Ka Nupepa Kuokoa, Volume VII, Number 30, 25 July 1868 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KE KUOKA, HONOLULU, IULAI 25, 1868.

 

Ka Kupepa Kuoka.

 

Haleluia.

 

Happy Voices.

 

1. Ma ka aina maikai a laelae nani e,

Ku a mele lakou me ka lole aiai.

Ma na rila hookani ke hookani ae

I ke Keilo hipa i pepebiia’e.

 

Cho.—Haleluia ia lesu. Haleluia ia lesu.

Haleluia, Haleluia, Haleluia. Amen.

 

2. Me ka leo o kai kupinai ko lakou,

A puni ka lei o ke Lii oia mau.

A hui na ao ma ka hookani ae

I ke Keiki hipa i pepehiia’e.

 

Cho.—Haleluia ia lesu. Haleluia ia lesu.

Haleluia, Haleluia. Haleluia, Amen.

 

3. E lesu, ke Aloha, e ae ia anei

I na keiki uuku e mele pu ae?

Ae, ae makou pu la e hookani ae

I ke Keiki hipa i pepehiia’e.

 

Cho.—Haleluia ia lesu, Haleluia ia lesu.

Haleluia, Haleluia, Haleluia. Amen.

 

4. E na keiki, na kumu, na hoa a pau,

E hui ano a e mele a mau

Ma ia mele hookani e hookani ai

I ke Keiki hipa i pepehiia’e

 

Cho.—Haleluia ia lesu, Haleluia ia lesu.

Haleluia, Haleluia, Haleluia. Amen.

 

HAWAII.

 

Ka Haiolelo a L. H. Kulika ma kawaiahao, ma ka la 4 o lulai.

 

E NA HOA KUPA O AMERIKA HEIPEIA: Ke hoomanao nei kakou i keia la i ka pau ana o ka makahiki kanaiwa kumamalua o ke kuokoa ana o Amerika. Ke kapalili nei i ka makani, a ke hauoli nei i ka nani o ka la na hae hoailona a pau o ko Amerika noho lahui ana, ma na wahi a pau o ka honua nei. Mai ka Moana Atelanika a i ka Moana Pakifika, mai ka poowai o ka Muliwai Misisipi a i na kahakai ako’ako’a o Felorida, a ma na wahi e aku no hoi e noho nei kekahi Amerika, malaila ke kowelo nei ka Hae Hoku me ka hauoli lanakila. Ke kupinai nei na leo o ko Amerika lanakila, ma na kulunakauhale kaulana o Europa, a malalu no hoi ka malu ulu, niu, o na Mokupuni, he nui wale o ka lai o ka moana, malaila e lohe ia nei no ua mau leo la.

 

He mea kupono ia kakou e na Hoa Kupa o Amerika, e hoolohe i ke kauoha o ke Kuhina Noho ku i ka wa o Amerika, e hoomanao o keia la kulaia. He mea kupono no i na elele o Amerika maanei, e lilo lakou i mau alakai no na Kupa Amerika ma Hawaii nei ma na mea pili aloha lahui ponoi iwaena o lakou iho.

 

Ke ili mai nei no hoi maluna o kakou ka hanohano a me ka pomaikai o ka haawi ana i ke aloha o keia la ia Kapena Simpson, a me na Alii Moku Hanohano o ka Mohonogo, e like pu no me ko kakou haawi anu i ua aloha ano hookahi la no, i ke Kapena a me na Alii Moku aloha aina o ka Moku Lakawana.

 

He la hoomanao ka la eha o lulai no kekahi mea ano nui ma ka moolelo o na lahui a pau. O keia mea e hoomanaoia nei, ua pili, aole i ka Amerika wale no. aka, i na kanaka a pau e ola nei ma ka honua. He la lubile keia no ka poe a pau o makemake ana i ka noho lanakila a me ka hele imua, ma na lahui a pau. O Palapala Hoike Kuokoa i kakau inoa la no na moku aina umikumamakolu o Amerika, ma ka la 4 o lulai, 1776, he mea no ia e ano e ai hope mai, a ma keia hope aku na moolelo a pau o ka honua nei. Aohe no mea kuleanu ole iloko o ka ulu ana ae o keia mea ma Amerika, oia hoi ka noho kuokoa lanakila ana. O ka poe a pau e kue nei i ka hele imua o na lahui kanaka, he kuleana no ko lakou e noonoo ai, me ka makau nae i ka moolelo o kela aina; a o ka poe a pau e makemake ana e hele imua na kanaka ma ka ike, ma ka noho pono ana, a ma ke kaukanawai ana maluna o lakou iho, oiai e noho ana malalo o kela a me keia ano aupuni, he ake nui no ko lakou e ao pu ia me kakou nei ma na moolelo e pili ana i keia la. Molaila me ka hoihoi o ka mano, e nana kakou i ke ano o ke aupuni o Amerika iloko o keia mau makahiki ekolu i hala mai ka pau ana ae o ke kaua, a e nana no hoi i ka noho ana o kekahi mau aupuni e aku kekahi.

 

He mea mau mahope ne o na kaua kuloko, ke ano malule o ka manao o na kanaka, me ka hoomaloka ma na mea e pili ana i ke aupuni, no ka luhi a no ka hiki ana ae o ka wa maha. Pela iki no ma Amerika i keia wa: aole nae i like loa me ko kekahi mau aina e ae i ko lakou puka ana ae mai loko ae o ia ano pilikia, no ka mea, o keia kaua ana iho nei, aole no he kaua no na waiwai maoli a me ka mana, aka, he kaua e ko ai ka oiaio a me ka pono, nolaila, ua loaa no he mau kanawai e hoopololei ai ka poe e lanakila ana; mai ka wa no i kaua ai a ka wa i pau ai, aole he hana kanawai ole e like me kekahi mau kaua. O ka oi no keia kaua ma ka hoopai ole aku i ka poe kipi i pio; a no ka oluolu loa no keia o ka manao, a aole no ka manao makau paha, a makemake ole e hooeha.

 

He poe mahiai a he poe lalepa lulu ka hapa nui o ua lahui la, a lilo koke no i lahui koa: pau hoi ke kaua ana hoihoi koke ia no na pahikaua a lilo i hao oopalau, a lilo na ibe i pahi oki laau, a hoi koke ae la no lakou i ko lakou mau aina mahiai, a ina hale oihana o lakou, me ka hoomakaukau no e hooholo kanawai no kela mea ano pilikia o ka hooponopono hou ana i ka aina. Aole i haalele ia kekahi pono ano nui ma ia hope mai ma ke ano kapulu a hooponopono ole. Maloko no o na pilikia a me ke kue nui ia mai, ua hele no imua ka lahui iloko o keia mau makahiki ekolu me ka loaa ana i ka pono i oi ae mamua o ko ka loaa ana o na makahiki kaua.

 

He hiki no paha ia kakou ma ko kakou ano Amerika ke kaena no ka makaukau loa o ko kakou poe e hapai i ka hookaa ana i na auhau he kaumaha loa i mea e hoihoi ia ai na lilo o ke kaua. He lahui kau kanawai no lakou iho; ua kau nae maluna o lakou iho i na auhau kaumaha loa me ka menemene ole. A eia kekahi, e hookaa ana no ua lahui nei i kona mau aie a pau ma ke gula, aole ma ke dala pepa, a e hoike ana mamua o na lahui a pau ke pololei na hana a ua lahui naauao nei. A ma keia, ua ao hou ia kakou, na na makaainana ka waihona aupuni, a e pono no i na aupuni a pau i imi ai i ka pono lahui e waiho i na maka ainana keia mea o ka hooponopono ana i na auhau.

 

Ua hole loa kekahi poe kupuna o kakou ma Bosetona i kekahi auhau maluna o ke ki-lau, aka nae, ua hoike pono kakou na mamo a lakou, aole o ka auhauia ka mea a lakou i hoole ai, aka o ke ano auhau kanawai ole a me ka auhau i ae ole ia ma ka waha o na mea i kohoia e ua niau makaainana nei.

 

Ua hoike maopopo loa no hoi na Amerika i ko lakou malama loa i kela mea he Kumukanawai i hanaia e lakou iho no, o ke Kumukanawai, he mea hoomalu i na pomaikai o ka hapa uuku, a he mea e kaohi ia ai ka makemake o ka hapanui lanakila noonoo ole. Ina paha i ka wa i pau ai ke kaua ua haalele ia na kanawai a pau o ka wa kahiko, me ka imi wale ia aku i mau pono i manao wale ia. He mea hiki ole, no ka mea, ua paa na kanaka i ke Kumukanawai a lakou iho no i kukulu ai no ka aina. Oiaio, ua mau lakou i ka malama ana i ka mea a lakou i kau ai i kanawai no lakou iho, nolaila, aole i hiki ia lakou ke haalele. Hookahi wale no hoololi ano nui i hana ia ma ke Kumukanawai, a ua oi ae ka pomaikai o keia hoololi mamua o ko ka waiwai a me ke koko i maunauaa wale ia i kela kaua; eia ua hoololi nei, "Aole e hiki i ke kauwapaa ke noho ma Amerika, no ka mea, he noho lanakila ko kela a me keia mea e ola nei ma ia aina."

 

No ka ikaika loa o ke aloha a me ka malama ana i ke Kumukanawai, nolaila, o ka poe imihala, malaila wale no lakou i imihala ai, ma ka olelo ana "He kue Kumukanawai, he kue Kumukanawai." E like no me ka mea e kahea leo nui ana, "Aihue e!" Aihue e!" oiai oia no ka aihue, pela no keia poe e makemake ana e uhi ae i ka lakou mau hana kue Kumukanawai.

 

Ina ua waiho ke Kumukauawai ma ka lima o ka lehulehu i ao pono ia a lako i ka naauao, ua malu a ua loaa momua o ke Kumukanawai i malamaia e kekahi hapa uuku wale no. Ua ike hou ia keia mea ma keia mooleo hou mai nei, e pono no e waiho i keia mea waiwai nui ma ka lima o ka hapa nui a me ka lehulehu, a aole ma ka lima o kekahi hapa uuku wale no. Ma ka hoao ia ana o ke ano aupuni makaainana, malaila no e ike ia ka pono o ka hilinai nui ma ia ano, a eia no ka hoao nui ana o kela hana ma ka olelo mua o kela aupuni, "O makou, na kanaka o na Mokuaina i Huipuia, ke kauoha nei a ke kukulu nei i keia Kumukanawai." Oia na hua olelo mua o ua Kumukanawai la.

 

Ke mahalo nei kakou i ka lakou malama ana i na mea i kukuluia, ke mahalo pu nei me ko lakou imi ana i na mea hele imuame ke kue nui ia, a me ka pilikia, ma ka hana ana i kela hana aloha ole, ke kukulu hou ana i na Mokuaina i waiho heleiei mai, mailoko ae o kela aupuni i kapa wale ia he Aupuni Hui o ka Hema, oiai ua hiolo na kanawai a ua haunaele ka noho ana o na kanaka o ia mau Mokuaina.

 

Ua make no kela mea o ke kipi: me he la nae aole i kanuia kona kupapau, a e waiho wale ana ma ka ili-honua e pilau ai, a e komo ai ka hauna i na puka ihu o ka poe aloha aina oiaia. A me he la no e hoala hou ia ana e kekahi poe. A ua poe la no e hoala hou ana iaia, he poe i hoohiki e hoopai aku, o ke kipi ma ke ano karaima nui. Nolaila ua hoololohi loa ia ka hoomaemae ana o ka aina e keia poe kokua i ka manao o ka Hema. Eia nae, ke eliia nei ka lua a nohoou loa e keia aoao, a kanuia, nalo loa ?lalo o Milu ua mea pili ano Diabalo nei, aole no e hiki ia Satana ke alii nui o ke kipi ke hoala hou ae, i ua kupapau nei o ke kipi a me kana mau keiki lapuwale.

 

Ma keia hana loihi loa, ma keia hakaka aumeume e hooponopono hou loa ia auanei ua mau Mokuaina nei, a lilo i ano hou loa me he la he aina okoa loa no. He mau kaikaina hele hewa,--ua auwana wale, a opaha ka papalina. Ua wiwi a pololi, a aneane e make, eia nae ka mea e ola hou ai, a hoano hou ia, a lilo i poe u-i a ikaika;--o ke komo ana o ke koko mehana o ka puuwai o Kolumebia iloko o lakou, a ma keia hope aku, aohe wahine u-i i mahalo nui ia e like me ua mau Mokuaina nei o ka Hema, i hele hewa ae nei, ke hoomaka hou e hele ma ke ala o ka pono.

 

Mai na kuahiwi mai o Tenesi, ke alakai nei kela ia lakou i ka hoi mai i ka pa, a o ka lua, oia no o Akanikau, e leiia i na muliwai elua. A ke lohe mai nei kakou ua makaukau o Karolina Akau, o Alabama, o Luikiana, a me Georegia, e hooponopono i ka lakou mau oibana aupuni. Ua hoao no kekahi poe e hookauwa i na uegero ma kekahi ano hou, a ua haule no ko lakou manao, e like no me ka haule ana o ke kipi. Ua kukuluia ke koho balota no na kanaka a pau ma na Mokuaina ewalu, a e kukuluia ana ma na Moku Hema a pau, Ke kapa nei o Karolina Hema i ka mea i noho kauwa iho nei he kanaka okoa, a ke noi nei i kona balota. Elua mau ili-eleele ma ka Hale Keneke o Georegia, a he umikumamalua o ia poe hookahi no ma kona Hale o na Poeikohoia, E kukulu nui ia ana na kula maoli ma na wahi a pau o ka Hema, i mea e pau ai ka wa i kue ai lakou, no ka ike ole a me ka naaupo.

 

E hooikaika nui ana ka poe pono o na ano a pau ma keia hana o ke ao ana. Ke hooikaika nui nei ka ili-eleele e ku like ia me na mea e ae ma ke ano o ka noho ana. Aole no e hiki ke hoano e i ka ili o ko Aitiopa, aka ke koano e ia nei kona mau ano o ka noho ana ma na mea apau. Aole no he wa loihi a paa loa keia ninau ana a me ka hoopaapaa ana, a me ka nana ana i ke ano hooluu a ka ili oke kanaka. E lilo ana o Amerika i aina e kaulike ai na kanaka ilikeokeo, ili ulaula, ili-eleele, a me na ano a pau, a ole e nanaia ke ano o ka lauoho o ia ano, he piipii paha, a he pololei paha, a he eleele paha, a he ehu a ulaula maoli paha, hookahi no mea e nanaia, he kanaka. ("Aman's a man for a' that")

 

E na paahana o ka Hooponopono Hou, ma ke ano noho pono, ma ke ano aupuni, ma na aina a pau i hoolamalamaia e ka lani o ke Akua, e hana i nui ke aho! a ina aneane maule a paupauaho, alaila e alawa ae ka maka a e nana i na mokuaina i hooponopono hou ia ma Amerika Akau i kela huhui hoku nani ma ka iini o na kanaka. Ua ku mai iwaena o keia mau makahiki ekolu kekahi hoopaapaa nui o ke kue ana iwaena o na oihana ekolu o ke Aupuni, o ka oihana Lunakanawa. Ua manao nui i kekahi menawa e lilo ana ka Aha Kiekie i kokua no na ino o ka wa kipi. Mai lilo maoli kona mau hooholo ana i mea e hiki ole ai e imua ke kaa aupuni. Hooholoia nae e ka Ahaolelo, aia a hui elua hapakolu o ua aha nei, alaita lilo ko ka Ahaolelo i mea ole. E ole keia hooholo ana, a me ka noonoo ana o ka Aha Kiekie, inano ua lilo ua Aha la i mea e kue ai ka lahui ia ia iho. He mea manao nui ia a hilinai nui ia na Aha Kiekie aka nae, aole mana nui ke ole e kiai mau ia e ka lahui i lili no kona mau pono iho. Ina e ole kiai ia pela na aha, alaila, e lilo no ua mau aha nei i kokua no ka poe kue i ka hele imua o ka lahui.

 

O ka hoopaapaa nui nae, aia i waena o ka oihana Kaukanawai a me ka oihana Hooko oia hoi o Ioanasana. O ka hoopii a me ka hookolokolo ana ia Peresidena Ioanasana, oia paha ka hana ku hanohano loa o na moolelo o ka honua nei. Me ka haki ole o kekabi mea e hui paa ai na mokuaina, ua lawe ia ko Poo Kiekie o ke Aupuni nui o ka Honei imua o ka Aha Nui o ka Lahui e pane aku i na hoopii no na kuaaina pili aupuni. Aohe mea i hoole i ka mana e hookolokolo, aole hookahi ma na aoao elua. Aole mea e holle ai i ka mana e hoopau ai ia ina ua hewa, a e hoonele ia ia i ka makana nui i haawiia e na makaainana, a me ka oihana Kiekie loa ma ka honua nei. Kukuluia keia Aha Kiekie Loa, a pane ka mea i boopii ia, "aole hewa." Aole hoike i hooleia, aole kumu pale i hooleia, pau ka hapakolu o ka makahiki i keia hookolokolo a pau haawi pakahi kela hoa keia hoa o ka Ahaolelo i kona manao oiai e hoolohe ana na miliona o ka poe e makaikai ana. Aole no i hoapono loa ia ka Peresidena, aka pakele nae ma ka Aha, a ke noho nei no ma ka noho Peresidena.

 

He mea ao keia no ke ano pono o ka hana ana a me na alii a pau a me na luna aupuni a pau i kue mau i na pomaikai o ka lahui malalo o lakou. Aole peneia ka hana me Kale i, a me Louisa XVI, na Moi i hoopaiia me ka make. He hele imua loa keia mai ia wa, ua imiia a ua loaa ke ano i oi loa o ka

 

Ka Papa Helu o na Ekalesia Hawaii no 1868.

NA KIHAPAI

[Chart, see original]

 

maikai o ka hoopau ana i na alii pono ole. Ina hookahi a elua paha mea hou ae i kue ia loanasana ma ke Keneka, in no ua haalele malie kela i kono hale Peresidena, a hele malie haunaele aku a i koua hale ponoi, a ua kakaa mau no na huila o na oihana aupuni, me aa pilikia ole e like me na hoku e kakaa la ma lani.

 

E hili ae kako'i a e alawa ae a e nana i na aupuni kahiko ma ka Poai Hikina--ke hele la paha imua kekahi o ia mau aupuni ia kakou e kiai ai i keia la oha o lulai.

 

Me he la o ka makuahine o Enelani, ua kau me ke kaa mahu, e holo ana e like me ka mea i wanana, a e hiki nku auanei i kahi o na aupuni makaainana. Make hewa wale ka wawa nui ana o na mea naauao i ko lakou mana iho, e kahea leo nui ana no ka poino o ke aupuni. E makaala nae ua luahine nei, a walea iho i nei ano holoholokaa, a mahope e makemake loa auanei i ke kaa holo a kakae aku i ke au hou o na kula maoli no na mea a pau, a me ke koho balota no na mea a pau. Na ka aoao aupuni no ka hele imua, aole no he wa koe, a pau na kakaka a pau i ke koho balota, a pau no hoi na ekalesia aupuni no ko hooikaika no ka aoao makaina, a e ikeia ke kumu hauoli no Eenelani kahiko, a me ka poe puni lulai eha.

 

Aole pha hiki ia Farani ka mea nani, ke nana mai ia kakou i keia la. O ke aloha koa wale no paha kona ia kakou i keia la laelae, oiai ua paa mau kela i na aahu koa a ke malama nei i ka maluhia o Europa.  Aka ke nana nei no o Farani i ka hele imua a me na mea nani o keia hope aku, aole no he mea e kahaha ia ina e lawa ko laila mau makaainana i kekahi mau pono no lakou iho Ke. haawi hihi nei o Nepoliona, me he mea e lawe nui ae paha lakou.

 

Ua puni o Italia i na pilikia kuwaho a kuloko, aole paha e loaa koke ia ia ka hui ia i hookahi. O keia mau pilikia paha, a me keia mau mea kula, oia no na mea e kukulu paa loa ia kela aupuni. Ina no e ku hou ke kaua o Europa, wawahiia paha na pale e hoonele nei iaia i kona Kapitala o Roma.

 

Ua lilo o Keremania Hoole Pope, me kona Pu keikele, me kona ao ana i kona mau keiki a pau, i lahui hookahi ma ke ana hookahi o kona mau kanaka. He aupuni no hoi ia e ku nei ma ka papa akahi o na aupuni. Ua loaa i keia la ke kumu e hauoli ai kelu a me keia mea i auwana malihini mai, mai ka aina Makua o Keremania, no ka mea he aupuni Kumukanawai ko Keremania i keia wa e haawi ana i ke koho balota i na kanaka a pau.

 

A pehea o Auseturia, Auseturia Katolika, Auseturia kuemi ihope o ka wa mamua? Ke hele nei imua. Ua haawiia ka mana nupuni ia Hunegaria, a ua hoopau ka Emepera i kona aelike hookaumaha me ka Pope, no kona makau o kulanalana kona noho alii. Ke hele nei o Auseturia imua.

 

Nani ka hooikaika ana o ka poe noho mokupuni ma Kurete. Nani ko lakou hoomanawanui, i mea e hemo ai na kaumaha o ko Tureke noho ahi ana maluna o lakou, a i huiia ai lako me ko lakou aupuni makamaka me Helene. Ua mahalo na kanaka a pau ia lakou, ua aloha ia lakou, a ua menemene loa i ka lohe ana i na hana hino loa o ko Tureke. Eia nae ka mea maopopo loa, o ko lakou wiwo ole i ka imi ana i ko lakou noho lanakila ana, a ke hu nei ke aloha o ka puuwai ia lakou, oiai, ua hoohiki ia lakou e like me ko Helene mamua, e hoomau me ke ahonui a me ka paupauaho ole, a kukulu paa ia ko lakou kuoka ana, a i ole ia, a i make lakou i ka lima o ko lakou poe hookaumaha mai a mama ae ke luuluu o keia ola kino.

 

Ua hoala iki ia ka Suletana o Tureke i keia makahiki iho nei i kona hookipa ana me na hoa alii ona ma Farani a me Enelani, aka, me he la ua makahiamoe hou mai nei. Ke olelo ia nei nae, e kukuluia ana na alanui hao me na kaa mahu mai ke Kaiwaenahonua a i ke Kaikuono o Perusia. Ina pela, e ku auanei ka ehu o ka lepo o na huakai la eha o Iulai ma kae o ka muliwai o Euperate.

 

Eia nae ma Kina ke kupanaha loa, o na alii Maneku o ua Aupuni Pua la, ma ko lakou nana ana i ke ano kanawai iwaena o na aupuni, ma ka wehewehe ana o ka Amerika kaulana o Wheaton, na makemake lakou e waiho i ka hooponopono ana i ka lakou mau hana kuwaho ma ka lima o kekahi Amerika kaulana, a ma ka hoolilo ana iaia, (ia Burlingame) i elele no na aina ua hui lakou me na aupuni e ae ma ka hele imua. E holo pono keia hana a lakou, oia ko kakou makemake, a e laha keia ano o ka hele imua ma na aina a pau o Asia, a e ili mai paha kekahi hua o keia hana ma ka hoohalike iki ia ana ma na hana kuwaho a me na hana kuloko o ke Aupuni o na Kamehamehu.

 

E ka poe kokua i ka hele imua, ua ike oukou i ke ano o ka aeto o Amerika; i kona pii ana a kahi kiekie loa, malaila kahi e lana malie ai a kiai mai i na haunaele o ko lalo nei, aole e hiki aku i ona la, iaia e lana ana pela na hokeke a me na hakaka o ke ao nei o lalo.

 

Pela kakou. Mai nana kakou i keia la i na kina o kekahi lahui a mau lahui paha. Ina no ua hele i hope kekahi lahui, aole no e nana aku i keia la ia mea i mea e pho ai ka manao a popohopo. Ua ike no kakou he mau kina kekahi, eia nae, i nui ke aho a hoomaemaeia i kei makahiki aku, a ulu ae ka mea hanohano a me ua mea maikai o na kanaka.

 

Ua hele umua o Europa ma keia mea, ma ka mahele ana o na aupuni ma na ano lahui, a aole ma ke kuko wale o na alii, e like me ka wa mamua. Ke hookaawale ia nei ko laila mau aupuni ma ka noho kuokoa ana o na lahui ano okoa. Me he la ua aeia ka leo o aa makainana ma keia mea. Ma Amerika nae ua ikeia he kaula ano hou i paa ai na kanaka a pau iloko o ka lahui hookahi, aole o na mea koko like o ka hanau ana wale no. Ua oi ka hookahi o ka noho lanakila ana mamua o ka hookahi o ka noho iahui ana. Ua oi ka like me ka lokahi o ka noho hookanaka ana mamua o ke ano like o ka ili a me ke ano hookahi o ka olelo, a me ke ano hookahi o na kupuna. Eia ke aula nui e paa ai ke aupuni i hookahi, o ka hana aku i kou hoalauna e like me a'u e makemake ai e hana mai kela ia oe. Oia ka io o ka palapala hoike kukoa o 1776; oia no ka mea e lilo ai na kanaka a pau i hoahanau kekahi no kekahi. Ina e ulu hou ae keia kumumanao e like me ka ulu ana iloko o kei mau makahiki he kanaiwakumamalua i hala ae nei, aole no he mau haneri makahiki a lilo na lahui a pau i hookahi no aupuni, sole no paha o ke aupuni Amerika ia aupuni hookahi, aka he Hui Aupuni i komo ai ko lakou kumukanawai nui, oia na ano aupuni a kakou e hoomanao nei i kei la.

 

Eia kekahi mea ano nui a kakou e noonoo ai i keia la; aole no ke koko mai ke ano nui o ka lahui, aole no ke ano wela paha a anu paha o ka aina ke ano nui o ka lahui, aka, aia ma ka mea i manao nui ia e ka lahui, a ma ko lakou mau kanawai luna manao, malaila ko lakou ano mana. Ua hoano e ia no na lahui ma ke ano o ka aina a lakou i noho ai, aka, aole kela ka mea ano nui, no ka mea, o ka uhane o loko, oia no ke alakai no ke kino. Ua oi loa ka mana o na mea pili i ka uhane mamua ae o na mea i pili i ke kino wale no. E loaa i ka lahui ka iini no ka pono, a e hahohano no ia lahui ke noho no ma ka aina wela, a ke noho no ka poai anu akau. He hoopohala wale keia e olelo ia nei no na lahui e noho nei ma na aina wela. Aia a laha na kanawai Kristiano, oia hoi na kanawai o ka la eha o Iulai, alaila, e lilo ka poe o Hinedu e hoopili wale nei i na mea hanohano maluna iho o lakou i poe kokua ikaika i na kanawai a me ke kuoka ana, a pela no me ka puni lealea o na mokupuni o ka moana Pakifika.

 

O kakou ka poe Amerika ma keia Pae Aina, ua hooili pinepine paha kakou i ko kakou mau hewa maluna o ke ano wela o ka aina, aka, i ka nana aku, he aina kupono loa keia e hooikaika ai ma na hana a pau, a e hoopaa loa ai ma ka noho pono ana, a e imi nui ai no hoi i ka naauso, a e pii ai i ka hanohano o na hana maikai a pau. Aole no o ka wela o ka amei ka mea e hai malule ai a paa ole ai o ka manao, aka, no ka laha o na ano hooponopono ole o ka noho ana.

 

Aole no ke komo ana mai ka aina anu a i ka aina wela ka mea e hele hewa ai ka poe e haalele nei i na aina i kupaa nui ai na ka naka i ka pono. Ina pela e pono paha e hoouka mai i hau paa a nui ma na moku i mea e pau ai kela mai laha i kaulana iwaena o kakou, o ka hoopilimeani! Aole o ka hau paa, aole o ka hoololi ana i na mea kuwaho ka mea e imi nui ia, aka, o ka hahai pololei me ka naauao i ka pono, ma kela aina keia aina oia ka mea e pono ai, a pau ai ka hahai wale i kekahi mea hewa.

 

Aole, e ka poe i iini nui i ka lauakila, aole i haalele ke Akua i kekahi mau aina maikai o ka honua nei iloko o ka hewa a me ka naaupo, no ke kaa ana o ua mau aina nei ma ka Poai Waena o ka Honna. O na ano kanawai a kakou e hoomanao nei i keia la, oia no, a oia wale no, ka mea e lilo ai na aina o ka Poai Waena i mau Edena no ka Honua nei.

 

Ua ikeia no na kanaka oiaio, a me na kanaka wiwo ole malalo o ka Poai Waena e like no me ko ka latitu 40' o ka Akau, a e ikeia hou ia ana no. Ae, eia no ma kei mau mokuauni o ka lai moana, kahi i ikeia iho nei na kanaka i kupaa ma ka oiaio o na mea pili aupuni, me ka manao paa e like no me ko na aina anu. E mahaloia i keia la nani eha, i ka poe ma ka Ahnolelo i kupaa i ke kanaka o Europa Akau, i ka mamo o Enelani, i ka haole hanau ma Hawaii, i ka Hawaii maoli no hoi o ke koko alii, a me ka Hawaii maoli o ke koko makaainana, i kupaa, me ka nana ole i ka oluolu o ka noho ana, aole no i na mea ai a me na mea inu, aole no hoi i ka inoa koikoi o ka luna aupuni, aka, ua malama me ka wiwo ole i ka Mana o ka Paipalapala, a me na pomaikai oiaio a pau o ka Lahui Hawaii.

 

Hookahi wale no mea i koe e na hou kupa o Amerika; o ko'u hoike ana i ka lana o ko kakou manao, aole e hala hou kekani la makahiki o keia ano, a komo aku o Amerika i ke au nani loa o kona moolelo, i ke au hoopomaikai no hoi i na lahui a pau o ka honui hoolooka malalo o ke alakai ana a me ka noho Peresidena ana o (Ulysses S. Grant.) ke Kalani o Amerika.

 

Ua Kipa Mal.

 

MR. LUNAHOOPONOPONO; ALOHA OE:--

 

Ua kipa mai kekahi makua o ka naauao a me ka ike ma ko makou wahi nei, oia hoi o Rev J. F. Pogue; ma ke alakai ana mai a Ioane Makini Ilikini. A ua halawai pu me makou me na kamaaina, ma ka la 7 o Iune.

 

A ua nui ko makou olioli no keia mau malihini, i ko makou lohe hou ana aku e puapuai mai ana ka punawai o ke ola o ko makou mau Uhane; a he mea hou no ia i ka lohe ana aku. Nolaila, eia makou ke noho pu nei me laua, o ka lua keia o ka la, a e Sabati ana oia maanei apopo, a ma ka Poskahi e hoi aku ai oia ma Sakaramedo, a holo loa aku ma ko L. H. Kapuaa ma wahi, pela kana olelo mai ia makou; ua makemake nui oia e halawai nui me na kanaka ma Calaponia nei.

 

A ua wehewehe mai oia ia makou i ka hana kupanaha a ke Akua ma Kau oia hoi kela ahi ai honua, a me ka pilikia iwaena o na kanaka a me na haole, a he nu hou hoi ia i ko makou lohe ana aku mai kona waha mai, a me ke kii o na wahi i hoea mai ai o ke ahi a me ka lepo pele me he pohaku la ke ano, a kahe aku la me he wai la. Nolaila he oiaio, ua nui ke kaumaha a me ka pilikia no keia hana kupanaha a ke Akua. Ua pau me ke aloha no i ka lehulehu. J. KAPU.

 

Vernan Sutter Co. Cal. Iune 13, 1868.