Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 47, 19 November 1870 — Page 1

Page PDF (1.54 MB)

This text was transcribed by:  Sally Vrana
This work is dedicated to:  Na Lei Hulu I Ka Wekiu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE IX.  HELU 47.  HONOLULU, NOVEMABA 19, 1870. NA HELU A PAU 468.

 

KA NUPEPA KUOKOA,

HOOPUKA MAU IA MA HONOLULU

I kela Poaono keia poaono.

$2.00

No na mahina he Umikumamalua!

$1.00 no na mahina eono,

ME KA HOOKAA MUA MAI.

 

NA OLELO HOOLAHA-aole i oi mamua o 10 laina no ka hoopuka hookahi ana, $1.00; @lua komo ana, he $1.50; hookah malama, $2.00. E uka mua ia mai ked ala o na olelo hoolaha a pau e hoounaia ana mai e pai.

KANIKAU-he 4 keneta no ka lala oi hookah-penei: he 25 lalani, $1.00; 50 lalani, $2.00; a pela’ku.

KA @M@ NO NA OLELO HOOLAHA-ka uku pepa, a me ka uku o ke Kanikau, e haawiia no ma ka lima o na Luna o ke Kuekee, a i oleia, e hoouna mai ia Kauka Kulika.

NA UKU PEPA A PAU E HOOKAA MUA MAI NO-aole e kauia ka inoa o kekahi haole a kanaka maoli: paha, ma ka inoa o ka poe lawe pepa ke ole e hookaa e mai mamua. E pono ke hilipoiia keia mau rula, no ka mea, he emi no ka auhau no keia nupepa.

AIA KE KUENA O KA NUPEPA KUOKOA-ma ke keena i noho mua ia iho nei e J. W. Aukina, maluna ae o ka Hale Leta. O na hora hana, mai ka eiwa o kakahiaka, a i ka ha o ke ahiahi.

                                                                                    H. M. WINI, Luna Hoopuka.

 

“KA NUPEPA KUOKOA.”

Is published in Honolulu

EVERY SATURDAY,

$2.00 per annum, or $1.00 per six

Months, in advance.

 

ADVERTISEMENTS not exceeding 10 lines, inserted once for $1.00 twice or $1.50 ; and $2.00 for one month ; all advertisements must be paid for in advance.

KANIKAUS will be charged 1.00 per page, or 4 cts. A line.

PAYMENTS FOR ADVERTISEMENTS, Subscriptions or Kanikaus, may be paid to any of the Agents of the Kuokoa, or may be enclosed in a letter to the Publisher.

ALL SUBSCRIPTIONS must be PREPAID. No names, either of foreigners or natives, will be inserted on the subscription list, until paid for. This rule must be strictly adhered to, on account of the low subscription price.

 

THE OFFICE OF THE KUOKOA over the Post Office. Office hours from 9 A. M. to 4 P. M.

                                                                                    H. M. WHITNEY, Publisher.

Bound volumes of the KUOKOA, for sale at the office over the bookstore- $3.50 each.

Persons having complete sets of the abobe, can have them bound by paying $2.00 each.

 

DILLINGHAM & CO.

NA

MEA HOOKOMO MAI A KAUI I NA MEA HAO, NA MEA hana oi, Lole, Pena, Aila, a mea ua waiwai a pau.

Helu 95. Alanui Moi, Honolulu.   427 6ms.

 

NOHO LIO! NOHO LIO!

O NA NOHO LIO MEKIKO A MAKEKPONO LOA i humuhumuia me na ili Kaleponi, e loaa no ma ka Hale hana Noho Lio o

DALTON & BLAUVELT,

430-1Y*                     Ma Alanui Moi, Honolulu.

 

OLELO HOOLAHA.

KE PAPAIA AKU NEI NA MEA A PAU O PAPAAKOko me Haleaha, na aina e waiho ana ma Koolauloa, Oahu, aole e hookuu wale i ko lakou mau holoholona maluna i na wahi i hoikeia ae ia maluna, loa e komo kewa ka Lio, Bipi, Hoki, Puaa, Miula, e uku lakou pakahi dala, ($1.) ina e hoopau I na mea kanu, e uku hou no e like me ka nui o ka poino a poho.

A iua he hipa, Kao, Moa, he hapaha pakahi no ke poo, a ina be Manu Kaka, he hapalua pakahi no ke poo, a ina he kauaka kuleana ole, aole hiki iaia ke hele ma na wahi i hai ia ae ia maluna, a ina e ku-e kekahi, e uku no ia no ke komo hewa $1.00. E hopu no ka maua mau Paniolo, oia a Pamawaho me Kauahikaua.   AKOWAI, AHUNA, NUO, Pake.

Haleaha, Koolauloa, Ian. 23, 1870.                                       426-1y

 

HALE PAI KII!

AIA KOʻU HALE PAI KII MA

MONIKAHAAE,

Mawaena o ka HALEKUAI BIPI a me ka HALEKUAI MEA AI o S. SAVIDGE ma ke Alanui Papu. He emi loa ke kumu kuai o na KII.     H. L. KEIKI (CHASE.)

422-1y                                                             Mea Pai Kii.

 

NA LAAU LAPAAU

A DR. JAYNE.

OIA NA

LAAU KUNU.

LAAU HOOPAU NAIO ME NA KOE

LAAU HOOPAA HI.

LAAU HOOMAEMAE KOKO.

LAAU HAMO-PENIKALA,

HU’ALE OLA.

AIA MA KAHI O

KAKELE ME KUKE.

Honolulu,                                                          422

 

NA BUKE

HOOLAHAIA E KA PAPA HAWAII.

 

Baibala Hemolel Nui ili gula nani me na ku-

  hikuhi ma na aoao……………………….$12 00

    “     “   Nui ili eleele kaekae wai gula…5 00

    “     “   nuku iki iho,   “       “       8 00

    “     “   Pa@anaiki iho ili eleele……….4 00

Kauoha Hou ili gula nani me na kuhikuhi……8 00

    “     “   eleele kaekae wai gula………...1 00

    “     “     “                    ………..  75

Kauoha Hou Hapa Haole…………………….  75

Lira Hawaii 1848 me ke kanawai……………  25

    “  “     1855……………………………  25

Moolelo Ekalesia…………………………….  50

H@lao ili lahilahi……………………………  10

Uele malihini ana……………………………  25

No ko ke Akua ano………………………….  25

Lira Kamalii…………………………………  25

Hoike Palapala Hemolele…………………....  25

Moolelo o Heneri Opukahaia………………..  25

E@ike Akua…………………………………  25

Wehewehehala………………………………  25

Ninau Hoike ili manoanoa…………………..  25

   “     “    “  lahilahi……..……………..  10

Kumumua Kula Sabati……………………...  10

Buke Lawe Lima……………………………  10

He Buke no ka Pope…………………………. 10

Ui Kula Sabati Helu 3……………………….. 25

 “  “      “     “  4…………………………05

 “  “      “     “  5…………………………25

Buke Euanelio a Ioane………………………..10

Himeni………………………………………..50

Himeni ili nani…………………………..… 1 00

 

         Na Kauoha Hou Pakeke

 

Ili Gula nani…………….…………………..1 50

Ili eleele kaekae nani……………………….  50

Ili eleele…………………………………….  35

 

     Kauoha Hou Pakeke me na Halelu.

 

Ili Gula nani……………………………….. 1 75

Ili eleele kaekae wai gula………………….   60

Ili eleele……………………………………   50

 

             Ha Halelu Pakeke.

 

Ila Gula nani………………………………  50

Ili eleele kaekae wai gula…………………  30

Ili eleele…………………………………..   20

 

           Eia na buke haawi wale.

 

Palapala Liilii—

  Helu  4—Makemake anei oe I ke ola.

  Helu  6—E hele I o Kristo la.

  Helu  7—Ka hoi ana mai o ke Keiki Uhauha.

  Helu 11—No ka hoohiki wahahee I ke Akua

  Helu 16—Ka @ehia ana o ka Ahaaina a ka Haku a ma ka

              Bapetizo ana.

  Helu 17—Mai hana ino I na holoholona.

  Helu 18—No ka mahi ana, kuai ana a me ka inu ana i ka

              Awa

Ka Davida Malo Kumumanao.

Ka Moolelo o Batimea Puaaiki.

                                  J. F. POKUE,

      Kakauolelo o ka Papa Hooko o ka Ahahui Fuanelio

          Ko Hawaii Pac Aina.

 

KA NUPEPA KUOKOA

 

Na Palapala mai I ke “Kuokoa.”

 

Ka lei Farani o na Ilio.

  Ma ke ku ana mai nei o ka mokuahi Kilauea ma ke awa o Maalaea, i kekahi Poalua o ka la 25 o Oct., ua hooiliia mai la na apana keleawe o na Ilio, o ka Apana o Wailuku nei, ma ka inoa o na Luna Auhau, ka mea hoi i hooholoia a hooliloia i kanawai e na Lunamakaainana imi pilikia o ka lehulehu. E i ana, he hoailona metala no na Ilio, he umi keneta ka auhau, pa kui hou iho maluna o ka auhau ma@ o na Ilio o na kau i hala aku ia, “Ke i ae nei au, aole paha ia he umi keneta, he umi dala hoopai no ia no ka poe mea malama Ilio.”

  E kuhi ana makou @a he lei metala apo @a hoi no na Ilio, a ua hana ia no la hoi a paa, i ka ili a i kekahi mea paa e ae la hoi, a hookomo mai la hoi i ka ai o ka Ilio, a makepono iki la hoi ka hapawalu o ka lilo ana aku, eia ka aole pela, he apana keleawe olohelohe wale iho no ka ; he mea kuhela a kamahi, a i ole ia he lei koloda Farani, i ahona i ke kalaunu a me ka helu o keia makahiki; a i ka nana ‘ku ua like no me ke keneta, he poepoe nae hoi ia, he opaha hoi keia, ka mea i olelo ia he lei no na Ilio, a i na pela ua lilo ka hapawalu a kakou i keia apana keleawe hookahi, i like me 1 keneta, a he $11 ½ keneta i kiola wale ia aku no na puka elua o ua apana keleawe ‘la.

  Eia iho kahi apa e pilikia ai ka lehulehu i ke kanawai a na Lunamakaainana pupule i hooholo hewa ai, aole wahi kupono e paa ai keia apana keleawe i ka a-i o ka Ilio, no ka mea, he liilii loa na wahi puka e hookomo iho ai ke kaula a apo ae i ka a-i o ka Ilio, o ka lopi kuaaina, a mea e ae ka mea hiki, e like me ka maawe olona, a lopi humuhumu paha, a  na paha e hele ka Ilio me keia keleawe a hakaka paha me lakou Ilio iho, a moku ae la mai ka a-i ae e haule iho la a nalowale loa paha, Pehea iho la ia? na oukou ia e hai mai e na poe pili aupuni. No ka mea Ilio anei ka hemahema ? no ke Aupuni paha ka hemahema i hana kamalii mai nei i ka mea e paa ai ka a-i o ka Ilio: Ke i ma i nei ua mau luna nei a kakou i hoouna aku ai I ka Ahaolelo I naue aku la, penei: “Aohe no hoi he hauhoa kaula ahuawa ne i ka puan-i o ka Ilio a oukou.” Ae, i na paha e makaala loa ana ka mea Ilio e hana a paa i ka apana keleawe o ka Ilio. Eia na lilo kaulele iho i manaoia e paa kela hemahema, kuai i apana ili he hapaha paha o ko ia, a i na kui keleawe elua, e nakiiia ai a paa pu me ka ili hapawalu paha, akolu hapawalu ka lilo no na mea e paa pono ai ka apana keleawe i ka a-i o ka Ilio, e like me ke koi a ke kanawai, a i na e huiʻa keia ekolu hapawalu me akahi dala o ka Ilio, a m ka hapawalu o ka metala, ua like ia me $1.50 ka lilo o ka Ilio hookahi. Ua maopopo he pilikia hookamani ole keia o ka lehulehu i hooili ia iho maluua o na hokua o na Makaainana:

  No laila, ke kau leo aku nei au ia oukou e o’u mau makamaka mai ka ia puka i Haehae ma ka Hema Hikina a ka welona a ka @a i Niihau ma ka Akau Komohana. Ke i aku nei au e malama pono mai i na apana keleawe o na Ilio a me ka Palapala Hookaa a ka Luna Auhau, ma ko oukou waihona paa, o haule aku auanei i na Ilio. Me ke aloha i ka L. H, a kaana like aku i na keiki o ka Hale Pai.                                                          NA KAIMI.

Waihee, Maui, Okatoba 28, M. H. 1870.

 

Ua ike iho la paha o P. Ama i ka io, ke

nihi ‘la ka hele i ka uka o Puna.

 

E KA NUPEPA KUOKOA E; Alohe oe:--

  Aia ma kou Helu 43, la 22 o Oct., i ike iho ai au I na kumu pale kupono a P. Amakahulihuli wale no kuu kukula manao o ka Hoike Kula o Hamakua H. I kuu kilohi ana iho, a lole ae i ka oiaio o kau pale ana, ke ike ‘la au a me lakou nei ae, aia kau mau kumu pale malalo o ke koloka o ka hookamani, e me ka huna i ka oiaio o ka mea i hoike ia i ke akea maloko o ka luakini o Saremela P. H.

  Ua makaukau mua no au e pane aku ia oe, oiai kuu kumu-manao mua i ka lima o na keiki paahana (Poe Hoonoho hua). A no ka loihi loa o ka’u nupepa, akahi no a loaa i keia pule, nolaila, ua hakalia kuu ike ana i kau pono. Aka, i keia wa, ua ike iho nei au i kau pane. Nolaila, ke hoouna aku nei au i na galani wai o Kulani@akoi i pau ai ka lepo o ka wahi palule lilina, i komo hookamani ai ae nei iloko o ke “Kilohana Pookela o ko kaua Lahui.”

    O kau mea i hai ae nei ma ke akea, o na Kula a pau mai Kaala a Waimanu, ua like wale no ka ike, a koe ke Kula o Mana a me Kawela, a oia iho la ka ka olelo hooholo a oukou e! Waha rama oe, aole ia o ka oiaio nu e pee mai nei, o ka olelo hooholo a oukou (Komite) i heluhelu ia mai ai e Halemanu, eia no ia: “O na Kula a pau mai Kaala a Waimanu, ua like wale no ka ike ma na palapala a pau, a koe aku ekolu Kula oi ma ka Huinahelu; oia hoi Paauhau, Waimanu a me Honokaa. A oia iho la ka oiaio, o ka olelo hooholo a oukou (Komite) au i huna iho ai. A pela no ka hoike a ke Kakauolelo o na ia hoike, i na ua ike oe ma na nupepa mua iho nei, aole e like me kau i wahahee mai nei. “A nihi ae la ko kokoe ana i ka uka o Puna.” A he keu loa no oe a ke ku kalekale i hai ae nei i ke akea, ua hooholo e no ka oukou (Komite) mamua o ka hiki ana mai o na @a hoike, ia oe wale aku la no paha ia, aole paha pela ka hana ana a na hoa Komite ou, aole no paha he hoike ana ma keia aupuni e like me kau e P. Ama-kahulihuli wale, ka hooholo e mamua o ka hoike ana. He oiaio nae paha, ua hana ia pela ma Lahainaluna. A i na pela, “He keu aku la ia.”

  No ka paa ana o na Kula i ka ninau 8 o ka Huinahelu, Oleloao 81. Aia malaila ko hoka, aole au i ike o ka ninau ia i hoike ia’i, a paa ai na keiki, wahi au. Ae, ole loa no, aia ma ka ninau 4, Oleloao 81, a oia ka ninau au e manao @a ua paa na A. Ma kuu ike, aole i paa maoli na keiki no ka paakiki o keia ninau, aka, oka pupuahulu o ke keiki nana e hana ana ka ninau i ka noke pa-i-pa-i a kekahi poe keiki, nolaila, ua pihoihoi loa, a haule ka noonoo maikai o ka A.

  No ka hui ana o S. Kaua (Komite) me ke kumu o Paauhau a me Honokaa, i loaa ka uku makana no ke Kula hou ana aku i ka Huinahelu. “He manao kee moa hou ia ou e ka hoa.” No ka ike a me ka naauao maoli o S. Kaaua, ko hoa Komite i nei mea he hoike ana, pela kela i koi ai e kula ia ‘ku no ka H., (aole e like me kau i waha a mai nei.) No ka makemake o S. Kaaua a me kekahi mau kumu a me kekahi mau makua e ike ia ke akamai o na keiki ma kahi hohonu iki aku o ka A, pela iho la lakou i koi ai e kula aku no. A no ka ike o kahi mau kumu e ae e haule ana ka lakou mau kula ma keia palapala, no ka mea, aole i hiki aku I ka Oleloao 116. Nolaila, hooikaika lakou e hoopau ke kula ana i ka A, no ko lakou manao no, o lilo ka uku makana ia Paauhau a me Honokaa, a pela no hoi oe i pualu like iho ai.

  No ko ike ole ia’u ma Waimea a me Hamakua, aole no paha oe e ike iau, ua kamaaina no oe ma H., aole oe i ike mai i ko’u pa ia Waimea. Me oe ke aloha e P. Amahele-kunihi. Ke hoi nei ke keiki o ka Uaapuupuu. Me ka L. H. ko’u mahalo a me na keiki hoonoho hua kepau.

                                                     D. W. Kaluaokeala

Ua-apuupuu o Waimea, H. Nov. 8, 1870.

 

NU HOU ANO NUI O KE KAUA.

(Koema mai kela pulemai.)

KAUA MAWAHO O PARISA, A AUHEE

NO FARANI.

  Versailles, Oct 21—I ke awakea o keia la, ua kaua mai na Farani mai ka Pupu ikaika mai o Mont Valerin, i kokua ia mai e kanaha mau pukuniahi e ae maluna o kekahi kahua e ae. Ua puehu aku lakou i na koa Perusia o na Mahale (divison) Helu 9 a me 10 hele wawawae a me ka Mahele (regiment) o na koa kuikawa, i kokua pua ia mai hoi, mai ka hoomaka ana mai a pau wale no, e ka puali liilii Helu 4. Ua lilo pio aku I na Perusia, he 100 mau pio a me 2 mau pukuniahi. O ka poino o na Geremania, he uuku loa. Ua makaikai kino maoli ka Moi Uilama i keia kaua ana, mai Ma@ly mai.

HOOHOKAIA O FARANI E SEPANIA.

  Tours, Oct 21—Ua ku mai nei o Keratry maanei, mai Madarida mai. O kana huakai i hele aku nei, e noi aku i mau mea kokua mai ia Farani, ua keakeaia mai oia e kona mau makamaka, a nolaila, ua noi aku oia, e hoouna wale mai no i mau pu mai Sepania a me kona mau pa nalaau mai. Ua hooleia aku nae e ke Aupuni. 

  Ladana, Oct 21—Ua hoopuka ae ka nupepa Standard o Glasgow, i kona lono waeu olelo mai Balina mai, e olelo ana, ua hoike pili aupuniia ae, ua noi aku ke Kanikela Farani, e noho ana ma ke alo alii o Madarida, i ke aupuni o Sepania, e hoouna mai i 50,000 koa Sepania, e kokua i ke kipaku ana aku i na Perusia. Ua hoole loa ia mai ke noi.

 

KE ANO O KA HAAWI PIO O MEZA.

 

  Ladana, Oct 21—Ua hoouna mai ka mea kakau o ka nupepa Taribiune, mamua o Meza i keia la. e hoike ana, ua haule pu ke kukakuka ana no ka haawi pio me ka Moi. O ko Bazaine makemake, o ka haawi pio mai i kona puali holookoa, a hookoe no nae i na koa kiai o Meza, e paa no i na papu a me ke kulanakauhale. Ua hoole loa o Generala Moleke i keia ano haawi pio, a nolaila, o kona makemake, e haawi pio puni mai i na koa a pau. Ua hoi nele mai ka elele a Bazaine.

  Ladana, Oct 22—He mau lono lauahea kai paho@ ae, ua ha@aia he aelike ma kahi hoomoana o ka Moi me Generala Boyer, ka Elele a Bazaine mai Meza mai; oia olelo ae like, a ae ia o Bazaine a me kona puali, e huli hoi i Parisa, a e hoalii i ke Keiki Alii a Napoliona, ma ka inoa Napoliona IV.

  Montargis, Oct 22—Mai ke kakahiaka a po la inehinei, ua lohe ia ke kani o na pukaniahi ma kekahi wahi e pili ana i Parisa. Oia paha ka hakaka o ko ke Keiki Alii puali i lanakila ai maluna o na Farani.

  Tours, Oct 22—Ua hoopuniia ae o Chartres, e na koa Perusia ikaika, he 20,000 me 40 pukuniahi. Ua awiwi ae ke Aliikoa nui me ka Meia o ia wahi, e hooponopono me ka Alihikaua o na koa Perusia, e malamaia na pono a me ka maluhia o na kamaaina. Ua puhi ae na Perusia i ke alahaka o Clery, a hoi aku la ia Beaugency e Hoomoana ai.

  Ke noi ikaika mai nei na nupepa o ke kulanakauhale Farani o Liona, e hoomaka koke ia na pale ikaike ana no ke kulanakauhale. Ke walaau mai nei lakou, ke maki mai la na Perusia ma Basancon a me na wahi ikaika e ae, a e kai pololei mai ana lakou maluna o Liona. Ua makaukau O Liona a me kona mau papu i ke pale aku, aka, eia ka hewa, aohe poe akami i ke ki pukuniahi ana.

KA NEE ANA O NA PERUSIA I AMIENS.

  Tours, Oct 22—Ke hele nei na Perusia ma Amiens, ma na laina elua, hookahi ma Breteuil, a o kekahi ma Montfideau.

  Ua lele aku na koa Perusia maluna o kahi kaona o Vernon, e kokoke aku la o Rouen, a ki pu mai la na Perusia ma ka aono hema aku o ka muliwai Seine.

KA PAAKIKI O NA FARANI.

  Tours, 22—Ua maopopo loa ka ikaika o ke aupuni i ka hooikaika i ke pale aku, a nolaila, aole e ae ana ke aupuni e kuikahi ma na wahi kumu kupono ole.

  O ka manao ma Parisa, ua manao paa lakou e kaua a hiki i ka hopena; aia wale no ke oki pu, a loaa kekahi mau kumu kupono e kuikahi ai.

LILO O ST. QUENTIN I NA PERUSIA

  Lille, Farani, Oct 22—Ua komo ae na koa Perusia ma Sana Quentin i ke kakahiaka onehinei. Ua kau aku lakou i na a@hau maluna o na kanaka, i elua miliona (2,000,000) hapaha Farani. Ua @olo mai na kamaaina inoa maikai ianei e noi dala ai.

EMI NO KA FARANI MALALO O KA PERUSIA.

  Ladana, Oct 22—I keia manawa, ua haawiia e na Perusia, he 7 pukuniahi i kela a me keia 1,000 koa; a o na Farani @oi, he 3 pukuniahi I kela a me keia, 1,000 koa. Nawaliwali no ka Farani la.

NA KEAKEA E KUIKAHI.

  Ladana, Oct 22—Ua lonoia ae, e hoopii pololei mai ana o Enelani, e kapae i ke kaua; o Haku Liona ma Tours a me Loftus ma Balina, ke lawe nei laua i na keehina mua ma keia hana, e hookumu ae mawaena o Enelani, Auseturia a me Italia.

  Touts, Oct 23—Ua pane mai nei ke aupuni o Auseturia i na manao hoikeike @ Enelani, e koi ana, e kapae ae i ke ka@a, ma ka hooikaika ana ma Tours a ma kahi hoomoana o ka Moi Uilama, ma Versailles.

  Tours, Oct 23—Ua maopopo mai nei, na ka Poalima ka i hala, ua waiho mai @ Enelani maanei a ma Balina, i na kumu no ke kapae ana i ke kaua. He nui na manaolana no ka hookipa ana mai ia mau kumu. Ua manaoia, ua oluolu ke aupuni maanei, e kapae i ke kaua, ma @u kumu a pau e waihoia mai ana.

  Ladana, Oct 23—Ua hoohala ae o Kuhina Pohakuhauoli a me ke Kuhina o ko na aina e, o ke aupuni o Enelani, me na Kuhina Noho o Perusia, Rusia, Ausetoria, a me Italia, a me Gen. Boyer, ka Elele alua a Bazine no ka noonoo i ke kuikahi.

  Ua lono wale ia ae, ua lokahi ka Emepera, ka Emepera Wahine a me ka Moi Uilama no ke Kuikahi, ke wawahia no Papa ma Farani Hikina e ukuia mai na @ilo o Geremania, oia he Eono Tausani Miliona hapaha Farani, maloko o na bipi, lio a me ka aila; aole he aina lilo aku a Geremania, aia wale no a makemake na kanaka o Alasace e koho balota ma ko lakou aupuni e makemake ai; e haalele o Bazaine ia Meza, a e hoi e hoonoho i ka Napoliona IV., i Emepera, me ka Emepera Wahine ma ke Poo Aupuni.

  I ae ka Moi no keia, no ko na aupuni nui hui ana, e waiho mai i keia mau kumu, a ua lauahea wale ae, ina e hole ana o Geremania i keia mau kumu, alaila, e lele mai na aupuni nui a pau o Europa, e pulumi aku ia Perusia mai na lepo aku o Farani.

KO BISIMAKA NAAUAO.

  Ladana, Oct 23—Ua ae no o Bisimaka i keia mau kumu I waihoia aku, aka, he makemake nae ia, I kumu paakiki loa, e hiki ole ai ia Farani ke wailana hou aku I na palena o Geremania,  keia noho ana aku ma keia mua.

PILIPILI OLE MAI O RUKINI.

  Ladana, Oct 23—Ua hoikeia ae, aole e komo mai ana o Rusia, e hui pu me Enelani, Auseturia a me Italia, no ke komo ana mai e kapae ae i ke kaua mawena o Farani a me Perusia. He kuokoa loa no ia i kona manao, aka @ hooikaika nei no nae e kuikahi ma ke ala hookahi no nae e onou poo ia mai nei.

NA HOOPAUHALA I KE KUIHAKI.

  Tours, Oct 23—Ua hoopuka na nupepa o keia wahi i keia mau olelo: Ke hoopuka oiaio aku nei makou, aohe no paha e ae aku ana ke aupuni o Farani, i na kumu o ke kuihkahi e panee ia mai nei ma na ano a pau. E kupaa mau ana ia i ka hoole aku i na kumu no ka ulupa ana i na papu ma ka hikina, a ua makaukau o Farani e mohai iaia iho, i mea e pakele ai ka hanohano o ka aina. Aohe i keakea nui ka enemi e pue mai nei, i ka papa i ke kukulu ana o na koa Farani, a eia makou ma ke oioina oioi e hiki ai ke olelo ae, ua hiki ke puka koke mai na koa ikaika i lako pono, i kela a me keia manawa e kaheaia aku ai. I mea e kuemi ole ai na olelo maluna ae, ua hiki ke hoopuka pololei ia aku, he elua mau puali kaua nui, i komo ia e na koa maiau a lako pono, ua makaukau e nee i kahi o ke kaua. Aka, o ka ha-hui ana aku nae a pau i ke ano, aole e hiki; he manawa nae e hiki mai ana, e hiki ai ke hoike mai i ka oiaio o keia.

LAUAHEA O KE KUIKAHI ME BAZAINE.

  Ladana, Oct 23—He lono lauahea maanei, ua kakauia he kuikahi mawaena o Bazaine a me ka Moi Uilama. A ma ia kuikahi, ua ae ka Moi i ka Emepera Wahine, e hele kino ma kahi hoomoana o ka Moi ma Versailles, a kakau i ke kuikahi, ma ke ano, oia wale no ke poo aupuni a Perusia i manao ai.

HAALELEIA O ST. QUENTIN E NA PERUSIA.

  St. Quentin, Oct 24—Ua haalele mai na koa Perusia i keia kaona inehinei. Ua haalele pu no hoi na Perusia i ka hoopuni ana ia La Ferte. O na puali kaua malalo o ke Duke o Mecklenberg, ke halihaliia la imua o Parisa.

HE 25,000 NA KOA PERUSIA MA ORLEANS.

  Tours, Oct 24—Ke nohoia nei ke kulanakauhale o Orleans e na koa Perusia he 25,000 me 60 pukuniahi. Ua kau hou aku na Perusia, he mau auhau hou, maluna o na kanaka kamaaina. He papa loa ke aupuni i ka hoike ae, i ka nee ana o na puali koa o Loire, aka, ma ka manao aku, ke nee nei lakou.

KA ENELANI HOAO UWAO KAUA.

  Ladana, Oct 21—Ua hoikeia ae ma ka lohe pololei, o ke kumu wale no i ikaika ai ko Enelani komo ana mai e uwao i ke kaua, o ka ike aku ia Rusia a me Perusia, e waiho lakee mai ana; a me he mea @, e @ loa ae ana @aua; a oiai no hoi, ke hoomakaukau kaua malu mai nei o Rusia, nolaila, ua kulike ole kana hole pili aupuni, no kona hoomakaukau kaua, e like me kona ike ia aku. Ke ike e nei o Enelani, o Farani wale no kona hoa pili e hiki ai ke alu like ae, no ka Rusia hoeueu kaua ma ka hikina, a nolaila, he mea pono ole ke waiho wale aku ia Farani, e ulupaia. Ua manao waleia, ina e haule pu ana keia hooikaika ana a Enelani, alaila, e waiho hou mai ana oia he mau kumu ikaika e ae, i mea e hoopau ia ai ke kaua.

  Ladana, Oct 24—[I ka nupepa Taribiune]—He kumu pono e hoike ae ai, he ano wahi lana iki no ka manao e mohala mai ana no ke kuikahi. Ua waiho aku o Haku Granville, Kuhina o ka na aina e, o Enelani, e hui pu o Thiers a me Bisimaka, a ua ae like laua. Ua hoouna aku o Bisimaka ia Thiers, he kumu pakele, aka, aohe nae he kumu i ae ia, e like me ka mea i waihoia aku. Ua olioli o Granville i kana mau kumu uwao kaua, no ke kue ole mai o na aupuni ku i ka wa a me na moho hakaka, aka, inehinei, a i keia la aohe oia i ae, e hoike ae i kona manao hilinai no ko lakou holopono. Aohe mea i loheia mai Parisa mai. O na lono lauahea wale no ke poai nei. Ua hoike pu ia ae, ua komo pu ka Emepera Wahine a me ka Emepera Napoliona i keia mau kukakuka ana, aka, aohe nae he lono ia mai o ka holopono.

KA HOOMAUKIUKI A KA NUPEPA FARANI NO KA UWAO KAUA.

  Tours, Oct 24—Ke olelo nei ka nupepa La France: O ke kapae ana i ke kaua, aohe i holo, aka, he manaolana nae no ke kuikahi. Ke haohao nei o Farani i ko Enelani ano. I ka wa i hoounaia aku ai o Thiers, e kuka me kona mau Poo Aupuni, aole i heaheaia mai, aka, i keia wa, ke hana mai nei oiu i ka mea i noi ia aku iaia—Ke lawe nei o Enelani i keia wa ma ka aoao kue, a waiho pupua hulu mai la i na kumu, e ka pae i ka paa ana i na mea kaua, i mea e ae ia aku ai ke koho ana i mau Elele no ka Aha Hana Kumukanawai, e hiki ai paha ke hana i kuikahi. I ka hana ana pela, ua hoolohe anei o Enelani i ka hoomaopopo ana i ka pomaikai lokahi—ka noonoo ana i na mea pili aupuni a me ke aloha kanaka—a i ole, ke onou nei anei oia me ka malu me kekahi aupuni e kaua nei, ke aupuni ana i launa mau ai a i pilikana loa a hiki i keia wa. He nui loa na kanaka i manaoio, ke hooikaika nei o Enelani mamuli o ka onoonou mai a Perusia, a pela no hoi na nupepa e olelo mai nei. Ke ku lohaloha nei na Perusia imua o Parisa, a ua hoike aku nei paha ia Enelani—ano ka manawa au e Enalani e noonoo ai ma koʻu aoao. Ke olelo nei ka nupepa La Farnce, aole loa e loaa hou aku ana ia Enelani na hoapono mai Farani aku, e like me ka hoapono mua ia ana aku, i kona wa i holo mua mai ai. Aole loa o Farani i noi aku, e kapae i ke kaua, a aole loa no i haawi aku i ka mana ia Enelani, e noi ae i hoopau i ke kaua. Mai ka wa ma i manao ole ia mai ai ka Favere noi i kinohi, mai ia manawa mai a hiki i keia manawa, o ka Farani wale no i hooholo ai, o ke pale aku ma ka hooikaika loa a kukulu i kona mau puali koa. O na mea a pau e noi ae ai a Enelani, he pono iaia e nana mai i ka eleu loa o na koa Mobiles a me ka manao o ko Parisa, Liona a me na kulanakauhale nui e ae o Farani. Aka, i ko Enelani komo ana mai nei e hooki i ke kaua, ua maopopo paha iaia, o na kumu ana i waiho mai nei, ua hiki ke ae ia aku e kakou. Ke hoole aku nei keia nupepa i ko enelani manao maikai, a ke manaoio nei oia, ke hana nei o Enelani, mahope o ka Perusia hookonokono, no ka mea, ua ike iho la o Perusia, he mea paakiki nona ke komo ana aku i Parisa me kela paa.

He pono e ao ia aku o Enelani, e hai aku ia ia Perusia, e houuku mai o Perusia i kana mau kumu noi, a i ole ia, e kaua ia aku ana no a hiki i ke kaulai ana o na iwi, a oia ka hopena o ke kaua a Farani.

 

NO FARANI A ME GEREMANIA.

 

  O ke aupuni Emepera o Farani, ua apo mai no ia i na mile kuea he 210,000 ma Farani ponoi a me na kanaka he 38,000,000.

  O na mokuaina hoi o Geremania Akau, Perusia, Sekone, Hesse Cassel, Hanovera, Thuringia, Oldenburg a pela aku, ma ka hui ana i ko lakou mau mile kuea, ua hiki aku no i ka 205,000 a me na kanaka i like aku no me ko Farani, aka, o ka hooponopono aupuni ana, ua oi ae ko Geremania hoopono ma ka hana ana i ka oihana waiwai, mamua o ko Farani, ma ka auhau ana maluna o na kanaka. O ko Farani aie mamua iho o keia kaua, he $2,833,000,000; oia, i na paha ma ke poo o ke kanaka, he $74.00 kona auhau. O ko Geremania aie mamua iho o keia kaua, he $566,000,000 a he $15.00 wale no ka auhau no ke poo hookahi. Oia, ma ka hooalike ana, he akahi hapalima ka aie, hookahi hapalima ka auhau ma Geremanina i ko Farani, mamua ae o ka la 15 o Iulai a Napoliona i lele kamoko mai ai e kaua. Ua laweia mai keia mau huahelu, mailoko mai o ka papa kuhikuhi aie o na aupuni nui o ke ao nei ma ka malama o Aug., a ua hilinai ia keia mau huahelu he pololei, ia manawa, aka, mahope iho o ka la 15 o Iulai, ua pakui hou ia mai, he $350,000,000 na dala aie hou o Farani, oia, i na e uku ana o Farani i ka puu dala poho a Geremania e kaukolo mai nei. O ko Farani mau lilo ponoi iho, ke helu ole ia na mea i lilo i kona mau puali kaua, i na lilo no ke puhi wale ia o kona mau kulanakauhale, ka ulupa wale ia o na alahaka, na mea ai ulu a pela aku a pela aku, alaila, aole no e emi malalo o $200,000,000 hou aku, no keia wahi kaua pokole. Nolaila, o na dala aie aupuni hou o Farani no keia kaua, aole no e haule pokole ana malolo o $600,000,000 i na e hoomauia aku ana a hala o Dekemaba, alaila, o kela a me keia dala paha auanei, e hookaa ia ma ke kakau ana in a auhau kuapapanui a i ole, ma ka aina paha auanei e ukuia ai, in a ma ke kau ana i na auhau, o ka aie aupuni, he $3,430,000,000—me he mea la, e hapahapai ae ana i ka auhau o ke kanaka hookah, i $90.

  Nolaila, ua maalahi o Geremania ma ka pakui hou ole ia ana aku o kona aie aupuni, no ka mea, na Farani e uku ana i kona mau lilo o ke kaua. O kahi aie wale no o Geremania mamua iho o ka la mua o Aug., oia wale no kona aie.

  I ka 1815, ua hoouku mai na aupuni hui kue ia Farani, e uku aku no kahi kaua uuku mai ka hoopae ana mai ia Bonapate a hiki i ke kaua o Wotalu, i $350,000,000.