Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 21, 27 May 1871 — Ka Oihana Kahunapule a Kahu EKALESIA. [ARTICLE]

Ka Oihan Kahunapule a Kahu EKALESIA.

ILKLI' -J. Ua nanain ke leino kupono i ke kn!iunft, a kahu paha, tn;»i ke poo a i kn wawae. Pono ke mnikai ke kiuo, kiekie, puipui kupono, hanoh.ino, ikaika, nawuliwnii ole, kina oie, i mnhaloia, dtola hooheneheneia. He hana maikai a kaumaha a koikoi e kau ana malu na iho oaa. He kino ikaika, ki i hiki ke halihali i U4 kaumaha nei t me ka hookulou. lou n'e ia, o hina ole, a hoopepe ole ia. .1 na he l»au kino wiwi palupnlu me he ohe la; « pa nia» kn maknni ik-nika, u kau n« huhui hua kauuMhn, pehea ua Jaau nei ? hoi ! paha. hina paha, a haihai liiliiia mai ke ko- ; ki a ka mole, i?. Ka i fīAMi. Heaha ka uliane kuponoi i ka oihani kahuna a l<ahu ckalesia ? He' mea nui a hohonu keia. E »ho ke hemahema ke feino, a kim paha—hiki ke kalaia ; »k». ina hemahema, 11 kina ka uhane, nawni e ae e kahiia'i? .Nui na mea e pili ana I i ka uJ\«oe. (I). Ka xam\ kahi noho o ua manao, na | iini, na noonoo. i nmuaha ka pono ? I naau maemae paha. He punanai ka n»au, nolaila i kahe mai ai, a knhe <tku ai na wai. Ina ua miemae ka punawai, inaemae na wai e kahe ana mailuiU mai. /na he ino, he lepo, he nianamlo, he nwaawa ka punawai, peia no o>i wai mailaila mai. E maemae ka i mau o na kahun» a kst|u, i kahe mai na trai maemae. Eia hoi ua uiau wai nei, Galati& j : 22, 23, ko aloha, ka olioli, ke ahonui, ka lokomaikai, ka maikai, ke akahai, a pela aku. E p»ha niau ka naau i ka wai maemae, i kahe inau ka wai inaemae. E maUma i ole e maleo ka punawai, a ino, a lepo, a pilau, a ino na w;u kahe. K pule mau i ka Uhane Hemolele e noho uiou inaloleo, e hoopiha mau, « hoomaemae mau. E kiai mau o hele m»i ka enemi a ho3 i kona wawae lepo, • hoolepo i ka «ran $}. Kr akanai kekahi mea e pili ana i ka uhane. Pono ke akamai, ike, noauao, makaukau ke kahanapule, a Uhu ek«Wsia. He oihana nui a oi keia. Pehea Ia e hikī ni ke malama pono i keia oihana, ke hawawe, a naoapo, a akamai okl Hok» aoei ,a j Unaktia ki oiham kiuka, loio, iunakaoawai, &c., ke hemahema, ike ole, naaupo nvl£to* : ka, na ioie, &:c ? Aloha ino na kanika mai, a pilikia i ke kanawai, ke kii aku i ua kauk* ike oie, i na loio naaup*; poino auanei U< kou. He poino kmo hie ia. He poinouha-«9-lso na kanaka peulele ma na kahunapule hawawa, aUamai ote. E imi oa k«hunapuit, na kahu eVatesm i ke akamai, i ka o«aujo, i ka makaukau. Heaha ke akamai ? (1).. Ke akamai, ka naauao, i loaa ma na kula nui; e akamai ma ka heluhelu, ma ke • - — ■■

k%k»u iinia. ma oa «ei ka Faiaps!t a> na ke An* Honua. ma ke Ao Hoku. ma na eielo e ke btkt, .No ka nie* f he po« alakai bkoa. he poe wehewehe i na inea |iohīhibi e pui ao& ī ka naauao eiaoii. He poe oana a hotke pvh» i na koU. A hiwawa Ukoa, pakele anei i ka nukuia, heoeheoe ia ? He naaupo ka, ko kakou kahun* ! loia ote, bemo o!e kthi paoku i pia ai na haamana ! He mea paiena «ie ke akamai. Mai kohihewa. ua psu ka n»auao i ka !a?a. i ka heeno ana raai. maiioko m*i o na kula nui, a waiho wale i na boke hoonaauao, aole nana hou, aole imi hou i ka naauao. Ao!e pau i ka loaa, aoie lana iki mai, kiekie, ]ipc}ipo r ; kahi i koe. Aole piu ka imi ana i kn naau- : ao. * inake. A make. aole piu —e mauaoa ; oo ka imi, ka hoii a«a, ( E hoolakoia'i na buke hoooa&uao a pau i Ipaiia ma ka oieio Hawaii, a e hulihuii mau j w>. A e ao a ike i lct olelo Bcntaaia, a e j hooiakoia i na buke hoonaauao haole, me ka ; v heluhelu mau no hoi. Miom, a oolea ke { kmo ma ka ai msu ana i ka ai. Maona a ; ikaika ka übnne, oia ka huii a hoo mau aoa , | i ka naauao. j Wiwī, | palopalu, a make ke kino ke ai i oie ,* wiwi, a nawaliwaii, a poino ka uhane, ke waiho i ka imi ana i ka ike. (2). Ke akamai i |oan ma na kula kahuna- > puie, ma ka heiuheiu ana t i.a Haihaia, a me na huke e pUi ana i ka Baibn!a. i ktv ekaie-| sia f i ka oihana kahuna a k<thu ekaiesia. t Ka Baibala ke kumu nui, ka w.nhona da- ' (a nui, ka 6aoeko nui. A mau no kona pi*; ; hn. Aoie pau ka wniwai, ke kii a iawe, a { pa tausani, pa miliona ke kii a Uwe ana. I E mnkauknu ioa na knhuna ina na mea a ! pau e'pili ōiia i ka Batbv\ia. Ehia mahele j nui ? ef>ia maheie iiiiii ? owai na inoa o na i ! maheie ? owai na inoa o nn buke ? a nnwai I haf i.kakau i kela, i keia ? Pehea ka odo o ke kakau ana ? owai ka mua ? owai ka iua? : ke koiu ? kn ha ? a peia aku a hiki i ka h«- ' pena. Owai ka Penetekuka ? owainahuke kanaw;vi'i na huke Moolelo? na b\)ke Hntelu ? nahukekauia? na buke euanelio? na i buke episetoie ? na buke Apōcrypha ? ma- | hea ia mau buke ? | E makaukau ma keia mau mea a piu. E paanaau. E mak.vukau mu ka buke hoike manawa. Ehia wa mai ia Adamu a iesu ? Ehia makahiki ma keia n ma keia wa ? E makaukau ma ka buke Hoike Honua, no ka Palapala Hemoiele. Nui wale na |ainn, na kulanakauhaie, na mauna, na' | muliwai, na kai, na loko, ina ka Biibila. I Aia mahea kela me keia ? He pakaui, he ! puukaua, he pnpu, he ka Bub.»la. ; llaiia e ahu nei na mea kaua he nui wale. ; i He nui hoi na kaua ; he kana i ka dinbolo, i I ka hewa, i ka naaupo, i ka hoomanakii, hoo- | mana Pope, hoomnna Moremona, he kaua i I ka hoomaloka, Scc. Mailoko mni o ka B u;b»la e hwe ai i na mea knua, n hoauheenku : : i keia mau enemi. Mailaila hni na men e hooluoloia'i, » e hookupaaia'i ka pne pono. ' ; Noiailn, e akamai, e maknukau na kahunn ; a kahu, ma ka Buibain, ma ka wohewehe, ma ke kuhikuhi a hoike paananu ana i na ' ipauku. (Ao/e i pin.) Ka Muoiilo o ka Aha Lnmikiihiko o j >'.V MOKI'PrM O 3IAI I. | Lahainaluna, Mei 10, 1871. • j Hainwni ka Aha i ka hora 3, 45'. p. m. kohoia o Kev. \V. Kahookaumaha i Luun- : hoomoiu, puie ka Lunahoomalu. j NA LALA 0 KA AUtt. ; X.\ wahi N \ K.\nr N v Ia \ak.viiiko. [ Lah«iualuaa Htv.». K. B bop« Ac«, ' ! Uhab» J. Ka'awai», j Ka*aap»li Nakup»la, '? \ llale, * i Nnla», WNiiuku •• W. P. K*>uiV N«j»ue, . Wuik*)>u " W Knhookaumaha Makaiwi, ! Hwoauhi .Makuikaae, ! , Kahue, ! Kip»hu!u " I). Puhi KuaUi, • ■ K»n»kaok', ' : " S. Kamali «• X. Pail Kr*l koa, ' tM»ira Melokai " 8. W. \rieku Paulo, KalUMha «• s. p. Heula Halualani i OWWala pepee. Na lalamau Rev. C. B. Aneru, M. Kuaea ' no Lahainaiuna, Kev. W. P. Aiekanedero no Waiiuku. Ma ke noi a Ktv. M. Kuaea, ua ; |ae ia o Kcv. P. W. Kaawa, Kev. E. Kekoa, ! | Kev. J. F. Pogue, a me Mr. J. Kamakeie i; I mnu hoa kuka no ka Ahn. Heiuheiuia ka o ka hniawai i hala, a ua hoaponoia. > Kohoia o Rev. M. Kuaea. Kev. J. F. Po- 1 gue a me J. Kalaw»,ia i mau komite imi hana, a o Kev. W. P. Alekanedero me W. P.! Kahnle i komite imi kumumanao, a mn ke; noi ana a Mr. Bihopa. ua kohoia o Bihopa a ' me Pali i. komite e haku i wahi olelo e pili' ana i ka make ana o Kev. J. Kikiakoi. Hoike mai ke komiie imī hana i kekahi! hapa o na hana i makaakau, penei j 1 Hoiko kihapaī, 2 Hookama nna i mau keiki o ka Aha. 3 Heluhelu kumuaianao. 4 Na pnUpala hoopii. 5 No ka hula. 6 He pono anei ka Aha Lunakahiko ke kaaoha aku ma ekatesia e luiu i dafa no ke; ; kahu a me ka no ka hele ana i ka Aha ' Euanelio Ha«mii ? S 7 No na ekalesia Kahu oie. j , $ O «u dala i iuiaia e na ekaltsra Hawaii; Uei»» Wa wa e kaapuni»n« Lekahi MUionan ; j oiai na aina e mai, oo wai fc ia mau dala, l . nona anei, no ka Papa Hanaiī aneī f ] | 9 Ke kpho ana i mau «iele no keia mau < ►i mokuponi i ka Aha Eoanelio ma Honolulu s l ; i ka uaaiaena a l«ne 1871. ; i 1Q JSo ke aha la i hooko ole ai kekahi \ i | m*u ekaleaia o Hawaii nei i ka lakon hanai ] i kumo ? * • n • | | 11 Ke koho ana i mea nana e hoike i na 1 i; raea ano noi o keia Aha i ka Aha Eoaoelio • e! ma lune 1371. )

12 He !»?» pono »nei i na Kahu Ek*!<???« ! a b*i©fek> hoi e law» i ka oiham iorw aina j oo W?»ah» konohiki. a me na oīhann ar.o ii-i ke e ae f 13 He mea pono anei » na ekalwi» e hookama i kekahi m»i kt*Umahmf, ano mai-l kan « kekahi mao makoa iHhune iloko o ko bkot> mao kihapai » m«rmo noi i ka naau*o. e hooooa aku ia ia i Makaaao me ka uko aku i kona uku maik»h;ki * Aponoii keia hapa o ka hoike a na koeme. No Hotcs Kihapai. Hoike ma» o Kanaiiaoie. k« Lunakahikoo Hana, no ia kihapai. Hoike mai o Kei?. D. Puhi oo Hoike mai o Kahue ka Luoakahiko no Kaopo. Hoike mai o L. Kaj\vi ka haiolelo o Hoouauia no ia kihapai. Hoike mai o Rer. W. Kahookaumaha no Waikapu. Hoike mai o W, P, Kahaie no Waiiuku. Hoike mai o Rev. S. Kamakahiki no Ke- ; anae. Hoopanee ka haiaw&i, a halawai ma | Lahaina, i ka ia apopo, «nahope o Wa pau ana o ka haiolelo a na haumana o ke kuia. Pule 0 Rev J. F, Pogue. Lahaina. L<k-2. Mei 11. IS7I. Haiawai iiou ena Wainee i ka hor i y p. m Puie o Rev. X. Pali. Heiuheiuia ka mooielo, aponoia. Koena o na hoike kihapai. Hoike mai o Kaiau, ka Lunakahiko o Waiiuku, a me J. Ke.iioalii, ka haioleio no ia kihapai. • Hoike mai o J. Kaimana, ka huioleio no Honokohau. Hoike mai o Nakupaia ka Lunakahiko no Kainapaii. Hoike mai o Rev. M. Kuaea a me J. Kaiawaiii, ka Lunnkaiiiko no Lahaina, Hoike mai o Rev. S. E. Bthopa no Lahainaiunn. Hoike mai o Pepee no Oiowaiu. Hoike mai o Rev. S. W. Nueku no Haiawa Moiokai. Hoiko mai o S. P, Heuiu no Ualuaaha a me Siloama. Hoike mai o Rev. S. E. Bihopa iaua o Paii na komite no ka hoomakaukau ana i oielo hoalohaioha no Rev. J, Kikiakoi i make, penei ; No ka mea. Ua kupono i ka manao o ka Haku o ke kihapai e iawe aku i ka uhane o kekahi iaia o keia Aha, oia hoi, o Rev. J. ! Kikiakoi, ke kahu o ka ekaiesia :na Oiowaiu me Ukumehame, noiaiia e koa'iaioia, Ke hooeianao nei kein Aha. me ke aioha nui i ka Haku, ī kona haawi ana mai i kona kihapai ma Maui nei i kn_ panhnna e like me Kikinkoi, ī piha i ke aloha, a nie ka mnnanio, a me ka iknika ioa i ka imi ana i na uhane o kanaka, i hoonani no hoi i kona Haku ma ka manuoio ianakiia o kona m-ike ana. Ke ae hnahia aku nei inakou tne nn uaau ehaeha i ko ka iiaku lawe ana «ku i kana kauwa hooikaika. No ka mea, ua pono ko ka Haku mau manao a pau. Ke uwe pu r»ei no hoi inakou me keia ekalesin, me ke.aioha nui i ko lakou luiiiuu, a me ka neie, H"paiia ke kumuhuna 2, no ka ninaninau ana ia G. Puuioii, j m.iopopo ka pono e haawi i paiapaia h;iiolelo. Lilo'li Rev. S. E. Bihopi ke aia,kni ma kona ano huipule ; a īa Rev. M, Ku.«ea ke alakai ina na mea o ka Bnibaln. Aponoia e.haawi ka-Lunnhooma-iu o ki Aha a mo ke Kakauoieio i paiapala hnioieio no na niakahiki elua. Hoike.iiwū o v Rnv. VV. P. Alokanedero3no ; kela Kula Kāhunapuie n\a Wailuku. Hr.pjfh ke kumiiliana 4, no na palapala hoopii. . Paiapaia noi a Lahnina ia Rev. M. Kuaea 1 kah'u no īakou ; waihoia 14 M. Kuaea, Ae oia e iiio i kahu no iakou. Kohoia o Kev,: W. P. Aiekaneciero, Rev. S. W, Nueku,; Rev. S E. Bii>opa, a me W,.P, Kahaie. i mau komite nana e hoonoho paa m M. Kua j ea, i kahu no Lohaina, t Pal«pala noi a Honuaula ia L. Kniwi i hu no lakou. Ua apono ka Aha. Kohoia n; W. Kahookaumaha, W, P, Kahale a me M. | Kuaea i komite nana e hookahun* ifi in. | Paiapala kue a na hoahanau o Pelekonu ' a me Waiiau, kekahi hapa o ka ekaieaia o,' Haiawa, 1» Rev. S. W. Nueku. Kohoia oj Rev. W. P. Aiekaneclero. M. Kuaea amei Pogue i mau komite e noonoe no ia paiapa- )*. a hoike mai i ka Aha. Palapala noi a na hoahanau o Peiekunu a me Wailau ia Rev. N. P*li i kahu no iakoo, me na dala pu (8100 00} no ka makahiki; j waiho pu ia ia paiapala ma ka lima o ke ko-| mite mua. ' Palapala noi 0 Hana ta W. Nehemia ii haioielo no iakeu ; waiho ioa ia. | Hoopanee ka halawai apopo hom 9 m. < Puio 0 J. Kalawaia. ' j Lahaina, Li 3, Mei 12, IS7I. j Haiav,rai ka Aha tna Wainee, hora 9. a. | M. Pule 0 Rev. D. Puhi. Heluheluia ka! mooleio a honponoia. j Hapaiia ke komuhana 7, no na ekalesia ! kahu ole. Hooholoia. e matama ra»uaVu j no na kahu nana 1 nialama mamua iua mau! ekaleaia la. Hajniia ke kumuhana 6, no ka luiu da!a * no ke kahu eka)esia a me ka elele no ka be- ' fe ana i ka Aba Eoanelio. Hooholota t e| waiho i keia kumumanao, a hiki i ka Aha' Kuaneiio ; e pono nae i na koho a mt na la-! nakahiko, e hoi aku a paipai i n» ekaleaia e: kokua i na liio 00 na kahu, me na elele o la- ? | kou. | j Hoike m«t lre komite t»o ka p»fap«ta hoo-1 • pii o Pelekunu a me Wailau. Ke manao nei| j ko oukou komtte, e hoihoi ia mta piiapaia a •

1 Ina o Pekkaea iee. Ape>oot*. Hapai km qooo«o km> iie koioukao» S. no ke ekla i laima e n» ekat«ia īka •» a kekahi Mu»ion«ri e kaaponi ai. Hooholoia.o aa ilaia a pai i luiaīa e na ekale«īa, ne ka Papi Hawa i «rale 00 ia dala. Hapii ka neouoo ooke kumuhaoa 10. No ka hooko ele o kekahi mau ek»iesi» i ka lakou hoohīki hanai komu. Hooholoia. e paipai ika<kj na kabu ekalesi», » roe na iuna i na boahaaau o iakou. H«p»t ke kumuhana 12. No ka lik> oke kahu a haioieio hoi i iaua aina. Hoohoio iokahi ka Aha, aole pouo ke kahu ekalesia. a me ka haioielo, ke ido i iuna aina, a nie oa hana iike e ae, »na e iaweia*e &i. Hapaiia ka ooonoo no ke kumuhana 13, a ma ka noonoo ana 1 aa manao «ehewehe aC. B. Aneru. Hooholo ka Aha e pono e kokua aku na ekalesia ī kekahi makua iiihune, ī makemake nui e hoonaauaola kana Kaīkamahine ma ke Kuia o Makawao.a e pono e hoi aku, a paipai na kahu, a me na iuna, ina hoah&nau. . . Hoopanee ka haiawai a ka hora 2.4 p. w. Puie o Pogue. Hon p. N. halawai hou ka Aha. Puie 0 Kev. S. W. Nueku. Heiuheiuia ka moo< lelo, a aponoia. Hapai ka Aha i kn ninnninau ia Pauio. ka Lunaknhiko o Halawa, i iiio oia i keiki na ; ka Aha e komo ai i ke Kula Kahunapuie rna Wniiuku, Kohoia OC. B. Anaru e 111« nnninnu; a ua aponoia e komo 0 Pauio ma Waiiuku. Hapaiia ka noonoo no ke kumuhana il. e hoike i na mea ano nui 0 keia Aha, 1 ka Aha Euanelio. Hoohoioia. na ke kakauoieio e hoike, a e hoouna aku i ka mooieio 0 ka Aha 1 ka Nupepa " Kuokoa." Kohoia ka Lunahoomnlu e naiapaia aioha aku mn l<a inoa 0 keia Aha. i ka Aha 0 Ka> uai. Hapaiia ke kumuhana 9 no na eieie 0 keia mau mokupuni i ka Aha Euanelio. Eia nn elele ; noLanai, 0 Keaiakan ; no Kennae, M. Hamaii ; 0 J. Kniknpu, no Waiiuku ; a no Waikapu, 0 J. Kamakele. Hoopnnee ka Aha,a haiawai hou ma Wai- ! inku, i kn Ponha eha 0 Novemnba 23, 1871, Puie ka Lunahoomaiu, a hookuu aku i ka Aha ina ka inoa 0 ke Akua. W. P. Kahale, Kakauoielo o kn Ahn.