ua noho loihi oia he kumu kula no Pulehu mamua, a o kona maa hope kumii, o na makuahonowai no a me na wahine—oia anei ka ke Kahukula Nui i piakemake ai ? A ina i pohilohi oe, e hele .nku no e ninau i na iuakua mea keiki. E ninau pu aku no hoi ia lakou, i kn nui o ka lakou mou hoopiī ana innia o A. Farnander, no ke kuuiuao i hoowalinwahuia e l<tknu. £ J. Kawelau, i ka wa e noho kumu ana o L. Pikao, ua hiki na haumaha i ke 60 a oi, a ia J. Nakookoo, ma kahi o ke 50 a oi, a i keia wa, ina ka meridiana o ppjdana £ hoomaopopo iho oe e ke hoa, no ka hoowahawahaia anei aole paha 1 Na kou e ha\ u\ai. Aole au i opu inoino i ke hoa, aka, he hoakaka ana ka'u i ka mea ku i kn pomaikai o ka lehulehu o ka Apana, oioi no lakou na dala iloko o ka waihona, i haawiia no na kumuuo, oiai me ka ike no au o kuu maka i hoike aku ai. Akuhi no au a ike, o oe ke Kahukula Nui « keia mau la, ka mea ike i ka pono o ke knpulu, a onou koke iho i ka mea a na mnkua i hilinai ole ai i mea alakai hewa i ka noonoo o ka iakou mau keiki ; iiohonu no ka noonoo o ua o Kawelnu, pilipono i ke kuinu oka laau a Kekuokalani, hauiohamo ika lau ieie. Aole au i mu* nao, he pomaikai ko ke kanaka, ina e kapulu ana oia i kana mau hana, aole hoi paha e hihi, o ka holu i ka puuwai o Liua ma, i ae ai hoi oe e J. Kawelau, he i }K>inaikai mai ka lani mai. Mai manao oe e Kawelau, o na manao hoike i ka 1 oiaio, he pai ia. Haulnli ka ai a~kawe« lea ia oe, kapala hoi ka ele na ke kea kq ai. aia ka pono o ka nui o ke knmailio ana aku ika ilihau. Eke hoa e, oka Mokuna 9, Pauku 9 o ke Kanawai hoop.ii Karaui)B, oia kahi a ka Papa Kula i l&ne mai ai e kapili ia'u, mamuli o na manao iiii, i kapae ia ne mai ka oihana ae, a onou iho ia Hunona ma, ike ia ka noa. Ao ua pauku ia, ua pili wule no ia no ka hakaka, aole hoi no ka hoopai ana o ke kumu i ka haumana ma ke ano me he makua la i kana keiki. Eia no hoi; aole oe t hele mai imua oka Aha, e hoike mai i ko'u nakaka ana me ka haumana, aole no hoi he hōike e ae i hele inai pela ; aole no hoi he hoailona o ka eha i kau ihomaluna o ka hnumana imua o ka Aha, aka, ua lawe mai no ka Lunakanawai i konu manao hoopilimeai la Huuona ma, a kapili mai ia'u, e like me kona manao i noi maiai, e ae aku au i ko'u hewa imua o ka Aha HookolokoU, a e hoopai mai ia'u r.elua dala. Ike ia ka noa e pili ana ia Hunona ma, no kn mea, aole au i ae a hiki i l:a hopena ; kapili mai o L. K. e like me kons hoopihmeai ia Hunona ma. A ina oka pauku Kanawaī keia, nana e hooponopono i na kuia mai Hawaii a Kauai, aluila, ke hai aku nei au imua o ka lehulehu, ua hihia na kumu kula a p'au ma ke Karaima, no ka hoeha uuku aku i ka haumana ma ke «no ao, a e h<iopololei i na hana a ka hauouma maloko iho o na palena o kona maila, (e naoa pono e na kumuao ia k*nawai.) A ina maita Apana waie iho no o Makawao ka hooponopono ia ana o na kula ma ia 4tanawai, alaila, hp kapulu no ia i ike ia, a he lili ana no hoi, i mea e onou iho ai «a Hunona mn, no ka mea, ua pilikia a ka noho ann o keia mau la, aole wahi e pono ni, aia ka pono o ka looa ona wahi pa-i -kalo, ola na moopuua. £ia hoi; aote no i hui pu na makua me ka Papa Kula e hoopau ia'o, aka, o ka Papa Kula wale no ia-i'kona manao, e like me ka'u e hai aJtu nei, e piii ana ia Hunona ma ; a o na «nakua, eia no lakou mahope o'u a hiki i keia ia, a he makei mike no lakou e hnna i ,fMilapaia hoopii, e hoi hou aku au i Pulehu, eia, aoie he mea kupono nana e lawelawe i lakou L

mea i makemake ai, oia hoi ka hana ana i paiapala hoopii. Aole no hoi i hoopii aka na makua i ka Papa Kula, e hoopau (ia'u, nolaila, e hoomanao oe e Kawelau, ua mainao loa na makua mai ka Papa Kula mai, oole lakou i hui pu e hoopau ia J. Nakookoo. A ina he kanalua, e hele aku no e ninau i na makua, i maopopo ia oe, inai hoopiha waie i ka nupepa i kou mau manao kuhihewa. Aole au i hoopuka i ka olelo, "i mea wale aku no eu ;" ku ia hana a Kawelou i ka hoopunipuni a me ka wahahee, maka'u ole i ko piha hewa ka |>epo — (( Mauna ke aloha i ka u-a." E J. Kawelau e ; piha hewa ka nupepa i k'a nui ō kou wnhahee, hoike i.na manao ino hapaia wnle?ia hai, me kou manno, o kou hoopunipuni, oia ko ka lehulehu niēa e pomaikoi ai, a e ike ia ai oe, he kanaka ua hoonaauaoia ma ua haleao. Akamai ka imina oka hoopunipuni, noeau ka imina o ka wahahee. He pono ke ao oe in oe iho, mai wahahee! Ku no oe i ka naauoo a me ke akamai. Aole au i paa i ka Halepaahao o ke Aupuni, i lohe mai ko poo e ka mea hanohano maluna ae oka Ln, (J. Kawelau.) Aole au i pepehi i kuu wahine, i lohe mai ka puka nui o ko pepeiao, aka, hapaia wale mai oe, no ko eha i ka paluku ia e ka iwia o ka hoki, Re puni ka alala e «we wale ai. 0 ke knmailio ia no ka mea e pili ana no ke kula o Pulehu, no ka manao i mea e kauo pono ia ai na hana, i pomaikai na dala o ka apana, aole no ka manao e hoino, a |.makee aku, i kou pomaikai mai ka lani inai no ka mea, elua lima o ke kanaka ma ka honua nei.—A ina he manao ko J, Kawelau (Ua lua o na Papa Kula) a me ka Papa Kula e ike i ka manao o na inakua o Pulehu, alaila, e hele aku ilaila, e hoohui i na inakua, a e ninau i ko iakou manao, a e pau no ko kakoū kuhihewa, i na ua hoowaha» waha ole ia ua kumu la, alaila ua pono oe, aka hoi, ina ua hoowahawaha ia, alaila, ma ka aoao o na makua ka'u kamaiiio ana, no ka mea, ua lohe no au i ko lnkou mau nmnao.—A na lakou no ia hoopii ia Abra> hain Fornander, a hoopii ia, a ma ke kule. ana hea i hoonoho hou aku ai o J. Kaweiau ma? Icui ke aho i maopopo.—Aole anei ma o Hunona 'la, i olu ka noho ana o ka aina piiikia, ola i ke ahe a ka makani, aole wah» pono ai, ua wela o Kanepuniu i ka la, a ia Wailuku ka pono 1 kahipaikalo, ua loaa mai la kahi hapaha ia kapilimeaiki ma. A oia ka mea i noi mai ai i Palapala Kumu | 0 1. Nakookoo e hoihoi aku no Mr. Naukana, Kahaha ! £ hoololi ia ana ka paha ko Naukana inoa o I. Nakookoo ? Noeau no kela hana. Eia no hor kekahi, o oa e J. Kawelau, ka niea e ao ana i na keiki liilii Haleakala School, ua piilukuluku ino iho la oe i ke kei. j ki a Elia a 'mahuka aku la i ka po, alaila, piii ka la i Papaenaena, palolo ko waha i kahi e, ike ole i ka papa holu i ka puuwai. Ma ka hoawina o ka pepeiao, ua pepehi oe 1 ke keiki mahoe a K. Kauhi Kuelaka, a ua lawe mii kamakua i ke keiki #nai Haleakala School mai, no kou ao pololei ia oe iho, holo i ka lala a hoi ī ka muku, pololei no I kau ao ana la hai, a me kau ao ana ia oe iho. Ke kauoha nei au la oe, mai halihali hou mai i kou mau wahnhee.i ka nupepa he mea ino ia. Ua pau ka'u kamailio ana> no keia mea, na ka .pololei o na hana e hoike mai, me ke aioha a me ka mahaio. Nalimalawelawe. [Ke manao nei makou, he Upuwale wale no na oleio hoopaapaa a keia mau mea. i Aolehe mau olelo hoonaauao ka laua, ako, he ake waha kole. Noiaila, e pau olua ! maanei, ua ikeia ka na »oaa elua. L. H.