Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 13, 27 Malaki 1869 — Ke ano o ke kepaia ana o na Pake A ME NA IAPANA KUMAKAHIKI. [ARTICLE]

Ke ano o ke kepaia ana o na Pake A ME NA IAPANA KUMAKAHIKI.

» — 1 ; Ma ke Kumukanawni i haawiia i ki !a 11 : o luue 1S52 e ka Moi Kamehameha III. me ' ke kukn pu a me ka ae pu o Na lii a rae ka ) Poeikohoia e na Makaainana i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai. ua haiia mai ; ma ka pauku akahi, penei; ; " Ua hana nni ke Akua i na kanaka a i pau e noho paa oie a e noho iike hoi." Ke manao paa nei makou, o na palapala a pau i hoopuka hou ia mai mahope. e ka , mea hookahi paha, a e kekahi mau mea pa- ? ; ha, ao(e he mana o ia mau pn'apala e hoo- ! pau a c hoolilo ia o'elo kamahao o ke Ku- : mukanawai i mea ole. | Mii na Palapaia hoonauweuue i na kumu

; paa a ine ke kahua i kukuluia'i na Kanawai i hoopukaia e keia Aha Kuhina i ka ia 20 o I Aug;ate 1564, me ka ae pu ole o Na'lii a me i ka Poeikohoia e na Makaainana, ma ia Pa- ! lapala hou, ua kapaeia aku na huaoielo o ke | Kumukanawai a makou i hoopuka ai ma- ! iuna. | Aka aole o makou manao u.i iilo aua kai ili ia aku ia mau olelo maikai o ke KumuI kanawai, aka e mau ana no ia pono i na kr.j naka a pau o ke!a ann keia ano e noho nei . ma keia pae aina. Ke wniho nei no ka pono ! i haawiia mai e ke Akua o k;t •• noho paa | ole a ine ka noho like hoi." ! Me ka noonoo pono ame ka hoomanao i , keia hakina muao ke Kumukanawai e nana ' pu aku kakou i ke ano o ka noho ana o na ; Pake a mena lapana kumakahiki e noho nei. ! i Ma ke Kanawai e hoakea ana īna mana , : o ka 13uro o na eemoku mai na aina e mai.; j i hoohuioia e keia kau Ahaoleio hope iho ' ! nei, ua haawiia i ke Kuhinj Kalaiaina e ha- j | na i mau rula e hooponopono i ka poe kuma- ! kahiki i laweia mai, mai na ainae mai, a o j la mau rula aia a aponoia e ka Moi iloko o |ka Aha Kukamalu, ua manaoia ua like me i ke Kanawai o ka aina, a ua kauohaia na ; ! Aha hookolokolo a pau e hooko pela. j i ka nana aku ua haawiia ia Kauka ! Hutchiuson, ke Kuhina Kalaiaina,e kau KaI nawai no na tausani o ka poe kumakahiki o na ama e mai e noho nei, a e hiki mai ana paha ma keia hope aku, a ina e hoaponoia | keia mau Kanawai e ka Ahakukamalu, aoie ' he wahi e hoopii ae ai e hooluolu iho. ; Pehea In ka manao oka lehulehu okn | poe e heluhelu nei ī keia " Kunkoa V J He | niea maikai anei i ko oukou iuanao ka hoo- ; liio ana i ke kanaka hookahi. o Kauka Ma- ! knpoopoo paha, a o Kauka Poalomaka paha, i «nea e kau Kanawai no oukou me ka apo- : no ia i])i)i paha o ia Knnawai e kekahi Ahaj kukamalu. e like me keia mea i hooholoia'i | no na paahana kumakahiki. | Ma keia hana ana ke ike nei kakou ua ! huikau loa na mana o ke aupuni ; ka mana ! Hooko, ame ka mana Kaukanawai. oke j Kuhina Kalaiaina, ka lima hookoakauno ia lo ke aupuni, a eia ke waihoia nei iaia ka J mana Kaukanawai—ua Kanawai hoi he lej hnlehu paha, ine ke kauleo la'ku i na LunaI kanawai Apana a me na Lunakanawai Hooj malu a pau e hoolohe a e hooka aku. 1 Paupauaho koke anei ko kakou wahi Ahai olelo Kaukanawai o ka M. H. IS6S i ka imi ana a me ka hooponopono ana i nei mea hij lumanu, o na Kanawai o ka aina, i haawi : kv»ko ai lakou i ke Kuhina Kaiaiaina ka mana nui e kau Knnawai aku no nu tausani o ka poe paahnna 1 O keia hana ana i mau Kanaw ii okoa, a i kaina okoa loa no kekahi hapa, a kiina okoa ; aku no kekahi hapa o na kanaka e noho mahlo o ka malu ona eheu o ko kakou noho nupuni ana, he mea paee a kue hoi i kela

. oleio kauoha o ke Kumukannwai e i ana ; '• Ua haim ke Akua i na kanaka a pau e 110iio paa oie a e noho iike hoi."— Aloha wa!e ko kakou nmu hoalauna malihini o na aina c mai e neho paahana uei, a e koino nei inaialo o keia auamo o na ka- | nawai kaulike oie maluna o ka iehuiehu t:»akaninana o keia lahui. , A»ie hookahi o kakou e ne ana e haalele ' i ko kakou mau pono maialo o na kanawni. a e komo pu me iakou malalo o na ruia i ha« ku ia e ke kanaka hookahi, a i hooliloia i unu kanawai. ! Ko oielo mat nei ko kekahi aoao, aoie he aupuni e ae kahi i oiuoiu loa ai na kanawai e like me keia. Ke i aku nei makou he oluolu no na kanawai malunn o kekahi poe, aka, he kaumaha aku inaluna o kekahi poe. Pela mau ma na aina hooluhi hewa me na , kanawai pa-ee. ua hooioolu ia kekahi poe a ua hookaumahnia kekahi poe. Pela ke aoo o keia knnawai hooponopooo i na kumaka- ' hiki mai na aina e mai. Ke olelo mai nei kela aoao, he mea hiki : waie i kela mea keia mea e hoohikī e hana : j no kekahi i na makahiki ana i manao ai : •n ina e ae pono ana na aoao elua e liio kei kahi i haku hana, a e hlo kekahi i paahaoa, ! auhea ka hewa oia ae like ana f Aole peia ; ! ko makou nana ana i ka maikai o ke kepaia : ; ana o keia poe paahana. Aole hoi lakou . | i ike i ke kaulike inaikai o ko Ukou noho | niw inalalo o na haku haoa. ; * HiWi m«n ka paahana i keia aina a hooma- 1 j ka aku i ka hana, ike koke oki e ioaa ana i, l na kannka paahnni «» ai» i u noho paa oI<» M • j lie tHvn!u a be omi paha da!a no ka maiama \ u o kooa )oaa he ekolu, a elioia wale nu pa- j

hi vi i u.; p-ī \ no ho» om tua 0.1 pa!spa:.i kepa im na maknhiki elio^a. He mikehewa ka rme ana n;ai, " nan i nr» i le e- kepa no »a in-ui inaknhlki a I ne »' ham nv la ;;ku h i Mhm m » koni uku nu; no n tnnu ek^ lu no ka o.ah:na hook.ih». Ma ia aina hc nu; ka :r.. Wa iaiki 1 ic-a i mai no k»? «.iila heokahl. a he nui ka lo!e no k»? d:iia hook.ih:. Noiaiia. he uku no hma k«>ni asna har.2u. aka, ika hik! ami i Hiwaii nei. h»?

pu ke kmiiuieuai o ka ai it me ka lole, a ua iUo uku i mea o!e. ao!e ia ka uku i n;au iho i n;i paahana m-» keiaaina. Nolaila, ua pona o'e no kona noho nni no ia uku haahaa ioa, a ua kaniuhu oi.i tu i keia aina ma* lihini malalo o keia haku heo'uhi o ka o!e!o ae like i kona kena naaupo ana tna kona aina hannu. E olelo anei kekahi. he tnolovva keia poe paahana. a •> kahi uku kupono noia no na paahana inoiowa. Uwai o kakou e hooikaika nui 1 ka ii.ma i na o kahi uku i!io la no i t ekoiu d;«ia o ka inahwn. Aole o makou kaualua i ke koho aku i ka manao o rui kauwa kuniakaiiiki o ni aina e mai e noho niai nei. Iko makou muiao waie ana. o na paahana e noho haua uei. a ua koe eiua mau makuhiki a oi aku paha o ka manawa a lakou i kera ki ai. e olioli loa

ana no lakou e hana aku me ka hooueie loa ia i ka uku oie i na mahina eono, ina ma ia hana uku oie. he hiki e hoopiu ia kona palapaia i kepa ia ai. lla akaka aole i manao na paahana i kepa ia ma keia ano ma na nina e ua uku pono ia lakou. He hoomanawanui wale no ko lakou noho ana e ake e pau ko lakou mau imkahiki e hooluhi ia'i. Mamua koue iho nei, ike makou ma na nupepa iiaole i ka hookolokoioia o Mr. Kanale, ka loio, no kona hahau ana i kona kauwa paahana. Xo ka ike ana oka Lunaikanawai Hoomaiu o Honolulu i ka hana ino īa o keia paahana, nolaiia, ua hoopiuia kona noho ana inalalo oia haku hana, a ua hookuu ia oia mai kona kepa ia ana. Heaha ka mea i akaka ma keia hoopau ia ana o ka olelo ae like e ka Lunakanawai Hoomaiu ? Eia ka mea maopopo, ua ike ka Lunakanawai hookahi wale no aoao i pomaikai ma keia kepa ia ana. oia ka aoao o ka haku hana, aole ka aoao o ka paaua, nulaila, o ka hookuu ana o ke kauwa he pomaikai nui la ' nona, n he mea e poho ai kona haku hana.; Ua akaka no iaia a ua akaka no ia kakou a • pau, hookahi aoao i pomaikai ma keia kepa; ia ana o na paahana ma na aina e, oia no ka aoao ona haku hana. Auhea ka •' uoho paa ole a me ka noho like hoi ?" Ua lele i aku paha ia mai ko kakou aina aku. Pehea j keia ike ia ana i ka hahau ia o na kauwa • kumakahiki ma ko lakou kua me ke kaula ?! Aole peln i hah.m :vi l.annka i noho paa i ole a i nuho like hui m .iain oke kanawai, j Eia hou keia ninau. Ikawa e haalele j ai na iapana i ko lakou mau haku hana a; hele wawae aku lakou, he iwakalu paha, a j he kanakolu paha o lakou inai kahi mahiko, ■ i Lahaina paha, a i Honolulu paha, e ninau ! pono aku i na poo oia oihana, i ke kumu o{ ka haawi ia o na la hooluolu i na paahana pake,a hoonele ia lakou i na la hooiuolu, no kenha la e hopu kol»e ia lakou me he mau j lawehaia mahuka ia a hoopaa koke ia iloko j o ka halewai ? i Hookahi wale no kumu o ko lakou hoopaa | ia pela. no ko lakou noho paa ana a noho li-' ke ole hoi nie kakou malalo o na Kanawai • kaulike. He noho ana paahana kumakuhiki ko lakou noho ana. Aloha wale na ma-, lihini o na aina e mai i nolio mai me kakou.