Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 18, 1 May 1869 — Page 4
This text was transcribed by: | Jennifer |
This work is dedicated to: | In honor of my daddy. |
Ka Nupepa - Kuokoa
Praise the Lord
(Anthem) - Golden Closet
1.
Hoomaikai. hoomaikai, hoomaikai,
Hoomaikai aku ma ke Alaula,
Ke hulali mai ka hau,
Hoomaikai i ke Lii niai
Ke ohua mai ke ao
Hoomaikai, hoomaikai, hoomaikai ke pa ke ala
Mai na pua naikai mai
Hoomaikai, hoomai., hoomai.; na lahu ma na kula,
Me na manu oli nei,
Hoomaikai, hoomaikai, e hoomaikai
Na maikai, hoomaikai, e hoomaikai
Na mea hanu a pau :
Hoomaikai, e hoomaikai
Na mea hanu a pau,
Homaikai, e hoomaikai, e hoomaikai
I ke Lii mau.
2.
Hoomaikai, hoomaikai, hoomaikai,
Hoomaikai i ka Haku naui,
Noua mai ka pomaikai,
Nana no e kuhi pono
I ke ala e ola'i.
Hoomaikai, hoomaikai hoomaikai na kini lani
Na anela oluna'e.
Hoomaikai, hoomai..hoomai., hoonani i ka Haku,
Haleluia i ke Lii,
Hoomaikai, hoomaikai, e hoomaikai
Na mea hanu a pau,
Hoomaikai, e hoomaikai,
Na mea hanu a pau,
Hoomaikai, e hoomaikai, e hoomaikai
I ke Lii mau. HAWAII.
I need no other plea.
6-8
1. Aohe a'u mea e
I hookokoke au
I ke Akua e pule ai,
O Iesu wale no;
Ma ona ia e lohe ai,
Aloha, a hoomaikai mai.
2. Aohe hoi o'u
Kahuna nui e,
Iesu ka mea i uwao no'u,
Mai mua mai nanei:
Ma ona no kuu lelepau,
Kuu uwao ia a mau loa no
3. Aohe mea e
E miki aku ai,
I kala ia kuu hewa nei,
A loaa ka maemae;
Ia ia la wau e mihi ai,
A nana no e kala mai.
4. Aohe pono o'u
E pono io ai,
Ko Iesu pono wale no,
Aole o ko hai :
Malaila no e loaa mai
Ka lani me ka pomaikai.
5. Aohe mana e
E pule aku ai
I ko na Mata iwi e,
I ko Masia kii ;
Ma o Iesu la e pau ai
Kuu luhi, eha a maha'e.
6. Aohe buke e
I kahi e ola'i,
O kuu baibala maikai nei,
Oia kuu alakai : --
Malaila au e ike ai
Ke ala e hiki i luna'e.
7. Aohe masa e
E hoomakaukau ai,
Aohe ahi hoomaemae ;
O Iesu kuu mohai ;
Ma kona koko e pau no
Na hewa o'u, a ola au.
8. Aoha lole e
E komo aku au
I kela wahi maemae ae,
Ko Iesu pono no,
A paa au ia e wehea no'u
Ka puka lani a komo au. HAWAII
Kumumanao
HEAHA NA OIHANA E POMAIKAI AI KA LAUUI?
Ma keia kumumanao, ua ninau ia na oihana e pomaikai ai ka lahui, o ka'u ia e hai aku imua o oukou e na keiki opiopio a me na kanaka i hulu elemakule, ua hoomaopopo no paha oukou e o'u mau hoa hoonohonoho hua-kepau, a ua ike paha, aka, ipa oukou e o'u mau hoa i ike i na kumu e pomaikai ai ka lahui ; alaila e malama no, no ka mea, eia kekahi poe kanaka o ka lahui Hawaii ke hoomau nei no i ke koena naaupo o ka wa kahiko ; a o ka lakou no paha ia e hana nei a e paikau nei ma o a maanei o ke alanui, nolaila au i lawe mai ai i keia Kumumanao e hoolaha aku imua o oukou e na keiki opiopio, no ka mea, o ka wa kupono keia e lawe ai oukou a e malama i keia wahi olelo paipai, oiai ko oukou wa opiopio, no ka mea, o ka wa opiopio o ke keiki oia no ka manawa kupono e hana ai i na hana pono, a maamaaia hana; o ka lilo aku la no ia mo ke kanalua ole, me kou manao a pau ma ka pono. E loaa ka manao mua ma keia Kumumanao :
(1) O KA OIHANA KAKUNAPULA. O ka oihana Kahuuapule, oia ka oihana i oi ne mamua o na oihana e loaa ana i ke keiki a mau kanaka paha, a oia no ka oihana e ku @kia nei iwaena o keia lahui, no ka mea, aia malalo o ka Oihana Kahunapule ka pono Kris@ano o ke Akua ma ka lani, ka mea nana i haawi mai i ke ola iloko o kela kanaka keia kanaka ma keia ili honua ; i mea e akaka ai ia kakou, e hele nei i neia mau la a me na la i kunewa aku la mahope, ua hoomaopopo kakou i aka pomaikai o ka lahui Hawaii. oia hoi ka hoolaha ia ma o ka olelo a ke Akua e na Kahunapule ma ka hai ona aku i ka olelo a ke Akua ina kanaka e hono ana ma keia ili-honua. a mailoko mai oia hoolaha ia ana o ka olele a ke Akua, ke pii ae nei ka pomaikai o ka lahui Hawaii, a e lanakila ana paha maluna o Silana aole paha. aka, ina e hoomau na ekiki opiopio a me na kanaka makua ma ka pono, alaila, e ku kiekie ana no ka pono iwaena o keia lahui Hawaii. a he pulapula kupono no ia nana keiki opiopio a me na hapauea e malama ai a e hoolaha aku iwaena o keia lahui , oiai eia no ko kakou halui ke alo nei i ka ino kaanohi o ka pouli. "Nolaila, e apo kakou a e malama i keia oihana e pomaikai ai ka lahui holookoa, "o ke kanaka e malama ana i keia mau olelo, he pomaikai ai ka lahui holookoa, "o ke kanaka e malama ana i keia mau olelo, he pomaikai mui kona." i ka hana Loio, a oia no kekahi mea e ku kiekie nei waena o keia lahui, e nana aku paha kakou i na Loio ua nui no lakou, a na lakou no e hoopau nei i kekahi mau pilikia o ka lahui Hawaii, ua hana aku lakou me ka uwila i loaa ia ka Loio, a ma ia hana ana ua hoopau ia aku no ia u-ia pilikia e hiki mai ana o ka ahui Hawaii. ua loaa ia'u ka ninau no keia wahi kumumanao :
(1) Iloko o keia mau oihana e pomaikai ai ka halui. Pehea e holo ai lakou imua?
Eia, (1.) O ka hoomanao aku i ke Akua ma ka Lani, no ka mea, o ke Akua ma ka Lani, Oia ka Puuhonua o na kanaka e ola ai, aia a holo iloko Ona alaila pomaikai auanei, pela ho paha kekahi mau kanaka e noho mai nei ma keia ili-honua, ke hooikaika nei lakou ma ka pono o Iesu, aka, o ke kanaka e ike ana he pono i ka hoomananao ana aku ia Iesu; alaila e hoomau aku no malaila, no ka mea, oia hookahi wale no ka Alihi Kaua o kakou i ka wa kaua, oia ka mea nana e hooholo.
(2) KA OIHANA KUMUKULA. Ua ike paha oukou e na keiki opiopio a me na hapauea e noho mai nei ma keia ili-honua, o ka oihana Kumukula oia no kekahi oihana e pomaikai ai ka lahui ; ua ike kakou i na kumu e ao ano i ka oihana Kumukula i ka lakou poe haumana, na a-ke nui ko lakou manao ma ka pomaikai o ka lahui a me kaulana o kona inoa, no na leo e u-walo ana ma o a maanei me ka hooho ana ae; o mea la, he keiki akamai i ke ao ana ina haumana ma ke Kumukula ma ia mau mea la ; ua hoihoi ko lakou manao, ua mikiala ma ka oihana Kumukula, ma keia mau mea la ua hoolaha aku ia ka ike i ka lakou mau haumana, a na kana mau haumana e hoolaha hou aku a mahuahua loa aku, nolaila, o kekahi mea keia e pomaikai ai, e pono ia oukou e o'u mau makamaka a me ka poe e makemake ana e noho ma keia mau oihana e apo, a emalama i keia mau oihana, oiai eia no ka lahui Hawaii ke alo nei i na popilikia he nui e malama i keia mau oihana. i pomaikai.
(3) KA OIHANA LOIO. No ka mea, aia a huli ae kakou a nana aku iwaena o keia laui Hawaii, ke ulu nui nei ka oihana i ka ke kanaka mau hana, a oia no ke ko'o nui e mau ai na hana pono ia oe i ke keiki opiopio a me na hapauea e manao ana e loaa ka pono, nolaila, o ka hoomanao ana aku ia ke Akua nui ma ka lani ; ea e paipai auanei oe, e pono no e hoomau aku malaila,
(2) O KE PALE AKU INA HANA HEWA. Ua ike oukou e o'u mau hoa o ka M. H. i hala aku la a me keia wa. O ke pale aku i na hana hewa, oia no kekahi mea e mau ai ia mau oihana maikai maikai, e nana kakou i akekahi o na Kahunapule e hemo mai nei mai ke kulana kiekie mai ; "oia hoi ka pono. Eia wale no ke kumu o ko lakou hemo ana, no ko lakou hana i na hana hewa. He nui a lehulehu na Kahunapule i homo ma keia hana la he hana hewa, aka, o ke kanaka e pale aku i na hana hewa, eia ka haawina iaia he pomaikai mau kona ma kela no a me keia ao, alaila oia ka mea kupono e hiki ke noho ma keia mau oihana," oiai ua hemolele kona kino a me na hana i na hewa, nolaila, o keia mau oihana oia ka mea e paipai ai i ka lahui, nolaila, e hana kakou ma keia mau mea. H. K. NAWAHIE-OPIO:
Haleola, Maui.
Heaha na kumu i paa ole ai ka hoopalau ana iwaena o keia Lahui.
I ke "Kuokoa," he kuhikuhi, ka elele hoi nana e lawe aku ka ukana makamae iwaena o keia Aupuni ; Aloha oe :
No kela hua e kau ae la maluna, nana au i koi mai e kamailio pu aku me ka lehulehu o ka lahui ponoi o kaua. He mea nui ka hoopalau ana iwaena o na lahui hupo, ua lilo i mea ole, nolaila, ke hoike aku nei au i kekahi mau kumu.
1. O ka puniwaiwai o na makua a me na keiki.
O ke ake nui no ia o na makua me na keiki e noho mai nei, o ka lona koke no o ka hanohano a me ka pomaikai maluna o lakou, nolaila, manao nui e loaa ke kane kuonoono a ulakolako ka noho ana, penei e akaka ai : Ina e hoomakaukau ana e hoopalau kekahi kane me kekahi wahine, a holo pono na olelo ae like mawaena o na aoao elua, eia ka mea hilu loa, i na lohe hou ia ma ia hope iho aole he waiwai o kekahi aoao, o ka hoopiu iho la no ia o keia hoopalau ana, alaila, puka mai la ka olelo a ka makua a i ole palia ia o kekahi o na ohana, "Aole he waiwai o mea, e aho no ia haole kau kane, a i ole ia i pake, a i kanaka Hawaii kuonoono, i pomaikai kakou a i hoi kou luhi o ka hele ana i ke kala haole." Pela iho la e kamailio ai na makoa, o ka haalele ia iho ia ne ia kaua e ke kauaka Hawaii, no ka mal@ana. ke ole ia kaua e ke kanaka Hawaii, aia he kaole ka mea i ike maka ia ka waiwai i ke aio o ka makuahonowai. N@ea mai keia? Eia no, no ka puniwaiwai. Kainoa paha o ka oluolu o ka manao ka mea kupono loa. eia ka o ke kuko nui i ka waiwai. na mea pala wale o keia ao. Eia ka ka Baibala i olelo mai ai. "O ka puniwaiwai o ka mo'e nu ia o ka hewa he nui." Pela na makua Hawaii e ake nui nei i keia mea he waiwai, aohe makemake i ke kanaka ilikole, he poho wahi a lakou. Aohe no he makemake e hoomoe i na kanaka e lawelawe ana i ka oihana kahuna, aole ka he waiwai o ia poe, he poho no wahi a lakou, aia no i kanaka o ka aina e "i ku ka puu hana ka haawe," a i ko'uko'u ka pau o ka makuahonowai, nolaila, ua lilo ka hoopalau ana iwaena o keia lahui i mea ole no keia kumu o ka puniwaiwai.
2. O ka makemake ole o na makua a me na keiki e hooulu hou i keia lahui.
O ke ake nui o na makua i lawe mai i ka pono iwaena o keia lanui, o ka lilo o keia lahui i lahui ulu nui a mahuahua ma o na keiki la a oukou e na makua mea keiki, ke hoohuiia ma ka mare kupono ia ana, aka, pehea ua ko anei ko lakou manao? aole paha. Ina paha i malama pono loa ia ka hoopalau ana a mareia me ke kupono, alaila, ua maopopo e pii hou ue ana keia lahui, aka nae, aole pela ko oukou manao e na makua mea keiki, ke makemake nei e hoopuipui ae i ka lahui e, a e mahuahua mai ka puniwaiwai iwaena o oukou. Aole i manao nui na makua me na keiki pu a oukou e hooulu hou i ka lahui o kakou, ke hoemi nei oukou ilalo o ka lua hohonu, a me he mea la e poho ana mamua aku. He mau makua kekahi i hoouna i ka lakou mau keiki iloko o na kulanui, kahi e ao ia ai i ka makaukau e hiki ai ke hapai i keia lahui, auhea lakou? ka, ua puka mai, eia no ke noho nui mai nei ma kapakahakai o haukae ma. Aole i loaa na kane kupono, he hoowahawaha ia kaua e ke kanaka o ka lahui hookahi ke hoopalau a mare aku, aia no he kanaka o ka aina i mamao loa aku. Piikoi launa ole no hoi e ka lahui Hawaii la, pii aku la oukou i ka lapa manu ole, i ka paoli laalaau ole kahi e hamo aku ai paa na lima, aole nae he wahi pomaimai i loaa mai, no ka mea, aole i kohu pono ka noho ana o ka makuahonowai me ka hunona haole; he namu pakake mai kai la (haole) ia oe e ka mokuahonowai, a o ka pilikia ka hope, a he puni ka olelo iho, "E mareia no ka i ke kanaka Hawaii, i na ua pono iki." Nawai hoi oukou e maliu ae, ua ake nui i ka hanohano, "I hele a ku ka liki o Nuuanu i ka makani." Pela wale iho la no oukou e luaiele ai i ka lahui o kakou.
O ka pomaikai nui a'u i makemake ai e na makua o ka pono, eia no ia. O ka loaa mai o na hua maikai mailoko mai o na keiki a oukou, ina i hoopaaia ka hoopalau ana a mareia me ke kupono, alaila, loaa mai ka pomaikai, aole pela. Aia lilo na makua e me na keiki a oukou, e malama pono i ka hoopalau ana a mareia me ka pono, alaila, ulu hou keia lahui.
3. O ke ake nui ole o na makua e loaa ka pono io maoli iloko o na keiki a lakou.
Oukou e na makua ke alakai kupono loa no na kamaiki a oukou, e like me ka Paulo olelo, "O oukou e na makua, mai hoonaukiuiki i na keiki a oukou, aka, e alakai ia lakou ma ka huapono a ka Haku." I like pu me ka solomona, "E ao aku i ke kamalii i kona aoao a elemakule oia, aole ia e haule mai ilaila ae." Pehea la oukou, ke hana nei anei pela? Aole, ua alakai oukou i na keiki i ka auwana, ua like me ka makapo e alakai ana i kahi makapo, e haule pu ana laua i ka lua, kakaikahi loa ka makua i manao e hoopololei i ka lakou mau keiki ma ka pono io maoli, a o ka nui o na makua, aole i hana, nolaila, ua lilo na keiki i ke kalohe a me ka lealea he nui wale, aole i malama ponoia ka hoopalau ana, ua lilo i mea ole, nolaila mai ka piikoi i ka waiwai a me ke ulakolako o ka noho kino ana ma keia ao, aole i manao nui i na waiwai o kela ao.
Ina i kanu pono ia ka pono io maoli iloko o ka naau o na keiki, alaila, ua paa ka hoopalau ana, a ua oluolu ka noho mare ana ma ka berita hemolele o ke Akua, me ka hoomanawanui i na pilikia e hiki mai ana, i na o ka lako ole a o ka lako hui, na ke Akua e hoopomaikai mai na mea i hoopaaia ka hoopalau ana, alaila, ua kuonoono ka noho ana ; a maluna o laua e holo ai ka nakaukau o ka lahui o kaua imua a hiki loa aku i kilohana.
4. O ka loaa ole o ke kahua io maoli iloko o na mea i hoopalau ia.
O ke kahua ke kuleana paa o ka hale, a me na mea a pau i hana ia e ka lima o ke kanaka, alaila, heaha ke kahua io maoli iwaena o na mea elua i hoopalau ia? Eia o ia, o ke aloha, ka makemake a me ka @ini maoli o na puuwai o na mea elua i hoopaaia ka hoopalau ana. Ane like hoi me keia, heaha ke kahua io maoli o ka pono Karistiano? O ke aloha no, aia kupu mai ke aloha iloko o ka naau o ka haipule io maoli no ka make ana o Iesu no ka hala o keia ao, alaila, ulu mai na hua maikai he nui wale, alaila, ua lilo ke aloha i kahua paa no ka haipule io e hilinai ai maluno o Iesu Kristo ; a hiki mai na hoowalewale o keia ao, aole e hina ana, no ka mea, ua paa. Pela no na mea i hoopalauia ke loaa keia kahua, alaila ao'e e lilo i ka puniwaiwai a me ka lealea, a me na ino he nui e poino ai ka noho mare ana. E kupu mai auanei na hua maikai he @ui wale. E nana aku i a ka moolelo o lakobo ma ka 28 & 29 o Kinohi, a e ike oukou malaila, o ka aloha no ke kahua i loaa iaia alole o ka waiwai a me ka hanohano. A nui loko mai o keia kahua, ua loaa na waiwai : he nui, a ua lilo laua i mea kuonoono ma ka aina o Kanaana. No keaha keia, aole anei ua kanuia ka pono io maoli o ke Akua iloko o ka naau? Oia no, a ina pela, aole anei o ke aloha ke kahua io maoli o ka hoopalau ana a mareia hoi? Ke manao nei au oia no. A ua loaa io anei keia kahua iwaena o ka poe e hoopalau nei o koa lahui? Aole i loaa, a no keia loaa ole, nolaila, ua hemo ka hoopaiau ana iwaena o na aoao elua o na mea ponoi o kuu lahui. Aia ka a waiwai a kuonoono, alaila mare, pela ka olelo a kekahi mau makua mea keiki. O ke kahua io anei ia o ka hoopalau ana o ka waiwai? pela iho no hoi o mea ma i hilikau ae nei. ke hoole aku nei au. aole ia o ke kahua io maoli e pono ai noho hoopalau ana ma keia ola kino ana. Pela no nae ka hapanui o na makua o ke ake nui e loaa mai ka waiwai, nolaila, hoomoe i na keiki a lakou i ka haole a me pake, eia nae, i ka wa e hoohuiia ai, aole loihi na la o ka noho pu ana o ka lilo no ia i mea ole, no keaha keia? aole i loaa ke kahua io maoli o ka hoopalau ana, i na la ua paa ka mare ana, nolaila ka'u e olelo nei. Aole i loaa ke kahua io maoli o ka hoopalau ana iwaena o keia lahui.
O keia mau kumu ka'u e wehewehe ai, i paa ole ai ka hoopalau iwaena o keia lahui, a malia o ike iho na makua a me na keiki a lakou i keia mau kumu a hoomanao iho.
E nana mai e na kaikamahine a me na keikikane i hoonaauaoia ma na kulanui, a e noonoo iho i ke ano o ka hoopalau ana : a e hana naauao i makaukau no ka pono io maoli o ka Haku. P. K. KUPAU, JR.
Aperila 7, 1869.
[Aole he puni waiwai ka mare ana i ke kane kupono i hiki e malama ia laua. no ke ola ana i ka wa mare. L. H.]
Koloheia na Kanawai o ke Akua.
Ma ka buke "Katekimo," (Ui no te Akua) o ka poe pope e hoolaha nei iwaena o na kanaka, penei ke kakauia ana o na kanawai i kapaia "Na Kanawai he umi o ke Akua :"
1. Aole ou Atua e ae mamua o'u.
2. Mai hoohiti ino oe i ta inoa o ta Hatu o tou Atua.
3. E hoomanao oe i ta la o ta hatu, a e malama hoi e hoano ia la.
4. E malama oe i tou matuatane, a me tou matuahine.
5. Mai pepehi tanata oe.
6. Mai moetolohe oe.
7. Mai aihue oe.
8. Mai hoopunipuni oe i tou hoalauna.
9. Mai tuto oe i ta vahine a tou hoalauna.
10. Mai tuto oe i na mea a tou hoalauna.
Ma keia hana ana a ka poe pope. ua kapaeia ke kanawai elua, a ua maheleia ke kanawai umi.
Ina ma Roma, ma ka aina hupo a ike ole o na kanaka i ka olelo o ka Baibala, e aho iki keia kolohe ana i ke kanawai o ke Akua : aka, ma Hawaii nei, ma ka aina malamalama a laha nui ka Baibala, he mahaoi keia hana ana.
Kahaha ! o ka oukou mea anei ia e ka poe pope i hele mai ai i Hawaii nei, o ka hoowalewale i na kanaka e kolohe aku i ke Akua, a e hokae i kona kanawai.
Elua mea maopopo iloko o keia hana ; o ke kipi i ke Akua a me ka hoopunipuni i na kanaka.
1. Ina kapae ka Lunakanawai i kekahi o na Kanawai o keia Aupuni Hawaii, aole anei oia e hoahewaia, a e kapaia he kipi. Pehea hoi ka poe pope, e aponoia anei lakou no ko lakou kolohe ana i ke kanawai o ke Akua? Hiki anei ke olelo iho he poe haipule io lakou, a he poe hoa'loha no Iesu? Aole no.
Wahi a Iesu, "O ka mea e uhai aku i kekahi hua iki o keia mau kanawai, a e ao aku hoi i kanaka pela ; oia ke oleloia he mea ole iloko o ke aupuni o ka lani, Mataio 5:19.
A ina e lawe aku kekahi i kekahi olelo o ka buke o keia wanana, na ke Akua no e lawe aku i kona kuleana mai loko aku o ka laau o ke ola, a mai loko aku o ke kulanakauhale hoano, a mai waena aku o na mea i palapalaia maloko o keia buke, Hoikeana 22:19."
Ua akaka, aole e makau ka poe pono i ke kanawai, no ka mea, aole o lakou hihia. O ka poe hewa wale no ke makau.
Ua kapae ka poe pope i ke kanawai elua o ke Akua, a ua hoonalowale aku ; he hoailona keia e hoike ana ua makau lakou, a ua ku i ka hewa i papaia ma ua kanawai la, oia hoi ka heomana kii ana. Ina he poe hoomana kii ole lakou, ina no ua malama lakou i keia kunawai e like me ka poe hoolepope e malama nei.
E ikea ke ano o ka laau ma kona hua. Ke pale nei ka poe pope i ke kanawai elua o ke Akua, a ma ia hana e akaka ni ko lakou ano, he poe kipi i ka Akua.
2. Elua mea e hoike ana ua hoopunipuni ka poe i kakau i keia "Katekimo ;" akahi, ke kapa ana i ka papa kanawai a lakou o "Na tanavai he umi o te Atua ;" alua, ke kapa ana i ka hapa mua o ke kanawai umi, he kanawai eiwa.
A. Aole no he umi kanawai ma keia papa a ka poe pope, he eiwa ka pololei. Aia a huiia mai ke kanawai elua, ka mea e papa nei i ka hoomana kii, alaila umi. He hoopunipuni ke kapa ana iho i ka eiwa he umi.
E. O ka mea a ka poe pope e kapa nei he kanawai eiwa, he apan a wale no ia o ke kanawai umi. Ina maheleia kekahi hua alani i elua a pana, aole e oiaio ke olelo iho ke kaaka, ua lilo ua alani la i elua alani ma ka mahele ana. Aole hiki ke kapa iho i ka apana alani he alani holookoa.
O ka olelo : Mai tuto oe i ta vahine a tou hoalauna ; mai tuto oe i na mea a tou hoalauna," he kanawai hookahi wale no ia, aole elua. "Aole mana iloko o ka poe pope e hiki ai ke mahele i ka kanawai umi a hooliio iho i elua kanawai. He ole loa no.
"No ia hoi. o ka mea a ke akua i hoopili pu iho ai, mai noho a hookaawale ae ke kanaka, Mataio 19:6."
No ka oihana mare.
Ka pono o ka oihana mare, na ke Akua mai keia oihana, aohe oihana maikai e ae i haawina mai e ke Akua ia Adamu ma e like me keia. E hoowahawaha is nei e no Katolika Roma, a me na kanaka o keia manawa. Eia ko ke Akua manao no keia oihana, i ka ke Akua hana mua ana i ke kanaka, "hama mai la ia i kane a i wahine, i aku ia; e haalele aku ke kamaka i kona makuakane a me kona makuahine, a e pili aku oia i kana wahine, ae lilo laua i io hookauhi," Kinohi 2:24.
Olelo mai hoi o Iesu, "No laila hoi a haalele ai ke kanaka i kona makuakane a o kona makuahinea e hoopihia ia kana wahine, a e lilo no laua elua i hookahi no ia mea, aole elua hou aku laua, aka, hookahi wale no io. O ka mea a ke Akua e hoopili mai ai, mai hoomeo me ke kanaka." Mar. 10:7-9.
I mai la hoi o Paulo, "E mahailona ka mare no na mea a pau, a e hoopaumaele ole ia hoi kahi moe, no ka mea, e hoowahawaha mai ana no ke Akua i ka poe hooipoipo a me ka poe moekolohe," Heb. 13:4.
Ma keia mau olelo, maopopo na ke Akua mai keia oihana, nolaila, he oihana maikai keia, he mea ia e pono ai na kanaka. Eia kekahi mau mea e maopopo ai ka pono o keia oihana.
1. He mea ia e mahuahua ai na kanaka, Kauoha mai la ke Akua ia Adamu ma. E hoohua ae olua, a e hoolaha hoi, a e hoopiha i ka honua." Aole malama na kanaka i keia kauoha, he hoowahawaha lakou ia ka oihana mare. Ma na aina i malama ia keia oihana, ua mahuahua na kanaka a paa pu ka aina. O ka malama pono oleia o keia oihana, a me ka moekolohe, oia ka mea e neoneo ai ka aina i kanaka ole.
2. O ka oihana mare, he mea ia e kokua nui ai i ka noho @@uao ana o na kanaka. No ka malama ia ana o keia oihana e na kanaka, nolaila, ua aloha ia na keiki e ko lakou mau makua, ua hooponopono ia, ua ao ia mai. A noho ohua na keiki malalo o ko lakou mau makua ponoi, oia ka mea e pono ai na keiki. Ua launa pu na makua me na keiki, a ua imi pu i ka waiwai a me ke akamai i kela a me keia hana i naauao ai, i pono ai hoi ka noho ana.
Ma na aina i mare ole ia, ua noho nauupo na kanaka e like me na holoholona, aole kupu mai ka naauao a me na mea e pono ai ka uhane. Ma na aina naauao a pau, ua mahalo ia ka oihana mare, a ua kauia na kanawai e hoomalu ai i keia oihana.
3. O ka oihana mare, he mea ia e kokua nui ana i na kanaka. Ina i malama pono oleia keia oihana, ulu mai na hewa ma ka aina, ka moekolohe, ka hookamakama a me na hewa he nui wale. Aole malu ka noho ana; pono ole ka aina, pono ole ke aupuni, aka, o ka malama pono ia o keia oihana, oia ka waiwai nui.
He kumu ia o ka noho pono, noho kuikahi, noho haipule. He kumu ia o na mea maikai he nui wale, aole e pau i ka helu ia.
Auhea oe e Loelono ma Wailuku nei, a me Aubarate ma Lahaina. Ua ike mai la anei olua i ko ke Akua manao no keia oihana, a me lakou la aku hoi.
Ke paipai ia aku nei na mea a pau. Auhea oukou e na lii kanu o ka aina, a na makaainana o keia pae aina, e noonoo oukou i ka maikai o keia oihana, a e imi oukou i na mea e lanakila ai keia pono maluna o na hewa a pa, aole pono e ae e like me keia pono, e mau ai ka pomaikai o keia Aupuni Hawaii.
E wiki oe e paa lima aku i keia wahi puolo hua makeke, a e kanu aku mai ka loa o ka aina a ka laula. Me ke aloha no. Owau iho no o G. W. P. Kukahi. Wailuku, Aperila 23, 1869.
Eia iho no.
E KA NUPEPA KUOKOA E; Aloha oe:
Aia ma kou helu 12 o ka la 20 o Maraki iho nei, aoao 4, ua ike iho au i ke kuhikuhi ana a na keiki o ka Kula Hui Adimeke o Waianae, Oahu, e kuhikuhi ana, elua pauku nuku loa o ka Baibala.
Nolaila, he hoohalahala ko'u i ke kuhikuhi ana a ua mau keiki akamai la o Waianae, Oahu, i ka lua o na pauku uuku loa o ka Baibala i wahi a lakou, aia ma 10ihanalii 1:1, a penei ua pauku la: "O Adamu, o Seta, o Enosa," ma keia pauku, he 17 hua palapala, nolaila, ke hoole nei au, aole keia o ka lua o na pauku uuku loa o ka Baibala. Eia iho no.
Ekolu Buke nana e hoike mai na pauku uuku loa o ka Baibala, e nana aku ma Nehemia 12:4, penei: "Ido, Gineto, Abia," 1 Tesalonike 5:16, "E hauoli mau loa," pauku 17, "E pule hooki ole," Ioane 11:35, "Uwe iho la o Iesu."
Nolaila, ma keia mau pauku, ua ike ia ko lakou uuku, he 13 hua palapala pakahi o lakou.
E ha keiki akamai o ke Kula Hui Niu Adimeke, nana ia iho na pauku uuku loa o nei mea he Baibala : a ke manao iho nei au i ka hapa hope o ka oukou mau olelo, ua pili no ia oukou, mai haawi oukou i ko oukou kookoo no ka haole, e aho no oukou ua kookoo la, i alanui hoi paha no oukou e hele ai e imi i na pauku uuku loa o ka Baibala. Ke lana loa nei ka manao, ua helu hew oukou i na pauku. na hopuna olelo, a me na hua palapala o ka Baibala, aole paha i pololei loa, a ke akena nei nae oukou i ko oukou akamai imua o ka lehulehu, no ka mea, ua ike ia aku la ko oukou hawawa i ke kuhikuhi ana i ka lua o na pauku uuku o ka Baibala, oki loa aku na hua palapala ke helu aku oukou.
Me ka mahalo i na keiki o ke Kula Hui Niu Adimeke o Waianae, he huoki nei ka maka sila i ka luu ana iloko o ka ipu inika, kakali aku o ka hiki mai o ka lawe leta.
NA NA KKIKI HANAI A REV. J. BIKANELE.
Waipio, H. H. Maraki 30, 1869
Wawahi pinepine kekahi kanaka
i loua hale aole e paa.
He nui wale kekahi poe kukulu hale ma keia pae moku e noho ia nei o keia keneturia, kukulu no kekahi kanaka i kona hale, ua ku no na pae pou a puni, a mahope wawahi no a kukulu hea no a paa loa i na pou hana a me na oa, a mahope wawahi hou no, a pela wale no e hana ai ke kuuaka aole e paa kela hale.
O ka hale uhane paha, Pehea la e paa ai ke kanaka maka pono, komo no i ka hoahanau a lilo i kanaka no ke Akua, a mahope haaleie, lilo i ka inu uala paha, a hoopai ia ma ke kanawai o keia ao, hoi hou mai a unihi i ke kahunapule a me na luna, a mahope inu hou no i ka uala, hoopai hou ia no ma ia hewa mua, a mahope hoi hou mai no mihi hou, a pela aku. Pela oia e hana pinepine ai, aole paa o kona manao ma ka pono o ke Akua. Pela kekahi hoahanau ma Waipio nei, ua pau paha kauna o kona mihi ana, ua k@pae ia mawaho o keia ekalesia, ua komo koke i ka hoomana Katolika.
E na hoa o ke awaawi kaulana o Hawaii, e hooikaika kakou ma ka pono, mai hoi hou i hope, eia ko kakou kapena hou nana e hooholo i ko kakou mau uhane i kela ao pau ole. UANUI.
Na Palikoolau.
Haina o na ninau Baibala a ke Kula
Hui Adimeke.
Aia ma ka helu 12 o ka Nupepa ke "Kuokoe" o ka la 20 o Maraki, makahiki 1869, nona ke poo, "Maderia o ka Baibala nui hooweliweli" ma ka hapa hope loa, a penei ua mau ninau la : Aia ma ka pauku hea? o ka buke hea kahi i kakauia ai ka inoa o kamakuakane o l@b@.
Haina. Aia ma ka pauku 33 o ka buke o Kinohi, mokuna 36, o ka buke 6 a ke keiki a Amelama, ke General akamai nana i alakai i na kanaka hookahi miliona me ka hapa, ma ka B. C. 1,146.
E na hoa o ke Kula Hui Adimeke, mai manao oukou i ka ka moa keiki helu ana he ninauia. Ke makemake nei ko oukou hoa aloha e hoouna aku i na kia keleawe ehiku i kahaia i na hua palapala eha no lakou na huahelu 8,000.
1. Pehea ka manoanoa o ka pahiolo i olo ia a i o Isaia ? a ehia kapuai ka loa ?
2. Heaha ka inoa o na kui i kakiia ia ai no lima a me na wawae o Iesu ?
3. Heaha ka inoa o na kui i kakiia ia ai na lima a me na wawae o Iesu ?
O keia na ninau a ko oukou hoa'loha e hoouna aku nei. Ko oukou hoa'loha. ABERENE KAMAIKAKIO.
Honokaia, Hamakua, H. Maraki 29, 1869.
NA LAAU - LAPAAU
A DR. JAYNE.
OIA NA
LAAU KUNU,
LAAU HOOPAU NAIO ME NA KOE
LAAU HOOPAA HI,
LAAU HOOMAEMAE KOKO
LAAU HAMO - PENIKILA.
HU'ALE OLA.
AIA MA KAHI O
KAKELE me KUKE
Honolulu 827 to
NA BUKE
I HOOLAHALA E KA PAPA HAWAII
Baibala Hemolele Nui ili gula nani me na kuhikuhi ma na noao - - - - $12 00
" " Nui ili eleele kaekae wai gula, 7 00
" " uuku iki iho, " " " " " 8 00
" " kanakaiki iho ili ileele, " " 5 00
Kauoha Hou ili gula nani me na kuhikuhi, 3 00
" " " eleele kaekae wai gula, " 1 50
" " " " " - - - - - - 1 00
Kauoha Hou Hapa Haole, - - - - - 75
Baibala Ohana nui me na kii moohana,
" " ili eleale, M. H. 1843 - - - - 2 50
" " ili kao M. H. 1843 - - - - 2 50
Lira Hawaii 1848 me ke kanawei, - - 25
Kumu Leo Mele ili manaoanoa me ke kanawai, - - - - - - - - - - 25
" " " " " lahilahi, - - - - 12
Moolelo Ekalesia, - - - - - - - - 50
Haiao, - - - - - - - - - - - 25
Hele Malihini ana, - - - - - - - 25
No ko ke Akua ano, - - - - - - - 25
Lira Kamalii, - - - - - - - - - 25
Huike Palapala Hemolele, - - - - - 25
Moolelo o Heneri Opukahaia, - - - - 25
Hoike Akua, - - - - - - - - - 25
Wehewehela, - - - - - - - - 23
Ninau Hoike ili manoanoa, - - - - 25
" " " " lahilahi, - - - - - 12 1/2
Ui Kainalii Kula Sabati, - - - - - 12 1/2
Kumumua Kula Sabati, - - - - - 12 1/2
Haawina Kamalii Buke 2, - - - - - 12 1/2
Buke Lawe Lima, - - - - - - - 12 1/2
He Buke no ka Pope, - - - - - - 25
Ui Kula Sabati Helu 3, - - - - - 10
Buke Euanelio a Ioane, - - - - - 15
Eia na buke haawi wale.
Palapala Liilii --
Helu 4--Makemake anei oe i ke ola ?
Helu 6--E hele i o Kristo la.
Helu 7--Ka hoi ana mai o ke Keiki Uhauha.
Helu 11--No ka hoohiki wabahee i ke Akua.
Helu 16--Ka Eehia ana o ka Ahaaina a ka Haku a me ka Papekiko ana.
Helu 17--Mai hana ino i na Holoholona.
Helu 18--No ka niahi ana, kuai ana, a me ka inu ana i ka Awa.
Ka Davida malo Kumumanao.
Ka Moolelo o Batimea Puaaiki. L. H. Kulika.
Kakauolelo ka Papa Hooko o ka Abahui Euanelio o ko Hawaii Pue Aina.