Ka Nupepa Kuokoa, Volume VII, Number 48, 28 November 1868 — "O ke kahua io no ka mua, a mahope kukulu." [ARTICLE]

"O ke kahua io no ka mua, a mahope kukulu."

1H( oUle pane i la jr/t puni loihne m« ka lako eh. E ki l<-bulehu; Aloha oukou : Kc noi aku nei au i kooukou lokomaikai e Kiin.i a kau paena l;kem«i i ko'u wahi manao "i<i ra manao pane a J. W. K. Pupukanioe, H W. Kala, ® pela aku, e nokenoke nei ma m nupepa o kakou, ine he U he ano makemake wahine wale iho no ka hapa nui o na !nar,ao o ioko—Pehea ia e uhiia ai ke kikai o ka wahine la e na haa ke ole na lako? K o'u iV?a i ke ehu o k* lepo. Aohe anei • knhi;;: mamua o ko niare aoa aku i ka n kaiknmahi'ie ui ? He kahuua'no. Heaha \ ' wahi au, eia no: o ko lini, o ko li-a. o «•> kuko e loaa m mea olu la cve. Huoikaika " a mK; ino ko po ma na hana e loaa •■»: f >ja h la oe. a loaa ea, wikiwiki oe i ki mare. alnii. o ka hoopuka a maka ana ia " k « u'u.i hnna io nna, n o ka iiloana ia ou :,•• maiu nui maluna ona, aka. e lohe ana : " kt> p«"0 e kuu hoi i na hua ko-a a ka irmk Mhe.iiowai o knun. a penei: 41 poho ka'u -.-ikamihine i keia wahi hunona waiwai nle, iha l-i ka loaa, aohe loan? En! E ua hoa • i Eha kaua la. aohe keia he wahi eha j•• i. he eha riui. A ina paha e lohe ae na . nkwnihine o ka Neūna, e hoohenehene no : :i ii;i lukou penei: '• He iiii Lahninaluna, Aolie mi p;ikeke. M E.i, ku hou kaua la e ke hoa, nohe o ke ku a ku. o ka hele no ia a "ku i ka leho ka i'i'ow pali e." -Manno anei oe e ke hoa he wahi inea iki >i wihine. nole, he mea nui ia, ke pau na '«ihimanu o ka wnhine. kohu moku okohola. Ile mea hilahila no kuua ke kanaka naauao nana aku i ka mikioi n me ka eleu o ke n iiiuka i ao oleia ma ke kula nui. ī ka hoo« ki•!»> maikai ana i ke kino o kona aoao palupilu, he meii hona no hoi no na makuahono» wn o kaua ka pili wale aku i ko hai hale, M" p.inepane la mai, ke ole oe e huli mua i Minnoono nou mnmua iho o kou mare ana, t." k.i mea, na ke kuonoono a me ke akahai, wa oluolu, ka lokomnikai a me ke aloha, he mau kahua maikai ia e kono ana iloko o ka puuwni o ka mnkua mea kaikamahiuee hooiilo mai ai nau, e upu ni ia oe, e li-a ai, a kau nui ai no hoi o ko lilo aku i hunoiia tii lnkou la. A loaa i ko lakou la maoao ka • iaa ia oe, a pela hoi oe i ku lakou lu wahi <»puu, ahnl.l, e hoala auanei ka hale nui, ka hale hnnohano loa, ka hale a ke Akua i kauoha paa ai, aohe he wahi pono no ke kauaka ke hookaawale ae i kona poo mai loko ie o hula, oia keia: "0 ka mea u ke Akua i lioopili ihoui; mai hookaawale ae ke kanaka i i," a penei hoi ka ke Akua ina ka waha " l'aulo : "e mahalo ia ka mare no na inea » pau." "A o ka mea e mare i ka wahine, nni i nn mea e oluolu ai ka wahine.'' A ina loaa ole ia oe ka mea e oluolu ai ka wahine, i> ko peku ia uuii la no ia a ku oe i ka hoka la, h«'huka hou no kaua la e ke hoa, o ua "lai ula la i ka lepo." A ina i loaa ole ko ia la mea e oluolu ai, lilo i kahi pupuka i loaa ke ku(»noono. He hoike oiaio keia a'ue kamaiiio uei. Ria kekahi; i Wu wa e noho am\ mv\ ua kula nui la o Lahamaluna, ua hoopuka piuepineia na kumumanao n me na kumu paio j>euei: "Ua oi aku onei ka pono o ka mare ana o ka Lahui Hnwnii me na Lahui e, ao!o paha.'" Ma heu la e mahui.hua hou ai keni lahui, ma ka mare ana aku anui o keia 'ahui me na lahui e?" "O ka mareana 0 na kaikamahine Hawaii me na pake he men auei ui e ulu hou ni keia lahui?" a he uui aku no. O keia mau kumuinanao a pau i hoopu. kaia malaila, neiioko paha kahi o ke nno hoohalahala i ka tnare nui, a me ka onou nui o na makua i ka lakou mau kaikamahi. ne i ua pake. hnole, a pela aku, pela ke nno 1 ka hoolohe ana aku ma na wehewehe a uie iia manao nui, oiaio no paha, Ke niuau nei au. no keaha la ka lilo nui o kek..hi poe kaiknmahine i na pake halekuai. inu ki, kuai lole, na haole kuai ili kumeta. hooluu ili, kuai kukna, a kalepa e ae, aoie anei no ka loaa o ke kahua he waiwai, a no ka waiwai ake nui na mnkua i ka pono o ka iakou kaikamHhine i na kanaka o ka aina e, a manao ole i ko lakou wahi pono iho, oia no, uu ia meu hookahi no o ka waiwai, ke kuonoono, ke kahua o ka uoho ulakolako ana, a i ia ae ai hekeiki '-Lalawai no mea." Pela no kuu mau hoa o T. P.—L. K., he kahua nui ka i loaa ia laua, heaha ia kahua wahi au. Ke hoike uei au, o ka naauao i loaa ia luua i alo pu ai kakou i ka lepo ula o ua aina la a ke aloha i noho ai, oia iho la \\s> W&hw.\ \ Uv.\a a\ iei keh. mu k.mi. ke lona ae la hoi la iu Hika, ka mea i ao ole ia i na iwe hohonu, aole! aole ioa!! A me ua naauao la o T. P., e paahana la, p ehea nole anei ia he kahoa la e »a hoa e wahakole nei. E na hoa e, mai hoohilahila oukou i na hon o kakou e noho mai nei me ka hoopili wale, ua mare nae i na wahine— hoopukapuka akamai oukou—Noke ia mai nei e wnho, Papapau kakou he Aa ko ka hale. E na hoa, mai hoopaapaa i ka raea waiwai ole, he hoopHn pepa ia, a he waha kole hoi. Ke nokea mai nei kakou e lakou nei ae a kolekole ka noa; me he la he kumakaia ka oukou ia makou. E i mai paha oukou, he waiwai |lona wale ia naauao. Ke i nei du, aole. O kumu waiwai maoli no ua naauao nei, o ke kahun ia, a me he la o kela wahine ikona waiwni loaa, no ka mea, nokona naau* ao i anoi m mai ai oia, a i ake nui ia'i e |tnare me ka manaolana ia no, nole no e ole' |ke kuonoono ke hoao ia ka mana o ka naauao, a i ole ia, o ka uku i loaa luai o ka luhi

'eiu i ka heao an-a i na tr.ana o ua aaauao' ,r.ci. ka waiw-»i loa» no w o ua T. P. ? U e* U i HUo, a rae kekahi poe e ae he nui.* | No Wa mea. o ke kumuwnwai oui do ko' leumahana, he kahua hoi e Kukaiu iho ai i) [kn mea i minao ia, aka, e pono paha e huii aku ma ka aoao 29 o ka Buke Kalahiua— a e loaa no ia kakou ke kahua o ke kanaka kaiepa, lawaia, aman. a pela aku. Manao nu he kahua no hoi ko iakou !a i aoo iike rr,e īa, n oukoa e ne ooke maī nei ine k& n»a-l ii3o oie ae o oukou i na hoa o kakou e puani mai ne» a Mua-a ma e noke mai oei a ku ka haleio, pela hoi o Kahakohe, a pela ■ik .Aka. o ke kuwu nae i ala ioa ai keia, Ho uukeu e'na pokn hookiekie o rnak\>a, be f f e hookano ka oukou; um manao ouliou :;a hiki inai na mea a pau me ko kumu ole, i oie ;a me kn hua oie piha ? l li nana kakou i ko ke Akun hana ana i ki honua. ui inamoia he ole kona kahua i Kukuiu ai i ka honua a me k;i lani, a ike kela ia mau mea he maikai, hoomau keia e Ihana i na mea nialuna iho—Mai manao nae kakou o kona m:ina ke kahua, aole, o kona i:ms no ia, oia kona hiki ke hookumu i kekahi mnteria maluna iho o kekahi mea ole. i oleia, noloko ae paha o ki ole, (aoie o m 0 ina ka akau a ena ka heijaa paha o na mea helu.) Pela no hoi o Kristo ke poo o ka Ek\lesia Kristiauo, a oia no hoi ke kahua. ke kumu, ke kahua paa, oni ole, ( t ea<ie oie no hoi, pe ; a no hoi, o ka ike i ka beluhelu a me ke kakau k«?kahi kahua o ka ike a pau, wahi a Lai ko Farani Kalaiaina, (e nana i kt* Kalaiaina aoao 124.) lAole nae o'u manao nia ke kumu ke koe na ike mea helu ke kahua o na helu, oia hoi ka Helukamalii, hoonui, unuhi, Puunaue, oia kahi kahua, aka, he mau hla nae keia kahua no ke kahua nui oia ka makau aku ia lehova, ka niole, ke an, ke kahua o ke kaulana loa. Pela no ke huli kakou i kekahi ninau helu ano e, aia loaa ka loina, ke kahua hoi ia 0 ka imi ana aku a loaa kona haina niaio. Pela tio ke panana, ua ike mua ia ke kui mnteneta, n me ka holi ana o k.ihi welauona |i ka akau, aka nae, ua hooikaika nui o He- ♦ lavide Meleft, Kenita, Sumeatuna e kukulu |ti e i kekahi mea paahona maluna o ka maua o ke kahun, oia ke kui mateneta, a loaa iho la hG,panana. Aka, hookahi no nae kahua nui o ke akamai i ioaa ia iakou ma ko lakou poo. A ua lilo iakou i poe kauiana rm ia kahua no he nuauao. Pelu no o Nutonu, manao no ia e kukulu 1 kona inoa ma ia kahua hookahi a'u i hai ae la he naauao, a loaa iaia ke kanawaio na mea haule, oia hoi, 16 kapuai, 1 iniha ka |wikiwiki o ka mea kino e haule ana i ke seSkona 1, pomaikai kukou ke huli aku i kej «kiekie o ka ao ponopono, pahu hae, kiul Emoku, a me na mea kiekie oia ano. Pela! o Humeperei Davi imi no ia a loaa kel kkanawai o na mea kahuli ano. 8 E Maluna no o ke kahua noonoo, a naauoov ukukulu ae la o Pelenekelina i kona inoa, afi oia i ka loaa aua iaia o na kanawail nu ka uila. i P Maluna no o ke kahua i hoala ae ai o| g?Farenesa Lana, Kale, Kobereta, i ko lakoui |mau iuoa a kaulana no ka loaa ana o ka lele lium o Ue Uaaaka maloko o ka Btvluua (mo*. Rkti lele paha.) g Malunn no o ke kahua hoala ae la o H;tfidelei a loaa iaia ka mea nana la, a pomaikai pkn poe holomoana iaia, a'pau i ke ana ia n;> |mea ma ka Inni. |j Kukulu ae la o Robi'ret;s Fuletona malu. Bna o ke kahua, a l t iaa ni keia mea he moku&ahi. Ile nui wale na inea i hookumuia me frke kahua, akn, e i mai no p.ilia auanei olua okoa kau, no ka wahine ka inakou, aole gno ka nnauao. Ea ! e ua mau hoa nei, o |ke kahua nae ke kumu hoopaapaa nui, noe wehewehe au i kela mau kahua, a iioiu kekahi kumu i loaa ai o Pitela ia T. P.. |a loaa ole i.i Hika, a me Pali o Lahaina. * Bme Nalimnapa, aole no ka naaupo, uo ka no ka ike, nol.iih, palapala aku pana kumu a kakou i ko ke ehu kai, a eia !o mea a o mea na puukani okeakamai, maknu ī ke Akua, haipule, a he mea.a hemen, a pela aku. Ma na ainn nnnuno imi mua ke kanaka a »loaa ka waiwai, Ke kuonoono, a makaukau. hoopuka aku oia iloko o kekahi nupe[pa e kahea ana i ka poe mea kaikamahine i Uvahine nann, pela ko'u lolie i keknhi kumu īa kakou e noho la i Waihee. Eia ka'u, no 6hea keia kahea leo nui aua, aole anei<io ka mwaiwai, oia no, no ko ia la ike he kupouo Ika wahine iaia, ua nui ka loaa e malama ai fa make ka wahine, alailn, kauoha kela i ke ffakea. | Pela no, ua ike paha kakou ma ke "Au o ua. malama i hala ae, i kekaHi ma|nao nona ke poo, 4k He wahi lawakua pohu noi ana i wahine." Aole anei no ka ike o Ikeia n«?goro » ku waiwai i kahea leo nui ae |aj ? Henha la ka hoi ? Ina paha e kokoke iaku ko wahi kaikuahine, ke heo Ja iaia la, Heia paha ka mea e koe ni o ka hiwawa i ka Kmnlama hale. S Pela no ke holo oe, a o lakou la ae paha i ■ Honolulu nei, aole oe e inu wahi wai ana o aKepohoni, Kaopuaua, Kapauhi, Kapuukolo, Be malamn ia nei e Kaleikini ma, ke ole ke Ikahua e ike ai ia vroi kolii huna a ka manu, Koin hoi he hapaha, hapalua, a pela aku. 9 £ o'u hoa p, mai hookau ka manao i na Kwahine, aka, e makaala ma na buke a pau fna makahiki iloko o ke kula, alaila i ae. 8 u Ua hala ka hooilo, ua pau ka ua, ua ma. 6lie, ua lohea ka ieo o ke kubukuku. M Aka t Ei paakiki oukou i ka wahakole, eia ka'u I 1 " E ka nalo hupo hoi, | | Kia mai he uanana, I 1 Ke ieiai la \ paa oe, | 1 1 ko lele i o īa nei.** Hio. I