Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 14, 3 April 1869 — Haiolelo a Peresidena Kalani. [ARTICLE]

Haiolelo a Peresidena Kalani.

i No ka inaikai ame ka mahalo nui ia oka haiolelo a Gcnerala U. S. Kalani i ka la o ; kona poniia ana i poo no kela aupuni huiia, :no ka mea, e okoa ae ana kana mau haria ! mai ka kona mua ibo, oia o Peresidena loi * |anekana i pau, a he kanaka hoi e hooko ' pono ana i na kanawai, nolaila, ua inonao makou e oluolu ana no ko makou poe heluhelu i ka ike ana, a ua unuhi makou i kanu • haiolelo i ike ai kakou i ke ano o kona mai nao a me kana hooponopono aupuni ana mahope aku, Oia keia mahilo iho. E NA KANAKA O A.MEUIKA HUIPUIA. i Ma ka oukou koho balota ana ua hiipaiia au i ka oihana Percsidena o Amerika Hui-

puia ; noluila, e like me ke Kumukanawai o ko kakou oina, ua hoohikiia mai nei au ma :ka hoohiki o keia oiiiuna. Ua hoohiki oiaio wau, me ka hookoe ole i kekahi mea ma kuu nuonoo malu ana, a me ka nianao paa, e like me ka mea i hiki >:>'u, pela wau e hooko ! ai ina mea a pau i kauia mai maluna o'u e hana ma ua hoohiki la. Ke ike pono nei : no au i ke ano koikoi o na hana o keia oihana, aka ke ae nei no au e lawelnwe me ka pihoihoi ole o ka mnnno. Ua ili inai keia oihana inaluna o'u me kuu | imi oie aku, a ke hoomaka nei au i na hana ' me ka hoohihia ole ia me kekahi mea a me ! kekahi poe paha. Kē hele mai nei au me ka makemake oiaio a nie ka manao kupaa e hooko i na hana a pnu e like me ka ikuika i ' haawiia rnai, a e like me ka mea i makemai ' 1 keia ekn lehulehu. Ma na ninau ano nui a pau e pili ana i ke aupuni i noonooia, e hai ana no au i kuu manao i ka Ahaolelo} a e koi ana no au e like me ka mea a'u e ike ai he pono ; a ina he mea pono i kuu nana'ku, e hoolenna nu i na kanawai a'u i kue ai, e liko me ka mana i haawiia mai ma ke Kumukanawai. Aka nae, ona knnawai a pau i iiooholo ioa in, e hookoia nna no ua mau

k'nnnwai la e n'u, ina no e honponoin e a'u, n ina no e honponojole in ; e iil<e pu aua no kuu hooko ann. E waiho man nnn no nu i kuu mauao imun o ouUou, nl<a o kuu hooko ana, e like nna no me ka makemnke o kn lehuiehu. Ua pili ni\ kannwai ina men a pau, ika poe i kue i ua mau kanawai In, n i kn poe ī mnkemnke, —ua pili like no ia lakou n pau. Ina he knnawai pono ole keknhi, hook.ihi no men e hoopauin ai ua kanawai In, o ka hooko ikaika ann i ua kanawai nei i makemnke ole in. Ke pukp. nei kn ninn mailoko ne o ke kipi nui. n nolniln he nui wnlenn ninnu o na nno a pau imun o knkou, e hoopouopono ui iioko 0 keia mnu mnkahiki ehn e hiki mm ana. ; E pono in knkou e hapai i kem mau ninau | me ke kuee ole o ka ninnno, me kn nana ole , i ko knkou mokuninn ponoi wale no, me ka Ihoomanno inau o ka pono nui o ka hapanui jom ka mea i iiniia. O kein pono nui, oin no ! kn maluhia o ke kino knnnka, n me ka \\\-ū- -• wni, a nie kn liuiakila o ka manno nna o kej in mea kein mea mn na men pili hoomann. a j n\a na mea pili aupuni. ma na wnhi a pau o ka ainn. Ona kanawai e hoomniu mnoli inna i keia inau pono, oia ka'u e kokua ma« 'i ai, i hookoia. j Ua ili mni in kakou he aie aupuni kanma- ; ha loa, ma ka kakou imi ana e hoomauia ke oia oko kakou Aupuni Huipuia. E pono ia ; kakou e nana pono i k'n hookaa pau loa ana ' i keia aie, mai ke kumupaa a i ka uku hoo--1 pnnee, a e hoi kakou i ka hookaadaki maoii

ana, i mau ka inoa maikai n me ka hanohano o ke aupuni. O Wela a me keia dala aie o ke aopuni o hookaaia no ma ke Jala maoli (aole ma ke data pepa) ke 01010 ole ia nm kekahi ano u ne ina ku olelo aelike. E ike na kanaka a pau, aole hookahi me& e nein e noho ma kekahi oihana aupuni e imi ana e hoole i kekahi hapa keneia hookahi o ka aie i aupuni. lim penei ka kakou hana, e mau a«o ! no ka inoa maikai o ke aupuni, a malai)* e hoemiia ai ka uku hoopanee a kakou e uku nei. a inaiaila e oi ai ko kakou inoa hookaa dala mamua 0 na auponle ae n pau o ka honua r»ci. A eia kekahi, e ohi pono in na da!a hookupu a pau o ke oupuni, a e h.u pono ia i ka aihana Waihona da(a keia a me keia dalt, a e hoemiia na lilo a pau n ke anpunu Ina e nana kakou t ka Wniwnii o ka mna i koi.-» mnnawn r hookaa ai i kona aie,—oiai he umi na mokunina i jwino mai nei i ke K*u«,—a e naua hoi i ka wniwa» v k» iua«

kan>lvs iwukaiuj kuaian;at!ma uwinui =.ho ; nei, a e nani hoi i ka waiwai ke haia na rr.a- l kahiki iwak-ilu! kumamalima inni keia n\3- 1 nawa aku.—e ike auanei kakou e oi ioa ana t paha ko kakou waiwai hookaa aie ia maiu- < wa, inamua oko keia wa. No ka mea. raa < ka lokomaikai o ke Akua. ua ahu waie na i meta!a w?»iw3i ma na mauna, me he pabu I waiho da]2 nui la. a ke hana nei kakou i ke ; ki o oa pahu !•■«, e weheia ai, a e hoopaoia I ai na plikia o kakeu. E pono paha i ke aupuni e kokna i keia wehe ana. ma keia hope aku nne, aoie i k'iii manawn nei, obi ac';e i like ke dala hnokaa (dala pejw) o keia manawa. me ke dala aie, (dala Aia a iike, alaila e hapai ke aupuni i na hana hou 0 keia ano no wa hook>ia ana i ke daia. Oiai e waiho ana keia ninau nui imua o kakou, e maknala nna paha ka poe naauao. aole e aie waie ana no ka manawa loihi. E pono 1 ke aupuni e hoohalike rne īa. Ua poino ko kakou oihana kalepa, e pono e kukulu hou. a pela me na iawelawe hana e ae. O ko kakou poe kanaka opiopio, maluna o lakou ke aupuni ke haia na mak'ahiki iwakaluakumamalima mai keia manawa aku, e pono ia !akou e mHl.una lon i ka inoa maikai o keaupuni. E noonoo lakou, heaha ko kakou kulana kiekie iwaena o na lahui o ka honua nei, ke hiki mai ia manawa. a e liio keia noonoo nna i kumu makee lahui no hkou. oiai aia i ka lakou hana pololev-ka mau o ua ; kulana kiekie nei. Ua hiki no ina maheie aina a pnu o knkou, i na ano manao aupuni a pau, i na hoomana a pau ke hui ma keia makee lahui ana. i Aole oka mt:. nui k» ninau ana no ke j ano o ka hookna onn i ka aie aupuni,eia kn mea nul, o ka hookaa ana ; a e ae like ia ka < hookaa ana. E hui like kakou maiamea,; aole e hoopaapaa nui no ke nno o ka hookaa ; ana. Malia aole i hiki mai ka mnnawa e kau kanawai ai no keia mea. nka e hiki mai ana no, ke hoi ki mnna o ke Kanawai Kivi- ; la ma na wahi a pau o ka nina, a ke hooma- ! ka hou ia na lawelawe kalepa ana. | O ko'u imi mau, e hooko ina kanawai a i pau ma ka oiaio, e ohi i na dala a pau i nu-1 hauia, a e hoike pono i na dnla a pau i loaa, | a e maiama pono i ka hoolilo ann a me ka haawi ana. A e like me ka mea e hiki ia'u,' e heokomo ana wau ina na oihana aupuni ka poe wale no i like pela ka mnnno. Ma nn mea pili i na aina e. e like me na mea kaulike iwaena o na kannka pakahi, pela no na mea kaulike iwaena o na aupuni. O na kanaka kupa o ka aina nei, ina no onei ka«hanau ana, a ina no na aina e mai, e malamaia ana no lakou ma nn wnhi a pau o ka honua e leaa ai kekahi pilikia ia lakou, a ma na wahi a pau e welo ana ka hae o keia aina, ke malama nae lakou i na kanawai. E nana ana no wau i na pono like o nn aupuni e, a e koi ana e nana like ia ko kakou pono e lakou. lna nae e haalele lakou i keia rula ma ka lakou hana mai, e haalele like auanei kakou iko lakou pono. He ninau ano nui, heaha ka hana kupono me ka poe kahiko o

ka aina nei, om o na Ilikini, a e pono e noonoo a e mnlama loa i keia mea. Ke kokua nei nu i ka hana-me lakou e lilo ai lakou i ; poe naauao, i poe Keritiano, a i poe kupa mnoli no ke aupuni. | Oka ninau no ka mana koho balota, he ninau ia e knmailio nuiiaanaa e hoopaapaa ia no, ke koe kekahi poe o na kupa o ka lahui, me ka loaa ole o keia pomaikai ma kekohi mokuainn. E pono, ma kuu nana ana, e hooponopono koke ia keia ninau. Ke lana nei kuu manao e hooponoponoia no ma ka hoaponoia ana o ka Hoololi 15 o ke Kumukanawai. Eia kuu noi hnpe loa, e oluolu a e aknhai keknhi me kekahi, e hoomanawanui like kakou ma na wnhi a pau o ka aina, a e hui mni kela mea keia mea e hapai i kona hapn o ka hana e hoohui paa loa ia ai ka aina holookon. Ake koi aku nei au ika lahui holookoa e pule nku i ke Akua Mana Lon e hooko loa ia keia pomaikai.