Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 11, 12 March 1870 — Ko kakou Aupuni. [ARTICLE]

Ko kakou Aupuni.

Ua kahiku ka la ou e Hawaii, ua hala ka manawa hopepe ike ole, ua malaelae ka nanaina. O ka hapalua keia o ke Keneturia o ka noho ana, he ao malamalama, a ke holo nei imua kona pae ana. Lehulehu wale na haku manao naauao o Hawaii nei a me na nupepa e hoolaha nei i ko lakou mau manao, e akena ana, ua pii, ua naauao, a ua helu pu ia o Hawaii nei me na aupuni naauao o ka honua nei." Na ka Moi no i haawi i Kumukanawai no kakou, i wahi e kukuluia ai ko kakou mau Kanawai, a na ka hapanui o na Alii a me na Lunamakaainana e kau, a e hana nei i mau Kanawai maloko o ko kakou mau kau Ahaolelo i kela a me keia alua makahiki. Ua kukuluia he mau Halekula Nui a mau Halekula haahaa no ko kakou Aupuai [Aupuni], i wahi e aoia ai ko kakou mau kaikikane [keikikane] a mau kaikamahine ma ka naauao a me ka ike. Ua puka, ua laulaha, a ua hele aku i ka loa a me ka laula na hua o ia mea he "naauao." Ua ike ko kakou lahui i ka heluhelu, i ke kakau, i ka noonoo a me na mea like. Ua aoia ko kakou lahui i ke kamana, amara, hahau hale a pela aku. Ua ike ko kakou lahui i na Kanawai, a ua hiki ke olokaa i na huila mahu ; ua hiki hoi ke hooponopono i na buke a me na helu, a ke namu nei kekahi poe o ko kakou lahui, aka, i ka aui ana ae a nana i ko kakou Aupuni, aia no ka hooponopono ana, malalo iho o na lima o na haole o na aina e mai, ka poe hoi i auwana maluna o na kai, a hoopaeia ma ko kakou nei mau kapakai, mai ka inea mai a na poluea moku a i na ea oluolu o Hawaii nei, ka aina nona ka oleloia ana, "he aina nona na kanaka lokomaikai, a heahea malihini." O ko kakou lokomaikai io paha keia i akenaia ai, "he poe lokomaikai," o ka lilo o ko kakou mau hooponopono Aupuni ana i ka poe mawaho loa aku o ko kakou Aupuni, ka poe i mahui ole a i ike ole ia e na kupuna kahiko o kakou, i eha pu ole na ili, i holo a maka ole ka make iloko o oa kaua nai-aina a ko kakou mau alii, a i kaulaiia na iwi i ka la malalo o ka hooikaika ana e nai i ka aina, a lilo i hookahi Moi? Ae oia no. Nani io ka lokomaikai ou e Hawaii! He mea kamahao ka ike ana i ke Aupuni nona ka lahui e akena mau ana no ko lakou holomua ma ka naauao, ike a me na mea like, e hoomaluia ana ua Aupuni la e na lima o ka [ke] poo auwana kai, e ka poe maa i ka piepiele, a e na kanaka o na Aupuni e loa, he

mau tausani mile ka mamao mai o kakou aku. He oiaio anei, he kupono ka lakou akena ana no ko lakou holomua ? Aole! Aole loa no. Ano e humuhuma i ko lakou mau waha, a e hoopau i ko lakou noonoo ana no keia mau mea. E haawiia ka mahalo no ke Aupuni a me ka Lahui nona ka haawi ana mai ia kakou i ka malamalama, ka ike, naauao, noonoo a me ka hoopooopono ana, i loaa ai ia kakou ke kulana like me na aupuni naauao o ka honua nei i keia la. E like me na hoolaha ana a na haku-ma-nao Hawaii o kakou, no ko kakou holomua ma na mea naauao, pela e hooia pu aku nei makou me ke kanalua ole. Ua naauao kakou, ua akamai, ua hiki ke malama iho ia kakou, aka, me he mea la, he kamalii haalele wale ia no kakou i keia wa. O ka naauao, o ka ike a me na mea a pau i loaa ia kakou iloko o keia au o ko kakou noho ana aupuni, he mea ole, a he oki loa no. O ka naauao o na keiki Hawaii i hookuuia ae mai ko kakou mau Kulanui ae, ke kolo nei lakou ilalo, aohe mea nana e ike. No keaha keia kolo ana ? No ka mea, o ko kakou mau Poo Aupuni, he mau haole makaewaewa, a he poe maa i ke pi, he poe manao no i ko lakou poe o ka lahui hookahi iho, a aole no oe e ikeia iho ana e Hawaii ponoi. O kau wale iho la no ia e Hawaii ponoi e okuu aku ai. O ka naauao ke loaa ana, a o ka ike ke ike, aka, o kou manao e ike ia mai ana oe, he mea kanalua loa ia iloko o keia wa, oiai e noho alii ana na haole maluna o ko kakou mau Poo Aupuni. No keia mea, aole paha e ahewaia mai makou ke puana ae, "e ike ia kakou hookanaka." E manao ko makou poe heluhelu a pau, o na Hawaii ponoi i oleioia maloko o keia manao, oia no na kanaka Hawaii nona ka aina, ka poe i mare i na wahine Hawaii, a hanau mai na pulapula Hawaii a me ka poe a pau i hanauia maloko o keia Aupuni, ina he mau makua haole ko lakou. He nui aku ko makou manao no keia mea, aka, ina e loaa hou he manawa no makou e kamailio ai, alaila, e hoolaha hou aku ana no makou. KE MAKEMAKE nei ke Kuokoa e ike i ka pane a ka Lunakula a Lunakawai [Lunakanawai] o ka Apana o Ewa a me Waianae, e like me kana olelo hope ma kana palapala i ka Peresidena o ka Papa Hoonaauao a me kona mau Hoa. Ma ia manawa e huai pau aku ai makou a me ka poe kokua mai ia makou e noho ana ma kela mau apana, i ko makou lohe a me ko lakou ikemaka no na mea i hanaia malaila e ka Lunakula a Lunakanawai. Mai manao ko makou poe heluhelu, he hiki ia makou ke haku i na manao no na mea i hana kino ia ma keia mau apana, ke ole ka lono e haiia mai ia makou, oiai makou e kaawale ana mai o lakou mai. E manao hoi ka lehulehu a pau, o ka nupepa Kuokoa, aole keia he nupepa na ka mea hookahi, aka, he nupepa ia na ka lehulehu mai kela a keia pea o ka aina. O na manao kupono a naauao a pau a ka lehulehu e hoouna mai ana no keia pepa, e hoolahaia, aole i keakeaia no lakou, aka, ua kuu akeaia na kolamu no ia mau olelo. Ina i laweia mai kela palapala i hoounaia mai i ke Au Okoa a hoomoeia ma kona mau kapuai, e pili ana no ka hoopauia ana o kekahi luna paipai keiki ma Makua i keia nupepa, ina me keia aia ua palapala la imua o elua tausani elua haneni a keu poe heluhelu o ke Kuoloa kahi e heluhelu ia nei, a na lakou e kaana iho me kaupaona kauiike ana.