Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 35, 28 ʻAukake 1869 — O ke kahua mamua, mahope mare. [ARTICLE]

O ke kohua mamua, mahope mare.

| Ua ikeia ma kou niau aono e Kc Kuo- \ ikoa na olelo pane kukni a W. B. Kala ii ka'u mau olelo puka makahiki o ka mala-i ;ma o lune, e pili ann i ke kumu o ka no-i hookahi ana aku a mare, e like no me| ika'u olelo mua, o ke Kahua mamua a : - \mahope ka marc. j ! Aole au 1 manao, e hooioii ae i ke ko-J |mu paio ma kekahi ano e ae, a ma keke-| . hi kumu c ac hoi, e like me ka fe!eleana ; 0 \V. B. Kala a me kona mau kokua mal |oa maanei, aua e kamakoa okoa mai nci,| ilie lili maoli no ko Hua-a ma no ka liloi 1 • i o na pua maemae i na Lnhainaluna. Ao-j lle ia o ko'u tint a me ko'u ake nui, o ka; hnare ann i na kaikamohine ui a opiopioj

me kuu ike ua hem'ihemi au i na me* 010 e hiki si iru ke malan;a i ko iraur? o!a km«"» rne ka'u wahme. ina e msrc. e i>ke me ka iehuiehu o na Lnhainaluna e m3re mai nei, me ka ike t«o no aohe i imi hana, ai)':ie i iawelawe. a aole loa no i hoomaka iki i ka hana. Ina o ko'u kuko moa ia. mai ka wa a*u i komo ai ka noonoo a r a, alaiia, me he mea la owou kekahi o ko Kaia ma poe, aka, no ko J u ike. a no ko'u hoomaopopo ana, he wa naauao a ono hou ioa keia mai ke au-mai o ko kakou mau makua a mau kupuna, noiaila, ua hakilo au i ka noho ana o na haole, a me he mea la, e loaa iki ana ia'u kekahi wahi ike malaila, a malia ma keia iiope aku e naauao loa ana au ma ke ano hoomakauiii wahine ana. L'a olioli loa au i kuu haiawai anr. a kamakamailio pu ana hoi me kekahi makamaka haole, nana i hoonanea ia'u mamua o keia liapai ana i ke kumu paio, no keia mea, he mare ana. "He mea n>aikai ka mare no na mea a pau," waiii a ka buke nui hooweliweli, akn, aia uae ilo ko o ia imho mare ana, he wa no na oleio paio ikaika ioa mawaena o ke kane a me ka waiiine a ohana p&ha. Ina e hemahema ana ke kane i ka imi ana 1 ke ola no ka wnhine a no laua pu hoi, aka, i keknhi manawa, hooliapaiia mai na !uua he keiki, a oiai laua e noho ana me ka puhikole, hnnuu mai li na iaua. he keiki nani a inaikai, aka, no ka hiki ole ke malamaia ka makana mai ke Akua mai, me ka maikni, ua holo oloheiohe oia a make aku la. Aole 110 pnha o Knla ma e hoole mai ana i ko lakou ike ana ma kela a ma keia wahi, o Ilawaii nei i na keiki liilii e holoholo ana, me nn wahi awelu 1010 e kiepaepn ana i na puhaka a me kahi munuiku lole, ua kuweiu kupono ole i ka noho ana o ka iahui i hoonaauaoia e like me Hawaii nei. O iakou a pnu, he hoike no ka noho ana paiauuieio a hana ole o na makua, i loaa ai ka pono o ka noho ana o ka oliana. Aia hoi oiai e kamailio ana kakou no kela, puka ana kekahi keiki mai'ka Hnle Iloonui ike mai, a oiai o kona noho ana ma kela haie, me ka lilo a me ka mniamaia e na lilo o na makua a me ke aupuni, aka iaia nae i hemo ni, wikiwiki kela a nuue. lie oiaio, ua nnauno keki kanaka, a oia anei ka mea e paie aku ai i ka hilnhila o ka hele ona aku a i mua o na makua, noi iiou aku e maiama mai iaia a me ka wahine, a e hoomakaukau no ka mare ? He liaua naauao a kanaka m;ikua anei keia 1 Kai no a makeinake ke kanaka e mare i wahine nana, alaila, o kona hiki ana aku ia i kahi o ke kanaka makua, a mahope iho o ko laua mare ana, e kaawale aku ana iaua n>ai na makua aku ? Aole nae pela o Knia ma a me kona poe kokua. Ke mnre nei keknhi poe o lakou, a na na makua e malama mai nei ke ola kino. Ua mare iho nei kekahi poe o lakou, a ua hoopaiia e ke kanawai no ka pepehi waliine, a o ke kumu, oia uku ana, ua maopopo no o Kala, oiai, he poe pili nona. He hiluhila akahi keia no ka poe wikiwiki me ke kahua ole, o ko hoi hou ana na na makua e hanai hou mai e like me ka wa i luna nn nlo. E kuu makamaka Hawaii, ia oe e lulau aku ai e mare i ka wahine, e noonoo mua oe iloko ou, i ka hiki ia oe ke malama i ko olua ola a me ko ka ohana, mai ka wa aku e lilo ai olua i io hookahi, ahiki i ka wa e hookaawaleia mai ai e ka make. He oiaio, i ko.ke kanaka lalau ana i ka berita mare, oia no kona ae ana, he kanaka makua oiā, e hoike ana hoi oia, i kona makaukau maoli ma ka malama ana. E pau ana ka malama ana ia hai, aka, o kou io hookahi, oia wale no ka mea au e malama ai, e like me kou ae ana i mua o ke kahuna. O ka hemahema ana o ksu wahine, he mea ia nou e hiiahiia ai. I ka noho ana o na haole, aole loa e hiki i ka poe i hoonaauaoia ke ialau wale i'ka wahine me ka hemahema a me ka palauale'o. O ka loaa ana o ka wahine maikai, he momi nani ia. He mea maiiani nui ia nau, no ka mea. he aoiio nawaliwali ia, a ooe ka lima akau, ke liio i paaua. Aole kou kanaka maikai ana. o kou mea ia e uilani ai a hoounauna ino i knu wahine. He mea n»akamae ioa na ka poe naauao ka wahine, ua like loa in me kekahi makana gula maikai a nani loa » ioaa iaia. Pehea )a e hiki ai ia oe e Hawaii opio j hoonaauaoia ke malama maikaieoa iaia r Meka loaa

anei mai na makua mai, n nni kou pal.uia'eio mai anei :• K noonoo mua ae i Keia mamua o kou » ani » unhme< nnu. He lehuiei iu waie o na Ha waii ua mareia, a i mareia iho nei aka, aole nae au i lohe ua loaa i kekahi o ka poe i mareia, he noho ana mare iaau, mare tini, mare ani ani, mare kaia a maregiiia e iike me ka noho mare ana o na haole i hoomanao he mea nui ka mare. Ke pupuahuiu nei na kanaka i ka mare, a mare ae ia, liio kekahi ma o a maanei e.hoohuaiala ai f a hehi waie iho la i na kanawai mare. Oia, auanei ka hopena o ka poe mare wikiwiki, aoie i nana mua, kekahi i kekahi, aole hoi i nana iho he kakai kona e paa ana. He malama hulilau wale no, aole opihi o loko. I kuu noonoo ana i na olelo haihai a maua me kuu maknmaka haole, huli ae la nu, a halo ae la i nakeiki lehulehu wale a na kumu hai oia o kakou mai Hawaii a Kauai, hoomaopopo iho ia au, o kal nui loa o lukou, ke noiio mai nei, a imi nei nae i ke kahua mamua a inahope mare. Ina ua pohihihi kuu makamakn paio i ka ike ana i keia poe, alaila, me ia no kona hemahema. i Ke manao nei au, ua lawa na olelo ao a me na olelo kuhikulii no ka poe e heiu- ! iieiu mai ana, a e hoomanao nae he mea, mnikai loa ka imi ana i ke kahun mamua, a nyihope mare. lli a-a. !