Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 15, 9 April 1870 — NU HOU KULOKO. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

NU HOU KULOKO.

Oahu. i Kuwa " Pauahi."—Ua hana hou ia iho i nei ke kuna hou o ka Moi, a ua inaikai ia e |ku nei. I nehinei e holo aku oia i Molokai, ialai'.a, e hoi mai ana ka Moi maluna ona. j Ua hoomau mai nei na kilihune ua i jko kakou mau awawa, a ua kipa loa mai la lma ke kulanakauhale nei, e hoeueu ai i na wahi pa pua inea kanu.

Halawai o ka Ahahoi Opio Karistano o Honolulu.—Ma ka horq 7 me hapa 0 ke ahiahi Poaha e hiki mai ana, e haiawai hou ana ka Ahahui Karistiano Opiopio Hawaii 0 Honolulu nei, maloko 0 ka luakini o Kaumakapili. Nolaila, ua kauohaia na lalaa pau oia Aha, e hele ae. Aole ka hoomolowa e like me ke ano mau o ka poe ahiu.

He oiaio paha aole paha ? Ua lohe mai mnkou mawaho ae, o ka wahine nana e inalaina nei i na mai lepera ma Kalawao i Molokai ke koai aku nei oia i na laiki a me kekahi inau pono e ue i kela poe i hoopoino ia i haawiia aku ai e ka Papa Ola, i kekahi poe eae. Eia ka ninau, ua hoihoiia anei ia mau dala i ka Papa Ola. ?

Na kokua mai kf» Kkalesia mai o Hauulu, ho ke kaapuui ana 0 ka ka Elele 0 ka Papa Hawaii, J. F. Pogue, i ka mokupuni o Oahu—No ka apana o Waiono, o Pakai ke Koii)ite $6.00. Apana o Kaluanui, 0 Malia ke Komile Sl.OO. No Hauula ponoi iho, o Sala ke Komite, $4.90. No Laie, o Kebeta ke Koinite, $2.90. Huina pau, Sl6 00 ( Pani hakahakaia.—Ua ike makou maloko 0 na nupepa hope mai nei o ka hikinn 0 Amerika Huipuia, ua pani hakahakaia ke kialua Hokuao i nahaha aku nei ma Ualiina, 110 na dala he umi-kumamawalu tausani. Nolail.i, me he mea la, ma ka nana aku, ua hikiwawe loa i ka Papa Amenka ke kapili hou ae 1 moku mii-ionnn hou i like me keia ku nui, a hoouna hou mai. Ke kau Kiūle.—3la ke kakahiaka Poakahi, iho nei, ua weheia ke kau hookolokolo kiure a ua noho mai ke Kokua mua a me ka lua ma ka noho. Ua waihoia mai na hihia i mua 0 ka Aha. Ua hookolokoloia ka hihia hakaka, a ua kopiia i ka paakai ka inea hihīa, oia hoi ka mea lele aku e hakaka. Ua waihoia ka hihia 0 Knieihiapo a keia kau kiure aku ma ke ano nana wale ia no.

Ke "Kilauea."—Ua haawiia ihouei nulalo 0 na lima o ka poe knmana kapili moku o keia Kilauea, a e ia oia, ke hanaia nei, maiaio o na lilo o ke aupuni, me ka maiaao, e ka piliia a paa, alaila, e hoomaka hou 0 ia e holoholo piii aina. He kanalua ko kekahi poe no kona kupono ole e lawelawe hou ia hana, no ka mea, o kona mau pono kahiko no. E holo pono ana paha kann hana, aole paha. Na ke au o ka manawa o hoike mai. Ke Kiaaina o Oahu.—Ma ke kapoo ana o ka la o ka Poaono aku nei i hala, ku mai la ke kuna Neti Mela ma Honolulu nei, a maiuna mai ona, i hoihoiia mai ai ke Kiaaio keia mokupuni a me kana wahine alii Liiia Kamakaeha. Hnaiele ka SSeU ia Lahaina i ke kakahiaka, holo rnai a ku ma Kaunakakai. Haalele ia wahi hope, a hoio loa mai a ku ma keia awa iioko 0 ia la hookahi. Ke mehana wale Ja no a ku ana i ka aina.

La hoomanao a hoomanamana paiia.—Ma Wa Poalua iho nei o keia pule, ua pii aku kekahi poe pake o keia kulanakauhale ma ke awawa o Manoa, knhi i waihoia ai naiwi 0 ko lakou muu kini makamaka i haule aku 1 lalo ika lua pa-u. Maloko o keknhi hale, ua hoomakaukauia he papa aina me na mea ai. Mahope oko lakou hana ana ina hana i maa ia lakou ma ka aina mnkua a rue ko lakou paina ana, ua hoi mai lakou ike kaona. Ua lohe makou, he mea maa 1 ko lakou poe kupuna ka hoomanao i ka poe make ma ko lakou aina iho, aka, ma ka niaiama nna mai paha a na mamo, ua loli ae, a ua awili pu ia ka hoomanamana. Oia ka mea ku> pono ole i ke ao naauao ke hoapano aku.

Na Pake i Babetizoia.—Ma ka la Sabati iho nei, ua hoohuiia ma ka Ekalesia haole o Polelewa ma Honolulu nei, mamuli o ka ho» ike ana mai i kona manaoio, kekahi pake ha* na o Kapena Luee o keia kulanakauhale, oia hoi ka Luna Alanui. iko makou hoomaopopo ana a me ka hoike mai a kekahi, iloko o keia mau makahiki loihi o ka paaua ana, he umi wale no o keia iahui nui i bapetizoia ma Hawaii nei a puni, a penei e hoikeia ai. Hookahi ma ka lua o Pele Ima Kealakekua. 2 ma Ulupalakua, 1 ma Lanai, 1 ma Lahaina, 1 ma Kawaiahao, 1 mn Kaneohe a hookahi ma ka Elf»icsia haole o Polelewa. Ua komo iloko o keia heluana ko kakou Misionari kuloko S. P. Ahiona, ke alakni malamalama o kona lahui ma keia pae aina. Ua lohe pu mai no hoi makou, he mau pake paahana kekahi ma Waihee, e makemake ana e komo iloko o ka pa hipa a ka Haku, aka, ke manaolana nei makou, e oiaio ia lohe, a e weheia ka ipuka no ko lakou komo ana aku iloko o ka pu-a hipa a ka Haku. Ma keia maknhiki, e haaleleana ka misionari pake kuioko i keia pae aina, a e holo ana i kona aina hanau a ike i kona mau makua, e hala ana paha he eiwa na malama a hoi hou mai oia, aka, i kona kaawale ana, e olioli ana no kona mau hoa tnisionari haole a kanaka, e kokua i keia hana nui. Ua akamai kekahi o keia poe ika heluhelu kanaka, a ua nele kekahi. He mea ponolon, e maopopo lakou nei, mamua o ka hookomo ana mai iloko o kn pu»a hipa.

He haole aohe he Hawaii.—Ma ka hihia mua o ka Aha Hookolokolo kiure i hookolokoloia ai ma ka Poakahi iho nei, ua heluhelu ia ka paiapala hoopii o ka mea hoopiiia oia ke kanaka rna ka olelo haole wale no, aohe i unuhiia ma ka oielo Hawaii kekahi. Ua maopopo, he puaa keia io Hawaii ponoi, i ka ike aku n oea ana ka imu nona, aka, iieaha la ia iaiu. Pela auanei kakou Hawaii i mua o ko kakou mau Aha hookoiokplo ponoi e hanaia ai ? Oka olelo haole iho la ka olelo e hoopiiia ai ke kanaka Hawaii, a nele iho la ka olelo ponoi. Mai hookiekie wale na haole ma keia mea. Mai manao lakou, 0 ka lilo ana o ka olelo haoie i olelo poo, oia ka mea e nele ai ka heluheluia ana o ka olelo hoopii i mua o na kanaka Hawaii ponoi, ka poe nona ka aina, ke āupuni, ka Moi, ke Kumukanawai a me na kanawai, aole no na haole hele mai no ka puu dala a hoi iuuluu aku me na polohuku. Oke ao kanaka keia 1 na Lunamakaainana e puhiia aku nei, a noonoo iho, e hoolilo i ko kakou olelo i olelo poo no ko kakou aupuni. He mea maopopo, aole he olelo Hawaii ma kekahi niau aupuni e aku, aka, o ka lakou olele ponoi no.

Aohe kupono ona Kumukūla imau Kiuhe. Ke manao nei makou, aole he kupono i na Kumukula ao, e liio i mau kiure a haalele i na hana ma ko lakt»u mau lima e paa ana a hele i ka hana no ka manawa. O ka oihana kumu uo, he oihana nui no ia, aole ia he oi* hana kupono e hiki ke haalele wale ia e ke kumu-kula, a hele kela i ke kiure'mamuli o ka paa ana o kona inoa. Ua hiki no iaie, oia ke kumu-kula, ke hele e noi, e hookuu ae iaia mai ka noho ana he kiure, u e malama no ia i l<a oihana e paa ana ma ka liina. Aole e pono i kekalii kumu ke waiho na kekahi haumnna kula i maopopo ole he hope kupouo, e bo i mau hora a i la hookahi paha. Ua lohe makou, ua papa ka Lunakula o ka apana o Kona nei i kona mau kuinukula, aole e lilo i mau kiure, a pela io iip» ka nana aku i keia wa. Ua pili keia ao ana a inakou i na kumukula aupuni a kuokoa hoi. Aole e pono i ke kurnu e ohi wale i ka uku me ka h«na ole. Ina ua haule hookahi sekona o ka manawa kula i kekahi kuinu, alaila, aole e pono iaia e ohi i kona uku no ia mnnawa, a ina e ohi ana oia, alaila, ua hiki no ke kapaii, he limalima oia, ike dala a hai. Hawall. Na MEA HOU 0 KA AINA UA KAI LANA.—I ka la 23 o keia maloma, ua hoopui ia i mua o ka Luna Kaimvai Hoomalu o Hilo nei, kekahi poe pepa piliwaiwai, ma kahi o ka iwakalua a oi ae ka poe i hoopaiia, he rnau wahme kekahi i hoopuiia. —I ka la 14 aku hoi o keia malama no, ui holo aku na keiki alualu kohola o ua kaona nei maluna' o na waapa, a ua hou ia a paa hookahi kohola, na ka malama moku o kekahi moku o kohola i pepehi a make lea ia a maluna no o ka moku kahi i puhiia ai o kona io, aole nae i maopopo ka nui o na balera aila, —Ma ka la 25 o keia malama, ma ka po nue o ka la 24 a ao ae; ua naaupo loa kekahi kanaka, ua lawe aku oia i kona kino e kiola ma ka pali kahakai a muke loa, i kakahiaka ana ae o ka la i haiia maluna, ua liuli ia a ua ike ia e waiho mui ana i ka paala. O Pieo ka inoa o keia kanaka hana naaupo, no Kona keia kanaka, a ua noho malalo o na pake i ka hana, a no ka lilo o ka wahine i ka manuahi, nolaila, hana naaupo ka Pieo a make, ma ke poo kahi i eha, ua hanau ia na laua eha keiki eia lakou ke ola nei. He inake kupanaha ko keia kanaka, olohelohe kona kino i ka wa i loaa aku ai, aole he wahi mea i huna iho i kona wahi hi. lahila i ka wa i ike ia aku ai o kona kino kupapau, o J. H. Coney ka mea i hele e na« na ma ke ano o ka mea i make, a ua olelo ia aole na ka mea e ae i lawe 1 kona ola nana iho no. G. W. E. K. Kaianui. Puukaa Hilo, Mamki 26, 1870.