Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 4, 28 Ianuali 1871 — Page 3
| This text was transcribed by: | Christina Nani Aiu-quezada |
| This work is dedicated to: | The Memory of Joan Gribbin-Aiu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Maui
He manao paipai no ke “kuokoa.” – Ua loaa mai ia makou, he palapala nona keia poo, aka, no ka nui o ke kamailioia ana, a aole no paba hookahi mea makemake e make. nolaila, ua ka pae ae makou i ke kuekaa hou ana aku. ------
HE HAUPU WALE. – Oiai hoi, ua hoolaha ia ae ma ke akea e ko kakou nupepa. Kuokoa, aole a loaa i ka mea hookaa mua ole mai i na dala elua ($2.00) ka nupepa Kuokoa no ka M.H. 1871. Aia malaila ko‘u haupu wale, no ka mea, ma na makahiki mua aku nei i hala, hookahi dala e hookaa mua aku ai no na mahina eono, a pau ka makahiki, alaila, hookaa pau loa na dala elua, no ka mea, ua lohe iho au i kekahi wahi luna lawe nupepa, e olelo ana i kekahi poe. “e hookaa mai i na dala elua no ka M.H. 1871. mamua ae o ka hiki ana mai o na helu mua.” Olelo mai la lakou la. “aole makou e ae aku ana e lawe i ke‘na pepa, kainoa e like me keia mau makahiki i hala iho nei. i hookahi dala e hookaa mua aku a pau ia, o ka makahiki me ka loaa pono mai o na pepa he 52, alaila, hookaa pau loa aku dala elua.” Pehea ia, ua pono anei aole paha? Aole no paha o kela poe wale kai olelo pela, anoai paha, ei aku no ma kela wahi keia wahi e oleloia mai nei, a oiaio paha auanei ka lili a me ka haanui o na haole o ka ua Ukiokia e olelo nei, e pio ana ka nupepa Kuokoa ma keia makahiki ae. A i na ua hewa keia, e kala mai ia‘u. Ua pau me ka mahalo, a no na keiki hoonohohua o ka Hale Pai. - George Kaiewe.
Huelo, Hamakualoa, Dec. 28, M.H. 1870
[Ua pololei ko makou Luna. Aole o makou hopohopo no na hooiloilo ano ole a kekahi poe. Ina, ua nele oe i ka moni, aole no e loaa ka pepa ia oe. L.H.]
NA HANA A KA EKALESIA MA WAIHEE
E oluolu oe e hookomo iho i keia puolo i piha i na mea maikai – Penei. “Na Dala kokua a ko Waihee ekalesia i ka luakini o Wailuku” Ua lulu aloha aku na hoahanau a me ka poe mawaho; mai Waihee a Waiehu, ua loaa na dala he ($240) a he mau dala na ke komite kuwaho. He ($68.) Huiia he $300 a oi. “Kokua i ke kula o Makawao.” Dec. 25 Ua loaa mai la he ($113.00) hui me $13. Mamua iho ma ka lima o C. B. Anaru. Huina ($126.00) oia na dala i haawiia no Makawao. A ma ka la 31 o Dec. nei, ua lulu hou no na hoahanau no ka hoomaemae hou ana i ko Waihee luakini. O ka huina, he ($216.00) Ina e huiia na loaa a pau, ua hiki aku ma kahi o ka eono haneri a oi aku. Me ka mahalo. L.P. KAMAAINA
LUA AHI NUI
Ma ka Poalima o ka pule i kaa hope aku nei, oia ka la 23 o Dekemaba, makahiki 1870. Lohe aku la au i ka wawa o na leo o na kanaka, e hooho ana he Lua Ahi nui. A no ko‘u lohe ana i keia leo, iho aku la au me kekahi haole o Dimo Kameti e ike maka, a ma ko‘u ike ana he Lua ahi nui. O keia Lua Ahi, aia no ma ka Hale Puhi-ko o J. Makee, o keia Lua Ahi, aole maluna o ka ili lepo, aia iwaena o ka lepo. He 15 – 16 – Paha kapuai ka hohonu mai ka ili lepo aku, o loaa eku kahi i a ai o keia Lua Ahi nui. He kohu Loai Pele. Ua puni na pa ia palii ke okooko o ke ahi. Haena ka Ihu o ka poe nana e kinai nei i keia Lua Ahi. Nolaila, e ahonui oe e lawe aku i keia wahi puolo ma na kihi o ka kaua nupuni nei, i ike mai ni ka poe hui mahi-ko no keia pilikia o ka Hale puhi-ko J. Makee. JOHN KAIKIOHUA
Hawaii.
MOKU KUNA “ANE.”
Ua hiki mai ma ke Keena Oihana o ke Kuokoa, he palapala ma i a Iosepa Kaualihau mai o Kalahiki. Maloko olaila makou i ike iho ai, e kalahea ana oia i na kanaka a pau o na makaalae o Kona, e kau nui maluna o ke kuna Ane. Aohe a makou hana no ia mea.
KE PCHI OHE PALALU O KOHALA
Ma ka po o ka la mua o ko kakou makahiki hou, ua lohe ia aku ka leo o ka ohe keleawe e kani palalu mai ana i ke kuluaumoe. He po ua hoi ia i hoolei mai ai ke liiwahine o ka po i kona malamalama maikai, a no ka lai ana iho hoi kekahi o ka makani. Nolaila, ua holo aku ka lohe ia ana o ka leo o ka ohe iloko o na mile elua a oi aku paha. Ma ka nana ana aku, ua ku keia poe i ke akamai maoli, mamuli o ke alakai ana a ka lakou kumu, oiai hoi, ma ko614 (3); 605 (1); u lohe ana mai ua hiki aku ka nui o na leo i ao ia i ke kanaono a oi aku. Penei nae kea no: ua lawe mai keia kumuao in a leo a kela aupuni keia aupuni, oiai, ma keia po i puhi ia ai, ua puhiia aku no e like me kona ano, i na he haole Europa pela aku no ka leo e puhi aku ai, pela no kela haole keia haole i haawi mai ai i ko lakou aloha e like me ko lakou aupuni. Ma ia puhi ana a lakou, ua loaa mai la ke kani a ka pelehu, “pokeokeo.”
S. Kahoomaemae.
North Kohala, Ianuari 5, M.H. 1870
Ka La Hape Nuia ma Wailuku.
I ka malu he kuawa o Wailuku a me ka olu o Nawaieha. ma ka Poakahi, la 2 o Ianuari o keia makahiki, ua malamaia ka olioli makahiki hou ana ma ka pa kumakahiki o ka Hui o Mr. Peeka ma, malalo hui o ka noho luna nui ana o Mr. Wilibaona, a penei na mea i hanaia:
Mawaena paha o ka hora 11 a me 12 a.m. ua kai huakai main a kumakahiki, na kane, na wahine a me na kamalii, me na aahu keokeo like, na pahu me na ohe e kani ana, a me hae Hawaii e kaiewa ia ana e ka makani. Ma ke poo o ka huakai ke kahu ekalesia o Wailuku nei, o Rev. W.P.K., malaila iho na puhi ohe, ne paa hae a me ka huakai o na kane – a mahope iho o laila, he poe puhi ohe, na paa hae a me ka huakai o na wahine a me na kamalii – aia ma na aoao mamua hoi a mahope o ka huakai na makaikai.
Ua kai ka huakai ma na alanui a komo iloko o ka luakini hole Pope o Wailuku nei, i ka wa no a na pahu a me na ohe e kani kapalulu ana iloko o ka halepule, aia na kane a me na wahine o ua huakai kumakahiki nei, e hooleilei apana dala ana no ka hale o ke Akua, kahi o lakou e lohe mau a i i ka olelo maikai no Karisto. Hemea hou ano maikai keia a‘u i ike ai mawaena o ka lehulehu, i kapa ia he “Kumakahiki” (oia hoi he poe paaua). O na dalai loaa ma ia lulu ana, he $11.00 a oi aku, e aho ia, mahope iki iho oia lulu dala ana, he mau olelo paipai pokole na Rev. W.P. Kahale, a ma ka pule, ua hookuu ia ka huakai, e hoi ana a ma kahi i hoolakoia ai na mea ai a hoonuu iho la e like me ka lawa kupono.
E haalele ae au i ka olelo ana no keia, a e kamailio ae no kekahi wahi ahaaina i hoomakaukau pokoleia e Mr. Maikai a me kana lede oiaio, ua konoia mai makou, a malaila ko makou wahi i hahao ai a piha i ka makou mau hokeo opu.
A mahope iho o keia wahi paina ana, ua olioli mua au a me ku‘u wahi puolo makamae o keia ola ana, e holo makaikai aku ma Waihee, a maluna o na waa holohonua lio, ua holo aku la maua – a hoi mai la ma kabi i akoakoa ai ua kumakahiki, ua hookaawaleia he wahi akea e lealea ai ka naau o kanaka, e like me ka ano mau o na la e kulaia ia nei, a ma ia wahi akea, ike aku la au i kekahi mau kanaka elua e mokomoko ana, eia ka he palepale ia hana.
O keia ka hope o na mea a‘u i ike ai ma ia la, no ka olioli makahiki hou, he nui na poe holo lio, na holo kaa a me na hele wawae, lehulehu na kanaka a piha pono na alanui, no kea no kaona maoli no hoi paha kekahi o Wailuku nei. O ka‘u mea nae i mahalo ai, no ka nui ole o ka poe ona, aohe no hoi he haunaele, aku, ua maluhia no. E mau aku ke ea o ka aina i ka pono. Ua pau me ke aloha. S.K. Moowini.
Wailuku, Maui, Ianuari 3, M.H. 1871
Ka Hoopaapaa Ike Mea Helu mawaena o G. M. Koha & Samesona K. Paawaa.
[Ke hoopuka nei makou i keia malalo iho me ka lawe ole i ko makou noonoo e houhu‘i aku malaila, aka, ma kea no waha no ka lehulehu ka laweia ana. L.H.]
Pa Luakini Kawaiahao, Ianuari 10, 1871. I ku like ai me ka makemake o na mea paio a me ko ka anaina i akoakoa ae me ka la a ma kahi i haiia malona, e hoike akea aku ina na huaolelo pokole, in a hoooka kaua i hooukaia e G. M. Koha a me Samesona K. Paapaa, i loko o na hora eha a oi ae, me ka makaukau lele-oi ma na mea kuhohonu o ka ike hulu, no laila, ke waiho akea ia aku nei i ka maka o ka lehulehu ka N. Kuokoa na Olelo Hooholo malalo iho.
Mea hoakaka, e hooli@oia o G. M. Koha ka aiai mua, a o S. K. Paapaa ke aoao alua, i ole ai e nui wal na G. M. K., & S.K. P.,
Iloko o ka ninau 1. “O ka Honua, ina e wawahi liiliiia a hooihia maluna o na moku. Ehia na moku e komo ke piha ka moku. Ehia na moku e komo ke piha ka moku 1 i 30,000 paona?” Ua unuhiia, elua kumu kue e ka aoao elua. Akahi, ka like ole o ka huaolelo komo me piha. Alua, ka like ole o na paona o ka honua he mau makahiki i hala me ko keia makahiki.
I ka pau ana o ka hoopaapaa no neia mau kumu, ua loaa i ka elua hapakolu o ke Komite ka manao e noonoo ai; Penei: Ma ke kumu mua, ina e hooiliia ana kekahi mau moku in a metela wale no, e piho ana lakou; a ina hoi e hooiliia i ke ea (gas) wale no, e pau ana i ka lele i ka lewa. Aka, no ke akaka ole o ka ano o ka hooihia ana, maha paha ua hooiliia ka hao me ka huahuakai i ka wa hookah; a i ole ua wawahi liiliiia na mea kino a pau a like me ka huna one, a hooili pakahi ia na huna one o kela a me keia ano; alaila, “ua ku no i ka pololei ka wehewehe a ka aoao mua.”
Eia ka Nukuna (Newton) ke kanaka naauao loa o Beritania Nui i manao ai “E kaomi a e paluku i ka honua a ike me akahi iniha paailiona.” Ina pela ua lawa i kahi kiakahi Yankee he mau tausani honua ke hooiliia.
A ma ka lua o na kumu hoopaapaa, ua ili hou maluna o ka aoao mu aka mahalo o ke komite a me na lehulehu no na wehewehe laula a moakaka i waiho ia mai. No ka hiki ole i kona hoa paio ke pale aku me na kumu ikaika, ua kukalaia ka lanakila no ka aoao mua.
E ka mea heluhelu a nana i ka Nupepa Kuokoa, Helu 44, e loaa ia o eke kolu o na kumuhana ma ka ninau 2. He ano hemahema iki paha ka ninau, aole no nae i hu loa mawaho o ke kihapai, o ka noonoo ke hoomaopopo ia keia, o ka Manawa i laweia ai na pahu 4, 4 a me ka 4, aole iloko o ka wa a ka Ona i kauoha mai ai e hoonohonoho, a o ka laweia ana o na pahu he 12, mamuli no ia o ka makemake o ke Kakauolelo, aole ma ke makemake o ka Ona, no ka inea, Owai kai makemake e hoopoho iaia iho? Nolaila, ua ku no i ka pololei ka wehewehe a ka aoao mua. Aole pono ka hoole ma ka ewaewa wale. He mau haneri o na ninau i loko o na Huinahelu, Hoailonahelu & c., ma ka hoomaopopo wale ana no e hiki ai ke hanaia.
Ma ka ha o na kumuhana no ka huina kolu kupono ua palaha a hulipu ka aoao mua i kona hoa paio. O ka hana mua a ka Ahahui Adimeka i paiia ma ka nupepa “ua hapala ke kea n aka-ele ka ia.”
O ka lima, no ka “haki pu” Ina e parse i a ka hua pu e loaa ana ia he hainalea (adverb) e hoike ana i ke ano o haki, o kona ano, he huikau, ina he ‘lele loa” oia iho la no; ina aole, oia iho la no: E like me keia, o Mea ua hai pu mai la ka a-i. Ua lele loa anei?
Ke ono o na kumu hoopaapaa no na hua alani. Penei ka mea i ninauia – “ A pehea la e hana ai i loaa ai na hua he 820 &c.” o ke ano a o ka huaolelo hana he hoonohonoho; ma ka olelo haole i un@hiia mai ai he make aole he create. Eia kahi i hu ai ko‘u aka, aia maluna o ka huaolelo hua iloko o ka ninau i hookahuaia ai na noonoo like ole o na aoao elua, ka ka aoao mua he hua heluna, ka ka aoao alua, he hua alani maoli, nolaila, ua pai a pai.
Ano, ua hiki mai kakou i ka hopena o na kumu i hoopaapaaia, aole nae neia ka hopena maoli, aka, no ka pau e ana o ka manawa. Eia iho ka ninau. “ua holo aku kekahi moku a hala na mile he 36, nana mai la ke kapena me ka ohenana, a ike la i kekahi kanaka e ku ana mauka 1 ½ iniha kona kiekie. Henha ka lonitu o ka moku e holo ana?” I ka hoomaopopo ana i ka ninau; ua mumuku. Ina he poo aohe wawe. a ina hoi he wawe aohe he poo. Nolaila, ina paha e oluolu ana o J. Beniamina e hana mai i wawae a i ole i poo, alaila kupono i ka Ahahui Akimea ke lawe mai i na mea holomoku a lakou ke Quadrant, Sextant a me ka Sransit Instrument &c., i loaa a@ ka lonit, ka latitu, ka iwi-kaele &c., &c., &c.,
Nolaila, ke kukala ia aku nei ka lanakila nui o ka aoao elua maluna o kona kaikuaana kona hoa paio.
Maanei aole paha wau e poina ana i ka hoike aku, o kekahi keia o na hoouka hahana loa i hooukaia e ka hoahanau i kona hoahanau. Ua nui no ke akamai a na aoao elua ma na kaina na hauna a me na pahuna a kekahi i kekahi, a pela hoi i na alo ana a me na pale a kekahi i kekahi. Me ka mahalo. E. Kamaunu.
He Kolea ka Ninau he manu wawae liilii.
E KA LUNA HOOPONOPNO E; Aloha oo: -
Ninau 1. – He oiaio anei o ka la 25 o Dekemaba, ka la i hanau ai o Iesu?
Haina. – Aole, ei ae no i ka luna o Waialeale ke p@e ae la.
Ninau 2. – He oiaio anei ka olelo a ka Pope, “he poomuku ka kakou Baibala,” Ehia la beuke i hooleiia?
Haina 1. – Ua kuhihewa ka Pope, i ko lakou la olelo ana, ua poomuku ka kakou Baibala. Haina 2. – Eono buke i hooleiia, i kiloiia no, no ka pili ole no i ka Baibala.
Ninau 3. – Heaha la na ki o ke aupuni o ka lani i haawiia i aPetero mai ka Haku (Iesu Karisto) mai?
Haina. – He mau ki o ka olelo 1, i ke akamai o Petero i ka haiolelo ana; elua, o ka ike i na olelo – e.
Ninau 4. – Mai ka wa i hoomaka ai na wanana no na mea o keia ao, a hiki i keia wa, e oili aku nei keia ninau, Ehia la hoi ka nui o na wanana i hookoia? A ehia i koe?
Haina 1. – Hookahi haneri me ka iwakalua, mai kinohi mai a hiki i ko la au i hoopuka mai nei i ko ninau. waiwai ole. Haina 2. – Kanawalu na wanana i hookoia a he kanaha i koe, aole hookoia.
Ninau 5, - Ehia la hoi makahiki i koe hiki mai ka Mileniuma o keia ao?
Haina. – 1 ka manao o kekahi poe, he 130 makahiki i koe hiki mai Mileniuma; i ka manao o kekahi poe he 126 makahiki, a i ka manao o ka Ahahui Akimeda, he hookahi tausani hookahi haneri iwakalua, hoolaw 1,000 koe iho ke koena 50.
Ninau 6. – Owai la ka hoomana oiaio o ke ao nei?
Haina. – O ka hoomana Hoolaha Euanelio, oia ka hoomana oiaio.
Ua olelo mai oe “o ke giana fauta keia nana e wawahi na pukoa.”
Ke pane aku nei makou, ua mano oe, he mea ikaika ke giana fauta, he lepo o ka i-a kana loaa.
E ke hoa! eia mai ke ahi kao Helene nana e iliki aku, moe oe i ke kai o ko Haku.
Ninau 1. – I ka wa e noho ana ka Loio Anela, i ka manawa o ka B. C. Eia ka ninau, Owai kona inoa anela?
Ninau 2. – I ka manawa o ka anela keiki i noho ai i ka A. D., a o wai la hoi kona mea nana i holoi ka lepo o kona mau wawae.
Ke hoouna aku nei makou i keia me ka mahalo i ka poe hoonoho hua a me ka Luna Hooponopono.
AHAHUI AKIMEKA.
Waianae, Ianuari 11, A. D. 1871.
[Eia ka mea kupanaha, aohe i hoounaia mai na haina o na ninau ia makou, e like n@e ka @@la, a ina pela e hookiekie mau ai ka poe puni ninau, a laila, ke konoia mai nei makou, e paweo aku ia oukou. L. H.]
Mea i alohaia, ua make.
Ua make ka lakou mea aloha, ma ka la eha o Ianuari, makahiki 1871. Ma ka hora 8 o ka po, ma ke kulanakauhale o Honolulu nei. Ua hanau oia ma ka mokupuni o Hawaii, ma ka apana o Hilo, ma Honohina, he kaikamahine oia i aloha nui ia e ko‘u mau makua, a me ko‘u mau kaikuahine, a hala na makahiki ehiku o ko lakou malama ana ia ia. Ma ka makahiki 1863, make kona makuahine.
Ua malama au ia ia a hala na makahiki ewalu, me kuu ao ia ia ma na mea naauao, olaila, hoouna aku au ia ia i ke kula o Maunahoano, ma ka apana o Hamakua, mokupuni o Hawaii, o J. Waiohinu ke kumukula. Ua holo kona ike ma na mea naauao, a ma ka moolelo o H. Op@kahaia, kona oi loa ‘ku. A me na pauku hoopaanaau, mai ka Mokuna akahi o Ioane 1, a hiki i ka Mokuna 12, o ka nui o na pauku maloko o keia mau mokuna elima haneri me kanawalu kumamahiku, a me kekahi mau palapal e ae no hoi kekahi.
A ma ka makahiki 1866, ua hoomakaukauia oia e ho‘o ma ke kula o Waialua, a no ke ano omaimai, aole au e ne i kona holo ana. A ma ka makahiki 1870, ua koho ia au he elele kula Sabati no Hilo Akau. Ua holo pu mai makou ekolu, oia a maua hoi o na makua, maluna o ka moku Haelakala, no ka ahahui Euanelio ma Honolulu nei. Ua pau na hana ma ka la 15 o Iune, A. D. 1870, a ma ka la 28 o Iune, ua haalele iho maua ia ia me Ioba Kahema, a me ka inoa me Kaupena, a na laua i hookomo i ke kula Bihopa, he mau malama paha kona hele ana i ke kula, loaa e i ka mai, o ka make no ia.
O keia kaikamahine, he hoolohe pono i ka maua olelo, aole maua i lohe iki i kekahi mea a maua e hoounauna aku ana iaia e hoole mai ana, me ka malama pono i na rula o ke ao ena i nei mea he keiki, nolaila, ua hu mai ke aloha a paila, oia ia e hoonini nei i ka waimaka.
A ma ka makahiki A. D. 1867, ua komo i ka hoahanau ma ka ekalesia o Mauna Hoaono. O ka nui o kona mau makahiki o ke ola ana ma keia ao, he umikumamakolu me ekolu la keu o ka heo no ia, nolaila, ua haku au i wahi kanikau nona, oia Kaupena Onameha:
Kuu kaikamahine,
Mai ka ua awe loloa
I kanahele o Hilo,
Ke loku mai la iluna o ka laau,
Hoolaau mai ana ia‘u,
Ke aloha o kuu kamalei – e,
Ua hala – e,
Ua hala aku la,
I ke ala hoi ole mai,
Auwe! Auwe!! kuu make – e
Ua puni au i ko ka po,
Pehea la au e pakele ai,
Ua kau mai ka inaina wela,
Maluna iho o kuu kino nei,
Ua puni a maule,
Ke hana a ka ehu nui,
E ko ana no kona makemake,
Aloha ka makua,
I ka ike ole iho,
Keia kino e waiho nei,
I ka la welawela o Honolulu nei,
Kuu kaikuaana ka mea aloha,
I ka ike ole mai i keia kino lepo,
A ka makua i luhi ai,
Kuu pokii ka mea aloha,
E noho mai la i ka ua o Hilo,
Meia kaikuaana no hoi o‘u,
Na makua pu me na kupuna,
No oukou a pau ke aloha nui.
J. W. KAHIAMOE.
Kaumakapili, Oahu, Ianuari 12, 1871
OLELO HOOLAHA
O KE kanaka nona ka Inoa OKUU, ua pau kahiko kaua hana ana ma ka maua hana, nolaila, aohe maua ona e ohi ai i na dala ma ko maua inoa.
GRUNWALD & SCHUTTE.
Kihi o na alanui Papa a me Hotele.
478 1t
JUDD A ME LAYTON.
[ALANI KAUKA A ME LEITONA.]
NA MEA KUAIMEA AI O NA LAKO AI A a pau, na mea ulu a me na mea hoomomona lie.
Halekuai malalo o ka Hale Mu, Alanui Papu, Honolulu.
475 1y
OLELO HOOLAHA
E IKE auanei na kanaka a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo, ke hookapu aku nei au i kuu kai hoolimalima, o HONUKU, e waiho la mawaena o Koholaloa a me Kahakaaukana, ua kapu i ka poe e ae e like me ke Kanawai, koe nae ke kuleana lawala o na kanaka ponoi e haca ana i na la konohiki o ka aina, e pili ana i ua kai la. O ka‘u la hoo@alu nae i lawe ai, oia ka IIEE, a ia malalo iho, me a‘u no ka hooponopono ana me kekahi e ae e hele mai ana e kamailio pu me a‘u. O na Loko o noho-nui, A lenoho-iki a me Pahou, ua loaa mai ia‘u mai L. Moehonua mai, he mana oana, kiai a hoomalu i ua loko la, nolaila, eia ia‘u ka naua ana a me ka hoomalu a lakou.
D. PUEKE
Iwilei, Kapalama-kai, Ian 9, 1871
477
PAPA KUHIKUHI MANAWA HOlo
- O KA –
MOKUAHI HAWAII
“KILAUEA.”
HAALELE ia Honolulu i na Poakahi a pau – Hora 6 ahiahi –
“ Lahaina i na Poalua a pau – hora 7 kakahiaka
“ Maalaea “ “ 10 “
“ Makena “ “ 12 awakea.
KA HUAKAI HOLO I HILO.
HAALELE ia Kawaihae i na Poalua alua, no Hilo – Hora 9 P.M.
“ Honoipu i ka hora 11 aumoe, me ke kalewa aku
“ Naohaku, ma ka hora 1 kakahiaka.
HULI HOI ANA MAI HILO MAI
HAALELE ia Hilo i ka Poakolu - - Hora 5 ahiahi
“ Mahukona i ka Poaha - “ 4 wanaao
“ Kawaihae i na Poaha a pau “ 3 ahiahi
“ Makena “ “ “ 10 ahiahi
“ Maalaea “ “ “ 1 wanaao
“ Lahaina i na Poalima a pau “ 6 kakahiaka
KA HUAKAI HOLO I KONA.
HAALELE ia Kawaihae i na Poalua alua a pau Hora 12 aum
HULI HOI MAI KEALAKEKUA MAI.
HAALELE ia Kealakekua i ka Poakolu – Hora 12 awakea
“ Kailua i ka Poakolu “ 6 ahiahi
“ Kawaihae i na Poaha a pau “ 3 awakea
“ Makena “ “ “ 10 ahiahi
“ Maalaea “ “ “ 1 wanaao
“ Lahaina i na Poalima a pau “ 6 kakahiaka
C. H. JUDD (KALE KAUKA,)
467 – 2m AGENA.
APO A-I ILIO ! APO A-I ILIO!!
KUAI MAKEPONO Ioa. AOLE UKU no KA HOOPAA ANA I NA KUNI AUPUNI
Na Mea Kamana o na ano a pau.
NA MEA PAAHANA O NA ANO A PAU.
NA KOILIPI, NA KOI LIILII,
NA PAHI LOLE BIPI, NA KAULAWAHA,
NA KAULA KAOHI AME NA KEPA
NA LAAU NOHO LIO PANIOLO,
NA KAULA OPU HULU LIO A ME NA KEEHI LAAU,
NA MEA HOOHIEHIE NOHO LIO,
NA KAPU AI HAO LIO a me na Kui kakia
kapuai Lio
NA PENA A ME NA AILA MAKEPONO LOA O NA ANO A PAU.
NA IPUHAO, NA IPUKI, NA PA-PALAI,
NA IPUHAO LIILII, NA IPUHAO NUI HOOMOA KALO.
NA AHI-KOE, NA PU-KAUPOOHIWI WAHA PAKAHI A WAHA LUA
NA PAULA, NA LU A ME NA KUKAEPELE PU.
NA KUAAINA HILO – O NA ANO A PAU LOA.
O keia mau mea a pau, e kau@ia aku no na kumukuai emi loa ma ke dala kuike, e
DILLINGHAM & Co.
Ma ka Hale Kuai kahiko o Da@mana makua.
KAPU MA PUNALUU.
Ua Hilo mai ia‘u ma ke kuai ka Aina o Luka Severance ma I‘unaluu, Oahu, a me na pono a pau, nolaila, mai keia la aku ke papaia aku nei ne kanaka a pau i kuleana ole maluna o kela aina aole e hehi wale. O na holoholona aole hikiikii mai. O ka mano-wai nui, ke papa pu ia aku nei, aole e wawhi i ka laau, no ka mea, he nui no ke kahe a ka wai ma kekahi wahi o ua mano-wai la, O na heloholona a pau e komo ana a hoopiono i na mea kanu, e uku no ke poho. Ua hookoha aku au ia ahana (Pake) i mea malam waiwai malaila. O na mea a pau e kue ana i keia mau mea, e hoopiiia no me ke kanawai.
E wehe ana au I Hale Kuai Lole ma Punaluu, a nolaila, ke kahea aku nei au i na makamaka a pau, i na makemake kuai lole ano nu hou loa o kela a me keia ano, e hele malaila, a e kuai makepono no au me lakou ma ke dala a ma ka laiki, KIULANA (Pake).
Honolulu, Ianuari 19, 1871 477-3ms.
OLELO HOOLAHA.
Owai o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ke kau oha aku nei au i na kanaka maoli, e hele nui mai ma ko‘u Hale Humu Kamea, ma
MA ALANUI NUUANU, HELU 70, HONOLULU
E lawe mai no hoi i na kamaa kahiko o oukou, a na‘u no e hana pku i na ano hila hou. He $.75 o ka hana ana, a i paa ole ka‘u hana ana, e hoihoi aku no wau i ka oukou dala, me kuu makana aku i hapaha, ke paa ole kuu hana ana. Eia no hoi, ina e makemake oukou e oki i ko oukou mau kamaa, e lawe mai no na‘u e oki aku me ka uku haahaa loa, a i hemo, e lawe mai no na‘u e hana hou aku me ka uku ole. Ke kauoha aku nei no hoi au i na poe nona na kumaa e waiho ae nei, e kii koke mai, aka, ina e kali aku au a hala na mahina eha, e lawe ana au ma ka Hale Kudla, I hoi mai ai na poho o kuu hana ana i ko oukou mau kamaa.
A ke kauoha aku nei no hoi au ia oukou, e hele mai ma ko‘u Hale Humu Kamaa, e kuai ai i na
NOHO-LIO hou maikai,
NA KAULA KEEHI,
NA PALE KEEHI
KAULA OPU LIO,
A e loaa no au ia oukou ma ke Alanui Nuuanu, Ilelu
ACIU (Pake).
Honolulu, Ianuari 7, 1871. 475-6m
KA WA MAIKAI
E IKE AI I KE KAKAULIMA ANA
- A ME –
Na Kumu nui o ka Hooholomoku.
Ua hiki mai nei o PROF. J. G. WOOD ianei, a ua manao oia e noho iki maanei, nolaila, ua makemake oia e haawi aku i na ao ana i ka poe a pau e makemake ana i kela mau ike maluna ae. E hoomaka ana ke kula ma ka la 3 o Ianuari, A. D. 1871 a e hoomau la aku makai iho o ka Hale Keaka Nika i kela a me keia ahiahi o na la noa. E ike ia no ka uku ma ka hele kino ana aku i ke kumu. Malia paha i kekahi mau ahiahi laelae kon ane o ka mahina, e lawe ae oia i kaua mau mea paa hana me kana mau haumana, a nana ae i ka Mahina. Ua ike no oia i ka olelo Pukiki a Paniolo hoi. O ka poe makemake ia mau olelo, e ao mai no ia ma ka uku oluolu. O ke kakaulima, o kekahi ike no ia ana i manao ai e ao aku. E ninau pono i ka uku a me ka manawa iaia. E uku mua ia $2.50 i kinohi – O na keiki malalo o 14 makahiki, he $2.50 no ka malama, a he $3.09 no ka malama maluna ae – 474-3m
LIO NALOWALE
UA lilo a nalowale mai kuu pa noho aku ma ke kihi o na huina o na Alanui Bertania a me Puowaina, kuu ho kane keokeo, hao kuni H A me na kaha pea papalua ma ka uha hookahi. O ka mea e loaa ai a hoihoi mai ma kahi nohe, e uku pono ia no.
SAMUEL M. CARTER (KA AKA).
Huina o na Alanui Puowaina a me Bertania.
Honolulu, Ianuari 12. 1871, 376 – 3ts.
HALE PAINA NAPOLIONA
Ua lilo mai i k amea nona ka moa malalo iho, na pomaikai a me na pono a pau o A cheong maloko o ka Hale Paina maluna ae a ku nei ma Alanui Maunakea, Honolulu, a eia ola ke makaukau nei e hoomau aku i Hale Paina ma ka uku haahaa loa a ano maikai o na mea e. a malaila hoi e loaa ai ke kope maikai a me na aina i na hora a pau. O ka poe ai mau, e ukula @ 15 keneta no ke aina. Aohe kuleana iki o Acheong i koe i keia hale, a ke makaukau nei au e hooponopono a e uku i na aie a pau i ku i ke kanawai e kue ana iaia.
AH LOW (Pake).
Honolulu, Ianuari 9, 1871 476 – 4ts
ALIONA KAUKA O NA MAI PAKE!
E na mea i loohia e ka mai Pake, ke kahea ‘ku nei o Aliona (Pake Kauka) ia oukou, e hele ae ma kona hale noho, ma alanui Hotele, a me Alanui Maunakea, a e loaa no oia ia oukou, a nana no e hoola i ko oukou mau mai oia ano. Ua hoi mai oia mai Hilo mai, a ua minamina ko laila poe mai iaia, nui ko lakou paiapala mai iaia, e hoi aku malaila, aka, aole ae o Aliona – no ke kupono o kona ola ma ia wahi no ka ua. Nolaila ua hoi mai nei oia, a e pono oukou; e hele koke ma kona wahi, a e loaa no ia oukou na laau maikai, e hoopau loa ai ia mau puupuu ano ino! E makaaala oukou! a e hele koke i ona ‘la, a e ola no!! Mai kali! e wiki!! a e hele a e pakahi, a e hele no a pau!!! Aohe akamai e ae, oia wale no! nui ka poe i hoola ia o keia kulanakauhale, eia no lakou ke noho maikai nei, aole pii hou – Nolaila, e hele ae i ona ‘la, a e ola no oukou. Oluolu no ka uku, a e olelo no, no oukou. 373-4ms.
UA MAKEMAKEIA
NA ILI MALOO A MIKO, O NA
HIPA a me na KAO,
Ma ke kumukuai kiekie loa, a e ukuia e ka mea nona ke inoa malalo iho. N. A. SANDERS.
Ma ke kihi o na Alanui Nuuanu a me Kalepa. 476 4t*
OLELO HOOLAHA
E ike auanei na kanaka a pau, o maua na Haku o ka auwai e moe ana mai Punaluu a hiki i Papaakoko, ua kapu no holoholona na kiiia, hookuu wale ma ka auwai, a pela no ke kanaka hana ino. Ina i loaa i ko maua luna, ola o D. Kaiewe; e uku no hookahi dala no ke poo, a o na kanaka a me na Pake i kuleana i ka auwai, i na ua ino ka auwai, a i hele ole kekahi, a o kona hope paha, e uku no hookahi dala.
OKAWAI (Pake).
S. KAAIMANU.
Puheemiki, Koolauloa, Oahu, Ianuari 10, 1871 376 -3ms.
Noho Lio! _ Noho Lio!
O NA NOHO LIO MEKIKO A MAKEPONO LOA I
humuhumuula me na ili Kaleponi, e loaa no ma ka Hale Hana Noho Lio o
DALTON & BLAUVELT,
430 – ly* Ma Alanui Moi, Honolulu
KAUKA C. F. NICHOLS.
HE LAPAU HOMEOPATICA.
KE ANO o ka haawi ana i ka laau kupono no na mai
HUI,
RUMATIKA,
MAI PIVA.
a me na mai i kaa a loihi.
KEENA OIHANA. – Ma ke kihi Komohana o Alanui Papu a me Kalepa. E loaa no oia ma ka Hale Hana i ke kakahiaka, mahope o ka hora 8; i ka auina la, mai ka hora 3 a ka hora 6. Hale-noho, Helu 98, alanui Beritania.
Honolulu, D. c. 24, 1870 374 – 6m*
E. O. HALL SON.
[E. O. HALL A ME KE KEIKI].
NA MEA KUAI LAKO HAO, LOLE,
NA PENA, AILA & NA LAKO KALEPA.
Halekuai ma na huina o alanui Moi a me Papu. 475 ly
OLELO HOOLAHA.
MAHOPE iho o ka la 1 Ianuari 1871, aole loa au e uku ana i kekahi aie, ke ole e loaa kekahi palapala kauoha mai a‘u aku. AWA (Pake).
Waialua, Oahu, Ianuari 2, 1870. 475 – 4t*
PAI KII ANO HOU!
OIAI, UA HANA HOU AE NEI AU i na aniani malamalama o ko‘u HALE PAI KII a maikai, ma
MONIKAHAAE, Honolulu,
No laila, ke lana nei ko‘u manao, ua ku ia i ka hanohano o ke PAI ANA I NA KII O NA ANO A PAU, mai ke kii liilii loa e kupono ai i na kaula wati a me na lei a-i, a hiki i na kii nunui ku hale ma ke ano haahaa l@a o ke kumukuai. E kuai pu ia aku no hoi na Kii Pepa o na wahi kaulana o Hawaii nei, na kii o na Moi kane, na Moiwahine a me ka poe hanohano e ae. H. L. CHASE (Keki)
475 6m PSI kii.
HELU 100! HULE 100! HULU 100!
MA WAIKIKI IHO O KA HALEKUAI NALO MELI o MR. HALEWAI, e kuaiia aku ai na ano lole he nui ma ke kuai liilii a manuahi loa, a me ka HALEKUAI NALO MELI ae hoi, e kuai kukaaia aku na ano Lole he nui wale.
E hele mai a ike no oukou iho a lu-la iho me na hoomaikai aku i na kanaka Hawaii, no ko lakou kipa mau ana mai e kuai i ua wa i hala; a ke lana nei ka manao, e hoomau mai ana no oukou pela, oiai e kuai ia aku ana me na kumukuai haahaa loa. JNO T. WTERHOUSE (Halewai).
Honolulu, Dec 23, 1870. 473 tf
A. S. CLEGHORN.
AKE AKE AKE
KE KAUOHAIA AKU NEI NA KANAKA Hawaii a pau mai
HAWAII A KAUAI,
a me na makamaka o Kona, Oahu, e kipa ae a luana ma kona mau Halekuai Lole, ma
ALANUI NUUANU,
MONIKAHAAE, A MA
KA UAPO MAUKA IHO O HALE MAHOE.
Ua hoolako ia e ia na lole o na ano a pau loa, a e kuai MANUAHI, MANUAHI, MANUAHI loa aku ana oia, ma na kumukuai, EMI LOA, MAMUA AE O NA LOLE I KUAIIA ma Honolulu nei. Nolaila, ano ka wa pono e kuai ai, no ka mea, ua makemake au e kuai makepono loa aku i keia mau lole, i pau aku keia mau lole, nolaila, kuai mai aka kahi no ke dala.
Penei ke ano o kekahi mau lole:
LOLE KALKOA a kela a me keia ano, no kela a me keia kumukuai.
Na PAPALE WAHINE nani maoli,
Na PAPLE KANE a me ko na kamalii,
LOLE WAWE KANE o kela a me keia ano,
PALULE, KAMAA, kamaa-buti,
AHINAHINA PELEKANE.
Na Lole maoli keia – manoanoa a makepono.
KEOKEO PIA,
KEOKEO maoli,
AINAKINI,
HULUMANI,
LIPINE KILIKA,
a pela aku, a pela aku.
E hele mai e ike maka no oukou.
He hiki no ia‘u ke kena aku a haawi aku ia oukou i na hoolaulea ana a nui wale, ma ke kuai ana mai me ko‘u mau Halekuai Lole.
Na‘u no me ke Aloha a me ka Mahalo.
( A. S. Cleghorn) AKE.
Honolulu, Ianuari 7, 1871. 475 3ms