Ka Nupepa Kuokoa, Volume VII, Number 32, 8 ʻAukake 1868 — Page 3
KE KUOKOA, HONOLULU, AUGATE 8, 1868.
PAU I KA HOLO I KA MAKAHIKI,—Ma ka la 23 o Iulai, ua lawe aku ke kuna Kate Lee i ko Kapena Ki ohana, a mau pilikana e noho ana ma Ulupalakua, i ka Mokupuni o Hawaii. I holo nui aku la e makaikai i na heana a ka Pele i waiho iho ai loa na kula palahalaha o Kahuku. Ua kau pu aku maluna o ia moku ka Peresidena o ke Kulanui o Punahou. W.D. Alekanekero. Nani wale ko lakou ike ana aku ia mea kupanaha o Kau. —
HOIKE KULA O NA WAI-EHA.—Ma ka la 28 o Iulai, ua hoikeia maloko o ka luakini o Wailuku, na kula haole Kuokoa ekolu, a me hookahi kula kanaka Kuokoa o keia mau wai. O keia mau kula a pau. he mau kula hou loa. Ua kokoke e makahiki kekahi mau kula, a o na kula a J. Kaahaihanu, a me Miss. Gower, he mau kula hou loa laua. O ke kula haole a J. Waihui, a me ke kula kanaka a S. Kahelemauna, oia no na kula i loihi iki aku na malama o ke ao ana. Ua ikaika no na kumu a pau i ka hookomo ana i ka heluhelu, helu kamalii, helunaau, a me ka palapala aina iloko o ia mau la pokole, aka, ke makiinakili iki io mai la kau wahi o ia olelo paakiki, aohe nae i mahole mai, e like me ka mea i manaolanaia. Eia wale no ka pono i ua makua, o ka hoomau aku i na keiki pela, mai noho a kahi koke mai, no ka mea, he olelo paakiki keia. Ina he makemake na makua e ike ka lakou mau keiki i keia olelo, alaila o ka hookuu loa aku ka pono, a na ka poe ike ka nana ana mai. Ua maikai ke ao pu ana o ka olelo Hawaii ma keia mau kula, a o ka pono loa maoli no ia. -
LULU DALA LUAKINI,—Ma ka la 25 iho nei o keia malama, ua lulu dala iho na hoahanau o ka Apana o Honokohau, Mokupuni o Maui; no ko lakou Luakini.
Ua makaukau mua na lako e ae o keia hale, a na kukuluia no hoi a ua makaukau. A he mau malama i hala ae nei ke ku kohana ana a keia Betela o ke Akua, aole i hoaahu ia i ke kahiko e nani ai. A ua hooikaika no na hoahanau o ua Apana nei i mea e holo ai keia hana; aneane hiki ole. A no ia hiki ole, ua hele aku na Komite e noi dala i na Ekalesia e ae, ua kokua mai kekahi ekalesia elima dala, a o kekahi aole. Nolaila, ua noono hou ia i mea e holo ai, a ua loaa; oia ka hoomakaukau ana i wahi mea paina, alaila kahea aku na hoahanau o ua Apana nei i kekahi mau apana e ae o ka ekalesia holookoa o Kaanapali nei. A ma ka la i oleloia maluna ae, oia ka la i ikeia ai na hua o ke aloha. Ua hakuia na Himeni hoolealea a hoolana manao, e pili ana no keia hana, e kekahi mea haku mele o Kauanahua nei. Ua akoakoa mai na apana elima malaila. o Honokowai, Kahana, Ateloa, Honokahua, a me Honolua. I ke ku ana mai o ka Papa Himeni, a kuu mai i na leo hooluolu manao; aole o kana mai a ka hauoli. Ua like paha me aono Himeni ka nui i hookaniia ia la.
A o ka nui o na dala i loaa ia la, $65,00. He mau hoahanau Katolika kekahi i lulu dala ma ia la. He $16.25 a ka poe Katolika, e mahaloia keia hana maikai a ka poe Katolika. A ina e huiia keia $65.00 me na dala mua he $34.50, ua like me $99.50. Nolaila, ua manaoia iloko o keia mau dala, e loaa ana ke pili laau, a e kahikoia auanei ko ke Akua Heiau.
-
Kauai.
HOIKE KULA MA HALEKEA KAUAI.—Ua poloai mai o W.B. Inuwailehua o Waioli Kauai ia makou, i ka hoike ana o na Kula Aupuni ma ia apana, ma ka la 30 a me 31 o Iune, a ua holo no ka ike o na haumana ma ia apana, a eia ka makou, e hoomau aku ka hooikaika ana i ka naauao, pono ko kakou aina Hanau. -
KE KIAAINA O KAUAI.—Ma ka Poaono aku nei o kela pule, Augate la 1, maluna o ke kuna Hattie, ua hoi aku nei kekahi o ko kakou mau Makua Alii, ke Alii Kiaaina o Kauai, Hon, P. Kanoa, a ua lono mai makou i ka oluolu maikai o kona ola ma ke Alo Alii nei, oiai hoi kona mau la maanei. E haohao ana nae paha ka poe ana i hookipa lokomaikai wale ai, i ka hoea aku aole kela o ka hale. A mawaena o na ohua i holo aku nei ma ia moku hookahi, o ka Loio Kuhina kekahi.
-
AHAAINA LULU DALA LUAKINI MA HANAPEPE I KAUAI.—Ma ka la 23 o Iulai. Ua kahea ia na manu hulu like e hele mai e paina ma Hanapepe, me na lau oliva pu mai no.
Ua ike aku makou e welo mai ana na Hae o ka huakai o Koloa, e kani nakolokolo ana na pahu a me na ohe o ko Lihue huakai malalo o kona Hae. E welo mai ana ko Waimea Hae Hawaii ma Puuopapai mai. He la hanohano ia o ka aina kuaaina o Hanapepe i ko makou ike iho. O ke kani nuku-peu-peu mai a na pahu, oia ka mea e hoohauoli mai i na lehulehu, a puiwa na lio i ko lakou lohe ana i na mea kani a na keiki Lala-wai o Lihue.
NA DALA I LOAA MAI.
No Hanalei.—Elua hapa-haole makaikai,----------$6 00
No Hanalei.—Elua haole $1.00 elua
kanaka $0.50--------l 50
No Wailua a me Lihue, -----22 00
No Koloa.—No na haole a me na kanaka, --------------61 50
No Hanapepe---------------37 50
No Waimea, ------ 68 50
No na Pake ekolu o Waimea mai,- 8 00
No Niihau mai, - - - - - - - 10 50
Huiia, ------------ $215 50
He puu dala nui keia i loaa mai nei, aole nae no ka maikai o na mea ai a me ka lako, aka, no ka makemake o na kanaka a me na haole, a me na pake, e kukuluia ka Luakini maikai ma Hanapepe. Aloha no.
HAULE I KE KAI.—I kekahi o ko kakou mau moku holo pili aina, oia hoi o Mare, ia ia e hoi mai ana nui Kauai mai, a hiki mawaena o ka moana o Kaieiewaho, aia hoi, haule aku la kekahi kanaka o Kaeha kona inoa, aohe nae i make, ua pakele no. O ke kumu o kona haule ana, i lalama aku oia ma kahi nihinihi o ka moku, a kuia mai la kona kino e ka pea paha, a o ka haule aku la no ia. A o keia poino ana a i ka po, ina ua make ua Kaeha nei. E na makamaka kahumoku, e makaala oukou no oukou iho, i ole ai e loohia ia e ka pilikia. L.H.
-
Hawaii.
KOMITE NOI DALA—O kekahi Lala o ka Ekalesia o Kapalilua, Kona Hema, Hawaii, o Mahoe ka inoa, ua hoomaka kona hele ana mai Milolii aku a i Kau, Puna, Hilo. Hamakua a me Waimea ma Kohala; a o ka nui o na dala i loaa mai iaia ma keia hele ana, he $135.75. Makeha no ua palahaku a kahi kanaka. Aole nae hoi makou i lono mai i ke kumu a me kahi i hooliloia'ku ai keia mau dala.-
KUMU KULA AO PONO OLE.— I ka wa e ao ana keia kumu i kana mau haumana, o kana wahine manuahi pu no kekahi ma ke ao kula ana. Huhu iho la ka wahine manuahi a ua kumu nei i kekahi haumana kaikamahine o ua kula nei. Hakaka iho la ke kumu me kana wahine manuahi imua o ke alo o na haumana, a holo aku la na haumana iwaho, a haunaele loa hoi ua kula nei. A maloko o ka halekula, e kipikipi ana ua kumu nei me ka wahine manuahi maluna malalo.
O keia kumu, na kekahi o na makua i koho me ka hui pu ana me kekahi Kahuna Katolika, i kumu hoi nana e hoonaauao i ka lakou mau keiki. Ke ao ia nei nae na keiki a lakou i ke akamai o ke diabolo. O G. W. Poepoe ka inoa o ua kumu la, a ke noho pu nei oia me ua wahine manuahi nei ana. Me ke aloha. WAILELEOHIILAWE.
Waipio, Iulai 29. 1868.
-
HOOLAA ANA I KA LUAKINI HAOLE MA HILO. Ma ka la 26 aku nei o Iulai, he la Sabati ia, ua hoolau ia ka Luakini o na haole ma ka Ekalesia o Hilo. Ia Rev. T. Koana ka haiolelo no ka hoolaa ana, a ia Rev. D.B. Laimana hoi ka pule hoolana. Malaila na haole a me na Hawaii he nui wale. A ma ke ahiahi no hoi o ia la, ua malama ia ka Ahaaina a ka Haku, a ua hookomo ia mai iloko o ka berita ekolu mau hoahanau hou. O ka loihi o keia hale, he 47 kapuai, a o kona kiekie mai ka papahele olalo a i ka puoa o luna lilo o ka hale hele, he 87 kapuai. O ke keu keia o na hale nani loa o na haole i kukulu ia ma Kauakanilehua nei.
O ka nui o na dala i hooliloia no keia halepule, he $5.25 Penei hoi ka luluia ana: Na na hoahanau ma i o Hilo $300 a keu; a mai na haole aku hoi o ke kulanakauhale o Honolulu nei, he $600 a keu. Ua pau loa i ke kaa, aohe wahi aie i koe maluna o ka poe nona ia Luakini. E kuai ana no hoi lakou i hale no ke Kahunapule e noho ai, i ole e lilo kona mau dala ponoi. Ua hoouna aku lakou me ke kauoha ana i kekahi kanaka ma Amerika Huipuia i kahu no lakou; a o kona ola no ka makahiki hookahi a na hoahanau e uku ai, he $1,000. Ua hoouna hikiwawe ia aku nei ke kauoha ma ka Waea Teregalapa. Holo maoli no hoi ka hana ma Hilo. Ua lilo ka lakou mau hana i kumu hoohalike no na ekalesia ma Hawaii nei. Paa ka Luakini maikai, loaa ka hale o ke Kahunapule, a e loaa ana ke Kahu. Ua ikaika, a ua uleu na haole a me na kanaka Hawaii o ka aina ua Kanilehua i ka hapai ana i keia hana maikai e kaulana mau ai ko lakou kihapai.
-
Ka La 31 o Iulai ma Honolulu nei.
-
I ka makou hele makaikai ana ma na kihi a pau o ke Aloalii nei, ua ikea, aole i hoohanohano loa ia keia la nui o ke Aupuni, ma ke kulanakauhale alii nei o ko kakou aina, ua waiho wale ia no e ko kakou mau Kuhina me he mea ole loa la, aole i pani ku ia na ipuka o na Hale Oihana Aupuni a pau, aohe i noho hoomaha kona mau Luna, aohe hoi i haawi iki mai o Puowina i kona mau Pu aloha, a aohe no hoi i ikea'ku ka Hae o ka aina, e welo hoohie ana i ka makani, he ole loa no, a no keia nele ana hoi o kona hoohanohano ia ma ka lima o ke Aupuni, nolaila, ke hai aku nei makou me ka hookamani ole, ua hoowahawaha oia ia ia iho, a ua hoopili wale aku hoi mahope o ko hai hilahila. Iaha'i la.
A o ka makou mea i ike ai, o na Makaainana aloha Aina, a aloha Alii hoi e noho ana ma Honolulu nei, o lakou no kai malama i ko kakou la nui, a ua ikeia no ka hanohano ma ko lakou mau lima, a o na haipule hoi, ua hoomaikai aku no lakou i ke Akua, no kona lokomaikai nui i ka hoihoi ana mai i ka ea o ka aina, ma ka lima Ahonui o Adimarala Toma.
NA HANA I HANA IA MA KEIA LA NUI HE MAU AHAAINA.
Nui wale na Ahaaina i malama ia e ka poe aloha aina, ma ke kulanakauhale nei kekahi, a ma ka uka iuiu o Nuuanu kekahi, malalo iho o ka malu lau lii o na lau Koa, a i ko makou ike maka ana aku a me ko makou lohe wale ana mai hoi i ko kekahi mau ahaaina ua maikai no, no ka mea, ua hoomaikai a hoalohaloha pu aku lakou i ke Akua, no kona lokomaikai maoli i keia lahuikanaka. A mawaena hoi o keia mau ahaaina, o ka ahaaina ma Kahalauaola ka oi, i ka uka iuiu o Nuuanu, a o ka makou keia e heahea 'ku nei, e hoomau aku i ke kapalili maikai ana o ka Hae aloha aina maluna iho o ko oukou mau poo, ia oukou e luana malie ana malalo iho o kona malu, a hiki wale aku i ka hulihia ana o ko kakou aina hanau, ma ke alanui aku o ka hele loa ana.
PAIKAU KOA LIO MA KULAOKAHUA.
I ka hala ana'e o ka hora 9 A.M., a he mau minute paha ma ia hope iho, ua ike ia aku na keiki o ka Puali Kaua Lio, e oiliili hele mai ana ma kela wahi keia wahi o ke kulanakauhale nei, me na kahiko koa, na Pahikaua e hauhili-ki ana ma ka aoao, a ua eleu no i ka ike aku, a i ka ninau ia ana'ku i ke kumu o ko lakou hele ana mai, hai ia mai—"E pau nui ana i Kulaokahua i ka Paikau Lio.—i ka Hoolele Pa.—hoolele auwaha." A i ka hiki ana'e i ka hora 1 o ka auina la, aia hoi lakou e paikau hele ana maluna o na Lio, me he mau Puali Koa makaukau loa la no kekahi hoouka kaua ana iwaena o ka aina, a pau ka paikau ana, hoolele maluna o ka pa, a maluna o ka auwaha, a ma keia mau hana koa a lakou, ua nui ka poe i helelei ilalo, a pau na kino i ka eha, koe nae ke ola. A mawaena o na mea poino, o Mr. Keola kai eha loa, a ua ike aku makou, e lawe ia mai ana maluna o ka lio, ua ano nawaliwali io no, aka, e ola ana no nae.
A o na Makaainana aloha aina hoi, a aloha i ke oli o ko kakou Moi elima, ua malama no a hiki wale aku i ka welona a ka la i Lehua, ua hele wale na huina alanui a me na Hale kuai a nunua lua i ka nui o kanaka.
-
"E OLA MAU KA MOI ILIHIA I KE AKUA."
-
Ahaaina Hoomanao a ka Papa Himeni
O KAUMAKAPILI & KAAKOPUA
no ka la 31 o Iulai ma Nuuanu.
-
Ua akoakoa mai na hoa a me na lala o na Papa Himeni ma ka hora 8 kakahiaka, ma ke kauoha a P.K. Kalaikini, ka Peresidena nui o ia la, ma Kaumakapili. A ua naue mai hoi kekahi pua 'lii o kakou o Kunuiakea, e hui pu ma ia huakai Hoomanao la 31. A ua holo like maluna o na lio kainepu. A ia lakou e kaiue ana ma na lio, hele na pau hololio o na kaikamahine a wehe i ka poli o ke hoa, o ka Hae Hawaii hoi welo i ka makani, pela no na keiki kane ua hele a upalu i ka ua popo kapa o Nuuauu. A hiki aku ma Kahalauaola ma ka malu hale o ko kakou Moi wahine Kane make H.K. Kapakuhaili, ua hookipa oluolu aku ke 'lii opiopio lokomaikai Kunuiakea maloko o ka pa a me ka hale, a ua waiho ia mai na mea a pau no na Papa Himeni. A ua hookipa aku hoi ka Peresidena o ka la ina Lede ma na noho koki i uhiia i na pela pulu nolunolu, a ina keiki kane hoi ma na noho paipai. A ia lakou e hoolai ana ua hele wale a noho o Laka iluna i ka ohu ina lei awapuhi i wili ia me ka palai, mele ae ia lakou i kekahi mau Himeni ia (Hala e Kapuulena a me Komaikeala.) Ua kani maoli no na leo o na kaikamahine, ua hele a like nu leo me na Iiwi makapolena o ka "lae lehua " o Kaliu, hone no hoi a lohe na pepeiao o Lonomakua, o ka leo hoi o na keiki kane ua like me ka halukuluku o ke kio wai auau o ka mea Mana ma Kulanihakoi, puiwa ka manu e ena i ke kanaka ua mea he hone. A ua makaukau ka Papa aina Poepoe i uhi ia ina lau uliuli o ka Ieie a me ka palai awapuhi, he 13 kaikamahine, maloko lakou o ke anapuni o ka Papa aina, a he 18 keiki kane ma waho lakou o ka poai, a me ka Haku alii, a ua lako loa ka Papa aina i na kohi kelekele a ka puu-kolu ka puaa momona o na pali hauliuli o Koolau, a me ka poi, na oia, Anae, na oopu ai lehua o Lulumahu, a me na opae mahikihiki i ka palai, pule o Alapaio a pau, paina a pau, Himeni ia ke mele (ua hoihoi ia mai ka E-a,) na Mr. Kiha ka alakai i ka Papa Himeni, a pau ia ku mai o W. Pahukula ka haiolelo nui o ia la no na mea e pili ana i na mea i hana ia ma ka la 25 Feberuari 1843 a me ka la 31 o Iulai, a pau ia, haawi mai ka Papa Himeni i ke mele lahui, a me Maemae ke kai ka pua o ka hala, ia wa ku mai o D. Malo. a noi mai e haawi aloha aku i ka Moi Kamehameha V ma ka inu wai huihui, a me na huro ekolu, ua haawi ia. A ua haawi aloha ia ka Makua alii, a me H.K. Kapakuhaili, a me Kunuiakea. A ua paipai na hoa a pau. E mau aku ka hoomanao ana ia la i kela makahiki keia makahiki, hora 4 ahiahi ua hoi mai na Papa Himeni, a me ka pua alii a hiki i Hale alii, Haawi aloha malaila holo aku a hiki ma Papakanene, e noho mai ana no o Maemae ke kai ka pua o ka hala, haawi aloha aku ia ia ma na mele, a me na hulo ana. Ua hele na puuwai a piha i ka olioli i na hana oia la. Me ke aloha. W.L. HOLOKAHIKI.
Kakauolelo nui o ka la.
-
Na kanaka Hawaii ma Kaliponia.
-
[Mai ka Leta mai a Rev. J.F. Pogne].
Ia'u ma Kolepaka, lohe iho la au, he mau kanaka Hawaii ke noho ana ma ia kauhale, a he kula hoi kekahi e kokoke mai ana malaila no na Ilikini moe lua; a i kuu ninau ana, hai ia maila au, no Ioane Makani ia Kula, ka Ilikini i hoonaauaoia ma na Mokupuni o Hawaii, a i hoouna ia mai hoi ianei e ka Papa Hawaii, i kumuao i kona Lahui kanaka maanei. I ka loaa ana ia'u o kekahi keiki Ilikini nana wau i alakai aku i ka hale o ua o Ioane Makani. Loaa aku oia ia'u ma ka waena e kanu ana he mau ipu-pu. Mawaho aku hoi o kona pa, he mau puulu wahine e hoomakaukau ana i na hua laau oka no ko lakou aina ahiahi. He nui no ko Makani mau kula ma kekahi mau wahi e ae; a halawai pu me na Ilikini, aka. hai mai la oia ia'u i ko lakou paakiki loa. Elua a ekolu paha ana mau mea i manaolana ai he mao Karistiano, aka, aohe nae he ae e komo i ka hoahanau.
I ke kamakamailio ana me Ioane Makani, hai mai la oia ia'u i kahi i noho ai o na kanaka Hawaii, kahi hoi a'u i kau nui loa ai e hele. Hooholo iho la maua, i ka Poaha e loaa ae ai au ia Ioane i Sakarameto. I ke kakahiaka Poakolu ae ko'u hele ana ilaila.
Loaa ae no hoi au ia Ioane i ke awakea Poaha, e like me ka maua mea i kamailio ai; a u holo aku la maua maluna o ka mokuahi i Feremona, i kahi i noho nui ai o na kanaka Hawaii. Hiki aku maua ilaila i ka hora 6 o ke ahiahi. Aia hoi ma kela aoao mai o ka muliwai ko lakou wahi i noho ai, ma kahi i kapaia o Verenona. Ewalu kane, hookahi wahine a me na keiki ekolu i loaa aku ia maua, a hookahi hoi wahine Ilikini, he mea e noho ana me kekahi kanaka Hawaii. Ua hauoli loa lakou i ka ike ana mai ia'u, a hoomakaukau koke mai la i wahi paina ahiahi maikai. He poe kanaka lawaia lakou, a ua hoihoi nui au i ko lakou lawaia ana. He mau ohelo eleele no hoi ko lakou, ono maoli no. Noho iho la au a pau ka Poalima, me ka manao i ka Poaono ae e hele ai, aka, ua noho hou iho la no a pau ka la Sabati.
I ka Poaono ae, hele aku la au e ike i ke ano o ka lakou lawaia ana. Maikai ka holo ana maluna o ka waa liilii. Ua make ae la na ia (pike) he hookahi haneri a me ka iwakaluakumamalima, i like ke nui me kekahi mau ia Situgeona—nunui maikai.
Lawe aku lakou i keia mau ia i Sakarameso e kuai ai. I ka nana aku, he wahi hana maikai no ka lakou, e like me na mea e pono ai ko keia ao. He heluhelu ka'u hana o ia la, he holoholo a me ke kamakamailio, no ka mea, he nui ka lakou mau ninau e niele mai ai, a nolaila, hauoli nui iho la au, no ko'u hele ana aku e ike ia lakou.
I ka po ana iho, haawi mai la o Kapuu, ko lakou poo ia'u he $25.00. I mai la nae oia, ua hoiliili ae lakou ia i mea e uku ia ai o'u mau lilo no ka hele ana. I kinohi, hoole aku la au i ka lawe mai, aka, onou mai la no lakou la, nolaila, ua lawe mai au. Ma ke kakahiaka Sabati ae, he kula Baibala ka'u me lakou ma ka hale o Kapuu. Ma ka hora 11 ae, pule me lakou maloko o na halekula. Ua hoolohe pono mai lakou, a ua olioli no i ka nana aku. Ua lilo loa lakou i ka palaka. Aohe mau halawai mawaena o lakou—ua hoopoina loa ia ka pule ohana, a oia noho iho la no ka lakou e like me na haole Akua ole ia, a nele hoi i ka manaolana. Mamua ae o ko'u haalele ana ia lakou, hele mai la io'u la ke kanaka e noho pu ana me ka wahine Ilikini e mare ia, aka, aohe nae he palapala ae mare, nolaila, aole hiki ia'u ke mare ia laua. Aka hoi, kii aku no ua kanaka nei i ka palapala ae mare i ke Kakauolelo o ka Aha Hookolokolo, a ua mare koke ia no i ka loaa ana mai. I ko'u manaolana he pono kai hana ia, oiai au me lakou.
Ua hai mai lakou ia'u i ke kau wahi e ae i oi aku ka nui o na kanaka Hawaii e noho ana ma kahi kokoke i Lagarana, a ilaila au i hele mai ai. Mahope iho o ka hele pokaa loihi ana i hiki mai au i ua wahi la ma ke awakea. Ua pau na kane a pau loa i ka hele i ka hana, a he mau kaikamahine elua ka i halawai mua me a'u, a he mau wahine aku elua. Kii koke aku la laua i na kane, aohe no hoi i liuliu iho, lawe mai la laua he mau wahi mea ai na'u, a ai iho la au malalo o ke kumu laau. kahi i oi aku o ka oluolu mamua aku o loko o ka hale. Ua uhi ia hoi ka hale i ka lole keokeo, a no ka uuku, hahana launa ole.
Ua olioli na kanaka i ka ike ana mai ia'u, a hoouna aku la i kau wahi e aku e hai ai i ko'u hiki ana aku. Mamua ae o ka po ana iho, he 21 o lakou i akoakoa pu mai. Ua i ia he kanaha ka nui o lakou i kekahi manawa, aka, ua kauliilii, ua hele aku e imi mau wahi maikai no ke gula, e like me ka lakou hana mau iloko o ka wa Makalii. Aohe i loaa ia'u ko lakou ano oluolu o ka noho ana, e like me ko lakou poe ma Verenona. I ka eli gula lakou nei e hoopapau nui ai, aohe nae i nui ka loaa i keia mau la. Hele pu aku no au me lakou e ike i ke ano o ko lakou eli gula ana. He mau hunahuna kakaikahi kai loaa ae, oiai au me lakou. Ua manao kekahi poe haole, ke hoahu nei lakou i ke dala, aka, olelo mai lakou, he nele loa. Ninau aku au ia lakou i ko lakou makemake e hoi i Hawaii. Olelo mai lakou, aohe dala e hiki ai ke hoi.
He mea akaka, aohe no o lakou makema ke e hoi i Hawaii. I ka'u ike nae, e aho lakou ilaila mamua o ka noho ana i Kaliponia nei. Hookahi wale no kumu pule i loaa ia'u mawaena o lakou. He mea e ae no kekahi i olelo ia he kumu i ka wai Hawaii. O lakou a pau, he ano palaka loa. Aohe mau halawai mawaena o lakou iho. Aohe malama ia o na hana haipule, oia noho iho la no e like me ka hana a na haole. He inu no i kekahi manawa, aka, aohe nae he hana pinepine. He kamailio na na haole ia lakou, i ka lahuikanaka noho malie, kolohe ole; aka olelo mai nae kekahi mea malama Halekuai ia'u, ka mea a lakou e kuai aku ai i ke gula i ka hookaa koke ole o lakou i ka lakou aie iloko o ka manawa kupono.
Ua noho au me lakou a hiki i ka noa ana o ke Sabati Paipai ia lakou, a kula Baibala a pela aku. Ua ao aku au ia lakou e halawai ma ka la Sabati, e pule a ohumuhumu pu, aka, aohe lakou i hoopaa mai e hana pela. Aole o lakou manao no ia hana. E noho Akua ole wale iho ana no lakou i ke ao nei me ka malama ole no na mea e pili ana no ko lakou mau uhane, ka waiwai nui i oi aku, ina o ke gula wale no ka lakou e loaa ai. O ka gula ko lakou nei Akua, ke Akua like hoi o na kanaka keokeo he nui.
-
MAKE I WALOHIA.—Ma ka poakahi iho nei, ua make kekahi wahi keiki uuku, nona na makahiki ekolu, i ka mai kunu kalea, a ke noho nei na makua me ka minamina, nawai la hoi e ole ka minamina, i ka lei a-i o ka wa u-i.
MARE.
Iulai 8, ma Makawao, mareia e Rev. J.P. Gerina, o Kuna k me Houipo w. No Halehaku laua.
Iulai 30 ma Honolulu mareia e Rev. B.W. Pareka o Puahiki k. me Kaialiilii w.
Aug. 1 ma Honolulu mareia e Rev. B.w. Pareka o Kalakaahiki k me Kahula w. No Waikiki kai laua.
Aug. ma Honolulu mareia e Rev. B.W. Pareka o Mawahie k me Opio w. no Maemae laua.
HANAU.
Mei 10, ma Halehaku Maui hanau o Nahau k, na Kahouhanehano me Kaohi.
Iune 4, ma Keaaula Hamakualoa hanau o Lupua w, na Kapua me Lupua.
Iune 8, ma Halehaku hanau o Kameenui k, na Kapunohu me Kaakole.
Iune 14, malaila no hanau o Keopumalumalu w. na Kahakui me wai la.
Iulai 13, ma Honokuhau Maui, hanau o Inoaole k, na Kumukahi me Wahinenui.
Iulai 10, ma Ahuena Wailuku hanau o Losalia w, na Moopuna me Laeliae.
Iulai 14, ma ma Puuohala Wailuku, hanau o Pinaau k, na Naonohi me Hu.
Iulai 19, ma Laie Wailuku hanau o Kuapuu w, na Kekalohe me Kuapuu.
MAKE.
Mei 17, ma Halehaku Maui make o Kaahukoo k
Iune 7, malaila no make o Pake w
Iune 16, malaila no make o Kahaawipu k
Iune 28, malaila no make o Kamaikaaloa k
Iulai 8, ma ia wahi no make o Anakalea k.
Iulai 23, ma Honokohau Maui make o Wahinenui w
Iulai 24, malaila no make o Inoaole k
Iulai 13, ma Ahuena Wailuku make o losalia w
Ma Paukukaio Wailuku make o Moonopu k
Ma Puuohala Wailuku make o Kuapuu k
OLELO HOOLAHA.
E LIKE AUANEI NA MEA A PAU, UA haalele mai ka'u kane mare ia'u, oia hoi o FATHER, he haole i noho Halekuai ma Honolulu, a ua nalowale iloko o na makahiki ekolu, nolaila, ke kauoha aku nei au ia oe, e hoi mai oe e noho pu kaua, a i hoi ole mai oe a hala na malama elua, e nonoi koke no au e hookaawale i ke kana berita mare.
Mrs. PIIMAUNA FATHER
Lahaina, Iulai 31, 1868. 349 4t*
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA KANAKA A pau ma keia palapala, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke hai aku nei au imua o ke akea, na haalele mai ka'u wahine o
KAHANAAUPUNI
ia'u a me ko maua wahi moe, a ua hele aku ma kahi e, a laila ke papa aku nei au i na haole, na pake a me na mea no a pau, mai hoaie mai iaia. Ina hoai mai oukou iaia, maluna no o oukou ia poho. THOMAS MARGANO.
Hilo, Iulai 23, 1868. 349 4ts
OLELO HOOLAHA.
O KA MEA NONA KA INOA MALALO UA hoonohoia e Ka Mea Hanohano R.A. Lyman, Lunakanawai Kaapuni Apana 3 Mokupuni o Hawaii, i Luna Hooponopono Waiwai, no ka waiwai a pau loa e E. Kekaula k. o Pulama, Puna, Hawaii, i make aku nei. Nolaila, i na mea a pau i aie iaia, e hookaa koke mai ia'u a o na mea hoi a pau ana i aie aku ai, e hoike koke maloko o na la he kanakolu, a e loaa no au ma ka Hale Hookolokolo i ke Kulanakauhale o Hilo Kauakanilehua,
H. D. KEAWAHANO.
L.H. Waiwai.
Hilo Hawaii, Iulai 22, 1868. 349 4ts
OLELO HOOLAHA.
OWAU O HAMANALAU KA WAHINE mare a Lopailani o Kalihi, ua kipaku kumu ole mai oia ia'u, a ua hookaawale mai oia i ko maua noho pu ana, nolaila, ke hele nei no au e aie i ka poe waiwai, i malama ia ai ke oia o ko'u nui kino, oiai, aole i kaawale ko maua berita mare, aloha oe e kipaku wahine. HAMANALUA
Wahi noho o na manu o kalewa, Iulai 27, 1868. 348 1ts
NU HOU PULUPULU!
NO KA MAHUAHUA ANA O KE KUMUKUAI PULUPULU ma na aina e, e haawi aku no au i ka pau ana o keia makahiki no ka PULUPULU SI AILANA maikai mua—
Ehiku (7) Keneta no ka Paona Hookahi.
a eono (9) a elima (a) keneta paha no ka paona Pulupulu ano maloo. E lawe ma kuu Hale Oihana Pulupulu.
H.M. WINI.
Honolulu, Mei 20.1868. 338-2m
OLELO HOOLAHA.
KE HOIKE AKU NEI AU MA KEIA. E uku aku no au i hookahi dala ($1.00) pakahi no kela a me kela Bipi a ka wahine kane make o Ioanekana, oia na Bipi i kuni ia me ka hao AJ. E lawe mai i na Bipi ia'u ma Nuuanu, a na'u e uku.
H. HILLEBRAND.
347 4tS
KULINA! KULINA!!
I MAKEMAKEIA.
Kulina maikai olemalena i makemakeia iloko o na Eke.
E ninau ia BUKA ma (C. BREWER & Co).
Honolulu, Iulai 17, 1868. 345-4ts
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA MEA A PAU O MAUA o na mea nona na inoa malalo nei, ua hooilina oiaio o ka waiwai paa a me ka waiwai lewa o
LIWAI HAALELEA
i make aku nei. Nolaila, ke kahea aku nei maua ma ke akea i ka poe a mau mea paha e paa aua i kahi waiwai paa, a waiwai lewa paha i hoolilo ole i a aku, e pono lakou a pau e hoike koke mai imua o maua, a i ole i ko mana kanaka ponoi, a hope hoi, oia o W.S. Pahukula wale no. E hele kaapuni ana oia mai Kauai a hala aku i Hawaii, no ka launa pu ana me oukou ma keia hope aku Ina o kekahi mea, a huna paha i kekahi o ka waiwai i haiia maluna, me ka hoike ole mai,e hoopii no maua e like me ke Kanawai o ko Hawaii Pae Aina. Me ka mahalo. CHARLES KANAINA,
Honolulu, Iune 1. 340 6m
KE KULANUI O KAPUNAHOU.
E HOOMAKA HOU ANA KEIA KULANUI ma ka Poakahi, la 2 o Sepatemaba, a o na mea e manao ana e komo mai a lilo i haumana no keia Kula, e hele mua mai lakou mamua ae o ka hoomaka ana, i ka Poakahi a me ka Poalua o ia hebedoma, e ninaninau aku ia lakou. O na Kumukula no keia makahiki, o W.D. Alekanedero ka Peresidena, a o E.P. Church (Halepule) ka Hope, i kokua ia e na kumu kaulana Miss L.H. Stone a me Miss Emaa L Smith, (kaikamahine a Rev. L. Kamika) A o na haumana e makemake ana e noho mai ma Kapunahou, he pono no hoi ia lakou ke hoike mai i ko lakou manao. E.P. CHURCH (Halepule).
Kapunahou, Iulai 25, 1868. 347-4ts
LOIO! LOIO!
LEO. WOLFF,
LAHAINA, MAUI.
342-6m*
KALE N. SPENCER HANALE MCFARLANE OPIO
C.N. SPENCER MA
NA KOMISINA KALEPA.
E LOAA MAI ANA NO IA MAUA NA MEA i hoounaia mai o na Mea Ulu o keia mau Mokupuni, e like me na Ili Bipi, Ili Kao, Kope, Pepeiao Laau, Pulu, Ko-paa a me na hua ai e ae, a e hooliloia no ke kumukuai pomaikai oa. E kuaiia na waiwai a hoounaia aku e like me ke kauoha.
344-1yr
HALE MU!
HALE KUAI MEA AI!
HE OLUOLU LOA KE KUAI ANA O NA mea ai ma keia hale, i lohe oukou e na makamaka Hawaii a pau:
RAIKI no Waimea. Kauai mai,
PALAOA maikai loa,
KAMANO io ula no Keamolewa mai,
BIPI uahi no Kaleponi mai,
KOPA keokeo - KOPA ulaula.
AILA Honua! AILA Kohola.
KOPE—PAAKAI,
AI no na Lio me na Moa,
Na mea ono he nui wale o kela ano keia ano.
PIA NO HAWAII MAI,
PIA AI—
A he nui loa no na mea ai maikai e ae.
Nolaila ia ea, e na makamaka, e hele mai no me kahi dala, a e like maka no oukou i keia mau mea i laila ae la maluna.
Me ka mahalo.
I. BATALETA.
318-3m
E HOLO MAU ANA KE
"KILAUEA"
I keia hapaha Makahiki, e like me keia
malalo nei.
E haalele ana ia Honolulu
Poakahi Iulai 6
Poakahi Iulai 13
Poakahi Iulai 20
Poakahi Iulai 27
Poakahi Augake 3
E hoomaka ana i ka pule elua o Augake 10, a e hoomaka ana i ka holo i ka Poakahi Aukake 17
Poakahi Augake 26
Poakahi Augake 31
Poakahi Sept. 7
Poakahi Sept. 14
Ma ka hora 4 1/2 ponoi o ke ahiahi, a e ku ana ma
LAHAINA,
KALEPOLEPO,
KEALAKEAKUA,
KAILUA,
KAWAIHAE,
a me MAHUKONA.
Ma ka hoi ana mai, e haalele ana ia
KEALAKEKUA ma ke awakea Poakolu.
KAILUA, ma ke ahiahi Poakolu
KAWAIHAE & MAHUKONA, ahiahi Poaha.
Ku hou ma HONOLULU i ke kakahiaka Poaono.
E hoopae ia no na ohua o MAKENA.
WALKER & ALLEN
Honolulu, Iune. 27, 1867. NA EGINI.
318-3m
No Hilo.
KA MOKU KUNA
"MELE HILO,"
O Ballastier ke Kapena.
E HOLO MAU ANA KEIA MOKU I KE Awa maluna, no na ukana a me na ohua e ninau ia
HULIPAHU, (L.L. TORBERT).
318-tf
E KUAIIA AKU ANA
KA MOKU KUNA
"MERE HILO"
nona na tona 48 14-95, i kapili hou ia iho nei i ke kele awe, a hana hou ia iho nei na hemahema a pau, a hoolakoia he mau mea hou, a ke holoholo nei mawaena o Hilo a me Honolulu nei. E kuaiia aku no i ka poe e makemake mai ana. No na mea aku i koe, e ninau ia
L.L. TORBERT (Hulipahu)
ma Honolulu, a ia J.H. CONEY (Koni) ma Hilo. 338-tf
OLELO HOOLAHA!
NO KA MEA, UA HOONOHO AKU AU IA CHAS. H. JUDD (Kale Kauka) i Hope no'u. Nolaila, ke hoolaha aku nei au i na kanaka a pau, mai keia la aku, oia wale no ka mea mana e ohi ai i na uku hoolimalima a me na aie e ae. Aole loa e uku ia kekahi mau bila aie ma ko'u helu ke ae ole oia a kauoha ole mai paha.
H.K. KAPAKUHAILI.
Honolulu, Iulai 9, 1868. 245-6ms
S. MAGNIN
MEA KUAI LOLE MAIKAI
—A ME-
NA ANO LOLE HOOHIE A KA MANAO,
Na Kamma, Buti, na Papale Kapu a me na ano Papale.
E hele mua maanei mamua o ka hele ana aku i na hale e, a e kuai makepono aku no waa. Aia makai iho o ka Roiala Hotele ku'u Halekuai Lole. E wehe ia ana ka puka i keia la.
Honolulu, Ian. 4, 1868. 345-4ts
KAUKA LAPAAU.
-O-
Dr. Kennedy (Kenede) kona inoa.
AIA NO KONA HALE KAUKA MA ke Alanui Papu, makai iho o ke Alanui Hotele.
Honolulu 318 ly
HALE KUAI LOLE HOU!!
UA WEHEIA AE NEI MA KE ALANUI NUUANU, ma o iho o ka Hale o McLIIAN, he Hale Kuai Lole Hou. Malaila e loaa ai na Kamaa a me na Buti o na Kamalii a me na wahine. E kuai makepono ia na lole a me kela mea keia mea.
JOS. DAVIS &Co.
327-6m
HALE HUMUHUMU PEA.
W.G. WOOLSEY MEA HUMUHUMU PEA.
UA WEHE AE NEI AU I HALE HUMUHUMU Pea ma ka Hale Pohaku ma Alanui Moiwahine, oia ka Hale Kalepa mua o Walker, Allen & Co., malaila e makaukau mau ai ma ka hana i haiia maluna. Aohe uku no ka hoahu ana i na pea.
Honolulu, Iulai 4, 1868. 344-3ms.
HALE PAI KII!
AIA KO'U HALE PAI KII MA
MONIKAHAAE,
Mawaena o ka HALEKUAI BIPI a me ka HALEKUAI MEA AI o S. SAVIDGE ma ke Alanui Papu. He emi loa ke kumukuai o na KII. H.L. KEIKI (CHASE)
318-ly Mea Pai Kii.
Na Buke
I Hoolahaia e ka Papa Hawaii.
-
Baibala Hemolele Nui ili gula nani
me na kuhikuhi ma na aoao - $12.00
" " uuku iki iho " " 8.00
" " Nui ili eleele kaekae wai gula 7.00
" " Pananaiki iho ili eleele " 5.00
" " " " " 3.00
Kauoha Hou ili gula nani me na kuhikuhi 3.00
" " eleele kaekae wai gula " 1.50
" " " " " 1.00
Kauoha Hou Hapa Haole - - .75
Baibala Ohana nui me na kii moohana,
ili eleele - - - - 5.00
" " " " kao 2.50
Lira Hawaii 1848 me ke kanawai .25
" " 1855 - - .25
Kumu Leo Mele ili manoanoa me ke
kanawai - - - - .25
" " " lahilahi - - .12
Moolelo ekalesia - - - .50
Haiao - - - - - .25
Hele Malihini ana - - - .25
No ko ke Akua ano - - - .25
Lira Kamalii - - - .25
Hoike Palapala Hemolele - - .25
Moolelo Heneri Opukahaia - - .25
Hoike Akua - - - - .25
Wehewehehala - - - .25
Ninau Hoike ili manoanoa - - .25
" " lahilahi - - .12 ½
Ui Kamalii Kula Sabati - - .12 ½
Kumumua Kula Sabati - - .12 ½
Haawina Kamalii Buke 2 - - .12 1/2
Eia na buke i haawi wale ia.
Ui.
No ka Aoao Pope.
Hoike Pope
Ka Ekalsia Oiaio.
Palapala Liilii-
Helu 4---Makemake anei oe i ke ola?
Helu 6---E hele i o Kristo la.
Helu 7---Ke hoi ana mai o ke Keiki Uhauha.
Helu 11---No ka hoohiki wahahee i ke Akua.
Helu 16---Ka eehia ana o ka Ahaaina a ka Haku a me ka Papekiko ana.
Helu 17---Mai hana ino i na Holoholona.
Helu 18---No ka mahi ana, kuai ana, a me ka inu ana i ka Awa.
Ka Davida Malo Kumumanao.
Ka Moolelo o Batimea Puaaiki.
L. H. Kulika.
Kakauolelo o ka Papa Hooko o ka Ahahui Euanelio o ko Hawaii Pae Aina.