Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 51, 17 Kekemapa 1870 — Page 3

KE KUOKOA, HONOLULU, DEKEMABA 17, 1870.

 

makemake e hana, haahaa ino ka uku la no ka poe hana. Aole hiki ia lakou i ka wa pololi ke komo iloko o ka haleo ka makamakaa ai pu a maona, e like me ko Hawaii nei hana, a hele hou i ka palau@lelo, a noho wale ine ka molowa, a hana ole. Malaila, in a hana ole ke kanaki@, maka no ola i ka pololia me ke anu i ka wa anu.  A ina i hooikaika ka wahine mai kakahiaka a napoo ka la , eia wale no kana loaa he hapawalu! A o kela hana, aole ia he hana mama kupono i na wahine, oia ia humuhumu a hanai keiki, aka,he hana @olea, palau, a niahiai ma ka aina. Ua ehaeha loa kuu naau ma ka ike ana i na wahine haole, luahine, e like me ko‘u makuahine, e hana ana ma ka aina, me na kopala, a Kipikua ma ka hoomoe ana i na hao no ka alanui kaahi---i mea e loaa ai ia ia i ai no kana mau keiki. Aka, mahalo au i kela luahine no kona hooikaika ana, i na keiki Hawaii e holoholo ana ma Honolulu nei, me ka palaulelo, a ai ana i na hua  oka hana o na luna o na makua o lakou.

Na Hale, &c.,

            Ma Europa, ua hanaia me ka pohaku, ka kaikahi loa na hale laau. No ka nele kekahi i ka laau ole, a no ka mama o ka uku o ke kalai ana a me kukulu ana i na hale pohaku. Ma Pelekane, nui loa ka mahu a me ka uahi ma ke ea iloko o na kulanakauhale; no ka lanahu eleele kekahi, a no ke ano ma ʻ u o ko laila ea kekahi kumu; aka, ma Italia a me Farani maikai loa ka lani, like loa me ko Hawaii nei.
            Ma na aupuni o Europa, kekahi kumu o ka noho ilihune ana o na makaainana, oia no ka hookaumaha ana o na Haku , a me na alii, no ka mea, he lehulehu launa ole lakou, me lakou ka hapa nui o ka aina, a noloko mai o ka hoolimalima ana o ka poe e noho ana malalo o lakou, ko lakou ola. Aka, aole i loaa ia ʻ u kekahi hana ino ma na Lii mai. I kuu wa e halawai ai ae lakou ma ke alanui, wehe au i ko ʻ u papale, a kunou, alaila, kunou mai lakou ia ʻ u. Pomaikai au i ko ʻ u ike-maka ana i na. Moi o Farani, o Perusia, o Saxony, o Italia, a me ka Pope Pio Nono. I kuu wa e halawai ai me ka Pope ma Roma. Kauoha kekahi Alii Koa ia ʻ u e lehei au ilalo mai ko ʻ u kaa aku. Ike au i ka pahi a ke Alii koa, a hiki ola ia ʻ u ke hoole i keia noi.
            Ma na aupuni o Europa mahope mai o ka hoomaka ana o ke kaua mawaena o Farani me Perusia, pinepine loa ka ninaninau ana Kahiua o Ko na aina e mai. Aia a makaukau ke kanaka me kekahi palapala mai kona aupuni mai e hoakaka ana i kona ano, aeia e bele e like me kona makemake---- Ka Lulu-----Lotteria.
            Ma Italia, ua komo loa ke aupuni a me ka lehulehu iloko o ka Lulu, a nui loa ka poe e hoolilo i ko lakou waiwai a pau a komo iloko o keia mea hoopunipuni, me ka manao e hoihoiia mai na lilo, aka, nke no e hoi mai. He kuleana ko ke aupuni iloko o na Lulu, a malaila mai kekahi loaa mau o ke apuni. Pela no ma Roma ia ʻ u ilaila. Kokua no ka Pope i na Lotteria.
            Aka, ke hele nei ka manawa, aole nae i pau na mea hou a ʻ u e makemake nei e hoike aku ia oukou. Hookahi hemahema noi o ʻ u o na huaolelo ole ma ka olelo Hawaii, no na inoa o na mea nani maikai loa a ʻ u i ike ai ma Europa. Aia a loaa ka olelo haole, maopopo ke a@o o na mea a pau ma Europa.
            Aole au i poina, ua makenakeia au e paipai ia oukou ma ka Hoole Wai Ona, oia no ka hana nui ma keia po; aka, minamina loa au i ko ʻ u ike ana aole he Ahahui Hoole Awa o kukuluia iwaena o kakou. O ka awa ko ʻ u mea huhu loa. Ua nui loa ka poe i paipai i keia lahui no ka wai ona; aka, ua noonoo au ua oi loa aku ka hewa o ka awa, mamua o ka wai ona ma Hawaii nei, no ka mea, ua hookokia na kanawai e kinai ana i ka inu rama, aole hoi i hooleia na kanawai e kinai ana i ka inu awa. O ka hopena o ka awa, ua like loa we ko ka rama, oia ka molowa, he makehiamoe, haalele a manaka i ka hana ka ilihune a me ka make. Ina e hoike mai oe i kekahi kanaka e inu mau ana i ka awa, hoike koke aku au ia oe i ke kanaka haua ole, e ai ana i ka hai ai, no ka mea, O ka Awa oia no ka mokua o ka molowa.l He aha la ke kumu o ka lilo ole ana o ke kanaka Hawaii i poe waiwai a maikai e like me na haole i hiki ia nei me ke dala ole a waiwai maanei? Eia, no ka inolowa; no ka makau i ka bana. Ua haawi ke Akua i ka naau noonooi ke Keiki Hawaii e like me ke ke Keiki Haole. Hele no laua i ke kula; ike koke ka Hawaii i heluhelu, ke kakaulima, ka Huinahelu, a me na mea apau e pili ana i ka naauao. Hikiwa@e ka laa ana i na Keiki Hawaii o ka ike; aka, puka mai oia mai ke kula mai a lilo oia i kanaka aia, a palaualelo. Poho ke aupuni i na lilo no kona hoonaauao ana. Aahu oia i ke kapa maikai, aka aole pomaikai kekahi mea ma ka honua nei maona ʻ la. Maka ʻ u oia i ka lima: alaila, no kona iini nui i ke dala me ka hana ole, komo koke oia iloko o kekahi hihia, a haule ino.

            E hooikaika kakou a pau ma ke kinai ana i na mea a pau e kokua ana i ka molowa, oia ka inu wai on a a me ka inu awa!
A.F. Judd.

 

 

            ELUA DALA WALE NO.---- Ka kauoha aku nei makou i na luna o ke Kuokoa, aole e haawii ka pepa i kekahi kanaka in a aole i hookaa mua mai i na dala elua ($2.00) no ka makahiki okoa; a hookahi hoi dala ($1.00) ina he lawe hapa makahiki wale no,

 

            HE HANA LAPUWALE.----Mai  noi wale aku i ka pepa a kou hoalauna. Ua olelo ia he hana lapuwale iama na aina i hoonaauaoia. Noloila e hoouna mai ia makou i na dala elua a loaa ponoi aku kau pepa, a makou e hooili aku a i ma ka wahi i hookaawale pukahiia.

 

 

NU HOU KULOKO.

Oahu.

            Ke kono aku nei makou i ka poe i waiho ia ka p@niu e ka noonoo, e kau paona like io i ka pane a S. P. me ka pane a ka Ahahui Akimeda.

 

            HOOHUIIA MA KA BERITA MARE.--Ma ka pule kakahiaka, ma ka luakini o Kawaiahao, ua hoohuiia e Rev. H. H. Pareka ma ka berita paa e ka mare o Miss. Keokiana Wana o ka ua kaulana o Hanalei me Hamauku Kahananui o ka lai o keia kaona.

 

            HOTELE HOU.--- Ua lohe mai makou, e wehe hou ia ana ka Revere House ma ke alanui Moi, ma ke ano he Hale ai, a he wahi luana no na malihini a me ka poe a pau e kipa @ku ana malaila. Aole nae makou i lohe mai i ka mea nana e wehe hou nei.

 

            KE KUNA "NETI MELE"---- Ma ke ahiahi o ka Poakahi aku nei, ua haalele mai keia kuna i ka uapo o halemakeke no ke awa o Lahaina, ua kau aku maluna on a kekahi o na Loio keia kulanakauhale, no na hihia e hana ia ana i ka Aha Kiure o Maui.

 

            KA HALE LETA HOU.---- Ke kokoke aku nei oe pau ka paia kuli pinepine ana a, ko makou pepeiao na ka hamare a ka poe kamana o ka Hale Leta hou o kakou, oiai, ua uhi iho kahi puloulou o luna. O ka makou mahalo loa, o ka hoopanee hou aku, e loloiahili ai.

 

            HE MAU KEONIMANA.---- O kekahi mau kanaka hanohano o keia kulanakauhale, i kauohaia e hele i ka ahaaina o na mea mare, ua pii aku no laua a mawaho o ka pa, oi ka kali aku o ke kii ia mai, aohe wahi mea a kii ia mai, a hoi okoa mai. Auwe! hilahila ino!!

 

            HEIHEI WAAPA MA AINAHOU.------- Ua heihei ae he elua mau wahi waapa, no ka manuwa Amerika no laua a i elua, a ua make ka waapa malalo, i ka waapa maluna. Ua lohe he wale ia mai, o ko ka Moi wahi waapa ka ia i koho ai nana ke eo, mamua ae o ko laua hoomaka ana e heihei.

 

            HE WAHI OE-OE HANA MAU.------ Ma kekahi la mua o keia pule, ia makou e kakau ana i na hunahuna maluna, kani ana kahi oe-oe, aohe no i upuupu iho hio hou ana no, o ka hele ia a paiakuli maoli, ke kani hou mai nei no i ko makou kiei ana aku, o kahi waapa mokuahi ka o Kale Puluka.

 

            HOOPAAPAA KA POE KEPA KANAKA.-------- Ia makou e hoi mai ana e pai i ka mea hou maluna ae, elua mau kanaka kepa e hoopaapaa ana me ka leo nui, aole i maopopo ia makou ke kumu, aka , o ka leo nui ka makou i lohe aku, e kapa mai i ka hupo. E umi ka huhu e pono ai.

 

            KE "KILAUEA" NO KAUAI.------- Ma ka auina la poakahi i hala, ua au aku ke Kilauea i kana huakai mua, no ka mokupuni o lalo, aohe no he nui loa o na wahi ohua, aohe no hoi he piha o Ainahou, aohe e loaa aku kona mau Poakahi mua e holo ana i na awa o maui a me Hawaii, ka ka mea o ka haiamu o Ainahou.

 

            MAKANI IKAIKA NA KA MOANA.----- Ua ku mai ke kuna Maryma ke awna o Honolulu nei, me ka poino, oiai ua haalele aku oia i ke awa ana i holo mai ai me na bipi he 30 maluna on a, aka, iaia, ma ka moana, ua halawai oia me na keakea ana a ka ino a ua lilo aku na bipi he 15, a he 15 wale no bipi a hiki mai i Honolulu nei.

 

            AHAAINA MARE.----- Ma ka Poakahi i hala, oiai na kanaka e malama ana i ke kulaia ana no ka la hanau o ko kakou Moi aloha, ua haawai ae na mea i hoohuiia i io hookahi he ahaaina ma Kulaokahua, ua lehulehu na kanaka i naue aku malaila, ua lohe mai makou, he hula kekahi i haawiia i ka hoi ana mai o kekahi poe, ua hele a luhe i ka wai a ka Naulu.

 

            AUMEUMENA KEIKI HOE WAAPA.----- Ia makou i naue aku ai i kekahi mau la o keia pule, a hiki loa aku makou i ka uapo hoehoe o na keiki oe waapa, ike aku la makou i kekahi wahi haole e kai a huluulu ia ae ana, a kulai ia aku ana i luna o ka waapa, me ka olelo ne o ke keiki nana i kulai aku, That good boat, aka, he men akaaka wale mai no ia na ka haole.

 

            MAI KU KA ELAU.---- Ma ka Poakolu o ka pue i hala, ua kunahihi ae kekahi wahi koa ua hooikaika ia kona mau manao e ka wai on a, e hou aku i kona kagiana i ka elau, aka, aole nae i ko ia manao on a, ua loaa mai kana pu i kekahi mau koa e ae, a pakele ai ke kagiana, mai ku i ka elau a kahi on a rama haukae, ua hopu iho ua wahi oa nei i ke " kukulu i ke kii i kai o kahua, ahu ka hokoa i kapakai."

 

            MAI ULELE E HAKAKA.---- a makou e naue ana a hala loa aku mawaho o keia kaona, loaa aku kekahi wahi keiki uuku mai ka hale ahaaina mare mai, e hoonana ana i kekahi kanaka o Aferica. O ka mea i hewa o laua, oia no kahi keiki uuku, no ka nui okona on a, ua hoopukua aku oia i ka "Aferoca" i na olelo ino, a pii koke mai ke kai o ka Aferica, o ka hoolale wale iho no koe i na ai a ka ui, paa e ia makou, a pau wale ko laua enemi.

 

            E HUI ANA KE KULA O LAAINALUNA.----- I keia Poakolu ae e hui ai ke Kula nui, o Lahainaluna, nolaila, ua makemake nui ia na haumanu e hiki e aku i ko lakou punana, mamua o ka la e hui ai (Poakolu,) oiai o ke Kilauea no ka moku kupono, o na pehu elua no paha auanei ka mea makau.

 

            Ma ka hora 12 o keia la, e k@nai kudala ia ai ke kialua Kamehameha V,  i bele ai i ke o kohola, a holoholo hoi ma na aina lepo manu.

 

            Maluna mai o ke Kilauea i ka Poaha iho nei, i lawe ia mai ai kekahi wahi keiki, ua paa na lima i ke kupee hao a ke kanawai, ua lohe pu mai no hoi makou, he wahi ano pupule ke kumu i lawe ia mai nei i Honolulu nei, e luana pu ai me ko lakou poe hoa aloha oia ano mai hookahi e noho mai la ma Kalihi.

 

            Ua manao ia e ku mai ana ma Honolulu nei maluna mai o ka mokuahi Mose Tela kekahi mau Kahunapule o ka Hoomana Katolika Roma o ka Bihopa  i Melebone a me ka Bihopa o Adelaide. Akahi no laua a hoi ka Ahaolelo nui mai o Roma, a e kipa mai ana maanei, a hoi loa aku i ko laua wai.

 

            KE KILAUEA MAI KAUAI MAI.  Ma ke kakahiaka Puaha aku nei, ua ku mai ke Kilauea mai kana Huakai mai o ka Mokupuni o lalo, maluna on a i hoi mai nei na Kiaaina elua, o ka Mokupuni o lalo, me ka Mokupuni o Kakuhihewa, a me kekahi mau hoa hanohano e ae. Wikmana kekahi na Lunakanawai Kiekie, Hon. S.K. Kuapuu, J. W. Makalena, aohe nui o na ohua, e like no me ka nele i ka holo ana aku pela no ka nele i ka hoi ana mai nei.

 

            E haalele ana ia Kapalakiko na moku malalo iho: O ka moku Sovereign, ua haalele ma ka la 27 o Novemaba, a e ku mai ana ma Honolulu nei----- Ka Bark Cometa ua haalele ma ka la 30 o Novemabama, a e ku mai ana ma Honolulu nei---- ka mokuahi kaua Amerika Saranac, Cemodoa Tela, ua haalele aku ma ka la 22 o Dekemaba, a e ku mai ana ma ka la 22 o keia mahina e maue nei---- Ka mokuahi Mose Tela, Kapena Foloida, ma ka la 15o Dekemaba, e ku mai ana ma ka la 24 ae nei.

 

            HE MAU WAHINE HAKAKA.--- Ua lohe mai makou ma kekahi o na hoomanao ana i ka la hanau o ka Moi, ua hakaka kekahi poe wahine. He ano manaonao ka ka ike ana ku, oiai, e lulumi ana maluna malalo me ka hakakae hele wale no . O kahi mea hilu loa ka, o ka moku ia ana ua poe wahine iloko o ke kahawai. O ka hookomo ana i ka wai hoopupule kino ke kumu o keia hana hehena ana.

 

            HELE INO MAI NEI KA MAKE.---- Ua make emoole kekahi haole, ua inu oia i ka rama ma ka Royal Hotel, a pii aku oia i ka inu kope ma ka Hale inu kope ma ka Opuaua, a hala kekahi mau minute, ua puka aku oia mawaho, i ke keehi mua ana aku o kona mau wawae ma ka lanai oia hale, ua lawe a a ku la kona ola. Aka, ua hooko ia ka olelo a ka mea Mana loa, penei: " Na ʻ u no i haawi mai, a na ʻ u no hoi i lawe aku." E hoomaikaiia oe ma na lani kiekie loa.

 

            E KA MAKE AUHEA KOU HUELO AWA.--- Ma kekahi la o ka pule i hala, oiai kekahi alii moku o ke kalepa Loluni, e hooponopono ana no ka hiu ana i ka laau ihu a kona wahi moku mai kekahi kaula a haole mai la ka laau ihu maluna o kona wawae a pepe iho la, a he mainoino i ka ike aku. Ua laweia aku oia i ka Halemai o na laina America malaila e lapaau ia ai, ua lapaau aku ke Kauka iaia, ua kaua aku kana mau lanu i kona ola, aka, aole i paa mai, "ua hala ka puulena aia i Hilo."

 

            KA PUALI KOA RAIFELA.---- Ua puka ae ka puali koa Rafela ma ke kakahiaka Poakahi i hala aku la, no ka hoohanohano ana i ka la kulaia o keia aupuni, ua poai hele ae lakou ma kekahi mau alanui o keia kulanakauhale, a hoi aku i ko lakou wahi i maki mai ai. Ke mahalo nei makou i keia puali no kona hoohanohano mau i na la kulaia o keia aupuni. Ke mahalo pu aku nei no hoi makou i ka makepono o na dala i hookaawale ia ai no keia puali, no ka mea, aohe la nui i malama ole ia e keia puali.

 

            ALOHA KA HOAPILI O KA WAHINE.--- Ua lohe mai makou i ka haua aloha ole a kekahi kane i kana wahine mare oiai ke Kilauea no kana huakai i Hilo, ua kau aku ke kane mare a kekahi wahine maluna on a, no Hilo, me ka hai ole mai i ka wahine e ke holo nei au i Hilo, oiai hoi laua he io hookahi imua o ke Akua, mamua ae o kona kau ana aku i ka moku, ua olelo iho oia i kona kaikuahine, "i na i make kuu wahine, palapala malu ae oe ia ʻ u" pela kana olelo. Mai ka Poalua ae a hiki i keia manawa, kewaiho nei kona hoaloha i ka welelau o ka make. Ua kauoha ia aku nei ke kane e hoi mai aohe nae he hoi mai, ua holo pu aku nei no ka oia me ka noho nae he hoi mai, ua holo pu aku nei no ka oia me ka noho kapae. Me ka wahine e waiho la i ka lihi o ka luakupapau ko makou aloha pau ole.

 

            MAKE KAMAUKOLI.--- Ma ka Poakahi iho nei la 12 o Dekemaba nei, ma Waikikikai, make aku la kekahi o na elemakule kahiko loa ka noho ʻ na ma Hawaii nei. Ua hanau ia oia ma Honoaula, Maui, iloko o ka makahiki 1752, nolaila, mai kona hanau ana a hiki i kona make ana he 118 na makahiki. O keia Kamaukoli no kai hoolaha mua ia maloko o ka Hoe Hawaii i olelo ia he 107 makahiki; aka, aole nae i make a hiki keia makahiki, nolaila, loaa hou iaia he mau makahiki he 11, a hui pau ia he 118. He kanaka punahele ia na Kamehameha I., a ua noho konohiki ma na aina o na ʻ Lii. He kanaka ikaika ma ka hoe waapa, a he makaukau hoi ma na hana lawaia,

 Waiho aku la he elemakule,

Me kona ano hokule,

Aole e lohe hou ia kona pule,

Aia ma ka lani kona halepule.

 

Hawaii.

            OLAI MA HILO.--- Ma ka po o ka la 10 o Dekemaba nei, ua hoohakui iho kekahi olai ma na lepo o ka ua Kanilehua.

 

            HALE PAU AHI.--- Ma ka la 11 o Dekemaba nei, pau ka hale o Kaiwi i ke ahi pulehu luau a kana kaikamahine. Aia no ua Kaiwi nei i Honolulu.

 

            KA HANA O KA WA NAAUPO.----- Me heenalu ka hana nui a kekahi poe o Hilo nei; aohe e maamaama ae, kuululu ana iloko o ke kai, a o ka hee aku la no ia a hiki i ke ahiahi poeleele. O na kane wahine a me na keiki, ke holomoku nui nei ma ia hana. Piha ka opu i na o ka hana ia.

 

Maui

            PAKELE KE OLA MAI HEO.---- Ma ka Poaono o kela pule i kaa hope aku nei, oia ka la 6 o Nov. makahiki 1870. Holo aku la kekahi waapa mai Pukoo aku, e lawe i a ana i Lahina. Eia nae he nui ka makani ma ia la la aole i kanalua ka manao o ka mea ia ia ka hookele, oia o Poki, no ka mea, ua ikaika no ko ia la wahi kakai. Eia nae, aole makou i lihi ike aku ia wahi o ka holo nui ana aku la, oia ihona aku no ke kikii lua ka pi i ke one o Hoohila, kapeke lua i na ale o Pailolo hookahi no ka lipi a Pahee, piha pono na kuineki. Hookahi paha kaouai ka hohonu o ke kai mai ke kila ae o ka waapa a ka palena oluna o ke kai, ua piha pu mai mua o ka waapa a hala i hope. Eia nae kahi mea haukae loa o ke kaliu ole o lakou, he wahi kini limu nae na kekahi wahine i hooili aku maluna o ua waapa la, e ole ia wahi kini loaa ai ko lakou kaliu a me na lima o lakou kekahi, ma keia wahi o lakou i pilikia ai he moana kai uliuli no ia, eia nae ua hana lakou me ka hoomanawanui loa, a pau ae la la pilikia o lakou, holo hou aku la a ku i Lahina, alila, mihi iho la ka pakele i ka make. Eia ka nui o na ohua o ia waapa. Kamaio W. Kaikilani w Kalauao w Kaumai k. Uma k. O Kaikilani ke kapena a o Kolia oia ke kela o ia waapa, ko lakou huina maluna oia waapa, ehiku ko lakou nui.

 

            PAINA LULU DALA NA WAIEHU.----- Ma ka la 12 o Novemaba iho nei, oia ka Poaono, ua hoomakaukauia he mau mea ai, mai ka ekalessia mai o Wailuku, na ka Rev. W. O. Kahale, he elua puaa a me elua pahu poi . Hoko nae o keia mau wahi mea ai uuku, ua loaa nui mai kekahi mau dala; ua like hoi me ka mea  i palapalaia, " O kahi mea hu uuku, hoohu ae la ia i ka popo palaoa a pau." Ua hoomakaia keia hana ma ka pule mua o Novemapa, mamuli o ka hookauwa ana aku a Mr. Kahale, i kekahi poe waine lalawai o ua aina ua hoehaili la, oia hoi o Kepani, Kaai, Maunaloa, Kaaimalani, i paniia e Paele, Mele a me Kamaka. O keia poe wahine, ua hele lakou ma na ekalesia elua, ma Wailuku a ma Waihee, e noi dala ai ma ke ano Komite. O na dala i loaa mai he $104.00 aka aole nae i pau loa mai i ka loaa na dala a na Komite i noi aku ai o ka io nae ka mea i makemakeia. O keia mau dala, ua hooliluia aku ia no ka hoomaemae hou ana i ka luakini Hoole Pope o Wailuku nei. Ke haawi ae nei au i ko ʻ u mahalo i na Komite o ua aina ua hoehaili la, ka poe nana i hoomanawanui i ka imi ana i na lau oliva a ke aloha iwaena o ka poe opu lokomaikai, a loaa ai keia puu dala, i hiki ai ke hoomaemae hou i ko lakou makuahihe kahiko o ka pono i kukuluia maanei. E ala e Nawaieha! -----Mr.Nawaa

 

            HOIKE KULA PUHIOHE.---- Ma ka la 28 o Novemaba nei, oia hoi ka la i kuokoa ni keia Aupuni. O na mea i hanaia ma keia hoike ana, he puhiohe, hookani pahu, hookani kila. Penei ka hoonohonoho ana: Eha puhiohe, elua hookani pahu, elua paa have. I ka wa e puhi ai ka ohe, kani iho la ka pahu a hookani ka hao kila. A pau ia, he wahi hana lealea okoa iho no, epili ana i ka poe holo okohola, no ke ano o ka holo ana e o i ke kohola kani iho la na mea kani. Hapai hou ia kekahi hana e pili ana i ka hana a ke Kauka kani hou mea kani. No ka hiki ana mai o na pake malihini ma Hawaii nei kani hou no. Hoikeia mai ka hana a na wahine hookamakama. A pau ae la ia kani hou na mea kani, a o ka pau no ia o na hana. He mea hou keia ma ko makou wahi aina nei. Abela.
Pukoo, Molokai, Nov 28, 1870

 

Kauai

            MAKE NAAUPO.---- Makaupaku, Anahola mokupuni o Kauai, make iho la o Kihei k. i ka la 7 o Dekemaba nei M.H. 1870, no kona inu ana i ka paakai e houla ai i ka io pipi. Ua inu oia me ka manao i laau naha, aka make nae. Ke noho nei he wahine me ke keiki e kumakena aku ma keia kae o ka lua kupapau.

 

            KEIKI KUPANAHA.--- Ma ka la 23 o Nov., ia ʻ u i naue hele aku ai, mai ko ʻ u home aku a hiki ma Nawiliwili, ike iho la au i keia nu hou Kupanaha, penei no ia. He wahi keikikane uuku, ua hanau ia mai oia i ka la 18 o I@lai, o keia makahiki, ma Papaa Anahola Kauai. O ka eha keia o kona mau mahina, eia kona kupanaha. Ma kona mai aole puka hanawai, he wahi inowae wale no, a o kahi e puka ai o ka hanawai, aia malalo ae o ka mai pili loa i ke kumu, malaila he wahi puka iki, malaila e puka mai ai ka hanawai, mamua o kona mai, ua ike ia no ke poo, a o ka loihi o ka mai @ihi, he pokole loa, pili loa no i ka puukole, me he mea la, aole mai i ka nana aku. Ke oluolu maikai nei kona ola. O ka inoa o kona mau makua o Daniela ka makuakane, o Kailiponi ka makuahine. Kapanaha no hoi ka hana a ke Akua. A e mahalo ia kana mau hana kupanaha. A.W. MAIOHO
Kolahea, Kauai, Dek 1, 1870.

 

He hoahanau i aloha ia aole iho nei.

 

            Ua lawe ka Haku  ko makou hoahanau i aloha nui loa ia. Mr. D. Kamakauhaole, i ka la 23 Iulai hora 9 me ka hapa he mau ia pokole loa kona mai ana, noi aku la oia i kahi mau.

            O ka nui o kona mau la ma keia ao, he 40 na makahiki, eha hoi ana wahine mare, make aku la oia aole nae ana mau keiki e ola nei me keia poe wahine, "he keu ka nele iloo o keia lehulehu." He kanaka maikaioia ma kona helehelena kino ke manaaku he kanaka oluolu no na malihini, he kanaka lealea ole oia i na hana lealea e hana ia nei, mai kona wa opiopio a hiki i kona make ana aku la, aohe no he ike i ke olioli o keia kanaka, aole no hoi oia i hookolokolo ia no na hihia pili kino, he poe wahine kino maikai a nunui na kino o kane mau wahine i mare ai, o ka wahine mare hope iho nei, ke ola nei no ia, oia kekahi luna kahiko o ka ekalesia o Lahina nei, o ka apana o Papalaua kona haawina, o ka luna no keia nana e kahea i na auhau a pau ma ka inoa o na luna a me ka helu hoi o na apana mahope iho nae o ka pau ana o ke kula Sabati, malaila hoi ka hoomanao mau ana o na lehulehu e noho nei, e halia mau ana no kana mau hana maikai.
            O kana mau hana lima, he anaka akamai i ka hahau hale pohaku ma ke alakai ana a kana kumu oia o (Mu,) o ka lawaia kekahi hana makemake loa ana, he akahele oia ma ka makua no kekahi makemake ole e mahiai, a he mea mau no ia i na makua makemake i ke kino o na keiki. I ka la 11 Sep. make aku nei no kona makuakane R. Nalau, koe iho nei ka makuahine me hooka hi keiki i koe. Oka huina o ko lakou mau keiki e ola nei, " nani no hoi ua nele," ua koe iho nei na koena me ka luuluu a me ka kaumaha, ua haku iho i na pua rose a ke aloha nui launa ole hiki ole ke hoomanawanui mehe kuaua nui la e haki ana, i ke kino holookoa o ke kanaka, mehe wai mapuna la, e huai mai ana iloko o ka lua. O ke kanaka ana mai o keoeoe o ka manawa ai, he aloha okoa noia, o ka malie kupohu laiku o ka moana, he aloha okoa noia, o ka akoakoa ana o na oihana halawaia ka Haku. O na huikau hoi ma na Poaono ma na uapo no ke kuai wahi ia ana, o ka hakuikui lawaia ana me na hoa lawaia, ame na hoa paahana hoi o ka hana ana iho hoi e kamakamailio ma na nu mau mea e ka manao a akoaokoa wale. Ua pua me ke aloha.
J.W. KALAWAIAPOAIMOKU.

 

Hebedoma Haipule,--- Mai ka la 1a i

KA LA 7 O IANUARI, 1871.

 

            Sabati, Ian 1.--- NA HAIAO---- No ke ano nui o ka pule a me ka hui ou ana ma ka pule

            Poakahi, Ian 2.--- PILI KINO---- E hoomaikai aku no na pono pili kino, e mihi i ka hewa, a e pule i hoonuiia ka pono o kela me keia, me ka laa ana o kanaka i ka hana a ke Akua .

            Poalua, Ian 3.--- NO NA AUPUNI.---- E pule no ua Poo Aupuni a pau, ma ko kakou nei ama a ma ua aina e; i laha ka maluhia a puni keia ao; no na pono hooana, i holo mua ka oiao.

            Poakolu, Ian 4.---- NO NA OHANA.---- E pule no na makua a me na keiki, a no na poaikai o na home Kristiano; no na lima hana a me na haku; a no na kula a pau.

            Poaha, Ian 5.--- KA HUINA KRISTIANO--- E hoomaikai aku no ka hui ana o ka poe Kristiano, a e pule i hoomahuahuaia ka manao lokahi o ka poe Kristiano a puni ke ao nei.

            Poalima, Ian 6.---- KA EKALESIA KRISTIANO---- E noi no na Kahuuapule a pau, a i mahuahua ae na paahana ; e pule no na luna a me na hoahanau o na Ekalesia Kristiano.

            Poaono, Ian 7---- KE AO NEI------ E pule no ka laha ana o ka ke Akua olelo ma na aina a pau; no ka poe kalepa a me ka poe akenkamai; i hooliloia i mea Kristiano na pono naauao; no na Kumu a me na Ahahui Misionari, i hoohuliia ko ke ao nei mamuli o Kristo.

 

LIO NALOWALE!

& 5.00 MAKANA.

E HAAWI no au i na DALA ELIMA, i ka mea a mau mea paha e loaa ai kua lio wah, ne ulaula, hao kuni me he kala hale la ma ka uha hema, uha akau K A o ka mea e loaa ai a hoihoi mai ma ka Hale Kamana o J. G. OSBORNE, ma Alanui Alii, mauka iho o ka Halekuai o Daimana ia 472- 4ts       WILLIAM MORSE.

 

OLELO  HOOLAHA.

            EIA i ka Pa Aupuni o Pauoa Apana o Honolulu, he 13 Bipi na Kahwa haole o Waolani Nuuanu. Ue 6 lio keokeo. 2. lio k hulipala, 4 lio ulaula, 2 lio eleele, 1 plula, 1 puaa e eleleele kumulau. E kuai kudalaia ana i ka Pualea la 19 o Dekemaba, hera 12 awakea. Na lio akaka o ka hao Lio k ulaula hao ano e hema - Lio k eleele Mi_ akau, ano e hema Liu k eleele hao hema – Lio k ulaula hao SH me ka hao manamana akau E hele mai ka poe mea lia e nana pono, no ka mea, ua hunaia na hao o ka lepo o ka hooilo.
(472 1t*) P. KAAIAHUA, L.P. Aupuni

 

PULUPULU

            NO KA HOEMIA ANA O KE KUMUKUAI O NA PULUPULU ma Europa, no ke kaua nui, e haawi aka no au ma keia hope aku EONO (6) kenta no ka paona hookahi o ka Pulupulu Si Ailana, helu 1.
Sept. 24 1870 (460- 3m) H. M. Wini.

 

OLELO HOOLAHA.

 

 OWAU o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke hoolaha aku nei au imua o oukou e na kanaka a pau a me na Haole, Oukiki, Pake a me ka poe o na lahui e ae, no ka hoolaha a kuu kane mare HENRY CHRISTIANSEN, e pili ana la ʻ u, no ka hiki ole ia ʻ u ke aie aku i ka poe waiwai. Ka manao nei au, ua hiki no ia ʻ u ke aie, oiai o wau no kekahi On a Iloko o komaua waiwai. A ke olelo nei kuu kane, "no kuu haalele wahi moe." Aole na ʻ u haalele, aku , na ua kane la no a ʻ u i pepehi la ʻ u heapili au a hoopaiia ua kane la a ʻ u, nolaila, huhu kela a hookuke ia ʻ u. Ke noho la no nae kuu kane me na wahine manuahi, a owau hoi, eia au malalo o ka hale o ka Makai Nui, W. Merseburgh Esq., me ka malama ole mai i ko ʻ u ola a me kuu nele i kahi kapa ole.                   Mrs. Molokini
Kapaau, Kohala, Nov 12,1870. 469 4t*

 

OLELO HOOLAHA.

            Owau o ka mea nona ka inoa malalo io nei, ke papa aku nei au i na kanaka, na haole, pukiki, pake a me na mea wuiwai e ae a pau, aole e hoaie mai i kuu wahi ne mare ia
Mrs. LUISA KAMAI,

no ka mea, ua laalele mai oia i ko'u wahi moe, i ka'u ai a me ka'u mau malania ana, a ua hele aku mamuli o ka makemake o ke kono. ASAM(AKAMU) Pake.
Honolulu, Nov 1, 1870

 

DILLINGHAM & Co.,
NA
MEAHOOKOMOMAI A KUAII NA MEA HAO, NA MEA hana oi, Lole, Pena, Aila,. a me ua waiwai a pau. Helu 95. Alanui Moi, Honolulu. 427 46 ms.

 

PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO

--O KA--

MOKUAHI HAWAII

"Kilauea"

 

HAALELE ia Honoulu i na Poakahi a paa Hora 5 ahiahi
" Lahaina i na Poalua a pau -  hora 7 kakahiaka
" Maalaea "  " 10 "
" Makena " " 12 awakea

KA HUAKAI HOLO I HILO.

HAALELE ia Kawaihae i na Poalua alua no Hilo Hora 9 PM
" Honoipu i ka hora 11 aumoe me ke kalewa aku i Naohaku, ma ka hora i kakahiaka

 

HULI HOI ANA MAI HILO MAI.

HAALELE ia Hilo ka Poakolu " "Hora 5 ahiahi
" Mahukona i ka Poaha " " 4 wanaao
" Kawaihae i na Poaha apau " " 3 ahiahi
" Makena " "10 ahiahi
Maalaea " "1 wanaao
Lahaina i ua Poalima a pau " " 6 kakahiaka

KA HUAKAI HOLO I KONA.

HAALELE ia Kawaihae i na Poalua alua a pau Hora 12 aumoe
HULI HOI MAI KEALAEKUA MAI.
HAALELE ia kealakekua i ka Poakolu Hora 12 awkea
" Kailua i ka Poakolu " 6 ahiahi
" Kawaihae i na Poaha a pau " 3 awakea
" Makena " " " 10 ahiahi
Lahaina i na Poalima a pau " 6 kakahiaka
C.H. JUDD (KALE KAUKA)

467-2m AGENA.

 

Na Buke Himeni Hou i Loaa mai nei maluna o ka "Mose Tela."

 

The Carmina…………………………… $1 75
" Jubilee…………………………………. 1 50
Mount of Zion…………………………. 1 50
Sabbath Bell…………………………… . 1 50
Chureb Bell……………………………… 1 50
Harp of Judah……………………………..1 50
The Shawn……………………………….1 50
Church Melodies.....1 50
Jewels.... 1 50
Plymouth Collection.....2 75
Plymouth Collection & Hymns.....1 50
The Fresh Laurels....75
Silver Lute.....@@
Silver Bell.....75
Golden Wreath.....75
New Golden Chain....37 1/2
Nine O'clock in the Worning.....75
Song's for Social & Public Worship....1 50
Ma ka Hale Kuai Buke o H.M. WINI.
471 1m

 

HALE PAI KII.

UA MAKAUKAU KA MEA NONA KA inoa malalo nei no ke pai ana i na
KII PEPA
me ka maikai loa. Aia kona Hale Pai Kii ma kahi o KINI Pai Kii mamua, ma luna ae o ka Hale Pai Nupepa "Kuokoa."
YATSING (Pake.)
470-6m Mea Pai Kii.

 

OLELO HOOLAHA.

            OWAU O KA MEA NONA KA INOA MA lalo nei, ke hoolaha aku nei i na kanaka a pau, na HAOLE, na PUKIKI, PAKE a me na kanaka o na lahui e ae, e hele mai ma ko'u HALE HUMUHUMU KAMAA, HELU 70, ALANUI NUUANU, HONOLULU.
E lawe mai no hoi i ko oukou mau KAMAA kahiko, a na'u no e hana hou aku i na HILA AULII ano hou maikai loa me ka uku haahaa; a ina e paa ole ka'u hana ana, alaila, e hoihoi aku no au i ka oukou DALA, a e hana aku no au i Hila hou, me ka uku ole mai nae o oukou. Eia kekahi; ina oukou e lawe mai i na kamaa kahiko e hana hou, e pono no e kii koke mai. Ina wau e kali aku a hala na malama ekolu, alaila, e kuai no au me ka mea e aku. A ke kauoha aku nei no hoi au ia oukou, e hele mai oukou e kuai i na
NOHO-LIO hou maikai,
NA KAULA KEEHI,
NA PALE KEEHI,
a me na KEEHI NOHO maikai loa,
E kuaiia no me ke kumukuai haahaa loa, a ia oukou iho hoi kekahi hehi mai, haule loa iho ilalo o ka'u kumukuai i manao ai. Mai poina, e hele mai maanei nei. E loaa no au ia oukou ma ke Alanui Nuuanu, ma ka Helu 70.
ACIU (Pake.)

Honolulu, Spe 1, 1870 457-4m

 

Na Mea Hoohiehie o na Wahine.

MA NA MOKU I KU HOPE MAI NEI, UA LOAA MAI KA MEA NONA KA INOA MALALO

iho, na lako hoohiehie o na wahine – Na Pua Lole, Hulu, na Lei A-i Pupu, Papale, Iho Papale, na Pua Kanikau holookoa a Hapa Kanikau. Eia he mau Kalepa Eleele Pelekane, na Mikina-lima maka upena a Thompson, Veleveta Kilika, Pihi, Libine, na mea ulana a pela, a pela aku. E kuaiia no lakou ma ke kumukuai makepono ma ka Hale kuai o
Mrs. McDOUGALL,
Helu 38, Alanui Papu, Honolulu. 443-tf

 

KUAINA! KUAINA! KUAINA!!!

KUAINA LAWAIA,
KUAINA LAWAIA I HILOIA.
E kuaiia no e DILLINGAM & Co.
461-3m Na Hope o Hanale Daimana.

 

KAUKA A.C. BUFAMA

WAHI NOHO A HALE HANA, MALALO o ka HALE HOOLE WAIONA, ma Alanui Hotele, he mau hale ae ma ka Akau o Alanui Nuuanu.
            Ke malama mau nei ke Kauka ma kona Hale Kauka i na mea Lapaau a me na Laau Lapaau, na Wai Ala, Kopa, Aila Lauoho, Hulu Palaki Lauoho, Kahi, na mea ala komo lole, Hua-Lukini, Wai ola a pela aku, a pela aku, no ke kumukuai haahaa loa ma ke kuike. 459-3m

 

I NA LUNA "KUOKOA."

KE KAUOHAIA aku nei na Luna "Kuokoa" a me ka poe lawe pakahi, e hookaa koke mai i ko lakou uku Nupepa i keia manawa. No na Luna a me ka poe pakahi ma na mokupuni e ae, e haawi i na dala ma ka lima o na Kapena moku, a ma ka Leta no hoi, a e hoouna pololei mai. E hoolohe i keia e pono ai.
LUNA HOOPONOPONO o ke "KUOKOA."
Honolulu. Oct. 22, 1870. 561-tf

 

Wm. Weight.
UILAMA

Amara, a Hana Kapuai Lio.
ALANUI ALII mauka o ka HALEWAI,
Honolulu. Ua makaukauia no ka Hana Kapuai Lio.
(462-@)

 

KUAI EMI! KUAI HOLO!
Ma ka hale o UILAMA.
Hale Kuai Ala Hao o Uilama (R@@@@)
431 1y Ma ke kihi o ke Alanui Nuuanu a me Kauka

 

HALE MU!
HALE KUAI MEA AI!

HE OLUOLU LOA KE KUAI ANA O NA mea ai ma keia hale, i lohe oukou e na makamaka Hawaii a pau!
RAIKI no Waimea, Kauai mai,
PALAOA maikai loa,
KAMANO io ula no Keamolewa mai
BIPI uaho no Kaleponi mai,
KOPA keokeo – KOPA ulaula,
AILA Honua! AILA Kohola,
KOPE – PAAKAI,
AI no na Lio a me na Moa
Na mea ono he nui wale o kela ano keia ano.
PIA NO HAWAII MAI,
PIA AI -
A he nui loa no na mea ai maikai e ae.
Nolaila la ea, e na makamaka, e hele mai no me kahi dal e ike maka no oukou i keia mau mea i halia ae la maluna.
Me ka mahalo,
I. BATALETA.
370-3ms