Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 12, 19 Malaki 1870 — Ko kakou Aupuni. [ARTICLE]

Ko kakou Aupuni.

Ua hoopuka makou i kela pule aku nei i hala no keia kumumanao hookahi, aka, no ka pau ole o ko makou manao, ke waiho hou nei makou imua o ko makou poe heluhelu. Aole no e hiki ana ia kakou Hawaii, e lawelawe i ke aupuni, ke hoomau ia ka hana ana o ko kakou mau buke oihana, maloko o ka olelo o ka aina e loa, a o ka kakou olelo ponoi, ka olelo Hawaii, ka olelo nona ke aupuni, ka lahui a me ka olelo i noho a kupa ia Hawaii nei, e kapaia e na haole, he "olelo kope." O ka maalea keia o na haole i noho mua ma na Oihana Aupuni o kakou, no kea mea, ua hoomaopopo e no lakou, he wa e hiki mai ana, a e pii ae ana ka ike o ka lahui Hawaii ma ka hooponopono ana ia lakou ma ka olelo Hawaii iho o ko lakou aupuni, nolaila, papani e lakou i ka puka kahi e komo aku ai na poo o ka poe nona ka aina e lawelawe, a paa loa. O kekahi o na Luna Aupuni e noho nei, oia ka mea i hookiekieia ae i Kuhina helu mua, he hana maalea loa kana i hana ai, aohe a makou huaolelo e ae e pane aku ai i keia wa nona. Oia kekahi i hoopuka pinepine i kona mau manao e kue loa ana i ka Loio Kuhina mamua, no kona ike ole i ka olelo Hawaii, a ua kupono ole i ka mea e noho ana he Loio Kuhina no ke Aupuni Hawaii, ke noho loio me ka ike ole i ka olelo Hawaii. Pela aku, a pela aku kana hookui mau ana, a hiki i ka wa i kaiehuia ae ai ua Loio Kuhina la mai ka Oihana ae. Owai kai aa e noho ma kahi i hoohakahaka ia ? "Owau iho no, ka mea i ike iki i ka olelo Hawaii." Iaia i kau ae ai ma ke poo o ka hanohano, emoole a hoololi koke kela i kana mau olelo mua. Huli kela a nana i hope, a ike aku i ka luai e waiho ana, wiliwili kona huelo a hoohalike kela me ka ilio, a kii aku a ai hou, a hoopoina loa i na olelo mua ana, i kapaeia ai ka Loio Kuhina mua. Auhea ka Iuda Isecariota e ae e like me keia ? Pono anei i na kanaka o keia ano ke noho ma ka Oihana Aupuni? Aole ! aole loa no. Nolaila, no ko makou ike, ke kokoke mai nei ke Kau Ahaolelo o keia makahiki 1870, ke hoaiai e nei makou i ko makou mau manao, a ke uwalo aku nei i na Lunamakaainana, na oukou ka nana ana i ka hiki ia oe e Hawaii ke malama i kou aupuni a me ka ole ? Ka hiki hoi ia oe, ke hoolilo i kou olelo Hawaii ponoi, i olelo e hana ia ai na buke oihana o kou aupuni a me ka nele ? Heaha ka pomaikai no ke aupuni e hoomahuahua ana i ka hoonaauao ana i kona lahui ma kona olelo ponoi, a haawi i ka hooponopono ana o kona Aupuni malalo o ka olelo o ka aina e ? Ina o ka hopena keia o ka lahui Hawaii, alaila, e hoopau i na kula olelo Hawaii, a i mau kula haole wale no, no ka mea hoi, he "olelo kope" ka kakou ka poe nona ke aupuni.