Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 29, 16 July 1870 — Ka Nupepa Kuokoa. Palapala Hoike Makahiki Iubile no Ke Kihapai o L. Laiana, Mei 1870. [ARTICLE]

Ka Nupepa Kuokoa.

Palapala Hoike Makahiki Iubile no Ke Kihapai o L. Laiana, Mei 1870.

No ka bap* mua o na mak«biki be kana-| lima. mai Apenla !, 1S20,. hik'i'ol.i 16, 1S32. Awr. 1. Lohē wo* krkahihsp« cn. Kawaih'ae i k» okīo . & Ako. »» Hopo ro.. Lohe pohihihi no oie. j 2. Ke kuU mua, ra* Kawiihae no ia, ma' i« malima hooUhi no ; he kola haole, bej kala alii, o Kaianimoku ma na haamana, o j Lomisa ke kamu. I * 3. Lohealoa. 1823. ia Elika me Tat»na| roa, ia Iakoo e kaaponi ana ia Hawaii a pa», ka ma Waimea. Akahi no a lohe ka noi o 1 kanaka o onei i ka ke Akua olelo. Naaopo j ioa kanaka ia wa, & e hoomaoa kii malu I ana oo. | 4. Lohe ekolo, 1824. ia Kaahomanu n»! e kaapani ana la Hawaii. a paipai ikaika la j e haaiele i ka hoomanakii, a kiiia na kii a ; wawahiia. a pahiia i ke ahi, a kauohaia e. hoomana ia !ehova wale no. | 5. Lohe eha, 1S25, ia Bibopa, ma Wai-j mea no, e naaupo ana no, kuhi e pule anaana o Bihopa ia lakoo e make, no ka moe! ana o na maka i ka wa pule, a pau iakou i j ka bolo. I 6. Ke kula maoli mua, 1825.—Akahi no| a hoomakaia ke kula ma Kohala a ma Wai- > mea, a Hamakaa. Make ke kumu mua ma j ka moana enahope loa mai. I 7. Lohe elima, 1S26—Ma Kawaihae, ia | Bihopa ma me Kaahumanu, he 10,000 i akoakoa malaila ma ka la Sabati. E naaupo ana no —No ka la hookoiokolo ke kumu olelo, e ola ana ka poe ma ka lima akau, e inake ana ka poe ma ka lima heina. Ku no kekahi poe e noho ana ma ka hma hema o

Bihopa, a holo i ka iima akau i pakele i ka make. 8. Lohe na kanaka i ka ke Akua olelo ma na wa hoike hapaha, ia Tatina iaua me Uihopa, ma Waimea, Kohala, Hamakua ina na makahiki 1527—1530. (Ja mahuahua na kula ia wa. 9. Lohe nui, 1830— Puka Binamu ma me Keoni li i Waimea, a noho he mau malama o ka makahiki IS3I, a paa ka iuakini mua, oia hoi o linioia mua, he haie pili, he hale nui, hiki ke komo 2,000 kanaka. Na Bmainu ame Kainehameha 111., i hoolilo. Hele nui kanaka i ka hainwai, e naauao iki ana, a e huli iki mai ana. Nui nae ka naaupo. 10. Da hoonohoia o Baiuwina me kana wahine maanei, a hele pu mai laua īne Bihopa maanei, ma ka inalaina o lanuuii, a lohe pinepine kanaka i ka ke x\kua olelo ia Bibopa. A makaukau o Balu\vina, lohe no hoi iaia. Ala mai na kula, na halawai, he halawai Poalima no ka poe i ae e haalele i na hewa i ike makaia, a he haiawai Poaha no ka poe e hoomakaukauia ana e komo iloko o ka ekalesia. A ma Feb. 1532, ua hookomoia kekahi poe iloko o ka ekalesia e Bihopa, 8 lakou, ua huii kahiko iakou ma Kaiiua, kahi a iakou ī heie ai mai anei aku e hooikaika ma ka pono, a aeia e komo ika ekalesia. Ua koino e no kekahi poe oonei mamua ma Kaiiua. 11. lulai 16, IS37— Puka au i Waimea nei me ka'u wahine. Ua hoonoho pu īa inaua maanei me Baiuina ma. Ua hoi ioa aku o Bihopa i Kaiiua. 12. Nui ioa na kuia maanei ia wa—hoo* iknika loa makou i ke ao i na kanaka a pau inai ka poe iiilii a i ka poe elemakule, luahine. Ua pau loa na mea a pau iloko oke kula ia manawa, a o na inakapo wale no i koe. Ua Uko na haumana ina papapohaku a me kekahi mau }>aiapala, ka Pi-a-pa, Mataio, loane, Luka. Oke kapa mamaki ke kumukuai. Aohe.da)a la wa. Aohe Helukamalii, aohe Helunaau ia wn. 33. Nui ka poe hele māi i ka haiawai a me ke kula Sabati. Ika makahiki 1832 i paiia ai ka Ai-o-ka-la, a oia ka paiapaia nui ma na Kula Sabati a pau. 14. Sept IS32—Hookumuia ka ekaiesia kuokoa maanei, he 19 hoahanau-aia hoi keia poe ewaiu a Bihopa i bapetizo ai a me na iaia e ae eiwa, i hookomo e ia ma Kai!ua, a hookuuia e komo maanei—oia ka ekalesia mua o Waimea, o Baiuina ke Kahu, a

he kokua au. 15. Mei IS34—Elua raea i hookonioia iloko o ka ckalesia, oia na hua mua o ka maua lulu ana. 16. lan. IS3Ō—Hookahi hua hou, akolu vrale no hua \ loaa, a hele aku o Haluina i kahi e, a koe owau wale no ke Kahu o ka ekalesia. Nui no ke kihapai, Wnimea, Kawaihae, Hainakua, Kohaia, hookahi no mi> ?ion*ri, a o ka 4 u wahine ka lua. Moi loa ka hewa, haunaeie, ka haalele i na halawai, ka hoi hou ] na haoa kahiko, ka iau rama, kakauuhi, huiahula—Liuoa mai oo nae keka* hi poe uuku. 17. Sept. 1835—Loaa na hnumanao kuu j lulu pakahi aoa, eha hoahaoau hou. Na haij paha i iulu mua, a na'u : ohi t no ka roeaj kahiko no ko lakou huli a hooikaika ana. i Akahele loa ka ohi ana ia manawa. | 18. Iloko o na makahiki 1836 a me 1837. j AU tnat ua kula kamalii a oui wale na hau-! mana, Km» m»e na kula kanaka makua, ala{ ta*t hot na halawai. j 19. Mei 1837—Mako o Laiana wahine.a! hoonohoia o Napa me kaaa wahine ma Wai- j mea tne a'u i mau kumuao. Hoomaka hoi | ka huli nui ana mai. Loaa na hoahanau i hou iloko o ka 1836 a me 1537, ke 112. Nui loa na mea huli. 90. Ilokooka 1837, ua hookaawaleia*ku o KohaU mai a'u aku a hlo ia Berika ma. 21. Ma ka uiakahiki 1837—1847 ka wa

lubiie. noi ka huii, nui na hoahanaa hoo. ua loaa 6.000 hoa hoo. aoi akn. Ane pau loa kanaka ika holi mai. AU mai na ba- | lawai. na kula. na Puali-inowaī. na kokua j Mahina Hou, kokuai Kahonapule, na haoa ipooo a pau. | 22. lulai ISsS—Loaa ka wahine hou | ia'u. a hele aku o Nap« ma. 23. Mai IS4S—ISS3, ua emi ka poe huli mai, & boi hope kekahi, a ua mahoanua ka haun&ele iloko o 1553. A!a hou mai ka iou \ rama, ka iealea. ka hula, ka hana naaupo. : f 24. He wa mihi a boi mai, mai ka makaj hiki ISS4 a bui i ka 1556, lanakiia hoo ka } pono. | 25. He wa kukuiu iuakini ano haoie, mai: | ka 1856—1864 ; be mau luakini pili.a hapa t pili, hapa pohaku, bapa laau, hapa haole ma« mua. Iloko o keia :tnau makaaiki, ua kukuiuia na luakini ano haole waie no. a maikai no, a booi»koia ī na bete ; a ua noho maemae na kanaka. 26. Oct. 1864—Ua maheleia ka ekalesia i o Waimea i mau ekaiesia kuokoa elima — | Waimea ka ekalesia makua, ka mua, KohaīlaHema ka lua. a ekolu hoi ekalesia ma | Hamakua, —1 Kahu Misionari, 2 Kahu HaI waii, 2 Haiolelo Hawaii; a mahope. loaa 2 ' Kahu hou, he haoie a he kanaka Hawaii. | 27. 1870—E nana ika Papa Helu no ke- ! ia makahiki—Ma ka nana aku, kupono no | ke kapaia keia makahiki, be makahiki lubi- | le, a he haiawai lubile keia, he wa e hauoii |ai kakou a pau, a hoomaikai aku i ke Akua i no na peno, no na pomaikai i ioaa ia kakou, > a i keia Pae Aina iioko o na makahiki he > i i | kanahma i haia. A e nla, a e hoomaka hou i ! e hana no na makahiki he knnaiima e hiki i mai ana. L. Lamna, Ke Kahu. I