Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 39, 24 September 1870 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

e mai i na aloha i ke alo.  He ano aloalo kona. aka, aohe nae he mae mai. E papale ana oia i ka papale kapu o ke ano Garipaladi me ke ano lole komo wale o Ka noho ` na Alikikaua."

            Na Ioka, Sept 9 -- Ua hiki mai ka lono. ua k@ooha aku la ka Moi o Perusia, e hanai pono ia ka Emepera o Farani, ma ke ano me he mea la, e noho alii ana.

HE KANAWAI NO KE KOHO BALOTA.

            Parisa, Sept. 9. -- Ua hoolaha ae ka nupepa Journal Official he olelo kuahaua, a penei no ia:

            --E na kanaka Farani! I ke kuahaua ana aku i na la 4 i hala no ke ano aupuni Lahui Pale aku, ua ae makou i ka misiona. Ua haule iho ka mana ilalo i ka lepo. O ka mea i hoala me ke karaima, ua make ia me ka hanohano ole. Aole makou i hana nui, aka, ua lawe ae nei makou i ke aupuni mai na lima mana ole mai. Ke makemake nei o Europa, e malamalama kakou. He mea kupono e ike oia i ka hoopono nona iho, i komo mai ai ka aina okoa me kakou. E @ aaa i ka malihini e pue mai nei e komo, ma kona ala e holo mai ai, aole wale no o ke kulanakauhale nui i hooholo e make mamua o ka haawi pio ana aku, aka, he lahui ma ko lakou mau wawae i kukulu ia, a he Ahaolelo no na makaainana, a ma o aku o ia, ua hiki no ia makou e lawe i kela a me keia e apuepue me na poino me ke kino ola o ka aina.

            No keia mea, ke kau nei ke aupuni i kanawai: Pauku 1. E ae ia o ka Poakahi, la 16 o Okatoba, i la e koho ai ka aina i Aha Elele e kukulu kumukanawai.

            Pauku 2. E ae ia na koho ana, ma na wahi i hookaawaleia no ke koho balota e like me ke kanawai o Maraki 15, 1849.

            Pauku 3. O ka heluna o na lala o ka Aha Elele. ua hoopaaia he 750.

            Pauku 4. Ua kauohaia ke Kuhina Ka@na, e hook@ aku i keia kanawai.

Haawina ma Hotele de Ville, Sept. 8, 1870.

KA NUI O KE PIO O FARANI ME KE KAUA O SEPATENABA 2.

            Balina, Sept, 10. -- O ka hoike malalo iho nei. ua kakauia ma Reima ma ka aoao Perusia. a ua loaa mai maanei nei i ke awakea o keia la. a penei no ia, "Ua oi aku mamua o 25,000 koa Farani i lilo pio mai ma ke alo o Sedana mamua o ka haawi ia ana mai i ka la 2 ae. I ka haawi pio ana mai, he 83,000 koa i haule mai iloko o ko kakou mau lima. No keia heluna, he 14,000 i eha, ke helu pu ole ia na pio. 400 pu kaua ke huipuia me na pu Mitarali, 150 pu nui, 1250 @ a me lako kaua he nui.

HOOKIEKIE IA KE KEIKI ALII BAVARIA.

            Parisa, Sept. 11. -- Hora 8:40 P.M. -- Ua haawi aku la ka Emepera o Parisa i ka Papa Hanohano o Kini Geoti, maluna o ke Keiki Alii Lui Uilama ke Duke o Bavaria, i hoailona no kona koa haaheo a me ke kaua haaheo ana a na koa Bavaria.

E UWAO ANA O AMERIKA HUIPUIA.

            Ladana, Sept. 11 -- Ua loaa mai he lono i ka nupepa Manawa o Ladana 11, e hoike ana, he ekolu mau palapala ikaika maloko o ka waea i hooukaia mai e ke aupuni ma Wasinetona i Balina, a oia mau palapala a pau e koi mai ana e hoopau i ke kaua hou ana aku.

AIA NO O BAZAINE MA MEZA.

            Parisa, Sept. 11 -- Ma ke ala ae o Ladana. Aole i noho kaua ole Bazaine ma Meza. Ke hoona nei oia ma o a maanei, me ke ake e loaa ona puka e oki aku ai i kona ala e hoi ai i Parisa. Ua lilo pio mai i na Perusia he mau pu kuniahi a me na lako kaua ma ke ala e holo ai i Saraboro.

80,000 KOA FARANI I LILO PIO IA UILAMA.

            Ladana, Sept. 11 -- Ua hoikeia ae, o ka heluna pololei o na koa i lilo pio ai o na Farani ma ke kaua o Sedana, he 80,000.

KA IKE ANA O KA EMEPERA WAHINE I KE KEIKI.

            Ladana, Sept. 11 -- Hora 9 A.M. -- Ma ka po Poaha, la 8, komo aku la e M. De Lesseps iloko o ka Hotele ma Hastings a ninau aku la, auhea la ke Keiki Alii Lui Napoliona. Ke@aia aku la ka mea nana e malama ana ke Keiki Alii. Mahope o ke kamailio pokole ana, haalele iho la o M. De Lesseps i ka hale, puka aku la a loaa ka makuahine o ke Keiki, a hele mai la me elua wahine, i komo i ke kapa o na Virigini. O kekahi o keia mau wahine o ka Emepera wahine. No ko ka Emepera manao aloha i ka ike ana aku i ke Keiki e ku wale mai ana, oiai ua lilo pio ka makuahine, ua kaumaha loa oia. I kekahi la ae, ua mai ia ka Emepera wahine. Ua kii kokeia na Kauka e lapaau ia ia.

 

OAHU.

            Ma ka po Poaha, Sept. 22, ma ka Home o Mrs. Mere Dominis, ma Wasinetona, Honolulu, Mareia e Rev. G. Williamson o Mr. Ake, S. Cleghorn me Miliama Likelike Kapaakea, kaikamahine a Hen. C. Kapaakea i make, a hanau muli o Hon. Mrs. Lilia Kamakaeha a me Hon. Col. D. Kalakaua.

 

            MAKE I WALOHIA. -- Ua hanauia o Rahela Puowaina ma Papaaea Hamakualoa Maui. Ma ka malama o Hilinehu o ka makahiki 1833, a ma ka malama o Kaaona la 1 kona make ana, o ka nui o kona mau makahiki, he 37. A ke noho nei au me ka maua keiki G. Noah Puowaina me ka eha nui o ka naau, he wahi ku i ke kui hao ka hoomaka ana o kona eha malalo o kona waewae, a make iho la eia iloko o na malama elua. Aloha no hoi ka hoa pili la he wahine, mamua o na waiwai o keia ola ana, a he wahi kanikau mahope aku.  R., K. PUOWAINA.

 

Ka Nupepa Kuokoa.

HONOLULU, SEPATEMABA 24, 1870.

 

Kuaiia ka Nupepa Haole a Wini.

 

            O ka nupepa haole P.J. Advertiser, i hooponoponoia e Henere M. Wini iloko o na makahiki he 15, ua kuaiia aku la Balaka a me Olo o keia kaulanakauhale; a ma keia hope aku, na laua e pai ia nupepa.

            O ka nupepa Kuokoa e hoomauia aku no kona paiia ana e Henere M. Wini mai keia wa aku ahiki i Dekemaba 31, 1870. Aole i maopopo mahope iho oia wa ka hoomauia aku. Aka, iloko o keia mau malama ae e hoopukaia aku no nae na mea hou e pili ana i ka nupepa no kona lawe hou ia aku. Nolaila, na ka poe lawe no i ke Kuokoa e nana  a hooholo no lakou iho, no ka mea, o ko oukou uku pololei ana, oia ka mea e ola loihi ai ka kakou nupepa, a o ko oukou hoopalaleha ana i ka uku mai, oia ka mea e nele ai kakou i ka nupepa ole.  He eiwa na makahiki a ke Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii i noho ai me oukou, a me he mea la i keia wa, he makamaka aloha oia no ka hapa nui loa o ka lahui Hawaii.

 

Ka make ana o Ke Lii, Ka MoiwahiNE KANEMAKE IIAKALELEPONI, KALAMA, KAPAKUHAILI.

            Ua ili maluna o makou ka ukana paumako, kaumaha a luuluu no hoi me ka minamina, i ka hai ana aku i ka make ana o Ke Lii Ka Moiwahine Kanemake Hakaleleponi, Kalama, Kapakuhaili, ma ka hora 11 a me 2 minute o ka la 20 iho nei o Sept., ma kona home noho ma Haimoeipo, Honolulu.

            Ua hanauia oia ma Kaelehuluhulu e kokoke la i Kailua, i na hono a Piilani, i ka makahiki 1817, na Naihekukui laua me I; a o kona mau kupuna kaulana, o Kauwa a me E ia.

             I kona wa kamalii, ua hoike mai kona helehelena he ui, a ua hele wale aku la no paha a "ai na manu iluna o ka lehua" ka mea nana i kono ae i na iini o ke Alii Aimoku e noho Aupuni aku ana, e pipili aku me ia, a e lilo i Moiwahine mahope aku.

            I ka la 14 o Feberuari 1837, oiai no e paa ana na hukana a ke aloha mawaena o laua me ka Moi Kamehameha III, hoohuiia iho la laua maloko o ka berita mare, e Rev. Hailama Binamu makua ma Honolulu nei.

            Mahope iho o ko laua hoohuiia ana, ua noho mai oia me kana Lani kane, a hiki wale i ka wa a Ke Alii o na Alii i kaili ae ai i ka hanu ola  o ka Lani, i pauaho mai la ma ke awakea o ka la 15 o Dek. 1854. Ua noho oia mahope iho me ka luuluu a kaumaha no kana kane a makua hoi o ka lahui Hawaii nana i hoopomaikai mai.

            He mea hiki ole no paha ia kakou ke ui ae i o a ianei no ka Hakaleieponi mau hana kaulana, oiai, o ka lokomaikai o kana lani, i hoopomaikai ai i ke kanaka i luna a hik@ i lalo, ua kau pu ia no ia maluna o na hokua lokomaikai a makee kanaka o laua a elua.

            He mea kupono no hoi e hoomanao ia, he mau hoahanau keia mau Alii, a oiai i ka make ana o Ke `Lii Ka Maikai, ua noho no o Hakaleleponi he lala no ka Ekalesia makua o Kawaiahao a hiki wale i kona manawa i pauaho mai la. Ua ike pinepineia oia i kekahi mau la Sabati mahope mai nei, e noho ana ma ko laua noho maloko o ka luakini o Kawaiahao. Ma ko makou lono mai, ua ike ake nui oia e hoopiha i kona noho ma keia hope mai nei, aka, ua keakea mai kona nawaliwali iaia, a pela oia i noho ai a hala wale aku la. Ina ua makaukau oia no kela ao, he mea kanalua ole, ke hui la oia me ko ka lani puali Moi.

 

            HOOPOLOLEI.--- Malalo o ke poo, "Ke Kalepa Pake Hoopaa mau makahiki," ua puka hewa kekahi huaolelo, maloko o ke poo manao penei:

            I mea e loaa ai na lanakila, ka hooluolu a me na lapaau ana, ua kokuaia mai la ua poe pake la, e na kanaka o na lahui ano e ekolu, oia, hookahi mai ka aina mai o Lutela Matina a hookahi mai ka aina mai o Amerika, i koi e hookuuia ko lakou mau kupee o ke kauwa kuapaa, a hookahi mai ka aina mai o Beritania, ka mea nana i wahi ae i ko lakou mau eha, a haawi aku ina hooluolu ana me ka hauna ole.  "Owai la o keia mau kanaka ekolu kau e kapa aku ai he hoalauna no ke kanaka i haule mawaena o na powa?"

            O ka pololei, ma kahi o ka huaolelo Beritania, he Pake; a e heluheluia penei:

            I mea e loaa ai na lanakila, ka hooluolu a me na lapaau ana, ua kokuaia mai la ua poe pake la, e na kanaka o na lahui ano e ekolu, oia, hookahi mai ka aina mai o Lutera Matina a hookahi mai ka aina mai o Amerika, i koi e hookuuia ko lakou mau kupee o ke kauwa kuapaa, a hookahi mai ka aina mai o ka pake, ka mea nana i wahi ae i ko lakou mau eha, a haawi aku i na hooluolu ana me ka hauna ole. "O wai la o keia mau kanaka ekolu kau e kapa aku ai, he hoalauna no ke kanaka i haule mawena o na powa?"

            --Malalo hoi o ke poo, "Na Puali Kaua o Farani a me Perusia, ua oleloia." O ka lilo no na papu o Farani, he $40,000,000 a hiki mai i ka 1868, ua hooliloia no na papu o Kereboro wale no, he $34,000,000.

            O ka pololei, ma kahi o na papu o Farani, he $40,000,000, o na papu o Parisa he $40,000,000.

           

            HAULE.-- Ua haule mawaena o Kaopuaua a me Alanui Alakea, he Eke Dala, a maloko o laila, he Komo Lima Onohi Uliuli kaha moe. Ina e hoihoi mai i ke Keena o ke "Kuokoa," e uku kupono ia no.

 

Palapala mai a Rev. O.H. Kulika mai.

[HELU 1.]

I KA LUNA HOOPUKA O KE KUOKOA; Aloha oe: - a me ka lehulehu o na hoalauna o `u ma ko kaua one hanau.

            Haalele makou ia Honolulu i ka la 23 o Iune, he Poaha ia, maluna o ka mokuahi Ekake (Ajax.) a i keia Poaha la 21 o Iulai, hiki mai makou i Nu Ioka nei. Eha wale no pule o ko makou holo ana mai a hiki ia nei. Eia hoi keia, ua hoomaha makou ma Kaleponi ehiku la, a ma ke kulanakauhale o Kikako (Chicago,) eha la. Eia ka nui o na la a me na hora i lilo i ka holo ana me ka helu ole ia o na la i hoomaha wale ai makou. Mai Honolulu a Kapalakiko he 2,100 mile, 11 la me na hora 4. Ma na kaa-ahi mai Kapalakiko a hiki mai i Na Ioka nei he 3,368 mile, 6 la me na hora 14. Huina pau o na mile i hala mai ia makou mai Honolulu a hiki i Nu Ioka nei 5,463, a o ka manawa i lilo i ka holo mau ana he 17 la me na hora keu he 18.

            Nani ka holo i keia wa maluna o na mokuahi a me na kaa-ahi. Puhipuhiahi ka hana a keia mea, o ka holo nui i keia kau. Ma ke kau wahi, holo na kaa-ahi he 20 mile i ka hora hookahi, oia ka holo akahele loa. Ma kau wahi hoi, ua holo he 40 mile i ka hora hookahi. Me he la, ua haalele na kaa-ahi ia Honolulu i ka hora 9 o ke kakahiaka a i ka hora 10 ua hiki aku i Kahuku ma Koolauloa, a i ka hora 12 o ke awakea, ua hiki hou mai i Honolulu. Puni ka mokupuni o Oahu i na hora elua!

            Ku aku makou i Kapalakiko i ka la 4 @ Iulai, a haalele aku makou ia laila i ke kakahiaka o ka la 11. I ka hora 2 o ia auina la, hiki aku makou ma Sakarameta ke kulanakauhale o na ululaau, e ku ana ma kapa o ka muliwai o Sakarameta, nona na wai lepolepo i hoaleale mau ia e ka poe eli gula ma na kahawai a me na awawa he lehulehu o keia aina.

            Haalele makou ia kulanakauhale kaulana o Kaleponi, a hala mai i ke kau wahi, hoomaka ka pii ana i na mauna o Kaleponi oia na Mauna Siera.  Ua imi nui ia kahi kupono o ka pii ana i hiki na kaa-ahi e pii akahele loa. Ua elieli ia kau wahi, ua hoopiha ia kau wahi, ua hana alahaka ia ma kau wahi, ua eli ia ma na aoao o na pali ma kau wahi, a ua eli poopoo ia maloko o kekahi mau pali a komo aku na kaa iloko o ka pouli a puka aku ma kela aoao. Me ka noonoo nui a me ka ikaika loa i hana ia ai ke alanui hao ma keia aina mauna. Mai kuhihewa kekahi ua pii ku aku na kaa-ahi i kekahi pali. Aole loa pela. Ua imi nuiia kahi pono, a ua akahele loa ka pii ana. He 96 kapuai ka pii ` na iloko o ka mile hookahi, a oia ka oi o ka pii ana.

            Ia po mua o ko makou haalele ana ia Kapalakiko, loaa aku ia makou ma na mauna o Siera, na hale i uhi ia maluna o ke alanui, i mea e pale aku ai i ka hau iloko o ka hooilo, i ole e uhi paaia a nalowale ke alanui i ka hau. I ka hai ia mai, he 27 mile i uhi paa ia i ka hale maluna.

            I ka Poalua, iwaena makou o na Mauna Pohaku; aole nae i hookokoke loa mai na mauna, ua kaawale lakou ma kela aoao keia aoao, a e moe aku ana ke alanui ma na awawa a me na wahi papu mawaena. E kau mai ana no kau wahi hau uuku maluna o na mauna, aole nae he kokoke mai.

            I ke kakahiaka o ka Poakolu, ike aku makou ia Loko Paakai oia ka aina i noho ia e na Moremona. Aole nae makou i hele i ko lakou kulanakauhale nui. Hele kikaha ae ke alanui ma ka aekai ma ka Akau o Loko Paakai, alaila, holo loa mai i ka Hikina nei. O ka poe i makemake, ua hiki ia lakou e kau aku ma kekahi alanui e moe aku ana i ke kulanakauhale Alii o na Moremona, aka, o ke alanui pololei, moe loa mai no ia. O ka nui o ka aina, ma kahi i hala mai ia makou mawaena o na mauna he aina panoa wale no, aka, ma kapa o ka Loko Paakai he momona ka aina i ka nana aku.

            Holo hou aku makou i ka Hikina, he aina palahalaha panoa hoi ka nui, a he waoakua kanaka ole kekahi. Ua kukulu ia he mau hale ma ia wahi aku, ia wahi aku, ma kapa o ke alanui, no na kiai o ke alanui; a no na paahana ma ke kau wahi, e hooponopono hou ana i ke alanui. He mau hale paina hoi kekahi, he $1.00, a .75, ka uku no ka ai hookahi ana. Ua hoopiha mua aku makou i ko makou laulau i na popo palaoa a me na mea ono o Kaleponi ka aina makepono o ka ai, nolaila. he uuku ka lilo i ke alanui. O kahi kiekie i loaa ia makou he 8,242 kapuai maluna o ka ili o ke kai. Malalo iki mai no ia o ke kiekie o ka piko o Haleakala. Poakolu ike makou i kahi i hoomoana ai kekahi ohana Ilikini. Hookahi paha haneri hale lole a me na lio, a me na kane, me na wahine. Ia la no, loaa mai ia makou he mau papa koa o Amerika i noho mai e hoomalu i na hana a na Ilikini.

            Poaha, loaa is makou na aina momona o Nebaraseka, a ike makou i ka muliwai o Palata. I ka Poalima, hiki makou i ke kulanakauhale o Omaha, ma kapa o ka muliwai o Misouri. Kau makou ma kela kapa maluna o kekahi mokuahi, a holo hou aku ma Iowa. Kakahiaka Poaono, loaa ia makou ka muliwai Misisipi, a holo hou aku ma ka mokuaina o Ilinoi, a hiki i ke kulanakauhale nui o Kikako (Chicago.) Malaila makou i noho ai me na makamaka, a noa ka la kapu. He mau mokuaina momona loa keia o Nebaraseka, Iowa, a me Ilinoi. Uliuli na huita, a me na mala kulina, momona na holoholona. Me ke aloha no.

            O.H. KULIKA.

            Nu Ioka, Iulai 21, 1870.

 

UA MAKEMAKEIA

I KUKE MAIKAI. I KANAKA HAWAII A PAKE PAPA.

E ninau ma Koleaka ia. (460 @)  H.M. WINI

 

PULUPULU

NO KA HOE@ ANA O KE KUMUKUAI O NA PULUPULU ma Europa, no ke kaua nui, e haawai aku no au ma keia hope aku EONO (G) ke@ no ka paona hookahi o ka Pulupulu St. Ailana, Helu 1.

Sept. 24, 1870  (46@)  H. M. WINI.

 

OLELO HOOLAHA

EIA I KA PA AUPUNI O PAUOA, APANA O HONOLULU, na Lio helehewa i laweia mai, eha Piula, hookahi lio e Kudala ia ana i ka Poalima la 3 o Sep. @ lio i kela Poaha la 29 o Sep. nei. He mau Lio hou kekahi.

            Poalima.-- 4 Piula. I Lio kaua eleele wiwi, hao ana e hema.

            Poaha. --Lio w. ulaula DL akau, Lio k keokeo NAA ano e akau, ano e hema. Lio K. ulaula 2 kapuai hao hao anoe @ akau. Lio k. eleele wiwi hao ano e akau, ano e hema. Lio K. lokia hao ano e akau. Lio k. ulaula hao ana SP ak.

            Na Lio hou.-- Lio k. ulaula. hao ano e hema, ano e akau. Lio k. laekea W. Lio k. ulaula hao ano e N ano e hema. Lio w. ulaula wiwi hao ano e akau, ano e hema. Lio k. ulaula 2 kapuai hao, ao e hao kuni. Lio k. ulaula hao ano e akau. Lio w. puakea kuapuka NN akau, ano e hema. Lio k. ulaula hao ano e akau. Lio k. puakea ano hulu pala hao ano e akau. Lio k. ulaula JB akau PC hema. Lio K. ahinahina wiwi JUJ akau. Lio k. Puakea kupuai hao no Kini.

            E kii mai ka poe nona keia mau lio, me ka ulu mai i na poho a pau o ka Pa. ke kula a me ka hoolaha ai a.

            P. KAAIAHUA, Luna Pa Aupuni.

Pauoa, Sept. 23, 1870.  460-2@

 

KAUKA A.C. BUFAMA.

WAHI NOHO A HALE HANA. MALALO o ka HALE HOOLE WAIONA, ma Alanui Hotele, he mau hale ae ma ka Akau o Alanui Nuuanu.

            Ke malama mau nei ke Kauka ma kona Hale Kauka i na mea Lapaau a me na Laau Lapaau, na Wai Ala. Kopa, Aila Lauoho, @ Palaki Lauoho, Kahi, na mea ala komo lole, Hua-Lukini, Waiola a pela aku, a pela aku, no ke kumukuai haahaa loa ma ke kuike.  450-8@

 

OLELO HOOLAHA

            Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke papa aku nei au i ka poe waiwai a pau, mai hoaie mai oukou i kuu wahine mare, oia o

MRS. LUUKIA,

no Waimea nei, no ka mea, he kapekepeke kona pili a na me a ` u. a o ka maua wahi moe, owau hookahi kai hoopunaua iho. Nolaila, ina oukou e hoaie iaia, maluna no o oukou ia poho, aole au e hookaa.     ALO (Pake).

            Waiahole, Waimea, Kauai, Aug 31, 1870.     458-31@

 

OLELO HOOLAHA

UA HOOKOHU AKU AU IA J.D. HALAI a me D. KAHANU, i mau Hope oiaio no ` u. ua laua e ohi mai i na aie a pau o ka poe i aie i na Papa, Laau a me na La ko Kukulu Hale. Nolaila, ke kauohia aku nei ka poe a pau i aie, e hookuu koke mai. o hoopiiia auanei ma ke Kanawai.

            KIMO PELEKANE. (DOWSETT & CO.)

            Honolulu, Aug. 17, 1870.  455-@

 

HE HANA

OLUOLU A KUPONO HOI I KELA MEA keia mea o ka poe opiopio a me ka poe elemakule, a he hana e loaa ai ke dala i ka poe e hooikaika ana, ma ke oki mauu ma ka aina  @ L. MAKALE, ma Pawaa, Waikiki. Ma ka puolo Mauu ka uku, a e pomaikai ana k poe hana. O ka poe a pau e makemake ana, e hele mai ma kahi o ka mea nona ka inoa malalo.    L. MAKALE.

            @waa, Waikiki, Aug. 12 1870.     454-3@

 

KUAI EMI! KUAI HOLO!

Ma ka hale o UILAMA.

Hale Kuai A@ Hao o Uilama (Rynn,)

431 1y  Ma ke kihi o ke Alanui Nuuanu a me Kauka

 

EMI LOA KE KU IKE!

Emi loa me ke Dala

NA

MEA HAO

MA KA

HALE KUAI HAO O NUKA,

UA LILO IHO NEI IA

Mr. BILA KONAWELA

na mea hao a pau o loko o keia Hale, a e kuaiia aku ana ma na

KUMUKUAI HAAHAA LOA.

Nolaila, o na kanaka a pau mai Hawaii a Niihau, e makemake ana i

Na Laka, na Kui, na Lu,

Na Kuaina Aho lawaia,

Na Lako Kamana,

Na mea hoonani Noho lio a Kaulawaha,

Na lako mahiai pa mea kanu,

A ME NA ANO HAO E AE A PAU MA KELA OIHANA,

            He pono i na kanaka a pau ke komo e mai maloko o keia hale kuai, mamua o ke kikihi aua aku i na Hale e ae.

E HOOMANAO

AIA MA KA HALE KUAI O NUKA,

MALALO O KA HALE MU.

Honolulu, Iulai 2, 1870.     448-3m

 

HALE KUAI BUKE

-O-

HENERE M. WINI.

Aia ma Honolulu Hale, oia ka Hale Leta, aia malaila he wahi e kuai aku ai i na buke haole he nui wale.

O KELA ANO KEIA ANO.

BUKE Kula haole,

KUHIKUHI o ke kanaka Hawaii,

NA OLELO kike, (Phrase Book)

BUKE PA, KO, Li, (C @ rmina)

A ME NA BUKE KULA E AE HE NUI WALE.

Malaila no na Buke uo ke Kakau Waiwai no kela oi hana keia oihana, mai ka mea nui a ka mea liilii.

AIA NO HOI

NA KANANA leta rulaia a rula ole ia,

PENI hao maikai loa,

INIKA, Ipu-inika,

PENIKALA ULIULI, eleele a ulaula,

KUMU Peni,

WEPA ulaula a eleele,

WAHI palapala ulaula, keokeo a eleele (mea kakau)

PAPA POHAKU a me ka  penikala pohaku,

INIKA ELEELE, ulaula a uliuli.

Me kekahi mau mea e ae no he nui no no Kula a me no Oihana Kakau. A he makepono no ke kuai ana malaila no keia mau mea. E hiki no i na kanaka maoli mai Hawaii a Niihau ke hele malaila e kuai ai.

430-6ms

 

HALE MU!

HALE KUAI MEA AI!

HE OLUOLU LOA KE KUAI ANA O NA mea ai ma keia hale, i lohe oukou e na makamaka P@ @ a apau!

RAIKI no Waimea, Kauai mai,

PALAOA maikai loa,

KAMANO io ula no Keamolewa mai

BIPI uahi no Kaleponi mai,

KOPA keokeo -- KOPA ulaula,

AILA Honua! AILA Kohola,

KOPE-PAAKAI,

AI no na Lio me na Moa

Na mea ono he nui wale o kela ano keia ano.

PIA NO HAWAII MAI,

PIA AI-

A he nui loa no na mea ai maikai e ae.

            Nolaila ia ea, e na makamaka, e hele mai no me kahi dal@ e like maka no oukou i keia mau mea i halia ae la maluna.

Me ka mahalo.

I. BATALETA

422-3ms

 

MAHEA LA KA POE IKE OLE IA AKE?

MAHEA HOI?

Nolaila, makehewa ke hai aku ia oukou i kahi e ku nei kona mau HALE KUAI MANUAHI.

aka, no kekahi malihini paha i ike ole ia eia.

Aia ma Monikahaae.

Aia ma ke Alanui Nuuanu.

Aia ka Halekuai nui mauka ae o ka Halemahoe.

HE WAHI MANAO KONA IA OUKOU E NA MAKAMAKA.

Ua loaa mai iaia na pahu lole a nui loa, a ua kupaila na lole o kela ano keia ano.

AOLE NELE IAIA KEKAHI KAINA LOLE IKI

E KUAI EMI LOA ANA. HE KUAI MANUAHI NO HOI

UA IKE OUKOU I KA MAIKAI O KONA MAU HALEKUAI.

UA IKE NO HOI I KA OLUOLU O KANA MAU KUPAKAKO.

453     Nolaila, e hele nui kakou e ohi i kona waiwai makepono!!  2m

 

NU HOU MA EUROPA.

NU HOU MA WAIPIO.

Ua lohe mai kakou, he kaua nui i keia manawa ma Europa, mawaena o Perusia & Farani,

IA WAI LA KA LANAKILA?

Aka, ua maopopo ia oukou e na makamaka o ` u ma WAIPIO, ma WAIMANU, HAMAKUA a me Hawaii a puni, aia no ka HALEKUAI LOLE O KAILA, e ku ana ma keia awawa oluolu o

WAIPIO NEI!

Ua makaukau au i ke kuai manuahi ia oukou i na ano lole a pau me ka oluolu loa e like

ME KO HONOLULU.

Ina paha e loihi ke kaua ana maloko, e pii ana paha ke kumukuai o ka lole e like me mamua, nolaila, ua kahea ia oukou e kuai nui i keia wa oluolu.

453     "UA HOI KA OLU I WAIPIO."   2m

 

AUHEA OUKOU E NA KAMAAINA O KA MOKU O KEAWE.

Auhea oukou e na makamaka o KUPA e noho ana ma ka aina o na ` Lii, e hele mai e nana ka makepono o na Lole ma na Halekuai Manuahi o KUPA ma

KAILUA A ME KEOPUKA,

Ua hiki ia ` u ke kuai ia oukou i na mea a pau me ka oluolu, a emi iho na kumukuai o na Lole o ` u mamua o na mea e.

Eia kekahi; makemake au e kuai i ke KOPE, a ua hiki ia ʻ u ke haawi i ke kumukuai pii loa a oi aku mamua o na mea e ae.  Nolaila, e lawe nui mai i ke KOPE, a kuai mai ia ` u, a ohi iho i ka Lole, alaila ike maka oukou i ka oiaio o ua hoolaha nei.

453 2m

 

OLELO HOOLAHA.

OWAO O KA MEA NONA KA INOA MAlalo nei. ke hoolaha aku nei au i na kanaka a pau, na HAOLE, i na PUKIKI, PAKE a me na kanaka o na lahui e ae, e hele mai ma ko ` u

HALE HUMUHUMU KAMAA. HELU 70, ALANUI NUUANU, HONOLULU.

E lawe mai no hoi i ko oukou mau KAMAA kahiko, a na ` u no e hana hou aku i na HILA AULII ano hou maikai loa me ka uku haahaa; a ina e paa ole ka ` u hana ana, alaila, e hoihoi aku no au i ka oukou DALA, a e hana aku no au i Hila hou, me ka uku ole mai nae o oukou. Eia kekahi; ina oukou e lawe mai i na kamaa kahiko e hana hou, e pono no e kii koke mai. Ina wau e kali aku a hala na malama ekolu, alaila, e kuai no au me ka mea e aku. A ke kauoha aku nei no hoi au ia oukou, e hele mai oukou e kuai i na

NOHO-LIO hou maikai,

NA KAULA KEEHI,

NA PALE KEEHI,

a me na KEEHI NOHO maikai loa.

E kuaaiia no me ke kumukuai haahaa loa, a ia oukou iho hoi kekahi hehi mai, haule loa iho ilalo o ka ` u kumukuai i manao ai. Mai poina, e hele mai maanei nei. E loaa no au ia oukou ma ke Alanui Nuuanu, ma ka Helu 70.

ACIU (Pake).

Honolulu, Sept 1, 1870.     457-4m

 

Na Mea Hoohiehie o na Wahine.

MA NA MOKU I KU HOPE MAI NEI, UA LOAA MAI I KA MEA NONA KA INOA MALALO

iho, na lako hoohiehie o na wahine -- Na Pua Lole, Hulu, na Lei A-i Pupu, Papale, Iho Papale, na Pua Kanikau holookoa a Hapa Kanikau. Eia he mau Kalepa Eleele Pelekane, na Mikina-lima maka @pena a Thompson, Veleveta Kilika, Pihi, Lihine, na mea ulana a pela aku, a pela aku. E kuaiia no lakou ma ke kumukuai makepono ma ka Halekuai o

Mrs. McDOUGALL,

Helu 38, Alanui Papu, Honolulu. 443-@

 

HE NINAU

HEAHA KA MEA E AIE nui nei na kanaka o KONA i ka wa, e loaa ai na LOLE MAIKAI i emi loa ke kumukuai, ma ka uku ana, mai ma ke DALA MAOLI, a i ole, me ke KOPE, ma KEOPUKA, KONA HEMA, a ma PUULOA, KAILUA, KONA AKAU.

457-1m   H.K.M.