Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 8, 20 Pepeluali 1869 — Ka Nupepa Kuokoa. He Palapala Hoike hana mawaena O NA PAKE MA KA MOKUPUNI o Hawaii na S. P. Ahiona. [ARTICLE]

Kōkua No ke kikokikona ma kēia Kolamu

Ka Nupepa Kuokoa.

He Palapala Hoike hana mawaena O NA PAKE MA KA MOKUPUNI o Hawaii na S. P. Ahiona.

.V» Hli.o A ML KA KK Akl A IIAN'A MALAILA. • Ke iiaīiUl»: IK'I nil i ke K«n»im h;)»heo o Ui!o \\w Ka (uiuauuna um, iu> kn pu ole «» kuu iiiakeuiMke e lauuu uu: kuu mau ; iio.i 11 l»;t iiina liauau, uo ka liaua a ku 1 Akiui : |H'la lioi i nu mnluiniaka haole a «uc ua innkiimuku knnaka no lioi a'u i uui u\ ; u pelu no lioi i kuu inakua j «» ka poim \ Kev. T. Coan) a uie koua ! «»hnin a pau, inu kt* kokua ia inni o ka'u I iiaua n ine ke koku» oluolu mui no hoi. | Nii keiu mau kuinu i haiiu malunu, no-1 luilu, ua iniuninina loa au no keia haule-i !♦* iini. nLn, uu kauohain mni e ke Akua, in'cncr aku mu kahi e, e lawelawe ai i; kaiiu luiua. noluilu, ua hoouioe loa ia ka >: iiKinao o knuaku ma ku pnpa. Hora U i'. >i. liiki aku mu Puukaa,| Inuiiu hou uie ua oKa pake ma la muhi-' ko u mr nu lunu pake malailu. Ua olu-' <ti 11 uo l.ikoii i' h»»okipa hou ia'u e noho | iur lakou a lnki i ka lu »pof»o. I ke ahiahi aua iho, iho uku la au ma | ka hule o ua pake puahaua mnlailn, e ka-; (iiaiho ai me lakou ma na meu pili Uha-' t>e u me ke ao kulu aku no la lakou. Hej II ku nui o u:i haumana i hiki mni i ke< kula o keui po. O Mr. Hanai, ka Hai-j oleio o Pahoi'lio. , oiu no ka lakou kumu i ii'uu. l'u n(; no ia me ka oluolu, eao i .iivu iu lakou me ka uku ole. Elima po' k«*īi.i kulu nuu ia lakou ma ka huke ku:r.u u u.i ; a i keia po hoi, no ka uui loa | • > ka uu. uoie i hiki mni ua kumu nei a ! i\ou. uolaila, ua lilo iu'U ke no kula uua ; i i Ukou, mu ke ano panihakahaka ' mi k*> Mauai wuiii Kakuikahi na hau-i t!una .iiin lohiau, uka, o ku hnpa nui no i n io o iakou. he eleu no. Ua Inki aku i, •v» hookui uua i na hua ekolu a eha hoi.: K;iia hora okoa o kuu ao ana ia lukou. \ piu i;i, ua haawi au i kuu mauao pai-: y.\i liope lv>a in lukou, e pili ana i ka po-■ iu. o ka ke Akuu mau hana,aka, he olu- ! oiu no lakou a pau i ka lohe ana i na «•ielo h u i puipai aku ui. i No\ 18.—Mu keia knkahiaka, ua wai- i lu> kuu mau olele paipai liope lou i na Ona a me na Luna o keia Mahiko, no na : mea e pomaikai ai ku Uhane. A pau m, Julu iima pakahi pu nie lakou a pau. Haalele iho laau īa Paukaa, a kau aku la ka ihu o ka lio i Ouomea, me ka ukaii pu mai no hoi o kuu wahi hoa hele. A kipa iiium nae ma kalu o Mr. Hanai, haluwai pu mauu me ke aloha. Ua nonoi «ku au ima, e hoomanawanui i ke ao kuIh ana i na pake, me ke alakai aku la lakou ma ke Kuln Snbati. He mea oluolu wale uo ia i ko Mr. «Hanai manao, nie kona ae mai no me ka naau olioli. • liaalele iho la ia Mr. Hanai a me ka-i na wahine, me ka haawi aku i ke aloha iio laua. Hoomau aku no i ka hele ana| a hiki ina Onoinea, a kipa iki ma ka ha-| |f o Rev. H. J. Pahio, launa aloha pu no

in«- a ine kw.ii mlhiiiu. la kuka tki tn;iua i nekahi mea. n<> ka pono o na |>;i--k- n»g (JnMtjie:i fi« i. Pn pu ;iku la nui f/. iUd u inki i«?i k;i Maiiiku o S. L. Aui kma. O Mr. A. 15. Ciark f oia im ka Luna nui o kein Mahiko, (a oia no h«u keknhi ke»ki )mmioī a Rev. \V. E. K;.l.ik;i. i noho Kohu ar e.o kn ekalesra o Knwai- ! ah »o, a tt;ma hoi e hooponopono hou mai nei i na Baibala a me na Kauoha Hou i hrionaiß (i.iii nei mai Amenka rnn». iloko i o keia niau niiilaina pokole i hala aku ix i) nn h»>okipa hou tiiai <>ia ia'u e n>>ho • n»e la, e like ka loihi u»e ka'u i makema--1 ai, me ku oluolu o kona maiiao ika 1 hai mai. e kokua ana no i lio no'u a no kuu kanaka, a hiki aku ma Laupnhoehoe. nolatla, o ko maua mau holoholona a Mr. Koana i kokua mai ai, un hoihoi la i ka mea nana ke kokua lokomaikut. I ke ainuhi ifio, hele aku au e launa , me na pake paah;ina o keia Mahiko. me ko lakou luna oia o Mr. Ai. La kania'iliei nui aku au ia lakou ina rula pono e pomaikai ke kino a me ka uhane. i Ua kukulu no o Mr. Pahio ike kula 'Hawuii no na pake, aka. elnku wale no paku i makemake i keia hana maikai, a oka hapa nui «> hikou, ua lioole okoa mai no, no ko pilikia ka i ka liana a ka . haole, wahi ana. O na haumana nae a Mr. Pahio, ua eleu no, ua hiki aku i kii hookui i na hua ekolu a eh.i, no loko 0 keia mau la pokole a iakou i kula ai. Mo ka ikaika o ke ao ana a Mr. Pahio, kekahi kumu i iiolo ai ka hana. O ka'u iiae i minamina nui ai, o ka hele akoakoa ole inm o na pake i keiu kula maikai a Mr. Pahio i hoomanawanui ai me ka uku ole ia. ISīov )l).—Launa hou no me na pake ma Onomea nei. He aui na mea a'u i paipai aku ai no na niea e pih ana i ka hana a ke Akua. Nov k 2O.—Ma keia kakahiaku, ua haawi aku au i ko'u aloha hope ia Mr. Kalnka a nie na pake malaila. Kau malu- ; na o ka lio a Mr. Kalaka i kokua mai ai, ia o ka naue aku la no ia, o Kaupakuea j ke awa. j Ika hiki ana ma ka Mahiko o Kaupakuea, ua hookipa maikai hou mai no o j Mr. Ashing a me kana wahine ia'u me Ika oluolu. Launa hou no hoi au me Mr. IG. E. Turker, ka luna nui o ia wahi. Ua ioluolu kona manao i ka hookipa hou ana ia'u, a me ka ae mai ia'u i ka launa aku me na pake paahana, e hke meko'u maI kemake. Nov 21.—1h0 aku ma ka hnle o ua ;pake, e paipai like iu lukou a pnu i na !hana uiaikai aka Ilnku. Oka nui ona jpake niiilaila, he oluolu wale no, a ua lioj ike io mai ko lakou mau maka oluolu i I ka lohe ana i na olelo ao. ! Ua holo m:ii o Mr. Pahio mai Onoimea mai, a ua liookioa oluolu o Asliing |(Akana) iaia, aua noho pu maua ma ku jha!e hookahi. | Ika uhi ana mai oka inalu oka po, iaia hoi, ua kani knhi bele hnna o keia ! Mahiko. noka haiawai pnke a'u i hoolaha Imua ni i keia lu. Aiu ma ka hale puhiko |e malama ia ui keia liana. Ua iho f»u au ine Mr. Pahio, a ua akoakoa nui mai no Inapakeame kekahi mau haole. a me jkekniiiniau kanaka nmoli no hoi. Ua | lawelawe koke nu i ka hana, e hoonhika |ana i ka pule me ka Imiolelo ma ka oleilo o ko mukou aina ponoi. He kanalmia a oi ka nui o na pake i ikeia mai i keia jlialawai ona. I ka pau ana o ka puie bope loa, ua hookuuia ka halawai me ka ;o!ioli nui. Nov —Sabnti ma Kaupakuea, a iiiia ka hora 9J o ke kakahiaku, uu niala'ma ia ka halawai hoomanu ia lehova inaloko oka hale puhi ko. Ua akoakoa nui mai no na kanaka, na haole a me na pake. Ua hoomaka ka hona ma ka puie kanakn, a ua haawi mai o Mr. Pahio ia'u ka hana. A pau ka haiolelo ana uia ka oielo kanaka, ua maiuma no o Mr Pahio Ika lulu dala no ka mahina hou. Pau ia, ua hapai koke au i ka pule pake. Ua kanaono paha a oi ka nui o na pake i launa mai ma keia halawai ana. He poe oluolu lnkou ma ka lohe ana i ka olelo a ke Akua. I ka pau ana oka halawai pu- ; le pake, hoi au ma ka hale o Mr Ashing, hiki ae ana o Mr Turker, a haawi mai i|a ma kuu lima i na dala he unii, no ka "makana manawalea ia'u" wahi ana. Ua 'iiaawi au i keia mau dai& ma ka liina o I Rev. 11. J. Pahio, a nana e lawe a haawi aku la Rev. T. Koana, a nana no hoi e

hoo,Sf :ūu i ka l'uokuo Wh J J a! \ Hawau. A p.iu ka nina h;>awi lu i kni; L»loha iiopf la Mr ia A;h;n:* hui ka Lo:i:-i nui o uu 'v!i«.e, a ia l'ni\rr no f:oi a n»e i.u pake a pnu ma ui v. aii;. Haaleie i!i«j la an in Kaupakuea. a iioiō aku n»a Hakalim. no ka maiama t kn halawai pule ahia.hi ii.>aSaiia. I. a usali mai elua pake. i paiiata no'u e h:kt ui ma Hakalau. I iiihi aku ko'u hana ma ko hiila luakmi, ua akoakoa mua no na kanaka. Launa koke au me lltv. T. P«hauo ke Kahu Ekale?ta iio ia kihapai. Hapai koke ae la maua i ku haiawai ana no la anaina nui. Ma ka lokomaika» o Mr. Pohano, ua ii!o ka hana la'u. A pau ae la ka'u haiolelo ana, he iulu du!a mahina hou ma ia hope. Ua hookipa oluoiu ia aku maua e Mr. Pohano, e noho me ia i keia po mu kona home o ke kino. me ka hoihoi o na m«ka a me ka olioh o ka naau. Nov —Mahope o ka pau an t o ka |pule oiiana o keia kakahiaku. ua hai.iele .ilio ia Hakalau, me ka ukali ia mai hoi e Mr. Pohano, a ua lilo «a i alakai e hiki aku ui i Laupahoehoe. Hiki mua makou ma Paioiie. a maiaiia i haiawai pu ai ine Rev. .J. Hannloa, ke Kahu o ka Eka iesia ma Laupahoehoe. Ua hauoli nui . ko makou haiauai ami, me ke aioha puniehana iloko o ka Haku. Hoomaka hou makou i kn heie ana imua, me ka ukali pu ia mai e Mr. Hauaion, a hiki i ka luakiui «i -Hauoli" ma Piiiohe. Ua akonkoa mat na hoah.inau a rne kekahi man mea e ono nui ana i ka oielo a ke Akua. Ua noi <uai lakou ia'u e hapai i ka haluwai pti!e, a ua hooko no ;iii e like mc ka lakou noi. He la nawahwah loa kein o ko'u kino, no ka īkaika loa o ka nalulu ma kuu poo, a mai hiki oie ia'u ke malaiim i kuu hana, aka, no kuu nloha i ka leo o na hoahannu i noi mai ai ia ? u, uolaila, un hooinan«wanui no au, me ke kokua pu nua mai o ke Akua ka mea nana ka hann, a nolaila, ua paiekana kuu kino omaimai, noiaila, iiu oluolu innikni kuu inalama ana i ka hana me ka maiuhia. I ka pau ana o ka halawai, ua hele mai keknhi kanaka e luiu iima aloha me a'u, me ka haawi mai he iiookahi hapalua daia, aka, ua minamina nui au no ka ioaa ole ana o kona inoa ia'u. Ua mahaio nae ko'u naau ioia, no kona kokua ana mai i ke aupuni o ke Akua. Ua haawi aku au i keia hapalua dala ma ka iiina o Mr. Hanaioa, me kuu kauoha iaia, e hoohui pu aku ia hapalua iloko o ka wnihona mahina hou o kona apana. Ua alakaiia aku au e Mr. Hanaloa ina kekahi iiaie kamaaina e knkoke ana ma* laila, e paina awakea. aka, no ka nui no o ka nalulu o ktiti poo, ua hiki ole ia'u ke ni iho i na mea ai mnikai a na makan;aka nloha i iioomakaukau ai. O Mr. Poiiano ma no ka i ai iho a maona. Haawi iho la ninkou i kealoha.no na knmanina mala;la. a hoomaka hou aku ia makou i ka heie. me kuu hoomnnawanui no i ka inai. Mamua iki mni o ka hora .3 o ke ahiahi, ua hiki aku la mnkou ma Laupnhoehoe, aka, ua hiaa iki mai hoi ka oluoiu o kuu naluiu ia manawa. Maanei no au i hoomanao ae ai no ke ino o ke alanui o Hih> nei a'u i ike ai. Mai Hilo-one mai a hiki ma Laupahoehoe, he iie? mile a oi a emi mni paha, aka nae, he iehuiehu loa na kahawai, na ownwa, na pali a me na alu. Ina e heiu pono ia ka nui o na kahawai, ua hiki aku paha i ka hnuen a oi. E heiu aku no hoi oe a poina wale. No na paii kiekie no hoi kekahi mea i iohi h>a a» ka heie ana uia keia alanui ; a no hea ole kaulana ai ka iuoa ' 4 Hilo-paliku." O ka lepo poho kekahi mea i ino loa ai keia aianui, !;e loaa i ka wa un, a i ahona hoi na kahawai, no ka nui o na uapo, maalahi ai. He hoowahawaha iou ko'u naau no keia oianui, mai ke kuianakauhale mai o Hilo-one a hiki i Laupahoehoe nei, aka, he uliuli maikai na oawawa, uiu pono na niea kanu, no ka momona o ka lepo, a he nui no hoi ka wai; a na keia mau wahi ano, i konn ia mai ai ko'u naau e mahalo uku. He kuonoono no hoi na kamaaina i noho maa ma keia wahi. Ua oi pahanen ka waiwai o keia aina mamua o ka aina aa pele o Kau a me na kapakahakai o na Kona a'u i ike aku ai. Eiima Mahiko maikai ( Sugar eane PiantationB) ma keia Apana o Hilo nei. 1. Amauulu. 2. Kaiwiki. 3. Paukaa. 1. Onomea. 5. Kaupakuea. (Ua no-

h'i wale ta no kcta outu urdhtk<»a e na pake.> Nu ka nui l»»a oka wat Hiio nei. noiaiia, ua hana lakou. a na sa wni n«t e i iwt* ka iakou ku, inai ka u»;U k»» a fitki aku i kaht e wih ai ; a pela n«» i ko lakou waiue, ua hana iakou i auuai papa mai kuahiwi mai a hiki i ka hale puhiko. a na ka wai no e lawe mai i ko lakou wahie nui a me ka wahie hihi me 1 ka hiki wawe ioa. (Aole i pait.)