Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 4, 22 January 1870 — Page 4
This text was transcribed by: | Erica Shay |
This work is dedicated to: | This nupepa is dedicaed to our beloved headmaster Dr.Chun & and our founder Berince Pauahi Bishop |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
I saw on hanging on a tree.
1. Kai ma ka hewa hou wawae,
A holo oli ae.
A alo mai he ouli e,
A keakea mai.
2. Ua ike au he mea kao
A ane make no,
Halio mai a nana iaʻu
Me he la naʻu i kau
3. Aole loa e nalo ae
la nana ana iaʻu
Aole ana pane mai
4. Ahewa mai ku loko oʻu,
A pilihua au-
Akaka na kuu hewa no
I kau a hou lesu.
5. Makena wale kuu uwe,
Na ole no nae au-
Mahea kuu uhane e pae ai?
Ua make lesu iaʻu
6. A nānā hou, a pnae mai,
Ua kaa na hewa ou,
Nou no kuu koko kane nei
Ke make nei au nou
7. Nani kuu hewa i kauliʻai
A make kuu iesu
Nani okea ke aloha e
I kala wale iaʻu!
Lo! on a narrow neck of land
1. Aia! ma kahi haiki no
Mawaena o na kai kaa mau,
Kuu wahi e ku nei;
He ha, a lele i ke ao!
He ha, a haūle i ka po!
Nanea wale nae!
2. Ke akua e hoala iaʻu,
O kuu nanea e hoopau,
A pai ma kuu naau
Iie ano nui kamahao
Ke ola me ka make mau!
Koukua i make au.
3.E hooku mai imua oʻu
Ka hanohano, ka makau
Okao la hoopai e;
A hai e mai, owau anei
Ke ku pu me ka poe maikai
E hoomaikaiiaʻe?
4. Kaʻu hana nui e hanaʻi
E hooikaika e olaʻe,
Me ka makau maikai ;
E lohe, nalu a hooko
Ka makemake pono ou
A pau kuu ola nei
5. A nau no wau e hookipaʻe
Mai keia wahi a lunaʻe,
Me oe e alii pu,
Ma kahi e uluhia mai
I ko ka lani oli e,
A kuikahi mau
My Savior, my Almighty Friend
1. Kuu iesu e, kuu hoa mau,
I ua hoomaka au
E mele i ke aloha ou,
Mahea? @ hea ka pau?
2. O oe mau kuu hilinai-
E hoomaikai no wau
I kou aloha nani e,
A pau ke ola oʻu
3. E nauwe aku kuu wawae
A nānā ia Iesū ;
E nauwe wiwo ole ae
A hiki i ke ao.
4. A ikiiki kuu naau
No kuu amu hewa nei,
E nānā i kou pono mau,
Malaila e mahaʻi
5. E hai hauoli aku au
Kou man e Iesu ;
Ua pau kuu hewa, pau ka po,
Ua ola mau no au
6. Alaʻe, alaʻe kuu mele nei,
Kuu mele oia mau,
Malaila no e laelae ai
No @ pouli oʻu
Hosana be our cheerful song.
1. Hosana! a memele no
Ia Kristo ke Lii mau,
No iā la no kakou a pau,
E hou mele pu.
2. Hosana! e na kini oo,
Hosana! na pokii,
Na leo, lima, na naau,
Hosana i ke Lii
3.Hosana! e hookani mai,
Na awawa, na papu ;
Hosana oli maikai ae,
Na puu, na waolaau.
4. Hosana! ma ka lewa no,
Ka aiana, me ke kai,
A hui pu, ke ao, ka po,
Ka lani me koonei
No kapalakiko- Ma ka poaha iho nei,
ua holo aku ke kiapa @ i ke awa o Kapalakiko, me na ukana a me na ohua
wai keia awa aku.
HE KAAO NO KAUILANI
Ke kepueu a oka uka uaokele o @
Wailua, Kauai a ma ka-
na poe momo aku
Hoopukaia E @ Kapohu
( Manuli o ke @ ana maia @ @ i kaao a moolelo Hawaii a haole ma ko @ @ a no ke mea hoi no ka @ ka niupepa nolaila ma ae aku makou e hoopukaia ke kaau Hawaii malalo iho nei. Aka ke @ nei makou o na olelo @ a me na olelo @ o ka wa kahiko aole no ia mea na iakaou e manaoio aku ai ; he hoike ana @ i ke ano tapo loa o ko kakou lahui i kela wa. I na hewa a me naolelo pelapela, e @ loa aku ka haku kaao ia mea mai kona kakai ana mai)
A pau ka ia nei oli ana, kaapuni ae la laua nei a poni o Kauai, a huli hoi mai la laua a waena o Kaieiewao, kupikipiko ae la ka ale o ka moana, me he la kiola ia ana na papa o laua iluna a hoomanao ae la o Kamamo i ka oleloa knoa makuahine a ia wa no, heaha la hoi ia i ua mau papa nei, ua hiki ia laua ke alo iloko o ke ahuehu me ka pulu ole o ko laua mmau kahu, a haalele aku laua nei ia wahi a lana ana mawao ae o Waialua.
Ke kii ana o Honunuikualona ia Kamamo, a hoohokaia e ka mana o Lepeamoi. Ka ike ana mai o Lepeamoa i ua kupueu la o ke kai e aneane ae ana e hopuia Kamamo, ko na holo @ e @ me ua homu nei Ka holo ana o Laukaieie i Kauai mamuli o ke kena a Lepeamoa.
A ia Kamanio ma e alo nei i na ale kua loloa o ka moana, ike mai la o Hounuikualena i ua kaikaimahine nei, hoonua mai la ia i kona poe koa e kii e hookahuli ia ia nei, a o ke kane wale aku no koe, a o ka inoa o keia mau koa, o Kaaleiki, o Kaalemoe, o Kalepoi, o Kaalekualoa, o Kaalepoko, a heaha la koi ia i ka mana o ua mau papa nei, ua lele ae laua nei, aohe loaa ae i ka ehu a ke kai, oi hana mai a molowa, hiki ole,alaila no hoi paa i ka mana Lepeamoa, a hoi a hiki imua o ua honu nei, hele kino maoli mai hoi ia, a ua honu nei, hele kino maoli mai hoi ia, a ua aneane aku laua nei e hiki i Waialua, ia manawa i ike mai Lepeamoa i ua kupueu nei o ka moana e aneane ae ana e lawelawe i ka ia nei hanai. A eana ia, in a e loaa pomaikai kana hanai o Kekukonaokala i ka wahine ui, a o kona moku e noho ai o ka pae moku o Kanehunamoku, a ia wa oli koke aku o Kepamoa penei :
Anoano pua haili ke kai,
Ma a ehu loa,
Hulihia mai la,
Ka papai nui kua lena,
Opi ke kai kanuu akea,
Huli ka alo e hoi e kuu kama,
E hoi kaua i ka poli o ke ala,
O ke onaona kaʻu e honi nei,
Hoi mai kaua e-a.
A lohe aku la o Kamamo i keia leo o ka na makuhine ; a i aku la ia i kana kane, "e ! ke kokoke mai nei ke kukueu a ka makuahine o kaua i olelo mai ai, e wiki kaua i lilo auanei au, ae mai la no ke kane, a hookahi no opu ale, lele ae ana ua mau papa nei a ku ana i kahi a Lepeamoa." Ia manawa, puka mai la o Lepeamoa mai kona hale mai, a kii aku la e kaua me ua honu nei, oiao, ia Kamamo ma no a hala mai, hiki ana ua honu nei, a oia Kamamo mai lilo i ka honu, aole no nae hoi e lilo he mananhoi ka makuahine. I ea aku ka hia o Lepeamoa, e huli loa mai ana i ka aina, a o ka wa no ia i iliki pau iho ai ko kakou Lepeamoa i kona ikaika nui, me ka mana o kana ihe o Koawi o Koawa, houkahi no a ia nei hou nehe ana iliili o lalo,a haehae ae la keia i ua honu nei a liilii, a koe nae ka ia i liilii ai o kahi honu, a nui kahi honu, aka, he mea olelo wale no ia. A hoi mai la o Lepeamoa mai kana huakai mai, a noho pu iho la lakou a aneane e hanau o Kamamo. Kono aku la o Lepeamoa ia Laukaieie e holo i Kauai i kahi o Kauhao ma, me kona olelo aku penei: E holo oe a imua o Kauhao a me Keahua, e i uku oe a imua o Kauhao a me Keahua, e i uku oe ua hapai o Kamamo, ka Kauilani me ihiihilau, oiai ua hoi ae la no o Laukaieie a ke kino mua, ae aku la ia, a o kona wa koke no ia i holo unai ni a pae ana i ka muliwai o Wailua, a ninau aku la lakou, aohe noho i kai nei, ua aloha no ia uka o Kawaikini, aia no iiaila kahi i noho ai i keia manawa.
A o ka pii aku la no ia o ua wahi elele nei a hiki i uka o Kawaikini, a halawai me Kauhoa @ - A pane mai o Kauhao. "E ! aloha no hoi oukou, aloha ka hiapo a maua, a me ka mea nana i noke, iho nei a maikai ka aina" A i mai kela, ae o kaʻu no ia ia holo mai nei a nei aku ia olu no ka hapai ana io ka moopuna ka Kauilani me Ihiihilauakea, a i olelo mai nei ua hiapo lau olua, i na he makemake ko olua i moopuna hanai na he makemake ko olua i moopuna hanai na olua, alaila e lawe hou mai wau ke hanau, ae mai la o Kauhao ma.
A o ko ia nei ku ae la no ia hoi ana, i ka ua mai ka hia o ka poe o ka hale, e noho a i la okoa alaila hoi, aohe oia nei maliu aku, he mau ukana nae ka ia nei i lawe pu ai, he makana i ke alii ia Waialua, he mau ahu pawehe no Niihau a me na kap olona o Kauai nei, ua Keahua ma keia makana.
A pae ana keia i Oahu i Waialua, i kahi a Wailua ma e noho ana, i ea aku ko ia nei hana aole o Kamamo a me Lepeamoa koe, a haawi aku la keia i ua makana nei, a hoi mai la hoi o Kamamo ma, a noho iho la ia la a po, a ao_ae hoomaka mai ka nahunahu hanau o Kamamo.
Ka hanau ana o Kamamo i ke keiki a lilo i Kawai, a kapaia kona inoa o Kawaikini, a me ka hanaiia ana a @ ilaila
A nui loa mai la ka nahunahu ana o ua o Kamamo, a piliaiku mai la kona manao i ka ikaika a ke kuakoko, aole no hoi i emo hanau ana ua keiki la mamuli a o ka Lepeamoa pule ana, oia pule hookahi me ka @ i hana ai i ka wa kupilkii ana o Ihiihilauakea, i kai mua ia aku nei ma na helu mua i hala, a i ka wa i kapalulu @ @ ke keiki i waho, o ka wa no ia a Laukaieie i @ iho ai i ka nalu a pau.
A hele aku la ia me ua keiki nei, a hiki ana i kae alo Kauhoa ma, aole i moku ka piko a @ ia iho la ka piko, e like me ka mea mau ia wa, i hai mua ia ma kekahi o na helu mua, a ike io la o Kauhao he kaikamahine, a kapa iho la ia i ka inoa o ke keiki o Kawaikini.
Eia ka mea kupanaha ma keia, o ka waiu e ai ai a ua keiki la, aia mai luna mai, oia hoi kekahi kupuna nana e malama ia Kauolani i kona wa e kaua ana me ke akuapehu o Moakea, oia hoi o Keolewa, a o kana hanamau no ia e kuu iho ai i waiu na ua keiki nei, ea, kupanaha no hoi la ea.
A pela iho la i hanai ia ai ua kaikamahine la a hala na makahiki ewalu, hanaiia ua keiki la ia laukupu, e ulu ae ana ke kino o ua klaikamahine la a maikai, a wahine maikai i ka nan aku, a o na wai e auau mau ai ua kaikamahine la, o Kawaipopolohuameakane a me Kawaikoko a o na kahu oia nei e malama ia ai, o Laumaani a me Akolen, oia no na wai i hoikeia ae la maluna i uka o Wailua, e ike no ke hele e nana ka poe e makemake ana. Elua hele ana o ka la a ua kaikamahine la e auau, a o ka hana no hoi a na kahu o ka holoi i ka ili a pii loa ae la ka ui o ua o Kawaikini, he mea hilu a hoohilaai i ka nana aku a na kahu, i ka ua mea he nani o ke kaikamahine o ka uka @ ano o Kawaikini aina.
Ka hanau ana o Kamamo i ke keiki hou, a lilo ma ko Waiulua aoao. Ko Lepeamoa ma hoi ana i Kauai. Ka Kawaikini @ ana i na kino o Lepeamoa a lilo i kino maoli wale no.
Iloko o na manawa loihi i aui ae nei, ua loihi ka hoohua ole ana mai a ke Akua i ka hua iloko a ka opu o Kamamo, a i ka ewalu o na makahiki o Kawaikini, hapai ae la o a Kamamo i keiki, a hala na mahina he 10 hanau mai la ua opu o Kamamo, aia hoi he keiki kane, alaila pane aku la o Kamamo i kana kane, ua hanau ae nei au i ua keiki hou a kaua, e aho hoi nau keia keiki, no ka mea, ua ko koʻu aoao i ke keiki mua, ae mai ke kane ia manao o kana wahine, a olelo mai la o Lepeamoa. E Waialua, kapaia ka inoa o ko keiki, a kapa iho la ia i kona inoa o Kekauila, a haawi aku la ia i ka hanai ana na kona inoa o Kekauila, a haawi aku la ia i ka hanaiana na kona kaikaina ponoi, oia o Mokuleia, a nana loa no a mau loa aku, oia a me kana wahine o Puulena a na laua no i malama a hiki i ka hoao ana me ka wahine. A noho iho la lakou a hala na makahiki elua, nui kupono loa ae la ua keiki nei, a kono aku la o Waialua ia Lepeamoa e holo i Kauai, ae mai la ka makuahine i keia leo o kana hunona, a hala na la elua, waiho aku la o Waialua i ke keiki ma ka lima o kona kaikaina, a me ko laua ahupuaa, ae mai no kela, o ka makaukau iho la no ia o ka holo i Kauai, lawe e aku la na kanaka i ka ukana a hiki i kai o Puaena waiho, a o lakou nei aku mahope, eia ko lakou nui. o Lepeamoa, o Kamaino. Waialua, a o na kahu wahine elua, o Mailelaulii, Mailelauhoe, Laukaieie, a me Kaniaula, ua ku a kanaka loa laua ia manawa. A hiki lakou i kahakai, a noho lakou a liu wale, pane aku o Kamamo ia Lepeamoa penei: Auhea ka hoi ko kakou waa e holo ai i Kauai, o ka ukana wale no keia e ahu mai nei? Alaila, pane aku la o Lepeamoa, e kahea ae au i ko kupunahine waa ia Mauoki, a e maliu mai ana kela, alaila, pono kakou, a i ole oia iho la no.
(He wahine ka keia he kino ano lua, a ke nanea la ka i ka hoonuu i na pono a na alii o Kanehunamoku, oiai he mau aikane kana i ua wahi la) a oli aku o Lepeamoa penei:
Okuene ia o Mauoni o Mauoki,
O ka wahine a-e lani a-e honua,
Nana i wahi ka piko o ka lani,
Noha mai o Kulanihakoi
O @ o ka poha koeleele,
O Welehu keia malama,
O Ikiiki ua kaelo ka hoku,
O Lanakaulua ke owe i ke kai,
Ua ikea ka pukoa, ka halelo, ka hale a ka i-a,
Makalei lua ehu lua i ka la,
Ke wehe nei e ke kai o Aauakea,
Akea ka la a ke aloha ke hiki mai,
Eia ka ula leo he leo-e,
E ualo mai-i.
A lohe aku ka ua o Kanoki i keia leo o kana moopuna, a onioni ae la ia mai kona hiamoe ana, a hoolono pono loa mai la, no ka mea, e nanea ana no ia i ka hoonuu i na waiwai a na aikane ana, i ka momona o ka puaa, a me kela mea keia mea, a kali aku o Lepeamoa o ka hoea mai, a o ka pa-e wahi leo mai la hoi, he oki loa no, a oli hou no keia penei:
O kuene la ka wahine,
Nana i a-e ka lihi o ka la,
Ua lohe a Iliilinehe i ke kai
E ae ana i ke kukana o ka lani,
E wahi ana i ka pili o Welehu,
I ke kai o Ahualoa,
Loa ka la ka hele ana,
E huli mai ana e hoi,
E kapu kai i ka umauma,
E hoi-e,
E hoi mai i ka ualo aʻu
A ko moolani e-a.
A lohe aku la o ua a Mauoki i keia oli hou ana aku a lepeamoa, huli hoi mai la ia a lana ana mawaho pono o kahi a lakou e noho nei, a oli aku la ua kupunawahine waa la penei:
Lohe oina ka leo,
O kuu lani makohi lani,
Na ka lani pii a koi,
Na ka ua maloku lani,
Na ka mole a ke alii,
Na ka wai halau o Wailea,
Nana i mohai mai,
Ka pili o na Alahana,
I ka pae o Auloa,
Nana i pii ka minoi kai kiekie,
Ka lani ua maloku lani,
Kohai ino ka leo o kuu haku ua la-e
Ke hoi mai e-a,
I lohe i ka wainiau a ko leo,
La hoi mai e-a Aole i pau
Nu Hou Misionari
Ua halaneai i ka ahahai @ o na moku-puni o @ a me @ nei ma @ i keia la 16 o @ M.H. @
Ma ka noi a J. Kekela, ua kohoia o L.W. Kaiwi i Lunahoomalu, o Z. Hapuku ke Kakauolelo.
Pule o J.W. Kaiwi.
Ma ke noi a ka Lunahoomalu, e kakau inoa ia na lala o ka Ana i hiki mai. Hooholoia.
Eia na lala i hiki mai, No Fatuhiwa, Oomoa, Rev. J.W. Kaiwi ke kahu, o D. Manuiki ka elele; no Hanavave, o S. Kapaha ka elele; no Hivaaoa, Atuona, o Rev, Z, Hanamenu, J. Honiae ka elele; no Puamau, o Rev. J.Kekela, ke kahu, P. Kepaa ke elele.
Ma ke noi a ka Lunahoomalu, e apo au keia Aha ia S. Kamakahi a me J. Kahananui i mau hoa kuka. @
Ma ke noi a ka Kunahoomalu, e kohoia i mau @ imi kumumanao. Hoohoioia, na ka Lunahoomalu e koho, oia o @ Bila, P. Kepaa a me D. Manuiki.
Heluhelu mai ke Kakauolelo i ka papa hana a na @ imi hana.
1. Lilo kekahi hapa @ ma ka haipule
2. Na hoike kihapai.
3. Heaha ke ano kuaolelo kanawai ma ka olelo Nuuhiwa?
4. Heaha ka mea e pono ai na kula la?
5. Pehea e holo ai na kula hanai?
6. Pehea e loaa mai ai na haumana o ke kula kanaka makua?
7. Pehea e holo ai na hana o ke kokua mahina hou?
Hapaiia ke kumumanao no na kihapai
Hoike waha mai o S. Kapaha no ke kihapai o Hanavave, he palaks no.
Hoopanee ka halawai a ka hora 9 o ka la apoapo. @ J. Honiae ka pule. Iulai 17,1869
Hoomaka ka halawai i ka hora 9.
Ua lilo kekahi hapa @ ma ka haipule
Hoike waha mai o J. Honiae no ke kihapa ma Hanamenu. Aponoia
Noi ma o Rev.J.Kekela o hoopanee i kana hoike kihapai ana a ka Poakahi. Ua ae aku ka Aha.
Hapaiia ke kumumanao ekolu.
Heaha ke ano o ka huaolelo kanawai ma ka olelo Nuuhiva?
Eia kona haina, TEAO KAPU.
(4.) Heaha ka mea e pono ai na kula la Hooholoia.
E like me na mea i hoopukaia ma keia Aha, pela e hana aku ai kela mea keia mea ma kona kihapai iho.
Hoopanee ka halawai a Poakahi @ 9. Ia Z. Hapuku ka pule. Iulai 19,1869
Hoomaka hou ka Aha i ka @ 9.
Ua lilo kekahi hapa hora ma ka kaipule.
Heluheluia ka moolelo o ka la i hala. Hoaponoia.
Hapaiia ke kumumanao elima.
Paheae holo ai na kulahanai?
Ua lilo na lala o keia Aha i ka noonoo nui ana i ke kumumanao elima, in a mea e loaa mai ai na haumana o na kula hanai. Hooholoia.
Nolaila, e hoi kela mea keia mea a hana aku ma kona kihapai.
Hapaiia ke kumumano eono.
Pehea e loaa mai ai na haumana o ke kula kanaka makua. Hookoloia.
E like me ka loaa ana mai p na haumana o ke kula hanai, pela no ke kula kanaka makua.
Hapaiia ke kumumanao ehiku
Pehea e holo ai na hana o ke kokua mahina hou.
Ua kukakuka nui na lala o keia Aha no keia mea.
Hoopanee ka halawai a @ @ 2 P. M.
Ua lilo kekahi hapa hora ma ka haipule.
Hapai hou ia ke kumumanao ehiku
Ua kamailio hou na lala o keia Aha
Ua hooholoia, - he pono i kela lala keia lala e imi i ka waiwai kupono no ka mahina hou.
Hoopanee ka hana a ka la apopo hora 9. Ia J. Kekela ka pule. Iulai 20, 1869
Hoomaka hou ka halawai ma ka hora 9.
Ua lili ka hapa hora ma ka haipule.
Heluhelu mai o Rev. J.Kekela i kana nalapala hoike kihapai no Puamau. Aponoia.
NA @ HAIOOLELO NO KA M.H. 1878
Pehea e holo ai ka hana a ke Akua ma Nuuhiva mau mokupuni? Na B.Bila
Pehea e nui mai ai na haumana kula la? Na S.Kapaha
Heaha na hana hupono i ka Ekalesia e hana ai ma ko lakou kinapai? Na Rev.J.W. Kaiwi
Pehea e loaa mai ai na haumana no na kula hanai? Na Rev.Z.Hapuku
Pehea a loaa mai kanaka makua o ke kula ma Oomoa? Na.J Honiae
Pehea e loaa mai ai ke alii hookahi no ua aina o Nuuhiwa i mea e malu ai na kanaka? Na D. Manuiki
Auhea la ka wa hupono e hui ai keia nupani? Na P. Kepaa
Pehea la e maopopo ai o Iesu o @ oia ka Mesia? Na Rev. J. Kekela
E wehewehe ia 2 @ 2:3, ka ke kakau ma ka pepa? Na J.P.M.
Hoopane ka halawai i ka hora 1 P.V. Ia S. Kimo ka pule/
Hoomakahou ka halawai i ka hora 1.
Ua lilo kekahi hapa hora ma ka pule
Heluhelu elua ia mai ke Kumukanawai.
Heaha ka huaolelo Lunahoomalu ma ka olelo Nuuhiwa?
Haina, Hakaiki Haatoitoi.
Hoaholoia- Ke ae aku nei keia Aha, o na Kumukanawai i kakauia ma ka @ Lawe Lima oia ko makou kanawai. A nui na kanaka nuuhiwa, alaila hooloiia ma ka olelo Nuuhiwa.
Hooholoia-Ua hoopanee keia Aha a hiki mai o Hoku Aoi ka makahiki 1870, ma Oomoa, Fatuhiva. Ia Rev.J.W. Kaiwi ka pule.
Mai Nuuhiwa mai
@ Hivaoa
Aug. 5, 1869
Rev.L.H. Kulina; Aloha oe a me kou ohana ma ka hale:Ua hiki mai ka kupono e kakau wahi leta aku ia oe i keia manawa pokole, e loaa aku paha aole pahu. E kau ana au maluna o ka moku kuai pulupulu o na kumu Pope oia ka haole kuai ma Tahiti o Metneka.
Ko MAUA NOHO ANA. Ua malama oluolu mai ke Akua i kana mau wahi hunahuna lepo nei. Mai ka hoi ana aku o Rev.J.F. Pogue oia ka malama o Aperila mai Atuona nei aku, aole he mai ma ka kinoa hiki i keia la aʻu e kakau wahi leta nei, na malama mai ka mea Mana ma Keia noho kino ana iwaena o keia lahui.
KA HANA E KE AKUA. Eia no na wahi haumana ke noho pu nei, a ke hana pu nei ma ka hana a ke Akua ma na hale o ko lokau mau hanauna, a e hui aku ana ma ka inoa o Iesu ko lakou Kalahala ; pela makou e hele mau ai i na Poakolu ma na hale e paipai aku ai imua o ka poe naaupo, a himeni aku ai imua o ka poe naaupo, a nui mai ka olioʻi o ka lahui pegana i ka lohe ana ia mea hou, a muia mai lakoumau pepeiao, a me ka hoolohe oluolu mai uo a hiki i ka wa e pau ai ka pule ana, a pela aku no na hoahanau e hana ai.
AO KULA AKU NA HOAHANAU I KO LAKOU MAU HOAHANAU @. Eia lakou ke hoomaka nei ma ke ao kula aku i ko lakou lahui i keia makahiki hou. Ua hiki ke heluhelu kahi poe, a o kahi poe e hoomaka mai ana ma ka hua mua a hiki mai i ka nui loa ana o ka ike i na hua palua, a pela aku.
A e akoakoa mau ana makou i na la Poalima a me na la Sabati a pau ka makahiki. Nolaila, e kauoha nui aku ana maua ia oukou e pule mau i ke AKua iwaena o keia lahui paakiki ; e eis kahi kanaenae ia oukou e na haipule o ke Akua mai Hawaii a hiki Kauai, Aole i makehewa ko oukou malama ana i ko makou ola kino iwaena o keia lahui, e noho ana no makou me ka hana, me ka waele, me ke kanu, me ka hookahe i ka wai ; a ihupohue wale ka haole ka mea nui o ka ike, ole loa paha makou o kahi hapa tausani o kahi ike.
Nolaila, e alu ka pule e na haipule o ke Akua mai Hawaii a hiki i Kauai, i kokua mai ka Uhane o ke Akua i ka huki aku i na uhane o ka lahui naaupo, a loaa ia lakou kahi e hoomaha ai, oia o Iesu Kristo ko lokoo Hoola.
AHAHUI EUANELIO. Iulai 6, ua hiki mai o Rev.J.W. Kaiwi me kona me kona mau hoa hele eha mai Fatuhiwa ,mai, no ka hana a ka Ahahui Euanelio ma Puamau, i kii mai iaʻu a me Honiae ma Hanamenu.
Iulai 14, hiki ma Hanamenu i ka la 15, uabapezito ia kekahi po ma Hanamenu 3, he mau waine me hookahi keki i bapezito ia. He wahi ano maueue kahi mau ekalesia ma ia apana, no ka hana a ke kumu Pope o ka haawi ma ka waiwai ; a ua makemake loa ka poe naapo ma ia hana kuhihewa.
A ke hai aku nei au ia oukou me ke kuhihewa ole, i lohe mai na kumu Pope mai Hawaii a Kauai.
1. Ma ka waiwai e huli ai i mau hauman na lakou.
2. Aia a hele i ka pule Pope haawaiia mai ka lole.
3. Aia e hele i ka pule Pope, alaila haawaiia i uku no ka hana.
4. Hoikeike mai i na apana lole i na la a pau, i mea e makahehi ai ka poe naaupo ma ia mea.
A ke mau nei no ka hana a na kumu Pope ma Hivaoa nei, o ka hana a Waawaaikinaaupo. Peheala na kumu Pope ma ke Aupuni Hawaii, ke kuai nei paha ma ka waiwai, aole paha ?
Noi mai ka aloha i na uhane i ke alakai hewwaia e ka ia maka ole o ke kai he loli.
A e like me ka pulelehua i paa ae kona umiumi i ka mea e paa ana i ka pua koali, pela no e hoowalewale nei keia mau kumu Pope.
O Daniela Taoefitu ka mea e ano kahuli ana ma ka aoao Pope, pela mai kana olelo ia maua o J.W.Kaiwi, nui ko maua olelo ana nona. Aka, o ka papa ekahi o ke kupaa ma ka kakou hana misionari, oia no o loha Honiae, aole no oia i puni i ka hoowalewale a na kumu Pope iaia.
HOLO AKU NAKOU. Iulai 16, ua hiki makou ma Puamau, a hui me J. Kekela, me Naomi a me ka laua mau keiki, me na keiki kula eha, a e ola maikai ana no lakou a pau. A @ ka hora 2 o ke ahiahi, ua hoomaka ka aha Euanelio a hiki ma ka ia 21, Iulai ; na pau ka makou hana ana.
A ia makou ma Puamau e noho ana @ ki poka ia kekahi kanaka a make loa @ Mohei, na @ i pepehi a make @ ma na mahina mamua aku, ua @ (Moahau) o Kekela ma i kekahi @ make loa, O pua kona inoa. I hana @ Kekela pela, no ka manao powa ana i @ kaikamahine a mai make loa, molaiaukiuki o Moahau @ ia kanaka @ make loa.
A ia makou a hiki aku ma @ iho, ua hoopau aku o J. @ imua o kahi mai alii, a na @ lokou ia @ ana, me ka hele aku @ mai, nolaila, ke koa nei @ na @ oukou imua o ka lahui pegana, na @ hoopau i kahi mau pilikia.
Nolaila, ke @ @ nei @ i na @. Aha Euanelio a makou i hui ai ma @ a e ike paha oukou i ka nui o kou @ @ manao, a me ka hemahema i @ @ keia hoomaka ana. A @ @ @ kuhikuhi mai no, i mea e @
Iulai 21. Ua hiki mai makou @ @, a noho ana makou me J.W. Kaiwi @ i na la he 14. A hei aku @ ka la 4 o Augate 1860.
NA @ INO MA @. @ @ hookahi mea i pepeai @ @ ma @.
Aperila 2, 1869. Ma @ @ luia kekahi kanaka a make loa, @ @ Rev. J.P. @, me Rev. J.W. Kaiwi @, Rev. S. @, aole mea @ i @ @ ka mea nana i pepehi.
KAUA AINA MA @ @. Ialai 6. Ua hoomaka mai he wahi kaua aina. A @ la 13 o Iulai, oia ka la i @ poka aku @ aoao e elua. A ma ka la 13 o Iulai, ua@ au e kamailio me na ahi @, a e @ ke kaua, a pela no ma ka la 25 o Iulai @ hou aku no au e kamailio hou me na a @ kaua ana, a eia ke noho nei @ ka @.
Aka, mai ke Akua mai no pahaa ia @ hana ino.
NO KA MAHINA HOU. Ua hoomaka @ kou e hana i ka Mahina Hou, ma ka @ ua loaa mai no na Niu. A elima a @ galani aila i loaa mai no na mahina @ oia o Mei a me Iune. A o ka Niu o @ aole i hanaia. No kahi ole e wahio @, e @ no ks poe e hana ana i ka aila Niu. @ wale koʻu wahi mano e hai aku, na @ e imi i mea e lako ai kahi e wahiho ai ka @.
A o kahi manao ma ka pepeiao laau. Ke @ ka hana ma ia mea. A ke holo mai @ ka poe kuai pepeiao laau o Tahiti, elima @ o ka paona o ka lakou.
A ke makemake mai nei na keiki e @ pepa, oia na Pi-a-pa a me ka Helu Kama@ me ka Palapala Aian hou, me na Papa pohaku,e kuai ma ka pepeiao laau.
A e aloha auanei na Haipule o ke @ mai Hawaii a Kauai, a me na alii. A @ ke alii nui i ke Akua, Ma ka inoa o @ Haku o Iesu Karisto, Amene Na Z. HAPUKU.
He Mele,
O mai ka wahine
Nona ia uluna,
Kau iluna ke poo wai Pueo,
Ka mamaka ua o Koolau,
Ke noho oe ke pee la i ka lau-ki,
I ka malu o ke kukui,
Ke hele la kaua i na koolau o Halelea,
O mai ka wahine nona na ohana,
Malama @ una na ohia o Kupakoili.
Ke hooaikane la me na lehua o @
Ka mahalo wale no ka Haena i ka @
O ka uluna aia mai ko inoa uluna,
E ka uluwehiwehi,
Ke auhu mai la no o uka o Laa,
O ke kupaoa,
Aia la o ka makani halihali o Hilo,
Ke wahio la i ka o Punahoa,
He hoa aloha ka maile hihi i ka uka,
Ke aahu mai no ka noe,
I kona kapa o ke anu,
Aole wahine hemahema o Kauai,
Lawe pu no me ke kapa,
Kau iluna o Waialeale,
Lulu iho la i ke ala,
Waiho ia uka o Kaipuhaa,
Ka mahalo wale no ka kai,
O ala kukui
I ka nani o ke kapa,
E kau nei
Kau na kipona kapa.
Ia uka o Moloaa
He kilohana kapakua
No ke kapa,
Ka malama ka uka o Kapalei,
Ka mahalo ka Heke,
I ko laila puhau kamahao,
Ke aaku mai la no luna o Kalepa,
I knoa kapa o ka huna wai,
O honopu wai kanaka,
Ke kaa Ia iluna o Kaloa,
Kau na kapa ala i k laila keiki,
Ka ulu wehiwehi,
Ka inoa- e o-e (@ H. NAHAOLOWAA Lihue, Kauai, Ian.4.1870. )
HALE MU !
Hale kuai mea ai !
He oluolu loa ke keai ana o na mea ai ma keia hale, i lohe @ e na makamaka @ a @ !
RAIKI no Waimea, Kauai mai,
PALAOA makai loa,
KAMANO io ula no Keamolewa ma :
BIPI uahi no Kaleponi mai.
KOPA keokeo- KOPA ulaula
AILA Honua ! AILA Kohola,
KOPE - PAAKAI,
Ai no la Lio me na Moa
Na me ono he nui wale o kela ano keia ano.
PIA NO HAWAII MAI<
PIA AI-
A he nui loa no na mea ai maikai e ae.
Nalaila la ea, e na makamka, e hele mai no me kahi @ e ike maka @ @ i keia mau mea i haiia ae la maluna.
Me ka mahalo
I. @