Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 46, 12 November 1870 — Page 3
This text was transcribed by: | Paty Constantino_mexico |
This work is dedicated to: | Aunty Pat Namaka Bacon |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KE KUOKOA, HONOLULU, NOWEMABA 12, 1870.
Na Koko Paniolo Me Hawaii.- Ma ka po Poaono, Oct 22, maloko o ka luakini ma Kaumakapili, ua hoohuiia ma ka berita o ka mare, o Petero Sivila me Miss Esetera Keaweamahi. Ma ia wa hookahi no, ua mareia o Kairito me Miss Ane Keaweamahi. Na Rev. A. O. Porepe Iakou i mare.
_______
La Ahaaina Ma Kawaiahao.- Ua hookaawaleia ka la 26 o Nowemaba nei, e hiki mai ana, oia ka Poaono, e na Luna o ka Ekalesia o Kawaiahao a me kona mau paalalo, i la ahaaina nui no lakou ma ke ano Hawaii. Nolaila, ua kono ia na mea a pau e hele ia ahaaina, me na wahi kipuu pu aku a ke aloha, no ka pomaikai o kekahi hana pili i ke kokua ana i ka pono.
_______
No ka emi loa mai o ke kumukuai o ka aila maloko o Amerika, ua lohe mai makou, ua ouko loa kahi mea poepoe i loaa mai i na luina Hawaii no ka hana inea a lakou i hoomanawaaui ai i na hau anu o Arita a me Aukaki, a o ka hapanui o na luina, ua nele loa.
_______
Ma ka la 3 p keia malama, ua haalele mai ke kiapa Kometa, a ua holo aku i Kapalakiko me ke ko paa a me ka malakeke.
_______
Ua lawe ia mai ka lono i o makou nei, e kekahi makamaka lawe mea hou o Manoa mai, e hoike ana, ua hanau iho-la kekahi lio wahine ia elua keiki hoki, ma ia awaawa.
_______
I keia la, e haalele ai ka mokuahi Mose Tela i ke awa o Kapalakiko, a e holo pololei mai ana i Honollu nei, me na ohua no Honolulu, Nu Kilani a me Kikane. Ina e like me ia e holo mau mai nei, aluila, e ka ana oia maanei, i keia Poaono ae, a i ole i ka la Sabati iho Nov. 20
_______
No ka ona rama.- Me he me la, ke pii hou mai nei ona rama ma ke kolanakauhale nei. @ holomoku nei na kane a me na wahine @ kekahi mau ahi. Ua hoolana loa lakou no ka hapa o na makai a ahuwale kekahi mau wahi. E pono e miki-ala na makai, a e hopu i keia haukae.
_______
Hoopaha.- Ma ka poaono aku nei i hala, ua hoopaiia ka Hui Kuai Wai Ona Kukaa o Challamel ma, no ka hoopiiia ana i ko laua kuai liilii. O ke kuai kukaa wale no ko laoa i ae ia ai, aka, no ka oahee loa paha hoi i ke aiai a ke dala, e kuai iho ana laua la, a o ka hopena oia hana ana, he hopuia a hookolololoia a hoopaiia he $500. Pokeokeo no ka pelehu. Ua noi hou nae ka loio o ka @ao poino, e hoopii i ka Aha Kiekie.
_______
Ka hookuku wai a na kaa wai.- Ma ke ahiahi Poaono aku nei, ua puka ae na kaa wai Helu 2 a me ka Helu 4, e hookuku i ka ikaika a ka lele ana a ka wai o na kaa elua. Ua kohoia he mau lunakaoawai nana e hookelo. Ma ka hooholoia ana, ua eo i ka Helu 2. Aohe no i mamao aku ka ikaika o ko ka Helu 2 imua o ka Helu 4, oiai, he kaa wai nui ka Helu 2. Ina he loihi ka manawa e pauma ai, i na ua puhalahio ka Helu 4.
_______
He poe paahao pili-waiwai.- E ka nupepa Kuokoa e; Aloha kaua: He wahi puolo ka'u e waiho aku nei imua ou, a nau ia e hookoneo iho ma wahi kaawale o kou mau kolamu, a hoolaha ae imua o ka lehulehu, i ike mai ai ka poe i piha i ka naauao, i kela mau hua e kau ae la maluna, oia hei keia: ¨He mea pono anei i ka poe paahao ke pili-waiwai, ma kahi i ae ole ia e ke kanawai o ka Moi!¨No ka mea, aia ma ka la 29 o Oct. nei, hele mai la kekahi poe paahao i hoolimalima ia me ke aupuni, a hiki ma Kuhimana nei, mokupuni o Oahu, kahi a'u e noho nei, ike iho la au i ua poe paahao nei, e pepa pili-waiwai ana, me ka poe nona ka Hale. Oia ka poe i ku ole i ke kanawai o ka Moi. Oia iho la ko'u manao ninau aku, ke ole au e kuhihewa, no ka mea, ke mau nei no ka lakou hana ana, a hiki i keia la a'u e huolaka nei. -------S. D. Kapono Opio.
Mahaoi maoli.- Ua hoounaia mai kekahi mau ope Hae Kakolika ia'u ma kuu inoa, elima mau ope i loaa mai ia'u o Na Buke III o ua nupepa la, a he 10 pepa o ka wahi hookahi. Eia ka mea a'u i kapa aku ai he "Mahaoi," aole no au i launa iki me keia mea e hoouna mai nei ia'u, aole no hoi i launa kino, aole no hoi i launa ma ka leta; aole no hoi au i maa i ka lawe ia nupepa, he ole loa no. ---------- P. Naue.
Ka moku kaua America.- Ma ka Poaono aku nei i hala, ua ku mai ma Honolulu nei, ka moku pea kaua America Huipuia St. Mary mai Kapalakiko mai. I hoounaia mai oia e noho maanei. I ka 1854, i ka wa i hoolewa ia ai ke kino kupapau o Kamehameha ka maikai, o ko keia moku mau koa kekahi i ukali i ka huakai hele loa a ua Lani'ia. Nolaila, ma kona ku hou ana mai ma keia awa, me he mea la, ua hoi mai he makamaka i nalowale a he hoaloha e hoopumehana pu me kakou i keia kau. Eia kona mau alii moku malalo iho:
Kapena - T. C. Harris
Alii Moku kiekie - Lutanela Nui W. W. Maclay
Alii Hooholomoku - Lutanela W. H. Brownson
Na Malamamoku - G. B. Livingstone, D. W. Davis A. B. Carter.
Hookele - E. D. F. Heald
Kauka - G. S. Beardsley
Puuku - H. S. Stancliff
Lieut. o na Koa - J. H. Sherburue
Kokua Kauka - J. A. Hawke
Humu-pea - Geo. T. Douglas
Alii Waapa - M. Hickey
Alii Ki-pu - W. Cope
Kamana - H. R. Philbrick
Kakauolelo Kapena - B. O'Brien
Na Hope Malamamoku - L. Beyerdorff, R. T. Lawless, T.W. Benham a me C. E. Hasselbacker.
I Ke "Kuokoa."- Nou ke aloha nui a me kou mau L. H. a me na keiki ulele hua kepau: He wahi makana aloha ka'u, a nau ia e lawe aku ma ko Hawaii nei Pae Aina. E aloha i na Kahunapule a me na Lunahaiolelo a me na Ekalesia a me na'lii, ka Moi, na Luna Aupuni a me na makamaka a pau a me na kanaka mai na aina e mai. Ua hiki mai makou ma ka la 37 o Oct., M. H. 1870 nei. Ua liuliu no au ma Honolulu nei, ae nei i ko'u aloha nui ia oukou no ka pilikia no. Ua launa au me kekahi poe ma keia kulanakauhale alii me na lulu lima ana. A oia no ka mea nui, o ke aloha ia kakou hookanaka, no ka mea, pela ka ka Haku i olelo mai ai: ; "O ke aloha ko'u makemake aole ka mohai." He nawaliwali no ko'u kino, no ka pilikia i loaa ia'u ma Maikonisia, na ka Haku nae i hoopakele mai ia'u mailoko mai oia pilikia; pouli no ia mau la ia'u; aka, "He waimaka ma ke ahiahi a i ke kakahiaka ana ae, he hauoli no nae." Na ka Haku kakou e kokua mai. Me ka mahalo no. Na kuu lima hema i kakau iho i keia wahi palapala aloha. ______ J. H. Mahoe.
Na la Kulaia Aupuni.- Ma ka puka ana mai a ka nupepa haole o ke aupuni i ke kakahiaka Poakolu iho nei, ua ikeia iho, he wahi kolilili hoomanao no ka koe i ko kakou mau la kulaia. Penei ka olelo ua pepa la: "Poakahi, la 28 o Nowemaba, oia ka la kulaia no ka ae ia ana o ke Kuokoa o Hawaii nei, e na aupuni o Bertania Nui a me Farani, nolaila, a malamaia kela la, i la lealea akea.
-No ka haule ana o ka la hanau o ke Alii ka Moi ma ka la Sabati, nolaila, ke hai ia aku nei ka lohe, e malama ia ka Poakahi, la 12 o Dekemaba, i la olioli.
______
He "Rikemona I Ke Kahua." - Ma ke kakahiaka Poakahi iho nei, ua ike iho makou i ka puka ana mai o kekahi wahi nupepa kamalii Ka Manawa, mailoko mai o ka Hale Pai Aupuni, i kukuluia e kekahi mau Hawaii ponoi. He oiaio, o ka nupepa.- he haiao no ke kanaka piha manao, - waihona buke no ke kanaka ilihune a he pomaikai no kela a me keia. He lahui puni heluhelu ko kakou, aka, he paakiki ma ka hookaa ana i ka mea e ike mau ai i na manao noeau, na nu hou ano nui a me ua mea e ae. O ko makou makemake, ka ike ia kakou, he puni heluhelu a puni hookaa i ka mea e ola ai. O ko makou makemake ka ike, i aupuni palapala io ko kakou, a e uku ponoia ke ola.
_______
Hoohuha Ma Ka Berita O Ka Mare.- Ma ke ahiahi Poalima, Oct. 28, ua hoohuiia e Rev. J. N. Paikuli, ma ka berita o ka mare, o T. Kaehuaea no ke Kula Kahuna O Wailuku me Miss Esetela Maawe, no ke Kula Kaikawahine o Waialua. Ma ka hale noho no o na mea i mare ia kahi i hoohuiia ai, i Waikele, Ewa-kea. __________ H. Makue.
Hoopololei.- Ua ike iho au ma ka nupepa Ka Manawa, ma ka Poakahi o Nowemaba la 7, M. H. 1870 i hoopuka hewaia a penei: Akahi. O ka make ana o Kaelemakule ma Namriki. Aole pela ka pololei, eia ka pololei; ua make o Kaelemakule ma Butaritari. Alua. A o Rev. J. H. Mahoe, ua hiki mai no me ke omaiamai no ka poino i loohia ma kona kiia ana i ka pu ma Butaritari. Aole pela ka pololei, eia ka pololei, - Ua ki pu ia o Rev. J. H. Mahoe ma Apaiana. Akolu. Ua lohe ia mai no hoi ka olelo kaena a ke alii o Butaritari, e i ana aole oia e hookaa mai ana i kona auhua aila niu i auhauia aku nei e ka manuwa Amerika. Penei ka pololei, o ke alii o ka poe kipi o Tarawa nana i ki pu o Mahoe, oia alii ka i hoole i keia auhua i auhua ia'ku nei e ka manuwa Amerika, aole o ke alii o Butaritari ka i auhua ia. Pela ko'u hoopololei i mea e ike lea ai ko kakou mau hoa ma na palena o Hawaii nei. ______ D. P. Aumai
La Hoalohaloha I Ke Akua.- Ua hoopuka ae o Peresidena U. S. Kalani, he olelo kuahaua, e hookaawale ana i ka Poaha, la 24 o Nowemaba, i la hoalohaloha i ke Akua, a ke nei mai nei oia i na puuwai Amerika a pau ma kela wahi keia wahi, e hui ae ma ke lakou mau hale hoomana iho, e haawi aku i na hoomaikai ana i ke Akua no kona malama wale ana mai i keia makahiki, a e noi aku no ka hoomau aku i keia noho ana oluolu. ________
Ke Kula Kuokoa o Kawaiahao.- Ua lohe mai makou, ua kohoia aku o Davida Kalino, kekahi o na Hawaii opio i komo iho nei i ke Kula haole Kuokoa o Kawaiahao, a ke lawelawe nei oia, a me W. A. Kiha na kumu, nolaila, ke makemake nei makou e ike i ka holo ana o ka laua hana. E pono hoi i na makua e uku pono i ke ola o na kumu.
___________________
Hawaii.
Aole Ia He Mau Ninau Huikau.- E oluolu oe e hai aku ia Waihee, o na ninau helu ana i hoopukaia iho nei ma kou helu 43, o ka a 22 o Okatoba, ana i olelo iho ai "he mau ninau huikau," ke hoole ia aku nei, aole ia he mau ninau huikau, a ano pohihihi hoi, no ka mea, ua ano ukali mai no kekahi mahope o kekahi, a ua hiki pono loa ke oleloia ae, aole ia he mau ninau huikau. O keaha la ka mea i huikau ai ia oe? He haohao loa makou i ka huikau koke no o ka noonoo o kou puniupoo i keia mau wahi ninau moakaka loa au. Aole no i hana nui ko makou mau puuwai ua mau wahi ninau la, no ka mea, ua emi iho laua a elua malalo iho o ka ka mea kupono e hoeueu hou ae ai i ka noonoo.
Auhea oe e ua hoalauna nei, imua aku ke alo, nana aku ana na maka o ka lewalewa iho o ka huhui ninau a Makalii, i hele a huikau hihipea ke kaunaua o Mana; alaila, ahona hoi paha ka lawe ana mai no ka lehulehu, alaila, no hoi paha maneo ke poo, wauwau ka lima, kiki ka hou, pana ka puuwai, lele ka houpo, hana ka noonoo i kana hana e ake ana o ka loaa aku, oia ka mea e hoonaauao ia mai ai. Aka i mai paha ananei oe, "aole ka i loaa iho la a'u mau ninau huikau;" i mai keia e hoihou aku. E ka hoahanau, i na aole i hoouna mua ia ae na haina o ua mau ninau moakaka la au, ma ko kakou Kuokoa, alaila, e hai aku no au. (1) He 2,220 pake: (2) He $5,811,307,335 no ka lio hope loa; a (e) a he $8,716,961,000, o na lio a pau he 20. He nui huahelu wale iho no, aole nae he huikau iki, no ka mea, ua kalae nalani, ua a huwale na piko o na kuahiwi; Me ke aloha no.
S. M. Waihuihui.
Hawaii, Nov. 1, 1870
___________________
Kauai.
Wai Halana.- Ma ke ku ana mai o ke kuna Heti inehinei, ua lohe mai makou, ua halana ae ka wai ma na wahi mamua i halanaia ai, a ma Niumalu. Ma ke ahiahi Poalima (la 4) ka hoomaka ana mai o ka ua me ka makani a ao ka po. Mai Hanalei a hiki i Koloa, oia hoi, ma na wahi i loaa mai ai na lono, ua lilo aku na alahaka, a ua inoino na alanui o na loi kalo a me na loi laiki, ua uhi pu ia; a ma Hanalei, ua poino ana o na loi kalo a me na loi laiki, e lilo paha auanei i mea e nele ai i ka ai ole. Ma Lihue, na halanaia ka wiliko e ka wai, a ua pii ae ka wai a he mau kapuai ke kiekie maluna ae o ka papahele. O ka mea wale no i pakele ai ka hale o ka pauma. Ma na awawa he lehulehu, ua pulumiia na hale o na kanaka a hiki i ke kai. O kekahi hale, ua hukia pu ia me ke kanaka nona ponoi i komo aku a lawe mai i ka $400. i ka wa i lilo ai. I ke kakahiaka ana ae, aohe i lohe hou ia mai ua kanaka la me ka hale. Ke olelo nei na kamaaina kahiko o Kauai i noho a poohina, aohe ua nui, aohe wai halana nui e ae, e like me keia iloko o na makahiki he 20 i hala.
__________________
Alaa ko ku i ke A'u i ka I-a Lele o ka Moana.
______
E ka Nupepa Kuokoa E; Aloha kaua: ---
Aia ma na po mahina aiai maikai o ka Hooilo o kou papa konane o ka la 3 o Oct., Helu 41, ua ike ia na manao o kuu hoa o ka lai ke aloha , ke keiki o ka i-a ka kehau o Kula (John Nakookeo). E kuhi ana wau o ko hoopiha ana i ka nupepa o ka lehulehu, he io, eia ka aole! Oia hoi ko mau manao kanalua i ko hai pomaikai, eia ka he Naulu e hoohaehae ana i ke Kiu. Me ka lana nui o kuu manao e haalele loa ana oe ia Kukahaoa a me Likipaupaka, na mea iaia ka liki. Eia ka he mau hoa´loha no ia no kuu hoa, o ke kanalua i ke kula o Huelo a me ko laila alakai, oia ke kumu o ka hoouka kaua. "O ka pala kaumaka o Napoliona i kekahi o na ´lii opio o Perusia, i kono ia mai ai e hoohanohano i ke kalaunu o Sepania. Oia ke kumu o ka hoouka kaua mawaena o Farani a me Perusia, a huli aku la ka nani maohope o ke Aupuni pu Kuikele."
E Nakookoo e! nana pono ae oe i kela manaohai, ke hoike mai la ia e pili pono auanei ka la i Papaenaena. O ka pula kaumaka o kuu hoa, o ke kula no ia o Huelo a me ko laila hookele. Oia ke kumu o ka hoouka kaua iwaena o ke kahua akea o ke Kilohana, ka lele makawalu mai nei na paka ua koikoi a ka Naulu maluna o ke Kiumoeanu, no kuu haawi ana aku i ka mahalo i ke Kenelala o Huelo a me kona mau koa. E like me ka hana a Napoliona i kona mau la, pela no hoi oe e Nakookoo ma ke aupuni o Kula, hahai ka ukali i ka hiki mua. E haawiia ka paha i kau kula ka mahalo nuiia, i na paha aole oe e kanalua. Pehea oe e ua hoa nei maanei, maikai paha aole paha? Ke pane hou mai nei oe.
E John Kawelau e! aole au i kanalua i ka hoouna ana i ka moolelo o ka hoike i ke Au Okoa. eia ka ninau malaila: O ka moolelo o ka hoike hea kau i hoouna ai, a i ke Au Okea hea? i ka moolelo paha a Hapaimemeue, a i ke Au Okoa a Liki ma ea! Hookahi no a makou Au Okoa e ike nei o ke Au Okoa o ke aupuni, akaka ka hoi ko epa nui e ke kanaka makua; no ka piha paha oloko, i puka mai ai ka ino a me ka awahia, ke pane mai nei oe i kuu hoopunipuni. O ka hoopunipuni ka ia o ka hoouna pololei aku i ka moolelo o ka hoike ma ke Au Okoa o ke aupuni, aole, e like me kau e hoike mai nei e Nakookoo, no ko hoouna, Ka! pololei ole lua hoi oe e ua hoa nei! E hookaristiano iho oe ia oe ano, a e sopa hoi ia loko o kou naau, i pau ai ka ino, a maemae kou naau, alaila, maikai kau mau olelo, a maikai kou mau maka, pololei kou hele ana. Ke i hou mai nei oe, aohe ou kanalua i ka hoike ana i ka moolelo ma ke Au Okoa. Aole no paha oe e kanalua, no ka mea, ua maa oe i ke pai ia oe iho no ka lehulehu.
Ke hoike pololei mai nei oe, aole na'u i hapai, na ka hua no o ka laau. E hua iho no ko laau! o ka mea nana e ike ole mai, alaila, hoouna aku ma ka nupepa Kuokoa e pai mai i ka hua o ko laau, a laa ko hai akaka i ko pai i ko kula, nolaila, ua hala ole ka'u i hoike aku ai ma ka nupepa. Ua hai maopopo mai hoi oe ma ka nupepa o ka la 9 o Iulai, Helu 28, i ko mau manao mahalo i ke kula o Huelo a me ko kula pu no hoi kekahi. Alua no ka hoi ia oe, o ka mahalo a pau, a o ke kanalua hou iho. E kupanaha! "Ahu kupanaha i ka la o Mana." He mea kupanaha no paha ka lawe maoli ae no a kaena iho, a ku-e wale aku no i ka hai. Ke kauoha aku nei au ia oe, e nana pono oe ia Mataio 7:3, a me Luka 6:42, aia a ike oe i ka nani a me ka oiaio oia mau pauku, alaila, e kohu ana, a e pau auanei ka pula e pili ana i kahi ike, no ka mea, ua hemo ae ke kaola.
Ke pane hou mai nei no oe, i kuu paa i ka upiki ia, no kuu hoopuka ana i kela mau hua olelo. I ka nana ana, he poe kamana na hoa like, he mea mau ia i ka poe akahiakahi ka mahalo ana i na mea a ka maka e ike ai, i na paha he namu haole ka hana a ia poe, e puka mai no auanei mai ka poe makaikai mai keia mau hua olelo. E kohu haole hoi kela poe, a i na paha he haiolelo na kekahi keiki ma ia la, a ku nae i ka mahalo ia, aole, no e nele ko lakou akena, me ka hai ae i keia mau hua olelo, he kahunapule ka hoa like e kohu ai o kela keiki, he hewa anei hoi ia la? E i mai ana oe, ua hewa, maikai no. Ke kani hou mai nei kou leo iloko o'u, lohe ole no ka hoi ke poo o ka ilio. E! auhea oe e Nakookoo, e nana pono oe i kou kii, he kanaka makua anei he kamalii paha? O eha auanei oe i na olelo maikai a Paulo, eia kana: "I ko'u wa kamalii, olelo wau e like me ke kamalii, a manao e like me ke kamalii; a i ko'u wa e lilo ai i kanaka makua, alaila, haalele au i na mea o ke kamalii. Nolaila, e pono ia oe e olelo ma ka olelo a ke kanaka makua, aohe ka nuku ma na olelo a ke kanaka naaupo, o kapaia mai auanei oe, he kanaka naau maikai ole, a lilo aku ke kamalii i kumu ao nau, aole peia ka hana a ka poe naauao maikai. Ua piha hewa ae la keia wahi o ka nupepa i na mea e pili ana i ke ano o kau hana, a me kou kulana a ka lehulehu e kapa mai ai he hoopiha pepa. Ua pololei io no ia leo, nolaila e hoi pono ae kaua i waena o ke kahua o ka manao.
O ke kanalua i ke kula o Huelo, a me ke Kumuhana i ku ole i ka maikai loa, oia ke kumu nui o ko mau manao. A maanei, ke hoike ae nei au i ka pula i loaa ia oe, e maopopo ai kou ku-e nui ia hai no keia kumu. Aia ma ka la hoike o na kula, ua hoikeia ke kula o Huelo, a mahope ko Kula. Ua haawi mai oe i ka hoike i na Komite e pili ana i ka Humahelu, me ko hai pu mai ua huli a huli ka buke. Ua hoomaka ka hoike ana o na Komite i ka ninau ma ka Oleloao 140, Pauku 7. I ka hana ana mai a ka haumana aohe i kanamai ua mea he kapeke, kahe io ka wai, maopopo io no ua like me ka olelo a ke Kumu, ka hele no ia a ku like me ka loaa, aka, mahope iho oia ninau, ku ke Komite i na Kumuhana o ka Puunae ana, o ka Puunaue loa a me ka Puunae pokole. I puka mai ke kumu o ka ninau, no ka ike 'ku o na Komite, ua puunaue ia mai ka 364-800 iloko o ka 200000, pekeia ka hana ana: Ua puunaue ia ka 364800 iloko 200000 ma ke kau ana i ka mahele ma ka lima akau o ke kaha poepoe. Aia malaila, kuu wahi i kapa aku ai ia oe, ua hoolohe oe i na kumuhana o ka puunaue. E nana mai oe i ka pololei maoli, i na he hookahi huahelu ko ka mahele, e kau ua huahelu la ma ka hema, a i na ua oi na huahelu i ka hookahi iloko o ka mahele, alaila, e kaha poepoe ma keia aoao kela aoao ka 200000, a e kau i ka mahele ma ka hema o ke kumu puunaue, a o ka huahelu puka, e kau ia ma ka lima akau, alaila, e pili pono auanei ia me ka ninau, e like me kau i hai mai ai, mailoko mai o ke kii Paailiona i puka mai ai ke kumuhana. Ke i mai nei no oe i kuu ninau hooio, o ka hooio iho la anei ia, o ka ninau pono 'ku i ke kumuhana a me ka hana ana; ko mea hoi ia i kanalua nui ai!
Ke pane hou mai nei no oe, ua hookaawale pololei no oe i na kumuhana o ka puunaue, o kou hookaawale anei hoi ia i wehewehe maopopo ia ae la. Nolaila, ua maopopo oe ia'u maanei, aole oe i unuhi mua i ka pula mai kou maka mai, alaila, e ike no oe i ka pula iloko o ka maka o kou hoahanau, no ka mea, aia ke kumuhana imua o ka buke, a aia hoi ka ninau i ka Oleloao 140. Ua like no ia me ke kanaka mahiai e hele ana imua, a ulu mai no ka nahelehele mahope, pela no oe e ua hoa paumeume nei, aole oe i waele hou aku i na mea o hope o kau buke, hookahi hele ana a kiola. Ua akaka, he hoole manawa ino keia o kuu hoa ia'u, e like me kou hiki ua, pela no hoi ka ukali. Ke olelo hou mai nei oe ia'u, e hoomau ae au i ka manao hai o kekahi o na Komite, ma Lahainaluna wale no e ike ia ai keia mau kii, aka, ke ike ia nei maanei i keia la, nolaila, e hoonoho iaia ma ka Papa 1 (Kula e Huelo.) Halahu hou kaua mawaho o ka bila, oia na'u ponoi no ia olelo i hoopuka aole nae au i oelo a me o'u mau hoa Komite, e hoonoho ia ia (Kula o Huelo) ma ka Papa 1, no ka hihimanu o na kii; he ole! he ole loa no!! nau ponoi wale iho no ia mau manao haku epa i mea e hewa ai kou hoalauna, ua hana na Komite e like me ka oiaio. Ua hoike kou mau manao ku-e i na Komite, no ka la kau mau manao i hooholo ai, nolaila, ua hala ole ka'u i hoike ai ma ke akea, ua ake nui oe, o oe wale no ke kau ae ma ka Papa 1,- He Akioma ia, e hoomaopopo i ke ano o ka Akioma.
Aia ka hope loa o ko mau manao kuhihewa, o ko kapa ana mai ia'u, i ka hoemi i na kula o ka Apana o Makawao. He kuhihewa nui ia ou, Heaha ia mau hana hoohaukae? Mai ka mua mai o ko'u noho mailihini ana ma keia wahi a hiki i keia la, aohe Kumu i olelo mai ia'u, ua emi kuu kula ia oe, a ua hoohaukae ia, he ole loa no; aohe no o'u kuleana i ka lakou hana. O ke kula o Kuiaha, au i olelo mai nei, i kuu hoemi i ka ike kakaulima, aole au i hoemi i na makahiki mua, ua loaa no ia oukou he mau uku kaulele, a o oe no nae ka oi ae; o kekahi mau kula e ae hoi, ua like wale no ka haawi ana o na uku. I mai ana oe, na'u ia i hoemi, maikai no. He mau manao maikai wale no nae kou, hele no a pili pono, ka manao no hoi o ke kanaka makua la, hele no a kau i ke aki. Aole a'u mau ninau helu kuwaho i kau kula i haawi ia aku ai, aka, ua miki mai no nae oe a loaa, Hewa anei kela? Nolaila, ke hooki nei au maanei, a i pane mai oe me oe aku no ia. Ke kau leo hope loa aku nei au ia oe, e hopu i kou kookoo, a e hoi i ke aupuni o Farani, no ka mea, ua makaukau ke aupuni o Perusia i na pu kuikele. Me ke aloha ia oe e kuu hoa, a no ka Hope L. H. ko'u mahalo a me na keiki hoonoho hua kepau o ka Hale Pai.
John Kawelau
Makawao, Maui, Oct. 15 M. H. 1870ç
_________
Na moku Okohola i ku mai iloko o keia Kikina.
Ka inoa o na moku Aila Pama Aila Uwai Aila @ hoi Iwi Uwalo P@ona Iwi
Haw brig W H allen Piera..... 100 .... 200 .... ....
Am bk H. Taber, Packard..... .... 80 1050 .... 23000
Am bk Normn, Taber.... .... 300 88 2000 1600
Am bk Monticello, Reynolds.... 50 .... 250 .... ....
Am bk J D Thompson, Allen.... .... 500 1000 2800 16000
Haw bk Wilhelm I, Mammen.... 120 260 620 1000 10000
Am bk Wm Rotch, Whitney.... .... 260 740 1400 13000
Am bk Alaska, Fish... .... 120 630 400 10000
Am bk Midas, Hamill.... 180 200 100 1000 18000
Am bk bk Seneca, Kelly.... .... 60 1040 1000 18000
Am sh Julian, Heppingstone.... .... 80 1500 700 18000
Am sh Janus, Eastwood.... .... 250 295 400 4300
Am sh Onward, Pulver.... .... 300 1350 1000 23000
Am bk Sea Breeze, Gray.... .... 150 1050 1500 16000
Haw brig Onward, Norton.... .... 150 400 800 9000
Haw brig Comet Warren.... .... 200 300 600 7000
Haw bk Eagle Comstock.... .... 400 800 1000 10000
Am bk Trident, Green.... .... 300 1600 1500 20000
Am bk Clifornia, Mills.... .... 250 1100 1000 16000
Am bk Acors Barnes, Jeffrey.... .... .... 500 5000 8000
Am bk Aurora, Barnes.... 240 480 840 2200 15000
Haw bk Arctic, Tripp.... .... .... 850 ..... 16000
Am bk Lagoda, Swift.... .... 250 800 1500 10000
Am bk Helen Snow, Campbell... .... 75 925 200 16000
Am bk Eliza Swift, Blion.... 20 .... .... .... ....
Am bk Roman, Jreuegan.... .... 400 1000 2000 18000
Am bk Oliver Crocker, Fisher.... .... 270 730 .... ....
Am bk Hercules, McKenzie.... .... 275 1225 .... ....
__________
PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
- O KA -
MOKUAHI HAWAII
¨KILAUEA.¨
______
HAALELE ia Honolulu i na Poakahi a pau - Hora 5 ahiahi
" Lahaina i na Poalua a pau - hora 7 kakahiaka
" Maalaea " " 10 "
" Makena " " 12 awakea.
KA HUAKAI HOLO I HILO.
HAALELE ia Kawaihae i na Poalua alua, no Hilo - Hora 7 P.M.
" Honoipu i ka hora 12 aumoe, me ke kalewa aku i Naohaku, ma ka hora 1kakahiaka.
HULI HOI ANA MAI HILO MAI.
HAALELE ia Hilo i ka Poakolu - - Hora 6 ahiahi
" Honoipu i ka Poaha - " 3 wanaao
" Kawaihae i na Poaha a pau " 12 awakea
" Makena " " " 7 1/2 ahihi
" Maalaea " " " 9 1/2 ahiahi
" Lahaina i na Poalima a pau " 1 wanaao
KA HUAKAI HOLO I KONA.
HAALELE ia Kawaihae i na Poalua alua a pau - Hora 12 aum
" Kailua i na Poakolu - - " 12 aum
HULI HOI ANA MAI KONA MAI.
HAALELE ia Kealakekua i ka Poakolu - Hora 3 ahiahi
" Kailua i ka Poakolu " 8 ahiahi
" Kawaihae i na Poaha a pau " 12 awakea
" Makena " " " 7 1/2 ahihi
" Maalaea " " " 9 1/2 ahiahi
" Lahaina i na Poalima a pau " 1 wanaao
C. H. JUDD (KALE LAUKA,)
467-2m AGENA.
______________
OLELO HOOLOHA.
OWAU o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ke papa aku nei au i na kanaka, na haole, pukiki, pake a me na mea waiwai e ae a pau, aole e hoaie mai i kuu wahi ne mare ia
Mrs. LUISA KAMAI,
no ka mea, na haalele mai oia i ko'u wahi moe, i ka'u ai a me ka'u mau malama ana, a ua hele aku mamuli o ka makemake o ke kino. ASAM (AKAMU) Pake.
Honolulu, Nov 10, 1870. 467-4t@
_____________
OLELO HOOLAHA.
____
EIA i ka Pa Aupuni o Pauoa APANA o Honolulu, na lio helehewa a me na Bipi. E kuai kudxlaia ana 4 lio a me hookahi hoki i ka Poalima, la 18 o Novemaba, hora 12 awakea.- Hoki k ulaniu hao S@ akau - Lio w ulaula me ke keiki - Lio k ulaula makapaa - Lio w elele wiwi aole ike pono ia ka hao k akau me he pahu la hema - Lios w piakea no ke Paniolo a Ake hao K@ akau -
Na Lio hou - Lio k ulaula wiwi hao @ a hema - Lios w keokeo wiwi me ke kaula hao BR akau - Lio w ulaula me ke keiki hao kuni @ akau VI hema - Lio k puakea wiwi me ka punuku ili hao LP akau hapala hema - Lio k ano puakea K K akau @ Lio k lokia no Kaaiana - Bipi k eleele ua pohole ke kua elua hao ano e - Bipi w eleele hao @ akai hapala hema.
(467 lt@) P. KAAIAHUA. L. P. Aup.
_________
OLELO HOOLAHA.
____
OWAU o ka mea nona ku inoa malalo iho, ke hookohu aku nei au ia S. W. KAWAI, o Wailupe, i Hope oiaio no'u nana no e ohi mai i na aie a pao o ka poe i aie mai i ko'u lole a me na mea a pau o ko'u Halekuai, i aie ia ai e na kanaka o Maunalua, Wailupe a me Waialae, nolaila, ke kanohaia aku nei ka poe a pau i aie, e hookaa koke mai, o hoopilia auanei e a'u ma ke Kanawai.
LIAKA (Pake)
Honolulu, Oct 29, 1870. 466-3t@
____________
OLELO HOOLAHA.
___
Owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke papa aku nei au i na kanaka a pau, na Haole, Pukiki a me na Pake, mai hoaie mai oukou i kuu wahine mare oia o
Mrs. MOLOKINI,
o poho auanei oukou, no ka mea, ua haalele mai kela ia'u a me ko maua wahi moe, nolaila, ina oukou e hoaie iala, aole no au e hookaa, a maluna no ona ko oukou poho.
HENRY CHRISTIANSEN.
Puakea, Kohala, Oct 3, 1870. 465-4t
_______
HALE PAI KII HOU.
MA ALANUI PAPU, HONOLULU.
M. DICKSON.
___
NO KA LILO ANA AE NEI O KA HALE PAI KII kahiko o H. L. KEKI ma Alanui Papu ia'u, nolaila, ke makemake nei oia e pai aku i na kii o na ano a pau. O ka poe a pau e makemake ana e pai i ko lakou mau kii, ke kono ia aku nei lakou e kipa mai i ona la.
Honolulu, Oct 29, 1870. 465-1m
______
PULUPULU.
___
NO KA HOEMIIA ANA O KE KUMUKUAI O NA PULUPULU ma EUROPA, no ke kana nui, e haawi aku no au ma keia hope aku EONO (6) keneta no ka paona hookahi o ka PULUPULU Si Ailana, Helu 1.
Sept. 24, 1870. (460-3m) H. M WINIç
_______
OLELO HOOLAHA.
___
OWAU O KA MEA NONA KA INOA MAlalo nei, ke hoolaha aku nei au i na kanaka a pau, na haole, i na PUKIKI, PAKE a me na kanaka o na lahui e ae, e hele mai ma ko'u
HALE HUMUHUMU KAMAA, HELU 70,
ALANUI NUUANU, HONOLLULU.
E lawe mai no hoi i ko oukou mau KAMAA kahiko, a na'u no e hana hou aku i na HILA AULII ano hou maikai loa me ka uku haahaa; a ina e paa ole ka'u hana ana, alaila, e hoihoi aku no au i ka oukou DALA, a e hapa aku no au i Hila hou, me ka uku ole mai nae o oukou. Eia kekahi; ina oukou e lawe mai i na kamaa kahiko e hana hou, e pono no e kii koke mai. Ina wau e kali aku a hala na malama ekolu, alaila, e kuai no au me ka mea e aku. A ke kauoha aku nei no hoi au ia oukou, e hele mai oukou e kuai i na
NOHO-LIO hou maikai,
NA KAULA KEEHI,
NA PALE KEEHI,
a me na KEEHI NOHO maikai loa,
e kuaiia no me ke kumukahi haahaa loa, a ia oukou iho hoi kekahi hehi mai, haule loa iho ilalo o ka'u kumukuai i manao ai. Mai poina, e hele mai maanei nei. E loaa no au ia oukou ma ke Alanui Nuuanu, ma ka Helu 70.
ACIU (Pake).
Honolulu, Sep 1, 1870. 457-4m
________
Na Mea Hoohiehie o na WAHINE.
___
MA NA MOKU I KU
HOPE MAI NEI, UA LOAA
MAI I KA MEA NONA KA INOA MALALO
iho, na lako hoohiehie o na wahine - Na Pua Lole, Hulu, na Lei A-i Pupu, Papale, Iho Papale, na Pua Kanikau holookau a Hapa Kanikau. Eia he mau Kalepa Eleele Pelekane, na MIKINA-lima maka upena a Thompson. Veleveka Kilika, Pihi, Libine, na mea ulana a pela aku, a pela aku. K Luaiia no la kou ma ke kumukuai makepono ma ka Halekuai o
Mrs. McDOUGALE,
Helu 38, Alanui Papu, Honolulu. @-@
______
KUAINA! KUAINA!! KUAINA!!!
___
KUAINA LAWAIA,
KUAINA LAWAIA I HILOIA.
E kuaina no e DILLINGHAM & Co.
461-3m Na Hope O Hanale Dalmana.
_______
KAUKA A. C. BUFAMA.
___
WAHI NOHO A HALE HANA, MALALO o ka HALE HOOLE WAIONA, ma Alanui Hotele, ho mau hale ae a ka Akau o Alanui Nuuanu.
Ke malama mau nei ke Kauka ma kona Hale Kauka i na mea Lapaau a me na Laau Lapaau, na Wai Ala, Kopa, Aila Lauoho, Ilulu Palaki Lauoho, Kahi, na mea ala komo lole, Hua- Lukini, Waiala a pela aku, a pela aku, no ke kumukuai haahaa loa ma ke kuike.
_____
OLELO HOOLAHA.
____
Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke papa aku nei au i ka poe waiwai a pau, mai hoaie mai oukou i kuu wahine mare, oia o
Mrs. KIINA,
no Opihikao, Puna, Hawaii, he kapekepeke ko maua noho ana, a o ko maua wahi moe, owau hookahi kai hoop@ iho, nolaila, ina oukou e hoaie iala, maluna ne o oukou ia poho. Aole au e hookaa ana i kona mau aie a pau.
W. KAHOIWAI.
Opieikao, Puna, Oct 24, 1870. @-@
______
HE AINA LOAA WALE !
____
HE MAKAMAKA nona na Eka Aina he UMI, e kokoke mai ana i Honolulu, ke makemake nei oia e hooimualima aku i kekahi kanaka a pake paha, no ke ano hana pua a mea ulu paha ma kela aina maluna ae, malalo o kekahi mau kumu me ka uku ole, no na makahiki elua. Ina o ka mea makemake, e ninau i ka Luna Hooponopono o ka Nupepa "Kuokoa," ma Honolulu nei.
464-4t
_______
Wm. Weight.
UILAMA.
Amara, a Hana Kap Luaiio
ALANUI ALII mauka o ka HALEWAI,
Honolulu, UA maukaukau ola no ka Hana Kapuai Lio.
(462-3ms)
____
KUAI EMI! KUAI HOLO!
Ma ka hale o UILAMA.
Hale Kuai A ia Hao o Uilama (Ryan.)
431 1y Ma ke kihi o ke Alanui Nuuanu a me Kaula
______
EMI LOA KE KU IKE!
Emi loa me ke Dala
NA
MEA HAO
MA KA
HALE KUAI HAO O NUKA,
____
UA LILO IHO NEI IA
Mr. BILA KONAWELA
na mea hao a pau o loko o keia Hale, a e kuaiia aku ana ma na
KUMUKUAI HAAHAA LOA.
Nolaila, o na kanaka a pau mai Hawaii a Niihau, e makemake ana i
Na Laka, na Kui, na Lu,
Na Kuaina Aho lawaia,
Na Lako Kaipana,
Na mea hoonani Noho lio a Kaulawaha,
Na lako mahiai pa mea hana,
A ME NA ANO UAO E AE A PAU MA KEIA OIHANA
He pono i na kanaka a pau ke komo e mai maloko o keia hale kuai, mamua o ke kikihi aua aku i na Hale e oe.
E HOOMANAO
AIA MA KA HALE KUAI O NUKA,
MALALO O KA HALE MU.
Honolulu, Iulai 2, 1870. 448-3m
_______
HALE KUAI BUKE
- O -
HENERE M. WINI.
____
Aia ma Honolulu Hale, oia ka Kale Leta, aia malaila he wahi e kuai aku ai i na buke haole he nui wale
O KELA ANO KEIA ANO.
BUKE Kula haole,
KUHIKUHI o ke kanaka Hawaii,
NA OLELO kike, (Phrase Nook)
BUKE PA, KO, Li, (Carmina)
A ME NA BUKE KULA E AE HE NUI WALE.
Malaila no na Buke no ke Kakau Waiwai no kela o hana keia oihana, mai ka mea nui a ka mea liilii.
AIA NO HOI
NA KANANA leta rulaia a rula, ole ia,
PENI hao maikai loa,
PENIKALA ULIULI, eleele a ulaula,
KUMU Peni,
WEPA ulaula a eleele,
WAHI palapala ulaula, keokeo a eleele (mea kakau)
PAPA POHAKU a me ka penikala pohaku,
INIKA ELEEEE, ulaula a uliuli.
Me kekahi mau mea e ae no he nui no na Kula a me na Oihana Kakau. A he makepono no ke kuai ana malaila no keia mau mea. e hiki no i na kanaka maoli mai Hawaii a Niihau ke hele malaila e kuai ai.
430-6ms
_____
OLELO HOOLAHA.
___
KE PAPA AKU NEI AU I NA ANO KANAKA A PAU,
mai ka hookipa a ai ka hoale ana mai i kua wahine mare, oia o MARIA BENNETT. me ko'u kakau palapala ole, no ka mea, ua haalele mai oia i ku'a wahi moe a me ka'u ai, a ua hele aku mamuli o kona makemake. Ke uku nei au i ka malama ana iaia, aka, aole nae au e uku i kona mau bila aie. C. C. BENNETT.
Honolulu, Oct. 5, 1870. 462-@
____
HALE MU!
____
HALE KUAI MEA AI!
HE OLUOLU LOA KE KUAI ANA O NA mea ai ma keia hale, i lohe oukou e a makamaka Pa wahi a pau!
RAIKI no Waimea, Kauai mai,
PALAOA maikai loa,
KAMANO io ula no Keamolewa mai
BIPI uaki no Kaleponi mai,
KOPA keokeo - KOPA ulaula,
AILA Honua ! AILA Kohola,
KOPE - PAAKAI,
AI no na Lio me na Moa
Na mea ono he nui wale o kela ano keia ano.
PIA NO HAWAII MAI,
PIA AI -
A he nui loa no na mea ai maikai e ae.
Nolaila la ea, e na makemake, e hele mai no me kahi @ e ike maka no oukou i keia mau ea i haiia ae la @.
Me ka mahalo,
I. BATALETA
@-3m@