Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 23, 4 Iune 1870 — Ka Moolelo o ka Ahaolelo 1870. [ARTICLE]

Ka Moolelo o ka Ahaolelo 1870.

La Hana 24—Poalima, Mei 27. Hoomaka na hana e like me ka mea m&u. Hoike oiai ke Komite no na Hana Hou r e hoomoe i%a hoopii mai Waimea mai, e noi ana, e hoolniu i oa aobau o na iīo palau—o mi «uhaa* mawaeaa o na konohiki a me na * honaioa. ' | Hoike -hoapooo mai ke Komite ika hoopii, e weheia ke aianui a hiki i Pauoa—a e hoemia nr auhau iio—e kukuluia i haie no Jta poe iiiiuue ma Honoiuiu—e papa ioa ia ka auao aoa ma na kahawai ma Lahaina. a |me ke nor»mai e noonoo ke Komite Imi Oia. ; Hoike kue mai ke Komite ona Aina e i ; ka palapafe hoopii, e papa ana i ka hookomo ana mai ina pake. Hoaponoia. ; Hooiahe mai ka Loio Kahma, he Biia e Ihoololi ai i ke Kanawai Piii Waiwai, a he jßiia e hoepooopono ai no na Laikiui Kuai j Wai Ona» wnina, eia a pela aku. Waiho mai o Mr. Halemanu, he oieio hoohoio, e uoi ana, i 53,000 no ke ana ona i na aianui ma na opana ohi. Hoihoi hou ia ka olelo hoohoio a lawe mai i Biia. Hoolaha mai o Mr. Kepoikai he Biia e ann i ka manawn inare, a he bila e hooponopono ai i na uku makahiki o na iiamuku, na Hope a peia aku. Waiho-mai o Mr. Pilipo, e hookomoia ka uku makahiki o ka Hope llamuku ma ka Biia Haawina i noonoo puia'i.

Waiho mai o Mr. Laiki he oielo hoohoio, e noi ana i S4OO no ke kao mn ka muiiwai o Wailua i Kauai. Waihoia ike Komite kupono. Waiho inai o Mr. Wahine he oleio hooholo, e noi ana, e hoopii ae i na uku inakahiki o ka Luna Makai o Hiio a me na Makai. Ua waihoia ike Komite kupono. Hapaiia na hana o ka la, oia hoi ka Biia Haawina. Noho o Mr. Aholo ma ka noho. Eia maiaio iho na haawina i hooholoia e ke Koniite : Oihana o ho na Aina E. Uku o ke Kuhina, $10.000 00 u Kakauolelo, 4,000 00 iNa lilo ona Luna nia na aina e, 2,000 00 Uku Leta me na lilo e ae, 2,000 00 Na iiio ona olele ina na aina e, 5,000 00 O ka haawiOu STō. uuw «iv» «.a koa, iia waihoia i ke Komite Koa, a hoike mai. Oiha?ia Kalaiaina. Uku no ke Kuhina, 810.000 00 Kakauoielo mua, 4.000 00 Kakauolelo aiua, 3,000 00 Kiaaina o Oahu, 3.600 00 Maui, 3,600 00 •* Hawaii, 2,000 00 44 Kauai, 0 00 Hope Kiaaina o Hawaii, 2.000 00 Uku Luna Leta Nui 5.000 00 " Kakauoieio mua, 2,400 00 u " alua, 532 00 Na iilo o ka Oihana Leta, 5,600 00 No na Luna Leta ma Hawaii, SOO 00 " M Kauai, 400 00 Na Elele, 1,144 00 Nake kanaka malnma llina Alii, 600 00 Pahu hou no Kamehameha 111., 1.000 00 Na lilo o ka liina Alii, 500 00 Luna Paahao o Oahu, 3,000 00 Luna Wai & Kakauolelo Makeke, 3,600 00 Kuai ana i na lako alanui, 00 Mahele a Unuhiolelo, 1,000 00 Hooponopono Hale Leta Hou, 6 000 00 Hana hou i na Hale Aupuni, 10.000 00 Hoolimalima Keena Aupuni, 2,400 00 Hale Hookolokoio a Halepaa ma Waiaiua Oahu, 1,400 00 Hale Hookolokoio ma Hana Maui, 1,500 00 " " Kona Hema, 1,000 00 " " Kohnla Aknu, 1,00 00 Hoopuia ke Konmea hoopanee ka Haie. La Hana 25—Poaono, Mei 28.

Hoomaka na hana e iike me ka mau. Heiuheiuia na paiapaia hoopii maiaio iho. Mai Waiiuku mai, e noi ana, o ka hana ana • na auhau aianui ma na aianui, e hookuuia ka poe iiihune, a oia auhau, e kauia maiuna o na lio kauo kaa a peia aku—a e hookuuia na paahana ma na ia kuiaia—a o na palapala hoopaa, e kakauia e na aoao elua a me ka poe hoike oiaioe ae. Ua waihoia i ke Komite. Mai Hamakua inai, e noi ana, i §50,000 no ke kukulu ana i Wiiiko no Hamakua—e j hookaawaleia i $150.00 no kamouo ma Kaiweia—e hookaawaieia 52,000 i Kauka LaIpaau no ia apana—e haawiia na aina aupuni i ka poe iiihune. Waihoia i ke Komiie kuoono. Mai Kona Akao a me Kona Hema, e noi msi aoa, # noonoo ka Ahaoleio i ka pilikia o na kaaaka roa ia mau apana, oia ka oeie i | ke Kauka Lapaau oie a mo ke ino o oa ala- | nui. Waihoia i ke Komile kupono. | Mai Hiio mai, o na laau o na aina kono* hiki e hookuuia no na hoaaina. Waihoia i ke Komile kupono. Hoike hoapono mai ke Komite o na Hana Hou no ka hoopiio Lahaina, e kukulu i Makeke malaila. Waiho roai o Mr. Kepoikai he Bila, e kukuiu ai i Nana ma keta a me keia apa. na t a o ka lakou hana, o k% nana i na Buke Aupuni a pau, a e heie paha e makaikaī i oa apana, a e hoolenoiono i oa poino e na kanaka, a peU aku. Ua hoohoioia ma km heiuheiu mua, a ua kauohaia e poi. Waiho mai o Mr. Laiki he Bila, e boo-

; laawAie ai i inokuah» hoiuholo niawaena o' | Hooolula a rae Kaunu Hooholoia ma ka r (heluhelo mua. j I Waiho mai ka Loio Kuhina, he BiUe ? ihoololi ai i oa Kan&wai e pih aiu i ka pili'' ; waiwai a ©e ka pauku 3. 4 a me 5 o ka I Mokuoa 39 o ke Kanawai Hoopai Kaniima.' | Heloheluia a hoaponom ma ka be)abe!u! ; moa. • l j Heluhelu mua mai o Mr. Wahine, he ole-> jio hooholo, e hoomauia ka Pu»lt Koa o Hi>. Jlo,maialoo kealakai ana aH. R- Hikikoki,a j |e hookuuia n.i koa mai na auhau aku. Ua : hala hu mawaho o ka ruia. j Heluhelu mai o Mr. Kamakao, heolelo! hooholo, e noi ona, i $ 1,300 no ka hana hou | ana i alanui a hiki i Pauoa, mai ke poo aku 1 0 aianui Pjpo. Hoopanee loa ia. | Heluhelu mai o Mr. Naili, 1 $2,000 no ke ! ikukuiu ana i hale no ka poe ihhune. HoM j hoi houia ka olelo hoohoio. j ! Heluhelu mai o Air. Wehine, he olelo | hooholo, e kauoha ana i ka Peresidcna, euo ; |ae i na mea kakau nupepa o ke KuoAoa n me i ! Ke Au e hoopololei i ka laua kakau i jana i ka moolelo o ka Hale, e like me ka j mea i hoolahaia ma ke pene : Wai. ho mai o Mr. Hnnaike, he olelo hooholo, e | ninau ana i ke Kiaaina o Oahu a me ke \ Kuhina Kaiaiaiua, heaha ka mea i laweaii to ke Kanikela Amenka i ke elala a ka poe e j kepaia ana maiuna o na moku Ainenka i Na'u ponoi keia olelo hooholo. Ua kapae | loa ia ka olelo hooholo. ! Heluhelu inai o Mr. Matina, he olelo hoo- J holo, e kauohaia ke Komite Wae o na pala- i pala hoopii no na dala e noiia mai nei, e lawai mnhope iho o ka ana o ka \ Hale. Hoomoe loa ia. 1 Heluhelu mai o Mr. Knoi, he olelo hooho;lo, e kauoha nna i ke Komi(e o na iiuke Heiu, e lawe mai i 52,000 mai ka Haawina ft»ai o na iilo o ka Ahaoleio, no na hoa a me na Luna o ka Hale. Hooholoia. j Waiho mai o Mr. Kuapuu, he Uila e hoo. j loli ai i ka Pauku 1 a me 3, e piii ana i ke kuai ana o na Bipi. j Waiho mai o Mr, Matina, he Bila e hoo'loli ai i na pauku mai ka 1417 a hiki i ka 1420 o ke Knnawai Kivila e pili ana i na haku a me na paahana. Ua kauohaia e pai. Hapaiia ka hana o ka la, oia ka Bila e !hoeu>i«i i --hau Lio. Komite ka Haie, ja noho ka Loio Kuhina ma ka noho. ' : Heiuheluia ka Bila ma na pauku. E aeia | : kela a me keia i hookuhi iio me ka nuhau ī j 1 50 keneta no ka inakahiki, o ka poe mare ! 'palua na lio. O na miuia, hoki, he 25 ke- i | neta no ka makahiki. O na ilio, e mau no : | ka auhau. | Noi mai o Mr. Hikikoki, e hooholo i ka ipauku 1. Noi mai o Mr. Kaie Kauko, e hoole ioa i ka pauku okahi, mamuii nui loa ka ;paaona Luna Helu, a e hookomo penei: j 1 4, 0 na lio kane, iio wahine a me na lio keiki a pau, e auhau makahikiia iakou i 50 kene- | ta pakahi, aole hoi keia e pili i ke kanawai 'o no lio kea. | Hooioii mai o Hon. Bihopa, i 75 keneta | ma kahi o ke 50 keneta. Ua hauie ka hooloii. Hoohoioia ka pauku. j Hoopauia ke Komite a noho hou i ka Po|aiua. | Hoopanee ka Hale. La Hnna 26—Poakahi, Mei 30. ] Hoomakaia na hana e like me ka mau. ! Heluheluia na paiapola hoopii maiaio iho :' Ma Honoiuiu mai, e noi nna i 84,000, no ; ke kapili ana i ke Kiowai o Kunawai. Waiihoia i ke Komite o na Hana Hou. | Mai Ewa a me Waianae mai, e noi ana | i $4,000 no ke Aiahaka ma Waianae, a i ! 81,000 e kukulu i Halepaahao a Haie Hoo- | kolokoio ma Ewa, a i Sl,OOO i Kao no ka Inuku o Puuioa. Waihoia i ke Komite o na j Haawinn. j Mai Wailuku mai e noi ana e hoopau loa ji ka Auhou iio—e hookuu loa la na Auhau j o na makua, 5 keiki—e hoopiia ka uku hajna o na paahana i §1.00 no ka la—e hoololi ji ke Kanawai Moekoiohe—e hanaia i Laij kini no na hole inu ki a inu kope—o na kao je hele ana ma na wahi akea, e iaweia—Waijhoia i ke Komite o na Mea Huikau. I Mai Kona mai e noi ana i Kauka no Ko~ na Akau a me Kona Hema. W T aihoia i ke Komite Imi ola. Heluheiuia na olelo hooholo malaio iho : Heiuheiu mua mai o Mr. Komoikehuehu | i ka Bila e hoololi ai i ka pauku 7SO o ke j Kanawai Kī?ila e piii ana i ka ooomahua'hoa ana i na Lunakanawai. Heluhelu alaa ! koe. O ka Biia eia no ia : i ewalu Luna{makaainana no Oaho, 9 no Hawaū, 8 no j Maui, 2 no Moiokai a me Lanai, a 4 no {Kauai. j Heluhelu mai o Mr. Kepoikai he olelo I hooholo, e kauoha ana i ke Kakauoieio o ka I Hale, e hoihoi mai iaia ka Bila, i iaweia e jia i ka 1564-5, a aole nae i hana ikiia. Hoihoi hou ia ka olelo hooholo. | Hoike mai ke Komiie Wae no ka Oielo | Hooholo a Mr. D. B. Wahine, e piii ar» i na loina i iawei* na daia e ke Kanikeia [Aoenka. Ua aoia ka Luoa Awa, e lawem keia uku mai na kapena moku mai, aole |mai oa iuina mai. j Hapaiia na hana o ka I», o'm ka Bi!a Ka- j

nawai ona R\Wu ame Kauwa. Komite ka Hale, a noho o Mr. D, W. Kaiue. [■ Kue mai o.\)r. Hik;koki i ka Bila no It\ olelo ana o Kamikana, aole ī hooko ponora e na lunakanawai mawaho ae. Aoie no hoi he hoopii mai na apana mai e hoopau. , a ina e hoopauia» alaila e piUkU ana. Aofe i ioheia na hoohalihaia i na makahiki 12 i haia. Ooa Luu* o ilonoluiu a»e Koha* 'la, aoie laua ī ike pono me ko iaua mau ki- . no. Mawaho mai ko iaua iohe. Oka hoo~ [paa paiapala ana, oia wale no ka mea nana ;e malama ina aoao elua. O ka hoopaaia 'ana o na paahao, no lakou iho no ia, no ka [hoole hana. ao!e e pono i ke aopuni he 50 " |wale no mnkahiki o ka naaoao, ke iele s ae me na eheu oka mann, e hoohalike % me m uupuni t hoonaauao loihiia. He loi!b.i aku kana mau oielo, aole i pau loa ika |paa. t Kokua mai o Mr. Kaluapihauie ika iiiU, t a oieio mai, aole ia i hoounaia mai ika Ahaioleio a me na hoa e ae, e kau kanawai no j ka poe mahiko \\*a!s no, aka, no ka pomaikai jnui oka iehulehu. E koho ana au ika Blj ta, i mea r e iaweia aku ni na kaumaha nui ! o na kanaka ihhune. Ua hoopuka oia no ika hana mnaiea o na ona mahiko. i ka haa» |wi i mau ilaia i na Luna Kepo, a na iakou je hele e noowaiewale i na kanaka, lue ka jhaawi nui ina duia oiu mua. 1 ka hoo(>aa jana i na daia, kepaia no kekahi mau maknjhiki, a hooiiloia nku lu i ka Haku hana ana ■ i mnkemake oie ai {He nui nku n.i oielo jaloh \ makaainana a J. Kaluapihaoie. Pojmaikai kakou i na penei ka uui o na Inna. ) Olelo mai o Mr. Kuapuu, o ke Knnawai 0 nn Haku n me nn Kauivn, ua like ia me ka moku popopo e poho ann. O ka nui o na pilikin o na kanaka o kekahi mou hihia a'u i kokua ni ma Koloa, ma keia paiapaia hoopna no. O ka iehulehu o iakou, aole e hiki e hookna i na auhau mamuii o ka hana hewa o keia Kanawni. Aoieona mnnnoioi oa ! ikemaka a Mr. Hikikoki mawnena ona pnahana a ine ka Lunamakaainann a na Mahiko i koho mni ai. Ma kona nianao, aole ia e hoeha ana i na Mahiko, a e holoi nna paha, aka, e hana nna oin ma kona manao ho pono a he oiaio i mua o na kanaka. Kokua ma\ kn Loio Kuhina i ka noonoo nna i ka Biia, a e loaa no kana haiolelo ma i?o nia'kou'mnu manao pej>a o keia jla, malaio o ke poo : "Ku Haioielo a ka j Loio Kuhina i mua o ka Ahaolelo no ka hoojpau loa i ke Kanawni o na Haku a me na j Kauwo." ; Oieio mai o Hon. C. K, Bihopa, oke kue |i ke Kumukanawai o keia Knnnwni mawaena o na Haku a me na Kauwa, aoie no i jmaopopo m'u, no ka mea, nole au i ike nui ua kokua no, oia i ka pono o ke Kanawai e ku nei, a hooheie ae ia kann komaiiio ana no ka pomnikai o ka aina, a no ka nui o na iwaiwai maiioko mni ona Mahiko. He loihi nku no koe, aka, ua maopopo ne la no he kue oia i ka Biia. Kamailio mai o Mr. Laiana, a e loaa no kana haioielo ma ko makou manao pepa. Hoopanee ka Hale. La Hnna 27—Poalua, Mei 31. Hoomaka na hnna e hke me ka mau. Hoike mai ke Komite Hoonaauao, e ho* apono ana i ka hoopii a Lahaina, e kukuluia i elua Kulahanni no ni keikikane a me na kaikamahine inn nn mokupuni nui a pau. Aoie i hoapono keia Koinite i ka hoopii a ko IHiIo, e noi ana, e hookuuia na ouhnu o na {makua i loaa na keiki ekoiu. Hoaponoia ka hoike. Heiuhelu mai o Mr. Naiii, he olelo hooholo, e noi ana i 5350, i Hale Hookoiokoio no Koolauioa. VVaihoia ike Komile Wae. Hooiaha mai o Mr, Kniue, he Bi(a e hoololi ana i ka Pauku 20 o ke Kumuknnawai. Hapaiia ka hann o ka la, oia ka Bi!a a ke Komi'.e no na auhau. Komile ka Hale, noho o Hon. W r . P. Kamakau nri4 ka noho. He Kanawai e hoololi ai i ke Kanawai e piii ana i ka auhau o na hoioholooa, a o hoopou loa ina Pauku n>ai ka 451—497 o ke Kanawai Kiviia. Heioheluia na Pauku a hoololiia.a hooholoia ma ka heluhelu alua. Penei ka Biia : N.i lio, he hapoiua dala, a o oa kekake a me na hoki, he hapalua, a o na iio pakahi, he hookahi dala, me ka medeia apoa-i, na ke aupuni e hooiako mai. Hooioli mai o Mr. Laiana, o na auhau no jna ilio wahike, i $1.50. Manao o Mr. Hikikoki, he hana Komti« kanawai ole keia. Olek> mai hoi kekahi hoa, ua iike, ao>a :ke ka hewa o ka liowahene me ka ! . Aiaauu» ka hooloii a haoie. 1 Hoopauia ko Koaiile, a kauohaia ka Btla |e kakau poepoeia. Hoaponoia. ! Heluheluia be K&nawai e hooponopono ai ji ka auhau a ine ka ohi ana i na aahau raalona ona waiwai. Heluhelu a!ua ia a noo- ! nooia ike Komhe oka Hale. Nuho o Ms. | Kaliuaipihaoie ma ka noho. Heluhelaia ka Bīla a pau, a nooneo paka* htra uia na pauku. | Kokua mai o Mr. Hikikok»» ka hoohoio ana i ka pauku mua. j Oleio mai ke Kuhina Waiwai, aoie o'u i kue i ka Btla, aka, ina e holo ana, nuhea ke iaao e ae maaiua o ke e waiho nei

Kae mii o Hon. Bihopa i ka B»la« nw Wa olelo e mai ana oa hoopaapaa ma\raena o ta pi>e aie a me ha poe «nea w«i«rai. aohe oo e pomaikai noi an* ka aina. Kokua mai o Mr. J, Komo e hooholo » ka BiU. Kokoa mai o Mr. Koapuo. Koe mai o Mr. Pilipo. IN'inaoia ka hooie 1 ka Bila. a hooleia. Hoopauia We Kornitea hoopaneeia.