Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 36, 3 September 1870 — Ka Nupepa Kuokoa. He palapala na kekahi kanaka i no- HO LOIHI MA MAIKONISIA, A I hoi mai i Honolulo nei. [ARTICLE]
Ka Nupepa Kuokoa.
He palapala na kekahi kanaka i noHO LOIHI MA MAIKONISIA, A I hoi mai i Honolulo nei.
E ka Nūpepa Kuokoa e; Aloha kaua:— | I ka makahiki 1859, kau ae la au a ine ko'u mau hoa maluna o kekahi moku okohola, o Mailo ka inoa, a hookele pololei ia aku la i Ponepe. Eia nae, o na alii a pau maluna o ia moku, he poe alii huhu wale no lakou a pau. 1 kekahi la nae, pepehi hanaino loa ia iho la kekahi kanaka, o Momona ka inoa, a he mea weliweli maoii 1 ka oana aku—ua pepehi like wale ia no makou a pau, aka, aole nae i iike rae ko Momona pepehiia ana, nolaila, kuko iho la ka manao, ina e ka ana ka moku ma kekahi aina, o ka mahuka no ia. I kekahi la, o ka holo polo* 1 ei no ia o ua moku nei a ku ana ma Ponepe. A i ka poeleele aoa iho, hauie iho la na mea a pau i ka hiamoe, a owau hoi a me Kaiuahinenui kuu wahi aikane, no Waimea Hawaii oia, au aku la maua a t pae iuka, a uwi iho la i ka wai o na wahi palemai, a komo hou iho la, a haule iho la maua hinmoe. I ka puoho ana ae o maua i ke kakahiaka, eia ka ua awakea. Huii iho la īnaua i ke alanui a loaa, a hele aku la. A ike mai la kekahi o na kamaaina ia mnua, holokiki mai la ine ka pu a me ke koi-lipi ina ka lima. Pane mai nae kuu wahi aikane, E ma ma make ana kaua. 1 aku au, aole ia kaua I ia wahi, aia no ia i ko ke Akua manao. Hi- ! ki hou mai la ekolu mau kanaka hou, a ho- i pu iho la ia maua a paa, a kauo aku la hoi ' ia maua iloko o ku nahelehele. Haalele ia | iho la inaua malaila, a hoi nui aku la hoi i i kauhale, a lawe nui mai ana i ai na maua, : oia hoi ka uhi, ulu, ko. he-i, ape a me ka | ulu waiho makahiki a iakou iloko o ka lepo. 1 la maua nae e ai ana i keia mau makana, hoea ana ke'lii, a he mea e konu olioli i ka j ike ana mai ia maua. Ninau mai nae oia, | IN'ohea mai olua ? Pane aku maua, No o : Oahu mai. Koi mai la kela ia maua e hoi i ; ka haie. Pane aku maua, He makau maua i i ke Kapena o ka moku o maua. Pane mai : no ua alii nei, E huna no au ia olua ma ka | nahelehele i ke ao, a po, hoi mai olua ma ka hale nei. Ua hana io ia mauapela, a hala na pule ekolu, holo aku la ka moku. Lilo iho la maua i mau aialo no ke'lii. ! I kekahi la nae, hiki mai ia kekahi kanaka Lalakoa, a koi mai la ia maua e hoi i kon& wahi, ua ae no maua, a hoi aku la inaua a noho pu me ia. A hala kekahi mau la, ! heie aku la au e hoohnli mai i ke'lii ma ka pono, aka, pane mai la nae kela, Aole au e | huii aku ma kou Akua, no ka mea, he Akua ' no ko'u e hoomana nei. Pane hou aku au, ; Aole ia he Akua oiaio, hookahi wale no Akua oiaio o lehova, ka mea nana i hana : ka lani a me ka honua. | fa maua e noho ana ma kahi o ua Lala- i koa nei, hoao ae la au me kekahi wahine, a ! noho iho la me ka oluolu maikai. A no ke : ino o ke'lii, haalele iho la maua ia wahi, a , hele aku la a noho ma ke nhupuaa o ma Alu. A i kekahi la, hoi mai ana ka Mikanere o la wahi, oia hoi o Kaiilike a me kana wahine a me ka laua kaikamahine, a hiki mai la ma ka hale, aloha aku ia maua, a aloha mai la no hoi lakou. Iloko nae o ko makou wa e luana oluolu ana, pane aku la au i ua mikanere nei, Heaha kou mea i kii ole ai ia Waikaea (ke'Lii) e hoohuli mai ma ka pono ? Pane mai la kela mikanere, He maka'u ke hele aku e hoohuli mai iaia, ma* muli make. 1 aku au, Ina oe e maka'u i ka hele ana e hoohuli mai i ke'lii, aole loa e huli mai ana na makaainana. Aia no a huli ke'lii ma ka pono, alaila, huli waie mai no no makaainana. Peia i iilo ai o Hawaii i Aupuni Karistiano a naauao hoi; ma o na alii wale no ka hoohuliia ana a huli, huli wale mai no na makaainana, a ke pii la kona malamalama i ke awakea loa, a o kona mau kukuna, ke holo mai nei iloko o ka pouli, a ke hoomalamalamaia rei keia pae aina, a pela hoi ma Fatuhiwa. Mahope iho o ia manawa, make iho la ka wahine a ka Moi, (Waikaea) hoomaka iho la ka huia i ka po a ao. A i ke ao ana, kui ia mai la ka awa, a he ahaaina nui kai ha* naia maloko o ia halau ma ia la. la'u nae i hele aku ai a komo maloko o kela halau, e piha ana oioko, e kui ana ka awa awali, kaheeia iloko o ka apu, a lawe aku la ke kanaka i ka apu awa a hiki imua o ke'lii, moe iho ia ke alo ilalo, a ialau mai ia ke kahuna \ ka apu awa, a pule iho la me ka haalulu o ka lima a me na wahi a pau o ke kino. A pau ae la ka pule ana, haawi aku ia i ke'lii, a inu ae la. Kena mai ia ioae ua aiii nei ia'u e inu i ka awa, aka, i aku au iaia, He inakau au i ke Akua Mana Loa. A no ia mea, haawimaiia oia i na mea ai e ae, a ai iho la au a maona. Mahope iho nae, ninau mai ia ua alii nei ia'u, Heaha la ko ka Mikanere mea i heie mai ai i Ponape nei ? Olelo aku au, I hele mai na Mikanere e hoohuli ii na'lii a me na kanaki ma ka pono. Nolaila, e huli oe ma j ka pono, i lilo ue i alii maikai a kaulanu no (
hoi, e like me ko makou mau alii nui, na Kamehameha. A hala na la elua ma la hope iho, loaa iho la iaia kekahi hihio ; a maloko oīa hihio, i ike aku ai oia i kekahi keiki opiopio, a olelo mai la iaia, E haalele oe i ka ina rama, inu awa, puhi-baka, hula a me na mea haumia a pau, a e huli ma ka pono, alaila, e lilo oe i aiii maikai. Ama ia hope iho, haalele io iho la ke alii ia mau inea a pau. Amaia wa koke no, hoea mai la kekahi kahuna Paniolo, a ao iho la i ua aiii nei ma ka pule. Ama ia wa no, hiki ana kekahi Mikanere, o Mi Kini kona inoa, oia a me kana wahine a me ka laua mau keiki, a olelo mai la i ke'lii e kukulu i haiepule, a ua ae mai no ke'lii. Paa iho la ka hale, a hoomakaia ke ao ana ia lakou. Nolaila, ua naauao kela alii a hiki i keia wa. Kekahi mau mea i maa ia lakou. O na kane, wahine a me na kamalii, e hamo mau la ana ko iakou kino mai luna a lalo i ka olena a me ka niu, nana aku, hinuhinu launa ole. Olelo aku au no ke ino, aka nae, ua maikai no wahi a lakou. O keia poe no hoi, he ai koekoe wale iho no i ka ia me ka paakai oie. A ina lukou e makemake e koala i ka i-a, ohinu ia aku la mnluna o ka uwahi, nana aku, hohono launa ole, a kupono ole ia kauu ke ai, aka, ua ono loa nae ia lakou. Malaila no, ua ike nu i kekahi wahine a me ke kaikama hine, ua ai ia e laua a pau na iole he umi i ka manawa hookahi. Ma ko'u ike pono ana nku, piha loa nu i ka hoopailua. He mau hana naaupo eae no kekahi a lakou, aka, aole nae e pau loa ia'u ma keia kamailio ana. Aloha oukou. S. Kainoakupuna. Houolulu, Aug. 20, 1870.