Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 20, 14 Mei 1870 — Page 2
| This text was transcribed by: | Kulamanu Goodhue |
| This work is dedicated to: | Emalia, Kalia and Lilia Goodhue |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KE KUOKOA, HONOLULU, MEI 14, 1870.
Olelo mai o Mr. Kale Kauka, e hoikeia mai imua o ka Hale ke anaia ana o ka Pali o Nuuanu, e like me ke kauoha a ka Ahaolelo i hala.
Olelo mai ke Kuhina Kalaiaina, e ikeia no ke ana ia ana ma ka hoike a ke Kuhina Waiwai, a aole no e paa ua alanui la i ka $100,000.
Heluhelu mai o Mr. Kahaulelio, he olelo hooholo e noi ana i $400. no ke pani wai o ke kahawai ma ka hikina hema o Lahaina. Waihoia e noonoo pu me ka Bila Haawina.
Heluhelu mai o Mr. Laiana, he olelo hooholo, e kauoha ana i ke Komete Hoonaauao e nana i ka Huinahelu hou i unuhiia, a e hoike mai iloko o kekahi mau la pokole, a in a paha he mea hiki ke haawi hou ia i haawina no ia hana. Ae ia.
Hoolaha mai o Mr. Matina, e lawe mai ana @ he Bila e hoololi ai i ka Pauku 17 Mokuna 16 o ke Kanawai Karaima.
Hoolaha mai o Mr. Aholo he Bila e hoololi ai i ka Pauku 14 o ke Kanawai Kivila e pili ana i na Aha Kaapuni.
Heluhelu mai o Mr. Nani he olelo hooholo, e hookaawale i $500. no ke alahaka n@ @. Waihoia i ke Komite o na Hana @.
Waiho mai o Mr. Hikikoki he mau Bila kanawai malalo iho: He kanawai e hoololi ana i ke kanawai e ae ana i na mea i hookiia ka mare, e mare hou- a he kanawai e hoopau ai i ka Pauku 1334 o ke kanawai Kivila- he kanawai e haawi ai i ka mana i ke Kuhina Kalaiaina, e kuai i na kai lawaia a pau, a e hoonoaia ka lawaia ana i na kupa Hawaii a pau.
Hoolaha mai o Mr. Wahine, e lawe mai ana ia, he Bila Kanawai, e hoopau loa ai i na pauku mai ka 118 a hiki 121 o ke Kanawai Kivila- he kanawai e hoololi ai i ka pauku 388 o ke Kanawai Kivila- he kanawai e hoololi ai i ka Pauku 789 o ke Kanawai Kivila.
Hapaiia ka hana o ka la, mamuli o ke noi ia ana mai, oia hoi na rula o ka Hale.
Komite ka Hale i ka noonoo ana. Noho o Mr. Laiana ma ka noho. Noonooia na hoololi e ke Komita.
Mahope o ka hoopaapaa ana, ua hoopauia ke Komite, a ua ae ka Hale i ka Hoike a ke Komite Imi Rula, e like me na hoololi a ke Komite o ka Hale.
Noi mai o Mr. Kale Kauka, e hoihoi hou ia na rula i ke Komite, e like me na hoololi, a e kauia ka helu, a e kauohaia e pai a waiho mai imua o ka Hale. Ae ia.
No ka hana ole e ae imua o ka Hale, ua hoopaneeia.
La hana eiwa- Poalua, Mei 10, 1870.
Hoomakaia ka hana e like me ka mea mau.
Heluheluia na Palapala Hoopii malalo: No Kau mai e noi ana e hooemiia ka auhau lio i hapalua- Waihoia.
No Honolulu mai, e kue ana i ka hoohana o na paahao ma na hana hoolimalima. Ma ke noiia ana mai, ua waihoia i ke Komite wae- kepoikai, Kapihe, Kaluapihaole, Ailuene a me Wahine.
No Kohala Hema mai, e noi ana, e hooemiia ka auhau alanui o ka poe ilihune i $1.00; a o ka poe waiwai i oi ae maluna o $5000. e auhauia i $5.00. Waihoia e noonoo.
Hoike mai ke Komite o na Aha Hookolokolo e hoapono ana i ke kanawai e hoemi ana i na mea ino wale. O ka palapala hoopii mai Puana mai e kue ana ia J.W. Kumahoa, ua hoomoeia. No ka palapala hoopii e pili ana i ka hoomahuahua ae i na Lunamakaainana o Hilo, e pono e waiho i ke Komite wae, a na lakou e hoike mai i ka Hale.
Hoike mai ke Komite Hooiaio i na Bila Kanawai, ua kakau ka Moi i ka olelo hooholo no na lilo o keia Ahaolelo i noi ai i $15, 000.
Hoike mai ka Peresideua oiai oia ka Lunahoomalu o ke Komite i waihoia aku ai e lawe i ka olelo pane i ka haiolelo Alii, ua waihoia aku imua o ka Moi. Hoaponoia ka hoike a hookuuia.
Waiho mai o Mr. Kumahoa, he olelo hoohoolo, e noi ana i $4000. no ke alanui ma Puna. Waihoia.
Ma ke noiia ana mai, ua hapaiia ka noonoo no ka olelo hooholo, e haawi ana i ka mana i ke Kakauolelo o ka Hale, e kikoo aku i ke Kuhina Wawai i $4000. no na hoa o ka Hale a me na lilo e ne.
Manao o Mr. Pilipo na ke Komite o na Buke Helu ia mana, a ua noi mai oia e hoololi ma ia ano. Hooholoia ka olelo hooholo e like me ka hoololi.
Waiho mai o Mr. Hanaike he olelo hooholo e noi ana i $500. no ka hana hou ana i uapo no Lahaina. Waihoia.
Heluhelu mua mai o Mr. Matina he bila e hoololi ana i ka Pauku 17 Mokuna 16 o ke Kanawai Hoopai Karaima. Hooholoia ma ka heluhelu mua.
Waiho mai o Mr. Naili, he olelo hooholo e noi ana i $350 no ka halepaahao ma Koolauloa.
Hoolaha mai o Mr. Halemanu he bila e hooemi ai i ka nui o na holoholona @hiu ma na kuahiwi o Maunakea.
Waiho mai o Mr. Hikikoki, he olelo hoohooholo, e kauoha ana i ke Komite no ka Malama Ola, e huli pono a kau i kanawai no ka hooponopono ana i ke kuai ana o ka awa, a e lawe mai ia Komite i Bila a ma kekahi ano e ae paha.
Hoolaha mai o Mr. Naukana, he bila e hoololi ai i ka Pauku 1477 o ke Kanawai Kivila.
Waiho mai o Mr. Kapihe, he olelo hooholo e noi ana i $3000. no na alanui ma Makawao, a i $1000. no ke kahawai ma Kakipi-Hooholoia.
Waiho mai o Mr. Kumahoa, he olelo hooholo, e noi ana i $100. no na lilo o ka hele aca o ke Kiaaina o Hawaii.
Ma ke noi a Mr. S. M. Kamakau, ua hapaiia na hana o ka la, oia ka bila kanawai, e papa ana i ka mare ana o ka poe hewa i hookiia.
Noi mai o Hon. D. Kalakaua, e hoopanee oa i ka noonoo ana. Kokua ke Kuhina Kalaiaina.
Kamailio mai o Mr. Hikikoki, ma ka aoao o ka hoopau i ke kanawai e ae ana i ka mare hou ana o na aoao elua mahope o ke okiia ana, no ka mea, ua lilo ke kaula o ka mare, i mea hemohemo wale.
Noi mai o Mr. S. M. Kamakau, e hoolilo i keia i hana no ka la apopo, no ka mea, ua makemakeia e loaa ka manawa no ka noonoo ana.
He manao ko Mr. Kalama, e Komite ka Hale no ka noonoo ana i keia la.
Manao ka Loio Kuhina he pono e noonoo ia ka bila, mamua o ka hoopanee loa ana; @ e hookomo i na hoololi.
Noi mai o Hon. D. Kalakau, e hoihoi hou i kan@noi.
Noi mai ke Kuhina Kalaiaina e hoopanee loa i ka bila, aka, aole nae mea kokua.
Ninauia ke Komite o ka Hale no ka noonoo ana, ua ua hooholoia.
Noho o Hon. W. P. Kamakau ma ka noho.
Heluheluia ka Pauku akahi, a noi mai ka Loio Kuhina e hooholo.
Kamailio kue mai ke KuhinaKalaiaina i ka pauku, a kokua i ke kanawai e waiho nei.
Kue mai o J. Komo a me D. Kaukaha i ka bila.
Ma ke noi a Mr. Kale Kauka, ua hoopauia ke Komite.
Heluheluia ka bila e hoemi ana i na mea ino wale ; a noi koke mai ka Loio Kuhina e hooholo, a kakau poepoe.
Kamailio mai o Mr. Pilipo e wehewehe mua mai ka Loio Kuhina i ke ano o ka bila mamua o ke kakau poepoe ana.
Wehewehe mai ka Loio Kuhina i ke ano, a hooikaika mai e hooholo.
Mahope iho o ka hoopaapaa ana , me ke kamailio o kekahi mau hoa, ua hooholoia ka b:la e kakau poepoe.
Hoopanee ka Hale.
La hana umi- Poakolu, Mei 11, 1870.
Hoomakaia ka hana e like me ka mea mau.
Ku mai Ke Alii Ka Mea Kiekie W. C. Lunalilo a kamailio mai i ka Ahaolelo no na mea e pili ana i ka olelo hooholo a M. Aholo, no ka uku ana i $50.00 i na kiaaina o Maui a me Kauai, ana i kue ai a hooleia, aole nae i puka ma ka pepa haole o ke aupuni. Ua olelo ae oia, ua paa no ma ke kakau ana a ka mea kakau, aka, ua kiolaia e ka Kunahooponopono a e kekahi poe paha e pili ana i ka nupepa aupuni.
Olelo mai ke Kuhina Kalaiaina ua hewa, aka, aole oia wale na hewa. He mau hewa e ae no kekahi iloko o ka nupepa haole o ke aupuni a me ka nupepa a H. M. Wini, a he mau hewa e ae no kekahi i ka mea e pili ana i ka hoololi a Mr. Laiana i ka rula 72 ka mea a ia pepa i olelo ai, ua hooholoia, a ua manaoia, ua pono no ka moolelo e like me ia, no ka uluao ka hewa o ka hale i kekahi manawa.
Olelo hou mai Ke Alii Ka Mea Kiekie W. C. Lunalilo, aole au e olelo ana no na nupepa mawaho aku, aka, no ka nupepa aupuni, ka nupepa e hiki ke hoopololei a pau i na moolelo o a hana ana a ka Hale Ahaolelo, a e ukuia nei e ke aupuni.
Heluheluia na hoopii malalo iho:
Palapala mai na lepera mai o Molokai e noi ana i Lunakanawai no lakou.
He hoopii mai Kau mai e noi ana aole e hoopaeia mai i mau pake paahana. Waiho ia i ke Komite o na Aina e.
He hoopii mai Kau mai e noi ana i $400. i mouo no ke awa o Punaluu. Waihoia i ke Komite o na Hana Hou.
He hoopii no Molokai mai e kue ana i ka hoopii mua i kekahi luna o Lanai a me Molokai. Waihoia i ke Komite o na Kanawai.
He hoopii no Kona Hema, e noi ana. 1. E ukuia na luna aupuni e like me ka hana. 2. E hoololiia ke Kanawai o na Haku a me na Kauwa hana. 3. E aoia na Lunakula e makaikai mau i na kula i na hapaha makahiki a pau. Kumu 1 a me 2, waihoia i ke Komite o na Aha Hookolokolo, kumu 3 i ke Komite Hoonaauao.
Hoike kue mai ke Komite o na Aha Hookolokolo no ka hoopii o Puna e noi ana i $8000 no na makai o Hawaii, a e hooemiia ka nui o na makai o ke aupuni. Ua hoike mai ke Komie e lawe mai kekahi i bila no keia ano me ka hoopaa i na uku.
Ma ke noi a Mr. Laiana ua hooliloia na ia Komite no e lawe i bila no keia ano.
Hoike kue ma@ ke Komite o na Aha Hookolokolo, no ke noi@ a Hilo no ka uku i na hoike, e hoomoe ma ka@ papa- hooholoia ka hoike.
Heluhelu mai o M. Hikikoki he olelo hooholo e koho ana i Komite Wae e noonoo i ke Kanawai i kapaia: He Kanawai e hooemi ai i na mai a me na ino i loaa ma ka hookamakama ana e hul@ i ka hua oia Kanawai i na makahiki he 10 i hala, a hoike mai i ka Hale ma ka Bila a ano e ae paha.
Noi mai o Hon. D. Kalakaua i ka waiho aku i keia i ke Komite Imiola.
Kokua mai ke Kuhina Hailasi i ka olelo hooholo
Hoihoi hou ka Hon. D. Kalakaua i kana noi.
Hooholoia ka olelo hooholo e like me ka olelo. Kohoia @ Hikikoki, W.P. Kamakau, S.P. Kalama, M. Kapihi a me D. Kaukaha.
Heluhelu mua mai o Mr. Hikikoki he Bila Kanawai e hoopau ana i ka hookomo ana mai @ me ke kuai ana o ka opioma.
Hoolaha mai k@ Loio Kuhina he Bila Kanawai e hookaawale ai i ka helu auhau ana no na lilo o ka hana alanui ana maluna o na aina i hoopomaikaiia.
Heluhelu mai o Mr. Aholo he olelo hooholo e hookomoia iloko o ka Bila Haaw@, i $500 , no ke keen@ leta no na kanaka ma Lahaina. Hoomoeia a noonoo pu me ka Bila Haawina.
Heluhelu mai o Mr. Kumahoa he olelo hooholo, e noi ana i $2000 no ke alanui aupuni ma Puna. Waihoia a lawe hou mai ma ke ano kupono.
Waiho mai o Mr. Matina he ole hooholo, e noi ana i $500. no ke Kula Haole ma Waiohinu-- Waihoia a noonoo pu me ka Bila Haawina.
Heluhelu moa mai o Mr. Aholo i kana bila kanawai e hoololi ana i ka Mokuna 14 o ke Kanawai Kivila, e pili ana i na Aha Kaapu@. Hooholoia ma ka heluhelu mua.
Wai@o mai o Mr. Kahaulelio he olelo hooholo, e noi ana i $300. no ka lawe leta ma Kaanapali. Waihoia, a noonoo pu me ka Bila Haawina.
Hoolaha mai o Hon. W. P. Kamakau he kanawai e hooponopono i ke Kanawai Kivila.
Waiho mai o Mr. Naili he olelo hooholo, e noi ana $150. i ka@ no ka muliwai o Waiono--Hoomoeia a noonoo pu me ka Bila Haawina.
Hapaiia na Hana o ka La, oia ka Bila Kanawai a Hikikoki, he kanawai e papa ana i ka mare hou ana o ka mea mare i kia paakai.
Komite ka Hale no ka noonoo ana. Noho o Mr. J. Komo ma ka noho.
Heluheluia ka Pauku akahi o ka bila Kanawai.
Noi mai o Mr. Ailuene, e hoopanee loa i ka noonoo i keia bila, a olelo mai, aohe keia he kanawai e hoemi ai i ka moekolohe.
Wehewehe mai o Mr. Hikikoki i ke ino o ke kanawai e waiho nei. no ka mea, aole he pono e hookuu wale ia ka mea hewa, aka, e hahaoia lakou malalo o ka malu o ke kanawai, aole e hookuu wale i ka mea hewa e hele lanakila.
Kue mai o Mr. S. M. Kamakau i ka bila, a olelo mai, o ke kanawai e waiho nei ua maikaiia, a kamailio aku oia a loihi, e pili ana i na kanawai kahiko a me ka noho ana o Hawaii nei mamua. Olelo pu mai no hoi oia, aole hoopii mai e hoopau i keia kanawai. He loihi aku na olelo, a puka mai o Lauokolea a me Pakikoele.
Kue mai no hoi o Mr. Kaai i keia bila me ka olelo mai, o ka hoopai i haawiia maluna o ka mea hewa, ua lawa no kona hewa.
Kokua mai o Mr. Laiana i ka bila a kamailio mai no kekahi Ahahui ma Amerika Huipuia nona ka inoa Oneida.
Kokua mai o Mr. K@apu@i ka Ailuene kamailio a me ka Kamakeu, a kue i ka hooholo ana i ka bila.
Kue pu mai no hoi o Mr. Kaukaha i ka bila, no ka mea, e nui mai ananei ka moekolohe, no ka mea, e akolu auanei makahiki a ka mea kiapaakai e moekolohe ai, aka ma ke kanawai hou, e mare koke ana ka mea hewa i kane a wahine hou paha.
Kue mai o Mr. Kamikana i ka hooholo ana i ka bila, a noi mai i ka hale, aole pono e ae aku.
Mahope o ka hoopaapaa liilii ana , ua ninauia ka hoopanee loa ana i ka noonoo no ka Pauku 1--Ua haule.
Ma ke noi a ka Loio Kuhina e hooholo i ka pauku akahi o ke kanawai, ua ninauia a hooholo loa ia.
Noiia e hoopau i ke Komite o ka Hale, a ua hoopauia.
Ua koho mai ka Peresidena i Komite wae, ia Komoikehuehu, Kaai, Hanaike, Kaiue a me Laiki, e noonoo a hoike mai, no ka hoomahuahua ana ae i na Lunamakaainana, e like me ka hoopii mai Hilo mai,
Heluheluia he bila kanawai e hoololi ai i ka Mokuna 16 Pauku 17 o ke Kanawai Hoopai Karaima, a ma ke noi a ka Loio Kuhina, ua waihoia i ke Komite o na Aha Hookolokolo.
Hoopanee ka Hale
La hana umikumamakahi--Poaha, Mei 12 1870.
Halawai ka Hale i ka hora mau--Ka Peresidena ma ka noho--Hoomaka ka hana elike me ka mea mau.
Heluehelu mai o Mr. Matina he hoopii no Kau, e noi ana e hookaawaleia i puu dala no ke kukulu ana i hale hana pahu. Waihoia i ke Komite o na Hana hou.
He hoopii no Kaanapali mai e noi ana i $800 no ke alahaka ma Kahakuloa ; a in a e loaa kekahi mea mare i ka mai lepera e hookaawaleia. Waihoia a noonoo pu.
Hoike mai ke Komite Hoonaauao ma ke koi ana a ka olelo hooholo a Hon. Laiana ua nana lakou i ka buke Huinahelu hou a ua ike, aohe e loihi ka paa ana, nolaila, ua noi mai lakou e hookaawaleia i $800 i humuia ma ka ili paa. Hooholoia.
Ua hoike hoapono mai ke Komite o na Aha Hookolokolo no ka Bila e hoololi ana i ka Mokuna 16 Pauku 17 o ke Kanawai Hoopai Karaima, a noi mai e kakau poepoe.
Waiho mai o Mr. Kumahoa he olelo hooholo e noi ana i $2000 no ke alanui mai Puna a Waiakea. Waihoia a noonoo pu.
Hoolaha mai ka Loio Kuhina he Bila e hooponopono ai i na hihia karaima no ka hele ana e hana, he 180 mau pauku.
Ma ke noi a ka Loio Kuhina ua kapaeia na rula, a waihoia i ke Komite o na Aha Hookolokolo.
Waiho mai ke Kuhina he olelo hooholo e kauoha ana, i ke Komite o na Aha Hookolokolo e ninau pono no ke kanawai oki mare, a hoike mai ma ka bila a ano e ae paha, waihoia i ke Komite o na Aha Hookolokolo.
Waiho mai o Mr. Wahine he olelo hooholo e noi ana i $1000. i mouo no ke awao Hilo. Waihoia a noonoo pu me ka Bila H.
Ma ke noi a Mr. Pilipo, ua kapaeia na rula, a ua waihoia mai he hoopii e ho@pono ana ia Mr. J. L. Naili no ka noho luna ana.
Hoolaha mai o Mr. Matina he bila e hoololi ai i na Pauku 527 a me 530 o ke Kanawai Kivila.
Heluhelu mua mai o Mr. Laiana he Bila e hoopau ana i na Pauku mai ka 1417 a hiki i ka 1425 o ke Kanawai Kivila. (E ikeia keia bila malalo o ka manao Pepa o keia la.) Oka heluhelu @lua koe.
Waiho mai o Mr. Hanaike he olelo hooholo e noi ana i $3000. no ka hoonee ana aku i ka lae a o ke awa o Lahaina a me ka eli ana i ke one--Hoomoeia a noonoo pu.
Hapaiia ka hana o ka la, oia ka Pauku 2 o ka Bila Kanawai Oki mare, ma ke Komite ana o ka Hale. O Mr. Kapihe ma ka noho. Heluheluia ka Pauku alua, a noi mai o Mr. Hikikoki e hooholo.
Noi mai o Hon. Bihopa, e hoololi ma ka hookomo ana i 2 ma kahi o ka huaolelo 3, e kono ana i ka mea hewa, i elua makahiki e kali ai.
Noi mai o Mr. Kahaulelio, e hooholo i ka pauku me ka hoololi, a kamailio mai hoi no ia mea.
Kokua mai o Mr. Laiki i ka bila, ina e hoololi, i 6 malama a i hookahi makahiki paha e kali ai ka mea i hewa.
Kokua mai o Mr. Halemanu i ka hooholo ana i ka bila a me ka hoololi a Hon. Mr. Bihopa.
Kokua mai o Mr. Kaluaipihaole i ka hoololi a Mr. Bihopa.
Kue mai o Naukana, Aholo a me Kepoikai i ka bila.
Kue mai ke Kuhina Kalaiaina i ka Bila, no ka mea, aole ia he mea e pomaikai ai ka lahui.
Kokua ikaika loa mai o Mr. Kaiue i ka Bila, me kahookomo ana i ka hoololi a Bihopa, a kamailio mai a loihi no ka pono.
Olelo mai ke Kuhina Hairasi, mamua kokua i ka Bila, aka, mahope o ka noonoo loihi ana, ua manao ia e kue i ka Bila, a kamailio mai a loihi no ia mea.
Manao o Mr. Bihopa, o kekkahi mau olelo i hoopuka mua ia iho nei e ka mea hope, aohe oiaio loa ma ka hoolohe ana.
Kokua maii o Mr. Kaauwai i ka Bila, me ka hoololi mai, e kali ka mea i hewa i hookahi makahiki, me ka hoohana oolea pu ia.
Noi mai o Mr. Kalakaua, e hoopau i ke Komite, a e hoopanee no keia la, i maopopo lea i ka poe i maopopo ole mamua. Ua kue mai ane ia i ka hoololi a Mr. Kaauwai.
Ninau ia e hoopau i ke Komite, a haule.
Kamailio mai o Mr. Kamikana, e kue ana i ka Bila.
Kokua mai ka Loio Kuhina i ka hoololi a Mr. Bihopa, a kamailio loihi mai no ka pono, e hooholoia ka Bila. Ua loaa iaia ka hewa no ke Kanawai e ku nei ma ka hooko ana, a nolaila, mai owala aku ka Ahaolelo i ka hewa o na kanawai i hanaia, a pela aku.
Kue mai ke Kuhina o ko na Aina E i ka olelo a ka mea hope, a ua lie no ia me koa kue mua ana.
Ma ke noi a Mr. Hikoki, ua hoopauia ke Komite.
Ma ke noiia ana, ua kapaeiana rula, a ua waiho mai o Mr. Matina, he olelo hooholo, e laweia mai na rula ipaiia. Hooholoia.
Hoopanee ka hana.
Ia J. M. K. Kamaka
E KA NUPEPA KUOKOA E ; Aloha oe: --
Ua ikeia ma kou Helu o na la i hala ae nei na olelo pane kuawili, ike ole a me ke kokua hewa a J. W. K. Kamaka ia S. P. K. Nawaa. No ka hoolaha ana i ke puhi opiuma a me ka palaualelo o Kauwe he kanaka no Wailuku nei.
Me ka oiaio, ke hai aku nei au. Ua ku no i ka oiaio na olelo a pau a Nawa i hoolaha ai, aole hoopunipuni e like me ka Kamakapo o haukae mai nei. He poe ike maka makou no ke puhi opiuma o Kauwe a me ka lilo o ka malama i ke ola o na keiki a me ua Kauwe nei na ka wahine ma na mea oloko a me waho, hookahi a ia la hana, o ka hilinai pa na kalele ia kau, lilo i ka ona a me ka molowa o ka opiuma, ke kumu ia o ka palaualelo a me ka oiaio o ka Nawaa i hoolahi ai.
No kou ike ole paha e Kamakapaa, nolaila, olelo oe he kula kahunapule ka Nawaa e noho nei, e ao no au ia oe malaila. Aole he haumana o ua Nawaa nei no ke kula kahana, aka, he makaikai wale no, ma ke ano iala pae, aole i helu pu ia ma ka papa inoa o na haumana o ia kula keiki. O mau kou kuhihewa a olelo hoino paha oe i na haumana o ia kula ma o keia Nawaa la.
He oiaio nae paha. O ko Nawaa makemake nui no ia e lilo i haumana no ia kula, aka, aole nae pela ka manao o ke kumu a me ka poe ia lakou ka mana e lilo ai kekahi i haumana no ia kula. nolaila. e ike oe, he mea makehewa ia oe a me lakou nei ne ke olelo hoino i na haumana o ke kula kahunapule ma o ko Nawaa mau hana la e hoolaha wale nei.
Eia hoi, aole no makou i hui pu me ua o Nawaa nei, no kahoolaha aku ma ke akea i kekahi mea e pili ana i na kamaaina. no ka mea, ua ike no makou, a ua aoia mai no hoi. He mea ponoole ke hana pela, aka, mamuli wale iho no paha o ko Nawaa manao aole, oia kna hoolaha nei oia iho la nae ka nui a me ka lawa o ko'u mea i manao ai e pale ia makou iho a kaawale mawaho ae o na olelo hoi@o ia mai e oe a me lakou nei ae. Me ke aloha.
T KAEHUAEA.
Wailuku Maui, Mei 4, 1870.
Ka Nupepa Kuokoa.
Honolulu, Mei 14, 1870.
Kanawai o na Haku a me na Kauwa.
Ke hoolaha nei makou malalo iho i ke Kanawai a Hon. C. J. Laiana i waiho mai ai i ka Poaha iho nei, Mei 12, imua o ka Hale Ahaolelo, e hoopau ana i na pauku kana wai e hoopaahaoia nei ka poe kauwa ilihune e ka poe waiwai, e pili ana a i na palapala hoopaa a moraki kino kanaka. Nolaila, ke kanalua ole nei makaou i ka hoopuka ae o ka poe elele a na makaainana e kokua ole ana i ka hoopauia ana o ka hoopa@ia ana o ke kanaka ma ke ano moraki o na palapala ae-like, he poe hoopilimeaai a hoopilimeaoihana lakou.
HE KANAWAI
E hoopau ai i na Pauku mai ka Pauku 1417 a i ka Pauku 1425 o ke Kanawai Kivila.
NO KA MEA. O na Pauku mai ka Pauku 1417 a i ka Pauku 1425 o ke Kanawai Kivila, e pili ana i na Haku a me na Kauwa aia ma ia mau Pauku na mea i kue i ke Kumukanawai, a e keakea ana no hoi i ka pono like o na mea a pau.
A NO KA MEA, Ua hiki pono loa no malalo o na Kanawai e ae e waiho nei o keia Aupuni, ke hoopaiia ka homainoino a me ke apuka ma ka aoao o ka Haku a o ke Kauwa paha, Nolaila,
E hoololiia e ka Moi a me ka Aha Kaukanawai o ko Hawaii Paeaina, i akoakoa ma ka Ahaolelo o ke Aupuni.
1. E hoopauia a ma keia ke hoopauia nei na Pauku mai ka Pauku 1417 a i ka Pauku 1425 o ke Kanawai Kivila.
2. E lilo keia i Kanawai mai ka la akahi aku o Ianuari, Makahiki o ko kakou Haku Hookahi Tausani Ewalu Haneri me Kanahiku-kumamakahi, a mai ia manawa aku, o na Kanawai a me na hapa Kanawai a pau e kue ana i keia Kanawai e hoopauia no.
Na Hana a ka Ahaolelo.
O ko makou makemake a me ka iini nui, ka ike mai o na makaainana i na hana a na Lunamakaainana a lakou i hoouna mai nei mamuli o ko lakou koho ana. Aole makou i manao, e pau loa ana oukou i ka ike, ke ole e lawe nui oukou i ka nupepa Kuokoa, ka nupepa i ikeia kona kupaa ana mamuli o kekahi aoao a me kekahi. Nolaila, ke hoike nei makou malalo iho i na hun@hun@ liilii i hoohalaia e k a Ahaolelo i ka hebedoma mua o ko lakou manao nui hana io.
Ua hoonoho ae nei kela Hale i ka Mea Hanohano P. Nahaolelua, i Peresidena no lakou. a ia H. R. Hikikoki hoi, i Hope Peresidena. He mea na ka aoao kuokoa e manao lana iki aku ai, ua mahele like paha ka Hale ma na Luna nui, aole paha, oiai hoi i kela mau kau aku nei i hala, ua noho wale ia no e ka Mea Kiekie M. Kekuanaoa, he Peresidena hanohano, kahiko mahaloia, a i kuu kona luhi me na hana maikai, a me ke poohina i poho iho nei kona ake nui e lilo i hoa hanohano hou. Oiai, o ka noho ana o ka Mea Kiekie i hala e aku, ma kona ano Peresidena, ua alakaiia no kana mau hana e ka Hope Peresidena, mamuli o ka hoopilimeaai i ka na Kuhina mau mea i makemake ai wale no. Ina paha i hookuuia ka Peresidena hanohano a kahiko i make, ma kona manao e alakaiia na hana, a koe ka hooponopono ana i na rula na ka hope iho ina aohe holopono mai a koe. Aole nae pela. Ua hauhoaia kela a paa, a na ka Hope Peresidena ka hana elike me ke kuhikuhi puuone a na Kuhina. Ua hikilele makou i ka ike ana iho aohe he mau hana ano nui a ka hale no ka make ana o ka Peresidena mua, koe wale no kahi mamala olelo iloko o ka olelo pane aku i ka haiolelo alii. Oia wale no kahi hanohano i hooili hope ia aku iaia. Aloha ino.
Ua makaukau ka olelo pane a keia Hale i ka Moi, a ua waihoia aku imua o ke Alii ka Moi. I ka makaikai ana ia olelo pane a makou e hoike nei ma kekahi kolamu o keia pule ae he hapala wale ana no ia i ka puna i mea e keokeo a i ka Hale. Ke makemake nei makou, e nana nui ia kela olelo pane.
Ma ka la 4 o Mei, ua hoike mai ke Komite Imirula no ka Hale o na rula kabiko no me na hoololi. Ua noi aku hoi o Mr. Laiana he hoololi ka, "e kakauia na Ae a me na Hoole ma ka hooholo loa ana i na bila Kanawai a pau." Mahope o ka hoopaapaa ana ua hooholoia ka hoololi he 18 ae a he 15 hoole.
Ma ka la 6 iho nei, ua hapai hou ia ka noonoo ana no keia rula ; a ma keia hapai ana, ua hoopaapaa loihi ke Kuhina o ko na Aina e, me ka pale loa ana. Mamuli o keia wehewehe pahee ana, ua makau hou kekahi mau luna i kokua i ka hoololi i ka la 4, ua pelukea i hope, a i nana aku ko makou hana e huli ana ke alo i Waimea me kahi haawe paakai i ke kua. Ua maopopo i ka poe hoopono a pau, he rula maikai loa kela, ke kakau ana i na ae me na hoole i ka hooholo ana i na bila kanawai a pau, aka, i ka manao o ka poe makau wale, o ikea wale mai ka lakou noa i ke kolekole, e na makaainana, ma ka aoao kahi a lakou e koho hope loa ai. Ua makau lakou o nukuia mai e na makaainana, nolaila ke popopulu nei kekahi mau Lunamakaainana ; a i ka hookui ana o k lakou mau lima me ko na Kuhina a me na Alii, ua heluia lakou, he 21 hoole a he 13 ae. Ua maopopo ia makou, i na wa a pau e awiwi ana ka Ahaolelo e pau i na ka@ pau i hala aku, he pupuahulu @ hooholo ana i na bila kanawai. Ua like @ ne hoi lakou nei a like me limu noi. @ hapala mai nei kekahi mau lunamakaainana i "ke kea nakele ka ai," a heaha la @ Hawaii imi loa e mioi aku ai? Na @ Hawaii no e pepehi nei ia kakou, aole @ hai mai.
Ma ka la 4 no he mea akaaka imu@ hale, ka waiho ana mai o ka Luna o W@ mea, Kauai, he olelo hooholo, e noi mai@ i $980.00 no ka malama ana i ke oia @ noho ana o na lunamakaainana ma keia @ lanakauhale, oiai, wahi ana, he pii @ kumukuai o ka poi i keia manawa. U@ ikaika loa ia nae ka olelo hooholo, a ma@ o ka hoopau manawa ana, ua kauoh@ Kakauolelo o ka Hale, e kiola aku i ka@ hooholo mai ka hookomo ana mai i ka @ olelo o ka Hale. Ua noi pu ia mai @ hoohaiki i ka poe mea kakau nepepa, @ hoolaha i na mea elike me kela. He@ ko lakou mana i ka poe mawaho ae o @ kou mana, i ka poe mawaho ae o ko @ heleuna? E ku-ai ae ana paha lakou lakou hemahema no ia mea?
Eia kekahi mea a ka Hale i hoopau @ nawa ai, o ke koho ana i Maheleolelo @ kou iho. Ma ka balota i kinohi, ua @ he keonimana hanohano, aka, waiho @ nae ia i kona kohoia ana. Aohe no @ ia makou ke kumu o kona haalele a @ aka, no ke kupii mola paha o kahi l@ Mahope iho o ka lulana hoopaapaa an@ kekahi poe no o lakou i mahele a i unu@ kekahi o lakou. Aohe nae hoi i holo Koho lakou ia W. S. Wond, a mahope @ unuhi a me ka mahele hemahema loa @ ua kipakuia ae ia mawaho o ke pak@ kahi ana i hookohukohu mai ai. U@ popo i kanaka maamaa ma na olelo e@ mea kupono ma ia wahi.
I ka hoolohe ana i na hana, @ lapala hoopii i waihoia mai imua o ka @ e kue ana i kekahi mau luna no ke k@ ole o ke kohoia ana, e hoemi ana i n@ lio, ilio, a pela aku. Ua noi mai hoi i@ haawina nui no kela a me keia apana hooloheia ana paha a e make wale ana @ I ka hoomaopopo ana, ke hoomaka e na@ hoopaapaa o ka Hale no na mea l@ hane a hiki aku i na Bila Kanawai @ ae, elike me ke kanawai o na Haku a @ Kauwa, aia ma kahi o ka hala o kekahi @ la e hoopaapaa ai.
Ahahui Euanelio o ka Pae @
Hawaii.
Mamuli o ke kono ana mai a ka Hope @ kauolelo o ka Papa Hawaii ia makou, laila, ke hoikeia aku nei ka lono i na @ Ekalesia a me na haiolelo a pau, e noho@ ma na ekalesia o lakou mai Hawaii @ aku i Kauai, ua hookaawaleia, o ka P@ la 6 o lune, ma @ maloko o ka luakini nui o Kawaiahao. ka manawa a me ka la, e weheiaa i ka A@ hui Euanelia o ka Pae Aina Hawaii. H@ mea maopopo, ua piha ka hapalua o ke @ neturia o ko kakou noho ana iloko o ke @ maikai a me ka malamalamao ke a@ nolaila, ua makemakeia na lala a pau @ aha e hiki e mai mamua o ka mana@ ka poe a pau e hele mai ana e ike @ na, e hookaawaleia he mau noho @ maloko o ka luakini. He oiaio @ Iubile keia, a nolaila, e nonoi @ kakou Iaia, ka mea nana i haawi me @ kou i keia ola ana, i loaa ai ia @ makahiki iubile o ko kakou hoom@ ia ana e ka Euanelio o ka Olelo a @ Ua makemakeia na kahu a pau @ ana i ka oihana l@ ma ka aoao Euane@ hele mai e hui pu, a ike aku ike ma@ aku kuka mai, i keia makahiki ano @ kakou noho Karistiano ana.
Ilana i ka la Sabati?
Ua haiia mai ia makou na lono, @ la Sabati iho nei ua hoolimalima @ paahana o ka Hale Pai Palapala Au@ na Kuhina, e hoonohohua a e pai i @ mau hoike a lakou, a ua hana nui @ kiki ka hou. He oiaio paha keia lono paha? Na lakou no nae e hoike mai @ kou iho, i ko lakou ae a hoole, ke ma@ ua hana a hana ole lakou. Aka, ina lakou e hoopua mai, aia malaila ka @ o ko lakou hana i ka la Sabati. Ke@ make nei ka lehulehu e ike pono i ka@ o keia.
Ina ua hana io na lima lawelawe o @ puni ma ka la hoano o ka Hiwahiwa @ lani kiekie, ka mea i papa ia e kona ma@ nawai, a i papa pu ia hoi e ko kakou @ kanawai honua, alaila heaha ka hope@ ke aupuni mokuahana iaia iho. E @ hia anei ilalo i ka po, a e aha hoi?
Kupanaha ka hana a ko kakou ma@ akau i na kanawai, a kii mai no na lima ma a haihai liilii. E hoopauia na l@ puni kue Kanawai, o poino auanei ka@.
Ina me keia kakou a @e aku ai i ko @ mau hooko kanawai, e hoopalaleha, a @ hai mai imua o ko kakou mau maka, @ e hoomahu@ mai ana na kanaka a pau @ loaa a e lealea i ka la Sabati, e like @ aupuni Pope a Pegana o keia ao.
Hoike o Lahainaluna.
Ma na la 10, 11 a me 12 o Mei @ hoike ke Kulanui o Lahainaluna, ma@ ka noho kumu nui ana o Rev. S. E. B i kokuaia e Rev. C. B. Anaru a me Re@ Kuaea. He 86 ka nui o na haumana makahiki, a ua hoopukaia aku ka poe papa akahi, he 11 ko lakou nui, no @ pono ana o na makahiki eha e like @ mau. Ua mahaloia na hoike haawina @ na haiolelo, aka, no ko makou hiki kino aole no e hiki ia makou ke akena wale a oi, mamua o keia lono. Ke makemake makou e loaa kekahi papa hoike o keia @ mai ka poe mai i hele a ike maka i na @ Aohe nui wale o ka poe hele aku e na@ la hoike ma Lahainaluna, no ke ano e @ o ka aina i keia wa.