Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 35, 2 September 1871 — Page 3

Page PDF (1.63 MB)

This text was transcribed by:  Maile Santiago
This work is dedicated to:  Kamehameha Schools Maui High School

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

kekahi kaikamahine a haka pono ka meka malona o ka malihini mai ke poo a i ka wawae me he mea e mahalo ana ia ia. Nana pono ka maka o ka malihini i ua kaikama-hine nei me ka akaaka, ka holo puiwa no ia o ke kaikamahine mai ka malihini aku. Eia ka he kii pilali keia kaikamahine; ua hana ia kekahi mea e hooholo ai iaia io ianei. He kaikamahine hookamani ka, aole manao maloko ona. – Alaula.

 

Ua Lono lauahea mai makou, ua au aka Ababoi Euenelio o Hawaii Komohana ia Rev.G.W.Pilipo, aole e hookuu mai iaia e hoi e noho kahu no Kaumakapili.

 

PEHEA E HOOPAUIA’I KA HOLOHOLO OLELO I WAENA O KANAKA? --No keia wahi ninau e kao ae la maluna, ua kolia mai ko’u manao e ninau aku i ka lehulehu heluhelu nupepa, i ka laau lapaau e pau ai keia mai ino, e kawowo nei iloko o ka lahui Hawaii, oia hoi ka Holoholo Olelo . Eia ma Punaluu, i koolauloa nei, ke ulu nui nei keia anoano ino, o ka holoholo olelo ; mawaena o na wahine; hoolilo ia lakou iho i poe hui holoholo olelo; mamuli o ka hooponopono ana a ko lakou alakai nui, oia o Maria Kaimawaho’a me kana luna nui, oia o kahinu, a malalo o laua kekahi poe e ae eha ko lakou nui; hui lakou aono. He hiki no i ua poe nei ke hakku i ko lakou mau manao oialo ole, a like me he manao oiaio la, a hele aku la e hoino i ka noho maikai ana o kekahi poe, e hoinoino wale ana ma ke akea, iwaena o ka lehulehu, i mea e manaoioia’i; aka, i ka huli ana'ku i ka oiaio o ka olelo, aole nae e loaa. Nolaila, ua pololei ka olelo a Solomona, “Hoo-kaawale ka holoholo olelo ina hoa aloha, No ka loaa ole ia’u o ka popo laau e pau ai keia mai kakio, a o laha aku paha i ka hanauna hau.” Nolaila, e hoike mai ka poe i ike i ka mea e pau ai keia mea ino iwaena o ka lahui.                      J.W. Kaukeano.

Punaluu, Koolauloa, Augate 21, 1871.

Hawaii.

Ua pekele o Kona a me Kau i ka makani huhu iho nei i pa ai ma ka la 9 o Augate. Pomaikai lakou.

            Maka la 14 o Augate, ua make ka hope makai o Hilio paliku, i ke kanaha ku-mamaha o kona mau makahiki ma keia ola ana

            Pono ole ka wati i ka Ilihune.- Oia ke poo kukulu manao o J.D.B. Kuakahela o Honomalino, Kona Hema. Pehea la ka ma-nao o ka lehulehu no ia kukulu manao?

Pomaikai Laua.-Maka la 15 o Augate, ma Waiohinu, Kau, ua hoopomaikaiia mai la o Henene S. Martin a me kana wahine opio Maraea, ma ka hoohanauia ana mai he kaikamahine

 

O ka wahine i hanau ai ma Waipio, i oleloia mai ai, ua hanau eha keiki aole he pololei ka eha, aka, he ekolu keiki ka pono. He elua keiki i make, a he hookahi keiki e ola nei.

 

Ma ka la 18 Augate, ua laweia aku ke ola o kekahi kaikamahine makamae loa a na makua, ma Kawaihae. O Hana Kimo kona inoa. He haumana oia no ke kula o Mika Okana wahine Mililani a me Kauma-kapili. Ua mare oia i ke kane, a no kona noho pono maka berita mare, aole e hiki ia makou ke hoike.

 

KA WAHINE O KA LUA.- Ma ka hora 12 o ka po Poakolu iho nei, oia ka la 9 o Augate nei., na iike au i kea hi pele e lapalapa ana me ka malamalama nui ma ka aoao hikina iho o ka piko o ke Kuahiwi o Maunaloa, ia wa, hoala aku la au I ka’u alii wahine; e nana maua i keia nu hou. Aia ae la a holo akula i waho e nana ai, a ua maopopo loa, o ka “Wahine no o ka lua.” A ke mau nei no kona noho ana malaila i keia mau la, ua like me he moa ulahiwa ‘ia i ka piko o na mauna.

 

ENAENA KE AHI O MOKUAWEOWEO.- I ka po o ka la 9 o Augate, 1871, ua wehe akea ae ke kamaeu, ka wahine kiai mauna. O Mokuaweoweo i kona malamalama a ahu-wale ka maha laau o ohia lele. A me na pale kahakai o Kona Hema nei. A i ka noonoo kanaka wale iho o ko’u wahi naau, Pihoihoi e holo ana paha ko loko ahi ma-luna, o ka ili honua. O kaawaloa a me Kealaakekua. Nani ke ku pololei i uka olaila. A he mea hou no ia i keia mau po e noke nei. E hana an paha auanei e like me ka loko ahi ma ka Huku, ke hi-olo mau nei ka pali i Kaawaloa, ame Kealakekua. Nolaila, aole i ikea, ka pono o Hawaii o Keawe, ke hele nei ke olai hele ke ahi.                       J.D.B. Kuakahele.

Honomalino, Kona H., H., Aug 10, 1871.

 

HAINA O KA NINAU BAIBALA.- Ua ike i aka ninau a ke Kula Sabati o Kalauaaha ma ke nupepa alaula buke 5, helu 11, o ka ma-lama o Februari, A.D., 1871. Ua ulu mai nae no loko o ka ui kamalii, aoao 42. A pehea la kekahi manao paa e pono ai kakou? Eia iho, e kinai i ka maka mua o na hewa. A eia ka ninau a na Kula Sabati o Kalua-aha. Heaha na maka mua o ka hewa? Eia iho ka lo@@ (haina) a kakahi hoa o ke Kula Sabati o Kauahaao. 1. O ke kue i ke ka-nawai o ka pono io maoli. Ena Komite nana keia ninau, aole anei keia o ka haina o ka ninau a oukou! O waa no me ke aloha.          

W. Kaulia.

Waiohinu, Kau, H., Augate 14, 1871.

He manao pale ae ia Hawaii.

IA OE E KE KUOKOA:

Ua ikeia ae kou Manao Pepa, ma ka He-lu 25, a ma ka Aoao 2, malalo hoi o ke poo, “He hana hilahila ole a Hawaii.” A no ka hookauhihi pu o kekahi o ia mau olelo ia Hawaii holookoa a me kana mau pulapula, olaila, aole au e apono wale aku ia oe a me kou lima kakau.

            O ka hana ia ana o na Manihiki i hoihoi-ia aku nei e ka moku Lunalilo, aole i pili na inea a pau a me na poino e loaa ana ia lakou no Hawaii, no ka mea, he okoa lo aka poe nana i hana lokoino ia lakou, oia na lima lawelawe o ke aupuni, i kohoia e ka mea hookahi; a o na ino a me na poino a pau e pili ana i ka hana a ua poe la, ua kupono ia ke hooiliia ae maluna o ka mea nana lakou i koho aku; a o ka hoopili wale mai ia Ha-waii, aohe ia he ku i ka pololei.

            O ke kukala wale mai, “He hana hilahila luaole keia a Hawaii nei,” he pono o eke hoihoi hou aku ia oe-hemau tausani o Ha-waii ponoi I hanina ole mai i keia, a kau wahi manao ole mai hoi i ua poe Kuhina nei, e hana aku i na hana lokoino e like me ia i hanaia aku ai i ua poe mea uhane la, alaila, o ka lakou mau hana anei i hana ai ma o lakou iho, oia kau e hoohui pu aku ai i ka lehulehu.

            Ua ao mai ka Buke Nui, “E make kela mea keia mea no kona hewa iho.” Ua po-no ia, a o Hawaii anei kekahi e hoino pu ia a e hoahewaia no ka hana a keia poe Kuhi-na-hehana kohu ole ia.

            Ma kou manao e hoopili paa aku ana i na kuhina keia mau ano hana, ua hui pu aku au ia’u iho me oe, a hiki i ka hopena.       KALAWAHINE.

            Honolulu.       

Makaikai ia Kauai.

E KA NUPEPA KUOKOA E; Aloha oe : -

E oluolu ana paha oe e hookaawale iho i wahi kolamu a mau kolamu paha o kou kino holookoa, no ka lawe ana aku hoi e hoikeike imua o ko kakou poe heluhelu, i kekahi o ka’u mau mea i ike ai ma Kauai o Manokalanipo, a he mea hou no ia e ike iho ai ka poe i ike ole ia Kauai, a he mea no hoi ia e hooiaio iho ai, a hole paha o ka poe i ike mua. A ma keia palapala no hoi a’u e hoo-ili nei ia oe, he mea hou no ia i ka nana ana mai a kekahi poe mua i ike i ka kaua kamailio ana mamua iloko o na makahiki ekolu paha i hala ae nei, akahi no a launa wahi kamailio hou i keia wa, oia hoi keia a’u e palapala nei ia oe.

KA HOLO ANA I KAUAI.

 Iulai la 18, hora 6 ahiahi, haalele ia Honolulu, no Koloa; he moku kialua kuna, i ka-paia o Kini, he haole ke Kapena, (ua poina au i ka ninau ana i kona inoa). Ua holo ka moku i ke Komohana Hema, (S.W.) a ku-pono paha iwaho aae o Puuloa, ua holo pono ka ihu o ka moku i ke Komohana. Pauhia iho la makou i ka hiamoe, a i kea la ana ae i ke kakahiaka nui peleele, ua kupono ma-kou malalo o Waianae, a e kia pono ia an aka ihu i ke Komohana Akau (N.W.).           

Iulai la 19, i ka hora 6 kakahiaka paha a oi ae, ua hala hope ia makou ka Lae o Ka-eua, ma Waianae. O keia hele ana, he ma-lie makani maikai, nolaila, ua lohi ka holo ana. I kea no powehiwehi ana o ka ike ia o Oahu neim ua ike powehiwehi makou ia Kauai, no kea no paapu ai no hoi kekahi o Kauai i ke kepia haeleele. Mawaena o ka hora 9 a me ka 10 o ke kakahiaka keia ike ana, a he mea hoopuiwa no hoi keia no ka ike mua ana o ka malihini ia Kauai o Ma-no, iloko o na makahiki he 40 a oi ne o keia ola kino ana. O ka poe ohua kamaaina o Kauai, ke kuhikuhi wale la lakou. “O Ka-lalea kela puu e oni ae la i ke kai, aia ma Anahola, a o ka laula ae keia o Kapaa e wa-iho mai nei, a ke hamania pono mai nei hoi o Wailua; o ka puu kela o Nounou, o ke kula ae keia o Hanamaulu, o ka palahalaha kela o Lihua, o Nawiliwili ae keia mamua o kakou, o Kalanipuu keia e au mai nei i ke kai, ma ka huli Akau o Kukuipoahaaha o Hulaia; o Haupu kela puu kiekie e waha mai la maluna mai o Kalanipuu, a he ka-waha mawaene, e pii mai ai ma o o Lihue a hiki i Kipu, aia malaila ka wai kaulana o Kemamo, a o Mahaulepu ae ma ka aoao ko-mohana hema o Haupu, a malalo ne hoi o Koloa.” O keia mau olelo ae la maluna, o na kuhikuhi ana no ia a na kamaaina o Kauai, a he hoolohe wale aku no ka makou. Mai ko makou haalele hope ana i aka lae o Kaena, Ua holo hoohualala ka ihu o ko makou moku, mai ke N.W. a i ka N.W.B.W., a i ka W.N.W., a i ka W.B.N. A ike kiekie loa ana ae o Kalalea ma ka aoao o makou, ua hooiho pono i a ka ihu o ka moku i ke komohana, (West) me ka pa-nee iki ae no nae ma na ihu liilii, i kahaia e na luna moku, “na ihu paina.” O ka ihu hope loa, oia no ka ihu a hiki i Koloa, o ka hora 3 ½ o ke ahiahi.

            Eia ka mea kupanaha i ko oukou hoa ma-kaikai ia Kauai, ua ninau mai kekahi poe hoalauna ma Honolulu, i kou’u wahi e hiki mua ai ia Kauai a me ko’u mau makamaka malaila. Ua olelo au ia lakou, aia ho’i ka-hi a ka moku e ku aku ai, aole no hoi i ma-opopo ko’u makamaka maoli, aka hoi, o na makamaka me o ka Uhane Hemolele la ilo-ko o Iesu Kristo a me na makamaka ma ka oihana hookahi (Kumuao-kula) a me na hoa e ae o ka oihana naauao, o ko’u makamaka ia e kipa aku ai, a mahope paha e halawai me na makamaka pili kino, a hoalauna mua e ae. A ina no hoi i hoohalawai mai ke Akua i kekahi kanaka ku i ka wa e ae, o ka makamaka iho la no ia; oia ka’u olelo ma ka uapo i Honolulu. Ua apo koke mai ke-kahi ohua o Kauai, e hoi ana no Pokii keka-ha o Kauai, malalo aku o Waimea, oia ko’u makamaka nana e alakai ma kahi a’u e hele ai ia Kauai a puni, a puni ole paha, a e hoi au ia o Oahu nei, oia hoi o Mr. Pueo.       

Ua ku ko makou moku ma Koloa, o ka lae o Makaahuena ma ka hikina, he maikai ka lele ana ‘ku o uka, he wahi uapo e lele aku ai ma kapa, he wahi awawa, he lae a-a, e kai a muu mai ana na kanaka ma uka I kiekiena me na lio no na makamaka, a he mau lio hoolimalima kekahi. I ka ninau ana aku a kekahi hoa ohua o makou i ka uku o ka lio, kipehiia mai ana, i $4 hiki ke holo i waimea, o na dala hoi $2.00 o ka moku no ka uku i ka holo ana aku a ku i Kauai, eloelo maoli. E! e na hoa ohua ho-lo Kauai ma keia hope aku i emi kahi kakai malalo iho o ka $2.00, a mai manao nui ma ka aoao haole, he kuai ka kela mea, a me keia mea, e aho no ke hoohaahaa ma-lalo iho o ka loko maikai o na kamaaina, alaila e loaa mai no auanei ka lio e hele makaikai ai ia Kauai, ina e hele malalo, e loaa ana keia lalani mele. “O pa na kuku o Waimea.”       

            Ma keia keehi mua ana i ka lepo o Kauai, he mea hiki no i ka poe hou, akahi-akahi a hiki ma Kauai ke leha ae a nana i ka pale lani maluna, a hoomanao i ka mea nana i hana naina a me na kai, a me na makani, a me ka malie, no kona malama pono ana i ka malhini makaikai, a pae lanakila ma Kauai. O na ohua paha o ko makou moku i halo aku ai, aneane 30 paha. O kela ka-maaina o Pokii, ua alakai pono ia’u a me ko’u kokoolua i hele pu i Kauai ma ka’u kauoha, ua alakai ia ma ua a hiki ma kahi o Mr. Nawaa he hahanau Katolika Roma e kupono ana makai o ka Halepula Katolika, a moa makou malaila.         

            Iulai la 26, 1871;-Ua ike ia keia aoao o Koloa hikina nei, he aina a-a, pohaku e likeme kalihi paha me kula o Kaiwiula, a me Kumoiliili ma uka ae a hiki i Puahio, o ka wai nae kahi oi aku o kela, ua kahe wale aku maloko o na a-a pohaku main a auwai mai, a ua hanaia no he mau kipoho a-papali. E hoolohe mau no oe i na kapuai lio e nakeke hele ae ana iluna o ke a-a ma uka a ma kai mai, oiai e holo ae ana, a he mea maa i ko laila mau lio ia aa pohaku. Ina e nana pono aku oe ma ka hikina aku a kukilakila mai ana me kona hanoha-no nani o Haupu a he mau, kualapa pali ma nae a hiki i Kalanipuu, a malalo nei hoi he kualapa pali e hiki ana i Koloa, he puu kiekie i kapaia o Kahili.            

            O ke awa o Koloa i olelo mua ia nenei, aia i kahakai, o kahi makai o Koloa a ia ma uka aku, aia malaila kahi nui o na hale, na hale wili ko, a me ka halepule maikai o Koloa, a me kahi maauaua i kela a me keia Poaono. I ka nana ana nae he maikai no, a he inoino no hoi a hoihoi ole ai no ka wa malihini, a kamaaina paha e hoihoi ai.

            I ka hora 10½ am – Ua haalele makou ia Koloa, mahope iho o ka loaa ana o na lio no makou ekolu, e hele ana no Pokii. Ua hala i hope ia makou o Koloa, e hele ana ma kahi kokoke i na pali kahakai, a hala i hope o Lawai, he aina no J.Y. Kanehoe Esq., a eia no i kana wahine, a malaila kahi i noho mai nei o ko kakou Moi Wahine Emma Kaleleonalani, a he auwai mai uka mai he wahi loihi a hiki ma ke kulanahale o ua Moi Wahine la i noho mai nei, na ua Moi Wahine la no ka hoolimalima mai nei ua auwai la,i kona wa i noho mai nei ma Kauai, pela mai ka olelo a ko ma ua alakai. He wahi awaawa.   

            O keia loko Nomilu, he loko ia nunui, elua a hiki aku paha i ka eono kapuai o ke awa, anae, a me kekahi mau ia e ae. Mamua iho o ko, makou hiki ana i laila; ua liu iho ke kai o ua loko la, ua pau i ka make ka i a o ua loko la, ua laweia ma Oahu nei, a ma kua o Kaui, a e ai ia’na no hoi e na kamaaina. Ua pii pololei ae ma ia ahua e hele ana i ka akau, a ma ia ahua e nana pono ana i ka palahalaha o Koloa ma ka hikina, a ma ia wahi oe e nana ai i ke komohana, a ike aku oe ia Niihau o ka ha-ole, a me ka mokupuni o Lehua, a e ike pu-aiki aku no oe i ka moku o Kuhaimoana, oia o Kaula, e waha mai ana mawaena o Niihau.

            I ko’u nana ana’ku ia Niihau, he palaha-laha o waena, he pali ma ke komohana he-ma o ka lae o Kawaihoa, a he ahua pali ma ka aoao hihkina aku; a e nana pono aku ma ka aoao akau, e ku mai ana na hale nani o Kakina, ka Lunakanawai kaapuni mua, iho nei o Kauai, i holo pu aku nei i Amerika me H.M.Wini ma. He nani maoli ka noho’na mai iloko o ka ululaau i ko makou noho ha @ na a hiki i ke alanui aupuni, hele i ke komohana a loaa aku o Wahiawa; a he puu kaua mauka, kahi i kaua ai me Humehume ma. Kewahi owawa maikai no o Wahiawa, he kaupapa loi, he muliwai e ka-hea ana; aia ma ka aoao ma nae a malalo o ke awawa o Wahiawa, he nui loa le a-a. Ua oleloa ia, malaila kahi o Kawelo i make ai i ke kaua i Keahuku, oia ke kaua pohaku, no ka nui io no o ke a-a (pohaku). A he wahi kula aku e hele ai a hiki aku i Hanapepe. He aina makai o Hanapepe, he maikai maoli ka waiho ana ae o ke awawa, me ka muliwai maikai e moe ololi ae ana, me he puhi olali la o ka hema; o na kaupapa loi kalo, a mahini laiki hoi, he nani no ke nana'ku, a kohu hoohihi ka manao o kamahele. A ke nana'ku oe mauka, e waiho la-halaha mai ana o Mamahi, a me ke awawa o kaula, aia mauka o Hanapepe, ua oleloia, aia malaila kahi nui o ka oopu, a me ka opae, a me ka hihiwai (he wi paha malaila); o ka aw aka waiwai nui ma ia mau awawa kuahiwi. O ka muliwai o Hanapepe nei, he muliwai hohonu, a he loihi nohoi, o ka helu mua keia o ka’u muliwai nui o Kauai nei a’u i ike ai. A pau ka nana ana i ka nani o Hanapepe, e iho aku ilalo o ke kahawai, a e halawai mua ae me na halawai mua oe me na hale waiho laiki a ka pake; a ke nana'ku i na loi laiki, hewa i ka wai no hoi ua mea he poe mahiai nui wale a he pake, ma ka lakou oihana mahiai laiki. Aohe kao lawe ohua ma keia moliwa, he hiki no ke au aku ma kahi papau, a pae ma kela aoao o ka noho lio maikai nae a hiki ma Kauai, ua auau mau i ka wai. He halepule maikai ma kela anao mai o Hanapepe, (ao-ao komohana,) he kula loihi aku ia, he ahua kiekie e nana ana ia Hanapepe ma nae, a me Kekaha o Pookii ma, a me Waimea. (Aole i pau . )

Haina o na ninau opuu rose ano ole a na keiki kailaau o Molokai, i ka-pa i ko lana mau inoa, Kanoa, Haole.

E KA NUPEPA KUOKOA E; Aloha oe:-

O iu no ko’u hoa haihai olelo o nap o loloa o ka hooilo, hoa kuili o na la wela o ke kau; e ae mai ia’u e kamailio pu me laua la ue, oiai, ua loaa ke kumuhana, aia ma ke Au Okoa, Bike VI, Helu 17, o ka la 10 o Augate, ua ike ia e ka lehulehu na ninau ano ole, ku i ka hookiekie maluna o ka Mea nana laua i hana, a nolaila, he pono ia’u ke pane, a e ninau mua aku hoi ia olua. O ke-kahi anei keia o na Buke hoonaauao a ano pili hoi i ka Baibala, oia hoi “Opuurose?” A ina he buke io, aia i ka hale kuai buke hea? A heaha hoi ke kumukuai?      

            Eia keia; no kou ike, ua haawi no olua i ka ninau a oloa, i ka hoa paio o olua, ia U.W.K.Kuhikuhiokamauna, ke kaeaea o ka mokupuni ma ke komohana loa; aka, ke noi aku nei au ke keiki o ka malu a ka He-kuawa, na’u hai aku i ka haina o na ninau a olua, ke like ia me ko oloa manao, a he pono hoi; eia no ia malalo iho a me na bainapu:      

            Ninau 1. “Owai ke kanaka mamua aku o Adamu a me Eva?

Haina. Aohe inoa, aohe hoi ke kanaka mamua aku o Adamu a me eva.

            Ninau 2. “Owai la ka inoa o ke kanaka i aahu i ka ahuula i hanauia e ka Pahu?.

Haina. Aohe no he inoa a he kanaka i aahu i ka ahuula i hanauia e ka Puhu. Pela i ike ia ma ka Baibala.

            Ninau 3. Nohea mai ke kookoo o Mose? Haina. Mo ke Akua mai, a ma ka aina o Midiana kahi i haawiia ai ma ka lima o Mose.          

Ninau 4. “Owai ko ke Akua Kahuna Nui?    

Haina. O Iesu ko ke Akua Kahuna Nui. Oia iho ia no na haina o na ninau a na lala maloo o ke Kula Sabati o Kawela, i Molokai. Owau no me ke aloha.       S.P.K.

 

Nawaa-opio. Wailuku, Aug 16, 1871.

Na wai la i kukulu ka luakini o Iesu, i olelo ai, “Aole e kau kekahi pohaku maluna o kekahi!”

            I ka makaikai ana iloko o ke Kauoha Hou, ua nui na loakini i olelo ia, aka, he nui no ke kuhihewa o kekahi poe, a hoohuikau wale i na mea nana i kukulu na luakini. A ke manao kuhihewa nei no kekahi poe, o keia luakini a Iesu I olelo ai, oia ka luakini a Zelubabela i kukulu ai, mahope iho o na makahiki he 52 o ka hoohiolo ia ana o ka luakini a Solomona i hana. Nolaila, ke hai aku nei au o Herode ka nui ka mea na-na i kukulu i keia luakini. A i mea e ma-opopo loa ai keia Herode he pono no au ke wehewehe iki aku oiai he nui na Herode i olelo ia iloko o ka Baibala.           

O keia Herode oia no ia mea i oleloia ma mao 2;-Luka 1:5. A o keia Herode no hoi ka mea i pepehi i kana wahine ponoi (Mariamane) a me kona mau keiki elua o Aleasnder a me Aristobulus. A he nui e ae na mea a kona mau lima puni koko i hoopa aku ai iloko o ka hale paahao a ke aloha ole. A i ka 10 o kona mau makahiki i ka elua hoi o na makahiki o Iesu hooko ia mai la ka olelo a loha. A hala ka haina o kou mau la e hele aku no au i kea la hoi ole mai.” A haule aku la kona kino iloko o ka lima ahi o ka make, a waiho iho la i kea o nei i kana mau hana mainoino he nui, i uhiia e na waihooluu o ka mainoino he nui, i uhiia e na waihooluu o ka mainoino.  

            A hookahi paha mea i koe, ona wehewehe e maopopo ai na Herode i kukulu ia. “Ua hoohlolo e i aka luakini a Zelubabela i kukulu ai iloko o na makahiki he 17 mamua iho o Iesu, i ke 46 hoi o na makahiki mamua o ka ahaaina moliaala mua o Kristo. He niaio, na kukulia ka luakini a Leluba-bela ma a paa i ka la 3 o ka malama o Adara. Ezela 6:15, (oia hoi ka hapa hope o Feberuari, a me ka hapa mua o maraki.) He 21 na makahiki o ke kukulu ia ana, a i ka B.C. (mamua o Kristo) 575. Aka nae, ua hoohiolo e ia keia luakni mamua o ka hiki ana nai o ka Mesia ma ka honua nei. A aole no hoi keia ka luakini i oleloia ma Mareto 15:1-Luka 21:5-Mataio 24:1. Nolaila, o ka hoohiolo e ia ana o keia luakini elua iloko ona makahiki he 17 mamua o Kristo, he wehewehe maopopo loa ia e akaaka’i na Herode i kukulu i keia luakini i olelo ia ma ke poo o keia kalakalai ana.” Mahope iho o ke kaua e Akiauma (Actium) i hoomaka ai i ke kakulu ana o ka luakini o ka Haku.

 

Ua hana ia me na pohaku mabila nani a me na pohaku mumui i ike ole ia ma na ku-ahiwi, na kua lono ma na awaawa a me na kapakai o ke Aupuni Hawaii nei, no lakou hoi na loa i oi pakolu ae i ko kakou nei, ua like me 25 cubita ko loa, he 8 dubita ka laula, a he 12 kubuta ke kiekie. A ua like hoi me 2,400 cubita paa o ka pohaku hookahi. Ua oi ae no hoi koi a nei nui i ka ko na hale mua. He 100 cubita ka loa, he 70 cubita ka laula, a he 100 ke kiekie. O ka hale a Lelubabela i kukulu ai, ua like kona loa me ka laula o keia hale. A o ka Solomona hoi he hapalua ia o ka loa o ka luaki-ni alua. A i ka A.D, 70, hiki mai la o Lito me na koa o Roma a luku iho la ia Lerusalema, a hana ino iho la i ua luakini nei me ke olokaa ia o na pohaku, i kahawai. Nolaila ua koi o ka Iesu i olelo aku ai i kana mau haumana. “Aole e kau ana kahi pohaku maluna o kahi pohaku.” Aloha no.

 Lele.

Lahaina, Maui, Augate 18, 1871.

HONOLULU DISPENSARY.

LAAU LAPAAU HAAWI WALE, no na mai a pau o kela ano kela ano, ma ka Hale Kauka o G.P.JUDD.

Helu 31, Alanui Papu, Honolulu.

OLELO HOOLAHA.

E IKE auanei na kanaka a pau ke nana mai i keia ke papa ia aku nei na mea holoholona, Lio. Hipi. Hoki, Kekake, a pela aku, aole e hooluu aale a na nakil maluna o kuu aina hoolimalinia, e waiho ia ma Waikiki waena, i kapaia KAMOKU 2, KAPUNA a me kua aina kuni e pili ana me ko Kawal-uui. Aole hoi e lawaia ua kakne, wahine a kainalii ma na loi o ua mau aina la. O ka mea kue i keia mau olelo, e hopu no au a hoouku lala i Elima Dala, ($5.00).             HAE(Puke).

 Sepatemaba 1, 1871.

OLELO HOOLAHA.

UA NALOWALE HE KA HALE NUI. Ua manaoia ua haule mawaena o ke Alanui Papu a Beritania paha. I na ua loaa ae i kekahi poe a hoihoi mai i ka mea nona ka inoa malalo iho, e loaa no ka uka.

 W. HUMPHREYS.

Alanui Papu, Honolulu, Aug 23, 1871.

OLELO HOOLAHA.

KE hoolaha ia aku nei ma ke akea, o na Awa Pake i kanu ia e a’u ma ka aina hoolimalima o ALI MALALA ma Pauoa, ke papa ia aku nein a holoholona a me na kanaka, aole e komo malaila e hana ino ai. Ua haawiia ka mana ia Ali Malaia, e @ i na mea hoon@n@a hai mai ia’e lua e loaa na keakea i keia, e hoopilia ma ke Kanawai.

 Ahiona (Pake)

Honolulu, Aug 24. 2871.

OLELO HOOLAHA.

E IKE aunei na kanaka a pau, o kela kanaka o Kekumu ka inoa, he makuakane no MRS. KAHALEHILI, ka’u wahine mare, ua kii pinepine mai e hoowalewale i ka’u wahine, e hoi ma ka hale o ka makua ma Pauoa e imi waiwai ai. Ua haalele mai i ko maua wahi moe, nolaila ke papala aku nein a haole, pake, pukiki, kanaka, laka, aole loa e hoaie iaia, mamuli poho oukou, no ka mea, aole au e hookaa i kona mau aie.         AHIONA (Pake)

Honolulu, Aug 24, 1871.

HE HOOLAA HOU!

E WEHEIA ANA KA HOOPAHEEHEE HUILA O HONOLULU, NO KA LEHULEHU, I NA PO A PAU, koe nap o Sabali a me ka Poalua, e hoo-maka ana  mai mai ka hola 7 a hiki i ka hora 10 P.M..

Palapala Komo . . . 25 k@

Palapala hoopahee . . 25 “ @

21 Palapala Hoopaheehee . . $4.50

12 Palapala Hoopaheehee . . 2.50

NO KA POE HUI.

He uku haahaa ke kau la maluna o ka poe Hai o na @e@a a me na Keonimana, ma ka la, ke hehedoma a me ka malaina, me ka haawi pu ia aku ia lakou o na pono o ka Hale, kaikui a me ka hoopaheelu e nua a me ke kono ana aku i ko lakou auu hoaloha.

NA MANAWA HOOPAHEEHEE.

            No na Lede a me na kaikamahina, i na la a pau, mai ka Ao-ra 4 a hiki i ka hora 6 a ke ahiahi. Aohe makaikai e ae ia e komo. O ke komo ana, aohe uku, a o ka hoopaheehee ana, he 25 keneta.

E malama pono loa ia ka maluhia, aole hoi he mea e hopoho-po ai ko makou poe hoopaheehee.  WILLIAMS & WALLACE. Aug 19, 1871.

JUDD A ME LAYTON.

[ALANI KAUKA A ME LEITONA.]

NA MEA KUAI MEA AI O NA LAKO AI A a pu, na mea ulu a me na mea hoomomona lio. Halekuai malalo o ka Hale Mu, Alanui Papu, Honolulu.

E.O. HALL & SON. 

[E.O. HALL A ME KE KEIKI.]

NA MEA KUAI LAKO HAO, LOLE, NA PENA, AILA & NA LAKO KALEPA. Halekuai mu na huina o Alanui Moi a me Papu.

 

Mau Aina Hoolimalima!

Ua mekamekaia na Apana Aina 1 a me 2 e wa ho la ma Ka-paakea, Waikiki-waena, Kona, Oahu, e hoolimalima aku i ka poe e makemake ana. O ua mau apana aina la, no C. Kapaakea mamua. No na mea i koe, e ninau la AKE (A.S.C. CLEGHORN.) Honolulu, Aug. 12, 1871

OLELO HOOLAHA.

E ike auanei a kanaka a pau ke nana mai i keia. O ka Hui Wili Raiki o Aki (pake.) a me Aiona (pake) ma ke Alanui Hokele ma Honolulu nei, ua weheia ka inoa o Aki, a ma ka inoa wale no o Aiona I keia Manawa. Nolaila, ina o ka poe i aie mai ia Aki, aole no e pili ia Aiona. AIONA (PAKE.) Honolulu, Aug 11, 1871.

 

HALE KUAI NU HOU!

HALU KUAI O UILAMA MAUKA O MAEMAE, Malaila na mea a pau e kauiia’i.

OLELO HOOLAHA.

KE kahea aku nei au ia oukou, e hele mai ma ko’u hale hana Kula Pepeiao, Komo Limu, Pine, Komo Lima Gula, Komo Dala o na ano a pau-Kia hoi, ina paha he mau dala keokeo a ulaula ka kekahi, e makemake aoa e hana i komo, e lawe mai a naa e hana aku, me ka noho pu mai no hoi o ka mea nona ia hono, e nana i ka’u hana, aia a pau ka’u hana ana, alaila, hoi ka mea komo. Ina he mau komo kahiko ko oukou, e lawe mai no, a na’u e hana aku. Ina e apiki ka mea komo ma ka lawe ana aku i kekahi mea ike, e hoihoi mai i ke komo no’u, a e lawe aku i ka’u dala ulaula a keokeo paha. Ina hoi he mau komo dala ko oukou, e makemake ana nae e hana i ka wai gula, e lawe mai na’u e hana, a ina e hem aka wai gula a’u i hana ai iloko o na mahina he 11, e lawe mai no a na’u e hana hou aku me ka uka ole, a ina e pau na mahina he 12, nole au e hana ia komo. Aia ko’u hale hana ma Alanui Nuuanu. Honolulu, Mei 12, 1871. AKI(Pale)

OLELO HOOLAHA

KE papa aku nei au i na mema ulu maluna o na apana aina o Maalani ma, i haawiia mai ai ia’u ka malama, e waiho la ma ka Apana o Hamakua, mokupuni o Hawaii, no lakou na inoa, KUILEI, na A;U elua, na PAPAKE elua. O keia mau aina elima, ke waiho aku nei au ia mau aina ia KALILI ko’u Hope, a’u i hookohu ai i ka 1870, iaia ka malama a me ke kini no na mea komohewa a pau, a ola hoi ko’u Hope ma ke Kanawai. He mana kona e hopu aku i na komohewa a pau ma-luna o na mau aina la, a e koi aku i ka uku no ke poo hookah i o na holoholona i haila malua, Pakahi Hapalua ke uku koke mai ka mea holoholona, a i ole e uku mai, e lawe koke ia i ka Pa Aupuni, i hookah Dala no ke poo hookah. Ola ka uku no ke poho o ka aina, a o na holoholona e ae, he hapawaiu no ke poo hookahi. Elilo keia i Kanawai, mai kona la e puka ai ma ke KUOKOA. E.P KAMAIPELEKANE. Honolulu, Iulai 22, 1871, 1871.

 

E NA KANAKA A PAU

E maliu mai, ke poloai aku nei au ia oukou a pau e ne ka-naka e lawe mai i ko oukou mau kamaa bati o’au e hana hou a aulii a oki paha i na he loihi, no ka hana hou ana i n aka-maa i ano kahiko e hana no way me na ili pipi Palani paa maikai, eia kekahi aole i maopoopo ia’u ka Manawa e hemo hou ia mai aole wau e hana ana ia kamaa. Eia kekahi na’u e hana i puu aulii maikai i 75ct ka uku ina hala na malama elua a ekolu paha a ano kahuli iki e hoihoi hou aku i ka 75ct oia a me a’u heie pu maua ma ka hale botele aina na’a e uku 60ct. Eia kekahi e malama oukou ina pepa e haawiia aku ana ia oukou. @a kekahi loa he mau noho paniolo kahiko ko oukou e lawe mai na’u e hana me ka uku oluolu. Eia kekahi he nui na iaia noho lio maanei mau kaula keehi-a pela aku. Eia kekahi ina waa e kali a hala na malama ekolu, alaila e lawa no wau i ke kamaa, o oukou i ka hale kulala no ka mea he haiki ho’u hale kumu kamae. O wau no me ke aloha.

AOIU (Pake).

July 1 st A.D. 1871

PAPA KUHIKUHI MAWA HOLO

O KA

MOKUAHI HAWAII

“KILAUEA.”

 

HAALELE ia Honoialu i na Poakahi a pau-Hora 6 P.M.

 “         Lahaina I na poalua a pau-hora 7 kakahiaka

“          Maalaea “ “ M “

“          Makeka “ “ Wawakea.

KA HUAKAI HOLO I HILO.

HAALELE ia Honolulu i na Poakahi aha o ka malama. “ ia Kawaihai i ka Poalua ae hora 9 P.M., a me Ma-hukona i ka hora 11 o ia pu.

HUL HOI ANA MAI HILO MAI.

HAALELE ia Hilo, Hoakoai – hora 5 P.M. “ Maliukona, Poaha.. “ 4 A.M.

KA HUAKAI HOLO I KONA.

HAALELE ia Kawaihae na Poalua Hora 9 P.M.

HULI HOI MAI KONA MAC.. HAALELE ia kealaiaukua i na poakolu. Hora 12 awakea “Kailua na Poakolu. “6 P.M.

HULI MOI LOA ANA I HONOLULU.

“          Kawaihae i na Poaha a pau “ 12 awakea

“ Makena i na Poalima a pau Hora 6 A.M.

“ Maalaea “  “ 9 “

“ Lahaina i na Poalima a pau “ “ 6 P.M.

SAMUEL G. WILDER (WAILA)

HALE KUAI WAIPUOLO!

NA MAKANA O WAIALUA a me KOOlauloa, Aloha oukou – Ua ku hou mai ka hale kuai e loko ai oukou i na.

MEA HAO,

Na Laka Puka, Ami Puka o kela ano keia ano, Kai-wai Melu 3,4,5,6,8,10,12,20 Kai I kuiia, Helu 4,6,8, Kui-nao mai ka liilii a ke nui, Koi-lipi, Koi liilii, Kui kakia alio, Hamare maikai, Paniolo, Makau lawaiia

MA LOLE,

Ahina-nao, e kula Anoa, Eeponalu o kela ano keia ano, Keokeo eha ano, Lole Uwewahiae, Lule Kaleka

NA MEA AI,

Palena paa, Mea Ono, Ko Helu 1&2, Ko keukeo, Kale no Kona. Ti-lau, Paakai Hoohu Palaoa.

NA LAAU O KAUKA JAYNES.

Huale, Laau kana, Laau hoomaemae koko, Laauhamo, Carminative Balaam(Laau hooap@hi) a me kekahi mau laau e ne he nui wale.. E hooikaika an aka oukou makamaka, e lako kakou i na MEA HANA MAIKAI, ma ke kumukuai emi! S. N. Emerson Wailua, Iune 27, 1871

HALE KUAI BUKE HOU! MA KA HALE LETA MUA, A MA HONOLULU HALE, MEA HOU A HALE KUAI MANUAHI.

 Ua lawe ae nei o H.M. Wini i ke Keena Nuiu i haaleleia iho nei e ka Oihana Laeta, a ua hanaia iho nei a paa i

HALE KUAI BUKE,

e like me ka hana ana ma na aina e, kahi e loaa ai i ke kuai, na BUKE HAWAII ME KA NA HAOLE. NA BUKE KULA HAWAII A HAOLE, NA PAPAPOHAKU me na BUKE kakau, Na NII NUI a liilii, Na ano PEPA kakau a pau, Na PENI me na INIKA, Na POO LETA a me na mea heluhelu a kakau maikai. NO IA MEA, E HELE MAI A IKEMAKA i kuu Hale Kuai Buke Hou, a kuai iho i na Puke maloko olaila. E LOAA NO NA POO LETA HAWAII MA-loko o keia Hale Kuai. Me ke aloha.

HENERE M. WINI.