Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 10, 6 March 1869 — Page 4

This text was transcribed by:	Kamaaina Kaeo Ulanaaloha Meyers
This work is dedicated to:	Thank you bryson soares

KE KUOKOA HONOLULU, MARAKI 6, 1869.

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Come O my soul in sacred lays.

1. Ala'e kuu uhane, a hoao,

E hoomaikai i ke Lii mau:

Mahea la nae na leo e

E hiki ai ke hoomaikai?

2. Aia no oia ma na ao

Olinolino nani mau ;

Kausani la me na hoku

Ko iā la lole, lama ao

3. Ua ikeia maanei mao.

Malalo, a maluna pu;

Ko iā la mana kamahao

Ka nani me ka naauao

4. Ala'e, kuu uhane, pii e pii,

A mele pono i ke Lii;

E mele ae a lohe no

Na ao a pau a inele pu. Hawaii.

Kumumanao o ka Ahahui Euanelio

MA WAILUPE

Pehea la e lilo ai ke Kahunapile i mea

Maemae imua o kona Ekalesia.

Penei kekahi mau kumu maopopo i ulu

mai ia'u ma huu noonoo ana. Ma ka loea

ana âme ka noiau, ma ka noii ana a me ka

noelo pu, ma ka noonoo ana o ka uhane ka-

naka, oia kahi mea i hu mai ai ka oiaio, a o

kekahi hoi, ma ke alakai ana o ka Baibala o

kakou.

1. O ka malama pono ana o ke Kahuna-

puie iaia iho ma kona kino ponoi i kela he-

wa keia hewa: kela hana ino keia hana ino,

keia hana pouo ole keia hana pono ole, kela

hana haumia keia hana haumia a ine na ha-

na paumaeie a pau loa i kupono ole i maha-

loia o keia oihana Kahunapule, nolaila, he

pono loa no i ke Kahunapule ke malama po-

no loa iaia iho, e like me ka olelo ao a Pau-

lo ia 1 Timot. 4:16. E malama oe ia oe

iho, a me ke no ana aku, e noho mau ma ia

mau mea, no ka mea, kau hana ia,

e hoola oe ia oe iho a me ka poe a pau e

hoolohe mai ana ia oe. Eia hou no hoi ka

Paulo i hoike ai nona iho, i na Luna Kuhiko

o ka ekalesia ma Epeso ; ma Oihan. 20:19,-

28. I ko'u malama ana aku i ka Haku me

ka manao hoohaahaa a pau, a me ka waima-

ka, a me na pilikia i loaa ia'u, no ka hooha-

loa ana o na ludaio. Eia hou ka Paulo olelo

ao i na hoahanau malaila. E ao hoi oukou

ia oukou iho, a me ka ohana a pau, maluna

on a i hooliloia ai oukou e ka Uhane Hemo-

elle i poi kiai. E hana i ka ekalesia o ke

Akua ka mea ana i kuai ai i kona koko iho.

Eia no hei, e kiai pono ana oe e ke Ka-

hunapule ia oe iho, a me ke kiai mau ana i

na hoowalewale kuwaho a me na hewa kulo-

ko, e kiai mau loa ana oe ia oe iho, me ka

malulua maikai o kou ohana, a me ka lohe

ole ia o kou inoa gula iwaena o kou ohana,

a me kou Kihapai Holookoa, a me ke akea

laula o waho i Palena ole ia. E hoolilo mao-

li ana oe ia oe iho i Poo no ka Pono o kou

Ohanahipa, oia hoi ka ekalesia o ke Akua,

o kahi hoi au e hoike aku ai i ka oiaio o ka

Haku Iesu Krsto. Ililo ai oe e ke Kahuna-

pule i kumu hoohalike no ka poe alualu

ana i ka oiaio; a me ka pololei maoli o ka

poao Karistiano o ke Akua ma ou la, ililo ai

hoi kou kupaa ana e ke Kahunapule in a ha-

na ino a me aa hana hewa a pau loa ; i kia

paa e mau ai ko na haipule holo ana ma ka

oiaio maoli, a e lilo pu no hoi oe i la laelae

imua o lakou no na hana maikai a ka Haku

Iesu Krsto. I paakai liu hoi iwaena o na

hana Euanclio, i kupono ai no hoi kau ao

ana aku ia lakou a me hai, e like me kou

ano iho, a me kau mau hana maemae iwae-

na o lake, e like me ke ao ana a Paulo ia

1 Timotea 5:22. E malama ia oe iho me

ka maemae: Pela no hoi o Iesu i olelo ai i

hana poe haumana. Mat. 5:48. E hemole-

le oukou, e like me ka Hemolele o ko oukou

Makua iloko o ka Lani, Pela no hoi o Paulo

i hooikaika hou aku ai ia 2 Timot. 2:21. I

na e hoomaemae ke kanaka iaia iho ia lakou,

e lilo no ia i ipu hanohano i hoomaemaeia e

pono ai ka Haku, a makaukau hoi no na

hana maikai a pau, oia no hoi kahi mea e

maemae ai ke Kahunapule imua o kona eka-

leis, e like me ka ninau o kakou.

Eia no hoi keia; o oe e ke Kahunapule e

lawelawe mau ana ma kau oihana nui weli-

weli a me ka eehia, ua lilo ae he makua na-

na e kiai pono i ka ekalesia holookoa ma na

mea e pili ana i ko lakou mau pono uhane,

e pono no oe e ke Kahunapule ke noho olu-

oluolu iwaena o lakou; ke noho akahai me

ka naau haahaa, ke noho me ka naau aloha

io ia lakou, a he noho malie maoli no iwa-

ena o lakou, e like me ka Iesu olelo no hoi i

hana poe haumana. Alat. 10:16. Eia hoi,

ke hoouna aku nei au ia oukou e like me na

bira mawaena o na ilio hihiu Have; no ia

mea, e maaiea oukou e like me na Nahesa,

e noho malie hoi e like me na manu nunu

pela no hoi ke Kahunapula e noho malie ai

iwaena o kona ekalesia holookoa. Pela pa-

ha e maemae ai ke Kahunapule imua o lakou.

Eia hou no hoi; o oe ke Kahunapule, ka

mea i hoohiki e lilo Paahana oiaio no Iesu

Kristo. ma kou auamo hele ana i kana olelo

anaikai iwaena o kou ekalesia, ma ke kiha-

pai i haawiia ia oe e hana aku. Mai lilo oe

e ke Kahunapule i mea hoopaapaa ino me

ka huhu enaena, me na hoahanau o kou ki-

hapai holookoa, ma na mea e pili ana i kou

alakai ana e hoonaauao ia lakou ma kane

olelo. a me na mea e ae pili ana i ka hoopaa-

paeia, mai hakaka oe me lakou a me ke pa-

onioni ana, mai hakaka no hoi oe me kou

ohana iho, a me ka hakoakoa pu me lakou.

a me kou pepehi inaoli aku no o kou luna

koko maluna o kou ohana iho, o lilo no ia

he mea e hoowahawahaia'i oe e kou ohana,

a e na hoahanau o kou kihapai a me ka le-

hulehu holookoa e ike mai ana i kau hana

ka ke Kahunapule, nolaila, e naauao oe e ke

Kahunapule, no ka mea, Eia ka Paulo ao

ana ia 1 Timoteo 3:3. Aka, e ahonui, a e

hakaka ole, nole hoi puni dala, 2 Timoteo

2:24. Aole hoi e pono i ke kauwa a ka Ha-

ku e hakaka; aka, e akahai in a mea a pau,

e akamai i ke ao aku, e ahonui i ke ioo;

eia hou no ka Paulo i kana Episetole ma

Tit. 3:3. Aole olelo ino ia hai i hakaka

ole, i akakuu, e hoike ana i ke akahai i na

kanaka a pau. Eia hou ka Paulo i na hoa-

hanau o Epeso 4:31. E hookaawaleia na

mea awaawa a pau mai o oukou aku, a me

ka inaina, ka huhu, ka uwa, ka olelo ino, a

me ka manao ino a pau. Oia paha kekahi

mea e maemae ai ke Kahunapule imua o ko-

na ekalesia e like me ko kakou ninau.

Eia no keia; o oe e ke Kahunapule ke

Kahuhipa o kou ohana hipa, ke Kahu nana

e alakai pono ia lakou iloko o ka waonahele

o eia ao, mai lilo oe e ke Kahunapule i mea

haaheo a me ka hookano a makaleho hoi.

mai lilo hoi oe i mea hoonaninani olelo a me

ka hoouiui kamailo ana, a me ka hoakamai

a hoohanohano olelo. Ma kou lawelawe ana

i keia oihana a ka Haku, no ka mea. aole na

kauwa io a ke Akua i manao e lawelawe i

keia oihana no ka mahaloia mai e na kana-

ka : aole no hoi Akua i manao i ko waho

o ke kanaka, aka hoi, i ko loko no, aole no

ke Akua i makemake i kou haakei mawaho

o kou Kino haaheo, a me kou hoohanohano

ia oe iho, e like me ka Paulo hoike ana iaia

iho iwaena o na hoahanau ma 1 Koliu. 2:1.

E na hoahanau, i ko'u hele ana aku i o ou-

kou la, e hai aku i ka olelo o ke Akua, aole

au i hele aku me ka hoohanohano olelo a me

ka hoakamai : Eia no hoi ka Paulo i ka poe

Hebela 5:4. Aole hoi e lawelawe kekahi i

keia nani nona iho, aka, ua hookaawaleia

mai ia e ke Akua me Aarona la hoi; Eia

hoi ka Paulo i na hoahanau ma 2 Kolineto

10:12, 18. Aole makou e hiki ke hoopili

aku, aole e hoohalike aku ia makou iho,

me kekahi põe e hoomaikai ana ia lakou

iho; no ka mea, i ke ana ana ia lakou iho, a i

ka hoohalike ana ia lakou iho, ma ko lakou

iho, aole i naauao lakou; aole i hoapono ia

mai ka mea hoomaikai iaia iho, aka, o ka

mea a ka Haku i hoomaikai mai, nolaila, he

pono no i ke Kahunapule ke lawelawe i keia

oihana, me ka naau haahaa io a me ka ma-

kau pu i ke Akua.

Eia no hoi; o oe no hoi e ke Kahunapule

ke alakai o ko Iesu Kristo mau ohua ma ka

oiaio a me ka pololei maoli; e lilo ana oe i

mea hooponopono iwaena o ka ekalesia holo-

okoa, nolaila, mai lilo oe e ke Kahunapule i

mea hoopili hoa aloha, a hoopili hoalauna a

makamaka hoi. I kou hooponopono ana i

na hihia waiwai, a me na hihia hewa i hoo-

piiia mai, iwaena o ka Aha hooponopono

hoahanau ana o kou ekalesia; no ka mea, o

oe no e ke Kahunapule ka luna hoomalu o

ia Aha hooponopono o kona poe haipule a

me ka Aha luna o ia ekalesia, nolaila, o kau

oihana e hapai nei i ka pono uhane o ka le-

hulehu. he pono no oe ke hana me ka polo-

lei maoli a me ka oiaio, a pela hoi kekahi

ukali oiaio e lelo ai oe e ke Kahunapule i

mea maemae imua o kou ekalesia iho.

Eia no hoi; o oe e ke Kahunapule ke ka-

uwa a Iesu Kristo, ka me e makemake nui

ana e lawelawe i kana hana me ka oiaio;

eia ka olelo ao ia oe, mai lilo nui oe i mea

launa pinepine, a me ka launa mau aku me

na hoa aloha, a me ka launa mau aku me

na hoa aloha, a me na hoa launa no hoi, ilo-

he mau ia ko lakou mau inoa ma na hana

ino, a me ka hana pono ole a pau, i kaulana

mau imua o na kanaka, a o ka lehulehu ho-

lookoa o ka Pae mokupuni o Keawe; E hoo-

kaawale loa oe ia oe iho ia lakou no ka mea,

o lilo oe he mea no e ohumu ai na kou eka-

lesia ia oe iho, i kou hui pinepine me ka poe

ino a me ka lapuwale, a e hoowahawaha pu

mai no lakou ia oe no keia hana, no ka mea,

aia no hoi ma ka lehulehu ana, o na hoalau-

na kekahi mea e hihia ai kau oihana, a me

kou poino pu ana, e like me ka ke kanaka

naauao, oia hoi o Solomona 15:24. O ke

kanaka i nui na hoalauna, e poino oia mala-

ila, aka, o kekahi hoa aloha ua oi aku kona

pipili ana mamua o ko ka hoahanau, olelo

no hoi Iatoba 4:4. O ka mea makemake

e hoolauna pu me ko ke ao nei, ua lilo ia i

enemi no ke Akua, a oia hoi paha kekahi

mea e maemae ai oe e ke Kahunapule imua

o kou ekalesia.

II. O kou malama pono loa i ka maluhia

o kou ohana iho, oia hoi kou papa ikaika

loa i na hana hewa, me kou wiwo ole i ke ao

aku i kou ohana iho, oia hoi kau wahine po-

noi, a me na keiki, a me ka poe a pau loa i

noho ohana mai malalo ou ke Kahunapule,

e papa ikaika loa oe ia lakou in a hana ino a

pau, e like me kou papa ikaika ana ia oe

iho. E kini ikaika oe ia lakou iho ma na

mea haumia a paumaele ai ka inoa maikai o

kou ohana; e like me kou kiai ana ia oe iho.

Pela no hoi oe e hoomalu ai i kou ohana

iho, aia no ma kou ohana ia kekahi hoowa-

hawaha ia a me ka maemae ole o kau oiha-

na e ke Kahunapule. Ina aole e hiki ia oe

ke hoomalu i kou ohana iho, alaila, Pehea

la e hiki ai ia oe iho ke hoomalu ioa ohua o

ke Akua; aole no e hiki, e like me ka olelo

no a Paulo ia 1 Timot. 3:45. E hoomalu

ana i kona hale iho, me ka hoolohe pono ia

mai e kana mau keiki me ka hanohano, no

ka mea, in a e ike ole ke kanaka i ka hooma-

lu i kona hale iho. Pehea la e hiki ai iaia

iho ke malama i ka ekalesia o ke Akua. A

pela aku paha kahi maemae o ke Kahunapu-

le imua o kona ekalesia.

Eia no hoi keia; in a aole e hoolohe pono

mai ka ohana o ke Kahunapule iaia iho ilo-

ko o kona Papa ikaika loa ana, alaila. elua

mea e pono ai ke Kahunapule ke noonoo a

hooholo iho. (1) O ka hookaawale loa aku

ia lakeu aole e noho pu. in a o ka wahine ka

i hihia a me kona hookuli maoli no i ke ao

ia, he pono no ke hoopiiia ma ke kanawai o

ka aina a okki aku ia ia a kaawale i maemae

ai oe e ke Kahunapule i ka lawelawe ana i

keia oihana nui. Ina hoi o na lala e ae ou

he pono no ke kipaku loa, aole e noho pu

mai, aole no hoi e hoolaka aku ia lakou o

kupono ole no kau oihana e ao aku ai ia hai

e like me ka olelo a Paulo in a hoahanau ma

Roma. O oe ke ao aku ia hai aole oe e ao

ia oe iho, eia no ka lua. (2) O ko ke Kahu-

napule waiho maoli aku no i ka oihana Ka-

hunapule. Ina e minamina loa oia i kona

ohana me ke aloha ia lakou i ka hookaawa-

le aku ia lakou, alaila, e aho ia e waiho aku

i ka hana me ka menemene nui, i ole ia e

hoowahawaha ino loa ia, i ole no hoi ia e la-

welawe me ka hoomaewaewa i ka hana a ke

Akua. a pela kahi maemae o ke Kahunapu-

le imua o kona ekalesia.

III. O ko ke Kahunapule hoolilo maoli

ana iaia iho i kauwa no ke Akua. e hana

maoli ana i ka makemake o ke Akua, a me

ka hooko ana ma na mea i kauohaia mai ia

ia e lawelawe aku. e hoolilo ana iaia i kau-

wa hookaokoa i ka hana hewa, e makau ana

i ka Haku ia Iesu Kristo, ka Lunakanawai

Kiekie nana keia oihana, e makemake mao-

li ana e hana me ka pololei a me ka oiaio, i

kuikahi ai oe me ke Akua ma ka oiaio. Pela

no oe e ke Kahunapule e manao ana e la-

welawe i keia oihana nui, e like me ka ka

mea Haku Halelu 51:6; eia hoi ka Paulo

oleio ao ia 2 Timot. 2:15. E hooikaika nui

oe ia oe iho e hoike imua o ke alo o ke Akua

me ka hoopono ia mai, i paahana hoi aole

pono ke hilahila. e puunaue pono aku ana i

ka olelo oiaio.

Eia no hoi: o ko ke Kahunapule aloha

maoli o kona naau i ka Haku ia Iesu Kristo,

ke Keiki a ke Akua Kiekie Loa; o ke Ka-

hua ia o kau oihana e ke kahunapule e la-

welawe nei. O ke aloha i ke Akua me kou

naau a pau, a me ka paulele nui ana o kou

manao Iaia, a me ka koi ana mai o Kona

aloha ia oe i na manawa a pau, e like me ko

Paulo hoike ana iaia iho i na hoahanau o

Korineto. "Ke koi ikaika nei ke aloha o

Karisto ia oukou." Olelo hoi o Solomona.

"He aloha Ko'u i ka poe e aloha ia'u." Ke

olezzo nei no o Paulo. "E aloha ia ka poe a

pau i aloha io aku i ko kakou Haku ia Iesu

Karisto." Pela no ke Kahunpule e pono ai,

a pela no hoi paha ia e maemae ai imua o

ka Ekalesia.

Eia no kekahi; o oe no hoi e ke Kahuna-

pule, ua pono no oe ke lilo i kanaka hoomau

i ka pule i ke Akua, me ka pule hooki ole

Iaia, e pule pinepine aku oe i na manawa a

pau; a me ke kahea mau aku Iaia me ka

oiaio o ka naau, i lilo ai oe he mea e pipili

mau aku ai kou naau laia, me kou uhane

hewa mau, a e loaa no ia oe he kuleana pu

meia ma kela no aku, ke lilo oe i kahunapu-

le pono maoli, a pela aku no hoi e pono ai oe.

Eia no hoi; o oe e ke Kahunapule, he po-

no oe ke hoohaahaa maoli ia oe iho imua i

ke alo o ke Akua ; pono no oe ke hoike mau

ia oe iho i kou hewa imua On a, a me kou

mihi maoli i kou mau hewa kuloko a kuwa-

ho me ka naau pepe imua On a; e like me

ko Davida hoohaahaa ana iaia iho me ka

mihi. "Ooe, ooe wale no ka'u i lawehala

ai; a i hana hewa ai imua o Kou mau ma-

ka;" a pela no hoi o Isaia, ke Kaula i olelo

ai nona iho. "Auwe au! ua make au! no

ka mea, he kanaka lehelehe haumia au, a ke

nono nei au iwaena o ka lahuikanaka lehe-

lehe haumia, no ka mea, ua ike kuu maka i

ke Alii ia Iehova o na Kaua." A pela no

ke Kahunapule e pono ai kona lawelawe ana

i keia oihana laa.

Eia hou kahi mea iki i koe, alaila pau ae

la au. E lilo oe e ke Kahunapule i mea

hooikaika nui i ka hana a ka Haku Iesu

Karisto me kou naau paupauaho ole i ka ho-

ino ia mai. me he wahi koa maikai la oe

Nona, e like me ke ao a Paulo ia Timoteo.

"E hoomanawanui hoi oe me he koa maikai

la no Iesu Kristo." Eia no hoi, he pono no

hoi oe e ke Kahunapule ke hooikaika nui i

ke noi oe e ke Kahunapule ke hooikaika nui i

ke noi aku Iaia e kokua Kona Uhane Hemo-

lele ia oe: a e hoohanau hou ia Eia, alaila,

e loaa ia oe ka wiwo ole a me ka malamala-

ma e lanakila ui oe ma keia hana nui. Mai

hilinai nui oe e ke kahunapule e hiki keia

hana ia oe, ke kokua ole mai Kona Uhane

Hemolele ia oe. E hilinai nui aku kakou e

na kauwa lawelawe ia Iesu Karisto; o Kona

Uhane Hemolele ko kakou kokua i keia ha-

na. e lanakila ai Kona Aupuni Uhane ma

ke ao nei a puni. Me ke aloha. J.N.P.

--------------------------

Kumumanao.

--------

No ka Ekalesia Keristiano ma Hawaii nei.

Ua hiki mai keia Ekalesia nui oiaio ma

Hawaii nei, ma ka malama o Maraki, 1820,

ma na kapakai o Kailua, Hawaii kahi i pae

mua mai ai, a malaila no kahi i hoolaha

mua ai, a i kuhikuhiia ai, ka olelo kuapapa

nui ia oe e Hawaii, me ke kuhikuhi pu ana

i loaa ai ka pomaikai lani no na uhane hele

hewa he nui o keia lahui; a malaila ae,

hele lau laha loa ae la ka olelo a Iehova me

ka lanakila, a me ke keakea oleia mai a

puni keia Pae Aina. No ka mea hoi, o ka

olelo a Iehova, he mana ia, he oia mau, he

hiki ole ke kinaiia.

Na keia olelo i kai i ko kakou lahui mai

ka lanakila a i ka lanakila, mai ka hoopili-

wale a i ka noho kuokoa, a mai ka nohona

naaupo a i ka noho ana naauao; a ua ulu a

ua hua na anoano i kauuia iloko o ka naau

o na ili ulaula, a ua makepono ka luhi o na

makua misionari o kakou: ua make kekahi

põe o lakou me ka ike i ka hua: a no ka

mea hoi wahi a Isaia.

"E like me ka ua a me ka hau i iho mai,

mai ka lani mai.

Aole hoi e hoi hou ilaila. aka. e hoomau

mai no i ka honua.

A hoohua iho la ia a hoomuo no hoi

I haawi mai ia i ka hua na ka mea lulu

hua.

A i berena hoi no ka mea e ai ana.

Pela auanei ka'u olelo ka mea @@@@@@

mai kou waha aku.

Aole loa ia e hoi nele mai iau.

Aka, e hana no ia i ka mea a'u i hoou-na aku ai."

Ua hoinoia no keia Ekalesia e ka Ekale-

sia Pope, mai ka wa kahiko mai a hiki i keia

wa; a ke noho nei no ia Ekalesia me ka

nukunuku mai i keia Ekalesia: aka. aole

nae i emi ka pono ua uiu a ua laha loa no

a ke ohi nei ke amo nei kakou i na ponai-

kai he nui i loaa mai noloko mai o ka luhi

nui o na makua misionari o kakou. Nolaila

aohe mea a kakou e i ae ai. "he Ekalesia

oiaio ole keia." A i mea e akaka ai ka oia-

io o ka Ekalesia a kakou e hilinai nei a e

makò nei no na pono nui o kakou a me na

pono uhane o kakou ke noi aku nei au imua

o oukou e ahonui mai no keia Haawina ano.

1. Na hoike e akaka ai ka @@@@@ o keia

Ekalesia.

He mea nui ka inoa ana i na mea e akaka

ai ka oiaio o keia Ekalesia i kukulu ia e

Iesu, no ka mea, ke ku mai ne ka "Anikristo.

ke keiki o ka meak, ka mea ino e ku ana ma

kahi hoano." wahi a Kobehama imua o He-

neri V., oia hoi ka Ekalesia Pope, ka ha hoi

o na holoholona a Daniela i ike ai ma ka hi-

hio, nona na niho hao nui, a me na pepeiao

hao he umi. Daniela 7: 7. A ke hoole

mai nei i ka oiaio ole o keia o Ekalesia,

me ka olelo ana: "O Kalawina ke poo o

keia Ekalesia," a ke kueka pu mai nei no

hoi i ka Ekalesia puni dala, wahahee, a me

ka olelo hooiloilo pu mai maloko o ka lakou

wahi Nupepa huli kule, e i ana: "Ina e

naauao loa na Hawaii, alaila, e ike no i ka

hewa o ka Ekalesia Kalawina, a huli mai

ma ka hoomana Katolika Roma." Nolaila,

eia na hoike e akaka ai:

(a.) O Kristo kepuo keia Ekalesia, aole

o Iuane Kalawina. He oiaio no, ua kaulana,

a ua laulaha ka lono ma kela wahi keia wa-

hi o ko kakou Pae Aina nei, e hoike ana;

"He Ekalesia Kalawina! He Ekalesia Ka-

lawina!! A nolaila paha i olelo ai na Kato-

lika o Kalawina ke poo o keia Ekalesia.

Aole pela ko'u manao. No ka mea, o Ioane

Kalawina, he kanaka naauao loa ia ma Fa-

rani, a ua olelo ia nona: "I ka makahiki 24

o kona ola ana, aohe kanaka naauao e ma

Europa e like me ia."

He Katorika oiaio loa hoi oia no ka Eka-

lesia Roma no na makahiki he 24 paha, a

mamuli o ka ike i loaa ia ia ma kona huli

ana, imi nui ana ma ka Baibala, ua haalele

aku oia i ka Ekalesia ana i hiipoi mua ai,

no ka mea, ua loaa ia ia na mea e akaka ai

ka haumia, a me ke kue o ka Ekalesia Po-

pe i ka olelo a ke Akua. A no ka loaa ana

ia ia o ia ano hou, ua hele oia a hoolilo ia

ia i Kahunapule ikaika ma ka hoomaemae

ana i ka Ekalesia o ka Haku. A mamuli o

kona hai ana i ka olelo a ka Haku a kamai-

loi pu ana me na kanaks a me ke kukulu

nui ana i ka Ekalesia o ka Haku, nolaila,

ua nui ka poe i hahai ia ia, a ua kapaia la-

kou, he poe Kalawina.

A mai laila mai paha ka pili ana o keia

inoa Kalawina i ko kakou Ekalesia a hiki i

keia wa. Aka, aole i maopopo iau ka mea

nana i hoolaha mua mai keia inoa ma Ha-

waii nei, oiai ua 30 makahiki a oo ka noho

ana o ka pono ma Hawaii nei, mamua o kou

hanau ana. Na na makua misionari paha

o kakou, na ka Ekalesia Pope paha? Aka.

o kuu hilinai iho o Kalawina ke poo, aole

lua pela. No ka mea, he kahunapule wale

no oia, e like me na Kahunapule o kakou

ma Hawaii nei, e ao mai nei a eia nae, ao-

le i lilo lakou i mau poo no ka ekalesia e li-

ke me ka kaia ana o Kalawina he puo.

Nolaila, aole he puo o Kalwina no keia

ekalesia. no ka @@@ @@ @@@@ @@ lakou kei

kulana me kona. A @@ nui no hoi na kana-

ka naauao e ae @ @@@@@@ iua ma ka hoomae-

mae ekalesia ana aole nae lakou i kapaia he

mau poo no ka ekalesia.

Aka, ua akaka ka oiaio o keia ekalesia,

no ka mea, o Kristo kona Poo, aole o Kala-

wina, aole hi o Petero. Ke hooiaio mai nei

ka "Mooolelo Ekalesia," he ekolu mau mea

nui kana i hana ai i kona wa i noho pu ai

me na kanaka.

1. O kona hoakaka ana i ka makemake o

kona Makua. 2. O kona hoolilo ana ia ia

iho ma ke kea i Kalahalo no ko ke ao nei.

3. O kona hookumu ana i ka Ekalesia Ke-

ristiano. Ua kukulu maopopoia no ka Eka-

lesia Hebera i ka wa o Mose, aka i ka hiki

ana o ke poo o ia ekalesia ma ka honua nei,

hoopauia aku la ia mau oihana kahiko, a

haawi mai la i kekahi mau mea hou, oia na

sakerameneka (oihana ekalesia) elua. O ka

baperizo (baptism) a me ka "ahaaina a ka

ka Haku." Nolaila, he mea akaka ua lilo

Oia i poo no keia ekalesia no ka mea ma

on a wale la no ka mana i hoopauia aku la ia

mau oihana kahiko. E like me ke poo o

keia hana ia ia wale no ka mana e hoo-

loli, a e hoopau i kekahi hana, aole i ka mea

e ae, pela no keia, ia Kristo wale no ka ma-

na e hoolilo ia mau mea, aole ia Kalawina,

aole loa no hoi ia Petero, no ka mea, aole

laua he mau poo no ka ekalesia. Ke hooia

pu mai nei no hoi o Paulo i ko Kristo poo

ana no ka Ekalesia na Epeso 1:22. " A ua

hoolilo iho la oia i na mea a pau malalo iho

o kona mau wawae, ua hoonoho hoi ia ia i

poo maluna o na mea a pau no ka ekalesia."

Aia la, o Kristo io no ke poo o ka ekalesia

ku mau @@@@@@@@@@@@@@@@ he hoike

maopopo keia he @@@@@@@@ oiaio keia. no ka

mea ua like me ka Paulo e i mai nei Ke

hooia hou mai ne no @@@ @@ Ep@@@ 5:23.

Ko@@@ 1:18. 1 K@@@@@ 11:3. Nolaila,

ua ak@@@ ma kukulu paewa ole i@ keia

ekalesia.

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

nei ma eia wahi keia wahi. Oia no keka-

hi kumu nui o ko lakou haaieie ana i ko la-

kou eae hanau aa ke hooikaika ne i loaa ka

homo nei na makua o kakou ke hoolahaia

nei ma eia wahi keia wahi. Oia no keka-

hi kumu nui o ko lakou haaieie ana i ko la-

kou eae hanau a ke hooikaika nei i loaa ka

naauao Baibala i ka lahui okoa a i hookoia

mai ai ka olelo a @@ia ma ka 36: 16. E

imi oukou ma ka palapala a lehova, a e he-

luhelu no hol@. Nolaila. aohe mea a keia

Aha e i ae ai, "he Ekale@ia huna Baibala

keia." No ka mea, he hoomaopopo pa nei

kakou, ke iana nei ka naauao Baibala, a me

na buke hooniauau e ae ma ko kakou lahui

nei, ke ioni nei na makua o kakaou e pii kie-

kie hakou ileko o na anuu ka-o-ka-o ka

ike hohonu i ka Baibala a me na buke e au.

Aka, aia a huli aku kakou e nana ma ka

Moolelo Ekalesia, e ike auanei kakou, ua

maineino ka pee i huli nui ma ka Baibala.

no ka mea, o ka iini o ka Ekalesia Katolika

(wahapaaa,) e hana losia ka ike Baibala, no

ka mea, ua maopopo ia lakou, o ka ike ana o

na kanaka i ka Baibala, oia ka mea e ahu

wale ioa ai na puu a me na kee o ko lakou

ekalesia, a iilo i mea ikaiha ma ka hoomae-

mae ekalesia ana. Aka, o ka Pope, ua iha-

ika loa ma ke kinai ana i ka Baibala iloko o

ka wa kahiko.

A ma ka hui ana o ka lakou Ahaolelo ma

Terenta, A.D. 1516, na aeia, o ka Vule-

gate wale no ka mea pono ke heluhelu.

hoi ka Baibala Launa, a ua hoolela hoi he

kanaka ke noonoo i ke ano o ka Baibala, a

malaiia e imi i ka oiaio. Wahi a ia Eka-

leis. "Pono e manna like me ka Ekalesia

Roma." Aka, o ko kakou ekalesia new, na

hahai lake e like me ka mea i kauoha ia

mai i ke poo o ka Ekalesia, a e like no hoi

me ka lesa e i mai nei. "e ao aku ana ia

lakou e malama i ka ema a pau aʻu e kauo-

ha aku ai ia oukou." Heaha la ia mau mea

e kauohaia mai? Ua kauoha ia mai e lawe

a e hoolaha i kana olelo i na lahui a pau. O

ka lawe ana i ka lehova olelo, oia no ka hu-

na ole i ka Baibala e like me ka Ekalesia

Roma huna Baibala. Nolaila, he hoike no

keia no ka oiaio o keia Ekalesia.

(i.) Ka wiueo ole o ka pue nana e kukulu

nei eia Ekalesia, a me ka lanakila. Aia no

i ka wa kahiko, he nui ka wiwo ole o ka poe

nana i kukulu keia ekalesia; ua hooweliweli

kekahi poe o lakou, a ua hoinoia, a ua pu-

hiia i ke ahi e like me ka manao o ka Eka-

lesia puni koko. Aka, @ole lakou i wiwo

no ia mau mea, aole no hoi i ae aku e hoole

i ka pono nui o ka Ekalesia a lakou i pau-

lele ai, a hiki i ka wa e hoomainoinoia ai la-

kou maluna o ka lanahu. No ka mea, ua

hoike mai ko lakou Lunaikehala i ka oiaio

kumau o ka Ekalesia a lakou i manao ai e

kukulu.

Aole no hoi ia wa wale, ke lohe pono nei

kakou i ka wiwo ole a me ka lanakila o ka

põe nana e kukulu nei ko Kristo ekalesia

ma na aina moana e waiho mai nei. Ua

kiia o Laioha i ka pu, eia nae aole ai i ku,

no ka mea, ua hoholo wale ka pauda a me

ka poka i hookakauia nona ma kona opu.

A pela o Kanoa, aole no ia i ku i ka poka.

No ka mea, o ke Akua a lakou i hoomaua ai,

a i nonoi ae e kokua mai ma ke kukulu ana

i kona ekalesia, he oiaio, he Akua oiaio no

ia; no ka mea, in a aole he mana o ka Mea

a lakou i paulele ai, in a ua make kahiko la-

kou. a no ka mea hoi. "O ka pule ikaika a

ke kanaka hookahi, e lanakila nui no ia, "he

oiaio maoli no ua lanakila ka lakou pule.

Nolaila. he mea no keia e hooia mai ana, i

ahu wale loa ai ka oiaio oni paa o ka ekale-

sia ku mau o Kristo.

(o.) Ma na pomaikai i loa mai i keia la-

hui, mamuli o ke komo ana mui o keia ekalesia.

He lahui ilihune a nele loa ko kakou i ka

wa kahiko; aka i keia wa, ua nui na pomai-

kai a kakou e hoomaunauna nei; ke pii aku

nei o Hawaii iiuna o na hehi na kiekie a ka

hanahano a me ka waiwai. Aole nae he

hiki ia kakou ke i ae, :ua pomaikai kakou

ma ke komo ana mai o ka Ekalesia Katolika

Roma, a ekalesia e ae," no ka mea, o ka

ekalesia no keia i komo mua mai ka lanaki-

la, a he muli wale mai no ka Ekalesia Pope

o kona koino apuepue ana mai ma ka lima o

Suhoka.

Aka, hookahi no pomaikai nui loa i loaa

mai ia kakou ma ke keomo ana mai o keia

ekalesia, oia ka maluhia o ka kakou Aupuni

nawaliwali. Ina aole keia ekalesia i kuku-

luia ma Hawaii nei, in a ua lilo kahiko ko

kakou Aupuni i ka lima o ka mea pakaha

wale. Aka, ua onipaa ko kakou aina ma-

kuahine mamuli o keia ekalesia hoopomai-

kai. O keia mau pomaikai he nui i waiho

mokakiia mai io kakou nei, he mau mea ia

e akaka ai, he ekalesia oiaio loa keia, no ka

mea, auhea la ka pomaikai ana mao o Bola-

bola e like me Hawaii nei? Aole loa no

Aole i pau.

He hihio i nane la.

Iaʻu e hiolani moe ana ma kapakai o kou

aina haaheo, e kau ana ke poo i ka uluna, e

ohi ana ke kapa; o Kulu ka po, o Welehu

ka malama. A ua lulumi ia kuu maka e ka

hiamoe nui, a kula ke oe.

A iaʻu no e moe ana; ua huikeia mai la

iaʻu e kekahi @@@@@@@@@@@

@@@@@@@@@@@@@@@@@

A no ke kuiou ana o koʻu @@@@@

noonoo no na mea i @@@@@@@@

paipai mai keia ma koʻu mau @ ao, me ka

puant pu ana mai i keia mau @@@@@@

nui. "e kuoo puhou a e makaa @"

No ka mea wahi ana. "a hiki aku i ka

malama o Nana, e ike aku mo oe i ke @@

ka mahina i ka @ii o ke kai. e noonoo ne i

keia mau mea i o ka hiki ana mai oa o ua

mau mea ola la ma ka hana aʻu i haawi aku

ai na laua e hana.

A ilaila e hookoia ai kekahi o na mea a u

e olezzo nei ia oe. Aka mai hoihe pau oe i

ke ano o ia mea au i ike ai a i lohe ai hoi.

A no ka mea, ua haawi au ia oe i @@@ i kou

ikaika ma ke hihapa aʻu i haawi ai ia @@ e

mahi. Ua hoike pono @@ ia @@@ o kou mau

maka ka nui o ua aina mihi ia. he 30 no na

kapuai ka loa, a he ane ike pela ka @@@.

Nolaila, e makaala oe a me kou mau hoa.

no ka mea, 'o ka la o ka Haku mea hale e

hiki mai ai, me ke aihue @@. Aia a @ keia

mau mea aʻu e hai aku nei ka oe, akua

hele hou mai no au i oe la a e hoike i

koena"

A na ka lele o koʻu haa ua paoho ae la

au mai koʻu haimoe ana, a nalu iho la wao

iloko oʻu iho i ke ano o ua mea la aʻu o ike

ai, a makalalia wale @@@ la no au a hoki

ke kulu aumae ana. A i ka he @@@@@

le iho no ia. Halawa, N. Kohala. Feb 15, 1@69

He mau Ninau i ka poe Pope

E ke kilokana @@@@@@@@@@

E oluolu oe e ae @@@@ lawe ala i ha

mau ninau i ka poe Pope a pau loa, i waho

wehe nui @aai a lakou a pau ae ku make

pohihiini.

1. He Pope mao@ an@ o @@@@@@@@

mana maoli an@@ mai a lesa mai e ho@@@

oia i Pope hou, a hiki ia Peo @@?

2. A ma ka olelo hea hoi i m@@@@@@@

Baibala, a ike ia he Pope o ka Mau@@@@ pana ke

mauhiia?

4. A mahea ka Baibala a oukou e alakai

nei i ko makoa lahoi, e like me Auperete e

kuhikuhi punone nei, e nana ma Hoikeana

12:19--ma 1 Korineko 1:12. 1 tim. 5:6?

Ina paha a ia ia oukou e ka Ekalesia ku-

mau ka oiaio. auhei ke panana e kulukulu

he oiaio. me na hoike? Eia ma ko makoa

appanna nei ke hevee mai nei kekahi hanmana

a oukou, a ke papa mai nei aole e hilinai i

ka Baibala, aia ka a loaa ke alakai. I hoi

o ka ihu ia.

Maui, Feb.16,1@69

I HoolHALA E KA PAPA HAWAII

@@@@@@@@@@@@@@

Eia na buke haaawi wale.

No ka Aoao Pope.

Hoike Pope.

Ka Ekalesia Oiaio.

Palapala Liihi

Helu 4-Makemake anei oe i ke ola?

Helu 6-E hele i o Krialo la.

Helu 7- Ka hoi ana mai o ke Keiki

@@@@@@@@@@@@@@

NA LAAU LAPAAU

A DR. JAYNE

LAAU KUNU.

LAAU HOOPAU NAIO ME NA KO

LAAU HOOPAA HI.

LAAU HOOMAEMAE KOKO

LAAU HAMO-PENIKILA,

HU'ALE OLA

AIA MA KAILO O

KAKELE ME KUKE,