Ka Nupepa Kuokoa, Volume VII, Number 28, 11 Iulai 1868 — Page 3
KE KUOKOA, HONOLULU, IULAI 11, 1868.
Ka Nupepa Kuokoa.
Wont you Volunteer?
------ Happy Voices.
1. Come boys, come girls, aa e koa anei ?
Ma ka paio no maanei e alii mau ai.
Pane mai anei, palupalu, e ?
Na ka Haku no oukou e hooikaika mai.
Cho. Nauwe, nauwe, mele nauwe no;
Nauwe, nauwe, mai makau oukou.
March on, march on, march a mele no;
March no, march on, mai makau oukou.
2. Na pokii e, aa e koa anei ?
Hui ikaika mai me na papa koa nei.
U'oki, u'oki, mai hoolohe, e.
Ina enemi; e ku, ku a hooauhee.
Cho. March on, march on, march a mele no;
March on, march on, mai makau oukou.
3. Come boys, come girls, aa e koa anei ?
Kuai Iesu ia oukou, ahonui, e !
Hewa, make, aloha mai Iesu.
Aole anei oukou e ae e noho nona mau?
Cho.-Nauwe, nauwe, &c.
4. Na pokii e, aa e koa anei?
Lanakila auanei ke ikaika e!
Mele nani, ma ke ao maikai,
Me na lira gula no, me na lei alii.
Cho.-March on, march on, march a mele no;
March on, march on, mai makau oukou.
Nauwe, nauwe, mele nauwe no;
Nauwe, nauwe, mai makau oukou.
HAWAII.
HE MELE KOIHONUA NO
Kalua i Konahale Kuakini.
NA KEKUPUOHI ME KEKAHI POE ALII E I HAKU.
Ua hanauia o Kalua i Konahale J. A. Kuakini, ma Kahaluu, Kona Akau, Hawaii, i ka makahiki 1791. O Namahana i Kaleleonalani ka makuahine, a o Keawe Kaiana a Ahuula ka makuakane. Oia ke Alii Aimoku o Hawaii.
Ua make o J. A. Kuakini, ma Hulihee, Kailua, Hawaii, i ka malama o Dekemaba, o ka makahiki 1843.
21. Ka leo o ka pahu kaeke loi,
Elua ka leo iloko o ka hau,
I ka hau i ke anu o Kukaniloko,
Kani Hawea ilaila me Opuku,
Mo ka piko, ke ewe, ka aa o na'lii,
I na pohaku hainaka,
22. I ka lalani kukui e hele ia—la—
I ka puahuawa o Kalanimanuia,
Pikopiko na ewewe ilaila,
I koia e kewe o Kalamakua,
Nana o Laielohelohe i hanau,
No lakou kewe i ko aku ai,
23. I noho aku ai Kalani Kaikuaana,
O Kalani kaikaaana kapu o Lono,
Oia ke'kua hoakalau panai uhane,
Kani haalilo me ka hinihini,
Nona ia kahoaka e hihi nei—e—
O Kahionaauinewa o Newalani,
24. O Kekuluipua i ka wa o Haona,
O ka malila mohai o Kaululani,
Nona ko aka ka hihio i ka ponei,
A haohaona nei, aole ia-la—oia--no—
Oia no—o ka mua ia o ka wahawaha,
O ka apiki ana o ka lau o ka ole,
25. O ka leo au e kapai ana iwaho,
E kaohi malie iho no iloko.
Aole ka hemo me he puolo ai-la-i-la-
Oia nae, o kona mau no ia,
Oia kekahi ole e noho mai nei,
E noho iho oe, e noho a hanau kama,
26. Puka ka maka iwaho, loaa ka hale,
Kipa aku, kipa mai, he aloha,
Ua oki ka hana ma ke koekoe,
E ! mawaho ona e ona-e-
E ona ka pua ihiihi kuhela i ka la,
Ena ka maka o ka ilima i kehukai,
27. Kukule ka pua o ka ohai pili ilalo,
I ka hiliia e ka makani,
O ka eanoii ka makou kukahaakai,
Ihi e ka la ka luna o Kuakane,
I ka hano o ke ona anu Kawaihoa,
Hao ae la i ke kai o Maunalua,
28. Lele ka hua o ke kai me he kolea la,
Ike mai la o Kona o Hauola,
He makani, ke lele ino nei ka ua,
I ke ae-e i ke ae-e-
O ke aeae kinohi o ko aloha,
Ke uwe nei keia ia oe e ke hoa ;
29. Akahi no ka nalowale he nalowale-e—
He ale puu moni, puu moku, au honua,
Ke alii o Haloa, e lakou-e—
He alii ku i ka puu houpo o Papa,
He lani no ka ulu kana ulu ae,
No kaulu kanaulu a ewalu,
30. No ka ulu ohia mamala koa,
He koa ka pi, heehee ku honua,
He auna manu ka moku e waiho nei,
O ka lele a o ke kula lehua,
O ke kula lehua ke alii ilaila,
E kowiliwili ai ka aina,
31. O ka pua eena ole ia,
Ka moku ke koi la e pili ai,
O ke kia ia e pili ai,
He kia koo ke alii,
He laau lohai moku,
E upe ana i na malua nui,
32. I ka makalua nui o Hawaii,
E ulu ai ke alii ulu kanaka,
O na kanaka hanau la keia,
He weo kanaka he pa no ke alii,
He hoolululu no ka moku e lulu ai,
Lulu—ia lulu—ia lulu ia-la-
33. O ke ku Kiha kapa o Kama,
O Kama i olena a Kihaapiilani.
O ke Kamakea ka i la puaahaakoli,
O Kalanikaumaka o Kuihewa a Lono,
Iaia ke kiai o Hawaii,
O Hawaii kupu lana kanaka.
34. O Hawaii nui ka honua ia Akea,
Akahi no o noho pono ia nei.
Noho ia nae hoi ka pohu o Kona,
Ke kukui a i ka makani kehau,
O Kalaninuimakahakumaikalani--—
kokonukalanimakahakuma ke 'lii,
35. Nana e noho ke kaulu o ka makani,
Ka alihi o na moku, ai ono ka aina,
O ka ukana kikoola ia he moku,
A Kalani kaikuaana i kauoha,
I haiolelo i o la honua,
O ke alii ae moku kena mawaho.
36. Ia lakou wale no ke kiai o ka aina,
O ka moku o ka lakou alii,
Ia lakou wale no Mai Hawaii a Kauai.
O Mano i ua ohana hookahi la,
Mano a Kalani Kalanikauleleiaiwi,
37. Na lakou e kakoo mai ka pono,
He pono ia Hina i ka wahine noho lani
I ua kaikamahine noho lani la.
A Makalii-o-no-e-
O ka moe koloaulii, ka pua o Kama,
O ka pua haokea o ke kahulihuli,
38. O kekahi lau na o Kawau.
Mai loko o ka awai hookahi ana,
Anana hoi la e ou lei e na hoa,
E ! he hoa ana, he ukana maua na ka leo,
Na ka moe i wehe aku nei kaawale,
Kahuli nalowale ka maka,
39. Lilo ke aloha,
Noho hoopaa kanaka okoa iho no au.
O ka'u ia e kau elieli nei.
E kaumoo nei mamuli o ka lono.
O ka leo hoi o haule wale ilalo,
E haule ole hoi-e-no-e-
40. Hoihoi ana ka waimaka i ke aloha,
Maha ana au ia lakou nei,
I ne ia mau hoa aloha,
Ano hoi e hoi ae la-e-
E hoihoi ae ana ka naulu i ka waa,
Lilo ae la ke koo makani o Lehua,
41. Malu mai la iluna o Halekulamano,
He naulu no ke kino o ia makani,
Hahae ae la he puaia ka inoa,
Hehi hele i ka moana o Kaula,
O kaei ia o ka ukana o ka makani,
O ka waa halihali aku la.
He Kumumanao.
Ka lawe ana i ka ke Akua olelo i na aina pouli.
I na makahiki e noho ana keia aupuni iloko o ka pouli, aohe malu o ka noho ana o na kanaka, huikau aku, a huikau mai, pepehi aku pepehi mai, hao aku hao mai, a pela wale aku, nui wale na mea i noho poino ai keia aupuni, pela iho la i noho ai ka Alihikaua ikaika o ka po i na kausani makahiki he nui wale, ma keia aupuni.
E olelo mai anei paha na hanauna hou o keia kau, aole o makou makemake e hoala hou ia mai na mea o ka wa kahiko, he aupuni hou ko makou i keia wa. Pela io no, ko kakou manao no ia, ua hala ia kikina, kikiua hou keia, wahi a ka olelo waleia e ko Hawaii nei.
Nolaila, ua makemakeia e ike ka hala ana oia aupuni e loaa ai ia kakou he aupuni hou.
I ka makahiki i puka mai ai ka olelo a ke Akua i Hawaii nei, a na kumu misionari i lawe mai ai, haalele aku i na makua, i ka pomaikai o ka oluolu o ke ola kino ana. A hoolaha mai la i ka pono, a pulumi aku i na hua ino a ke diabolo i hikii ai malalo o kona malu, pela wale aku a pau ka noho pouli ana o keia aupuni, hala aku ka poino, puka mai ka pomaikai, ka maluhia, a me na mea e pono ai ka noho ana o ua kanaka, loaa ai he aupuni hou. Nolaila, ku ka olelo a na hanauna hou o keia kau, he aupuni hou ko makou.
E Hawaii, ke keiki a Amerika, ua loaa ia oe ka maluhia, a me ka pomaikai mailoko mai o ka olelo a ke Akua, a ua hapaiia oe mai kou noho haahaa ana iloko o ka pouli, a hiki i ke kulana kiekie loa ; a ke ku nei oe ka lamaku hookahi o keia moana Pakipika, i ane like aku kou kulana me ke kulana o na mokupuni nui o keia honua.
Nolaila aole i hoopiliia keia kukulu manao ana ia oe e Hawaii, ua hala ae oe mawaho o keia palena, he noho pouli ana.
E huli hou ae kakou a nana i ke poo o keia kukulu manao ana. "Ka lawe ana i ka ke Akua olelo i na aina pouli."
Owai keia aina pouli ? Oia na mokupuni o keia moana Pakipika, e noho mai la iloko o ka pouli, kahi o na kumu misionari o keia pae aina i hoouna ia aku ai, e noho pu mai la me ka poe pegana oia mau mokupuni. Na mea ia i manaoia ma keia kukulu manao ana.
E pono paha e hoohalike ae kakou i ka noho ana oia poe ma na mea i ike maka ia. Ina paha e uhiia keia keena a pouli loa, aole komo mai ka malamalama o ka la, pehea na kanaka e noho ana i keia keena pomaikai anei ? Aohe pomaikai, huikau aku huikau mai, a he poino ka hope. A pehea na kanaka e noho ana malaila, no ka nele oia poe i ka malamalama o ka la ka mea i poino ai ko lakou noho ana, a i uhi paa pu ai ka pouli ia mau aina ? Aole. Ke ike nei no lakou ke hele nei no ka la ma kona Alanui-honua, mai ka hikina a i ke komohana. Ke hoolei nei no ia i na kukuna o kona malamalama ma na wahi a pau loa o keia hoku hele, aohe mea nana i pani aku kona malamalama.
Nolaila, ua malamalama no lakou ma ia mea, aka ma ka olelo a ke Akua, ua uhi paapu loa ka pouli ia lakou, aole i ikeia he maluhia, a he pomaikai o ko lakou noho ana, noho pio wale kekahi malalo o kekahi, a pela wale aku, lehulehu wale, like pu me ko Hawaii nei i ka wa kahiko.
A pehea la e hala aku ai keia pouli mai o lakou aku, a e pau ae ai ko lakou noho pegana ana, a noho pio ana malalo o ke dia boke loaa ole ka olelo a ke Akua ?
Nau no e Hawaii e lawe i ka olelo a ke Akua ola ia mau aina, a e hoolaha aku i na kukuna o ka malamalama o ka olelo a ke Akua, a e hoopau aku i na hua ino a ke diabolo, a e pulumi loa aku a kaawale, i pau ko lakou noho pegana ana, i hala aku na au ino o ka hewa e kauo ana iloko o ka pouli mau loa.
E na haumana o na kula nui mai Hawaii a hiki i Kauai, o oukou no na keiki o ka malamalama, na ipu kukui o keia mau mokupuni, ke nana ia nei oukou e na mea a pau. Oiai ua like oukou me ke kulanakauhale i ku ma kahi kiekie, aole e nalowale.
Nolaila, na oukou no e lawe i ka olelo a ke Akua i na aina pouli, e kaua aku me ka ikaika i auhee aku na enemi i ka pono, i noho lanakila lakou, a i pau ko lakou noho pegana ana. Aka, ina i manao kakou, aole pomaikai o ka hoolaha ana aku i ka pono ilaila, he luhi, he pilikia, a me ka poino. Aole pela ka pono; me ka luhi, a me ka hoino ia e loaa ai ka pomaikai i na kanaka a pau. E like me Paulo, i kona kaahele ana i ko na aina e, e hai i ka olelo a ke Akua. Nui wale na pilikia i loaa ia ia, ina e nana kakou ma kekahi o kona palapala elua i ko Korineto mokuna 11, alaila e ike no kakou me ka maopopo loa, aole nae i hai nele mai kana olelo. E like me ka olelo ma Isaia 55: 10, 11. "No ka mea, e like me ka ua a me ka hau i haule mai ka lani mai. Aole hoi e hoi hou ilaila, e hooma-u no ia i ka honua, a hoohua mai ia ia. I haawi mai ia i ka hua o ka mea luluhua. Ina pela kona hoopomaikai ana i ka mea mahiai. Pela no kana olelo, ka mea puka aku mai ko'u waha aku, aole e hoi nele mai pela aku."
Nolaila, e lana ka manao e na haumana o na kula nui. Auhea oukou e na hoa o'u o ka papa akahi e puka ana, ina i loaa ia kakou ka manao aloha i ka leo kupinai o na aina pouli e ulono ana i ka make, alaila, e ku kakou a haalele i ka aina kupa i aloha ia, a koho e pilikia pu me ko ke Akua poe kanaka. E like me Mose, aole ia i makemake i ka waiwai o Aitupiga, a e hookamaia mai e ke kaikamahine a Pa rao. Ua koho ia e pilikia pu me ko ke Akua poe kanaka, aole ma ka lealea pau koke o ka hewa. Na kakou e noonoo, a na ka mea nana ke kihapai e hooko mai. Ke hooki nei au maanei. Me ke Aloha ia oukou. M. HEIA.
Waialua Seminary, Oahu Iune 16, 1868.
Olelo Pane ia Katolika.
Aloha kaua e ka makamaka iliulaula o Hawaii nei, ka mea i kapa iaia iho "He Ka tolika," oluolu no au e pane koke aku ia oe.
1. Wahalama oe, "O na keiki maikai he hoolohe i ka leo o ke kumu a me ke ao ia mai paha ;" "E, auhea oe e kahi Katolika hookiekie hilahila ole, aole anei oe i ike i ka Iesu mea i ao mai ai? E nana ma Mat. 23:8,9, "Mai kapa ia oukou he Rabi, no ka mea, hookahi a oukou kumu o ka Mesia, a he poe hoahanau oukou a pau." Pauku 9. "Aole hoi e hoomakua aku oukou i kekahi kanaka ma ka honua nei, hookahi o oukou Makua aia i ka lani." A ma keia mau kuhihuhi, e hookanaka ia kaua e ka makamaka, o hilihewa na manao ke ole ke kukakuka ana, a mai kapa ia oe iho he kumu a me ka Pope hoi he makua, no ka mea, hookahi kumu o ka Mesia, hookahi no hoi Makua o ke Akua, a heaha la ka waiwai o kou kapa ana ia oe iho he kumu a me ka Pope paha he makua? ke ike nei au aole waiwai iki o kou kapa ana ia oe pela mamuli o kou ukali Pope. Eia ka pono, e hoopololei i kau mea kamailio ma ke kumupaio oia keia. 1. No ka Baibala mumuku oiaio ole. 2. No ka Baibala oiaio a okoa hoi, o kapa ia oe e lakou nei ae he Satana, a he hihia oe no'u wahi a ka Haku Iesu, Mat. 16:23.
2. Wahalama oe, "Ke keiki opio o Waiohole, no ka Bai bala i unuhi pono ia, E ae no paha na Kalavina naaupo i kau, a me ka ae ole o na kamalii Katolika i kau, a loaa ia oe ke ano o ka Baibala Hemolele." U—hoi, o ka Hemolele ia ! 1. " Ke keiki opio o Waiohole." E—o! Eia au la e ka makamaka, ua malu kula aohe lele pueo, aohe keiki opiopio he kanaka o-o ke ano, 22 makahiki ua kau ia ka auhau dala kino, kula, alanui, a o Ioseve la oia no ke keiki opiopio iluna ke alo, aohe i auhau ia, a mai kuhihewa hou oe e Katolika. 2. Baibala i unuhi pono ia. Ae, Baibala no i unuhi pono ia ma ka olelo Hawaii, a na ia Baibala no i kukulu ia Hawaii moe one iluna, mai ka pouli o ka naaupo a i ka malamalama lua ole o Kristo. He hope wale mai nei no oe e na palaualelo lalau kalo nui a Rev. Mr. Binamu ma, he kipu koloka wale iho no kau. 3. "E ae no paha na Kalawina naaupo i kau." Aohe paha ia he poe naaupo, no ka mea, e like me ke kumu hiki mua pela no ka ukali hiki hope, he naauao! a o ka hapanui no ia o ka poe naauao mai Hawaii a Kauai e noho nei ma na oihana aupuni, e like la me J. W. Kea ma Koolaupoko a me W. P. Kahale ma Wailuku, a nui aku, a ua piha ke aupuni i na kanaka naauao o ka aoao Euanelio, a kawalawala wale iho no o na kanaka Katolika i loaa kahi hunahuna opala naauao Sodomi, e haupeepee ana iloko o na pupupu pelekunu a ka hookamani a me ka hikaka i na waiona hana ino luakini o ke Akua ola, aloha wale ia poe e hoka nei, lea ka hoka i ka nui o ke ahuawa. 4. "Aole ae na kamalii Katolika i kau." Ae no ke naauao io, a ke maikai kona maka, aka, ina ino ko lakou maka, e like la me Pomaikai, Kahoopii, Kaluna, Poulina, Iwaiwa, a me Lutera Kaleilehua, alaila e paapu loa ke kino i ka pouli, aole io hoi ka nui o ua pouli la, a ua akaka no ko lakou ae ole e like me kau e wanana nei. Oiai, ua poalo maluia ko lakou maka e oe. "5, A loaa ia oe ke ano o ka Baibala Hemolele." U-hoi o ka ihu ia ! Aohe e ole ka hemolele o ka oukou Baibala ua like ka ! me ka Paulo i olelo ai. "O ka Palapala Hemolele a pau, ua haawiia mai ia e ka Uhane o ke Akua, i mea e pono ai no ke ao ana, papa ana, hoomalu ana a me ka hoonaauao ana i ke kanaka ma na mea o ke Akua," oia la ! ahea hoi ao ia, hoonaauaoia, hoolaha ia, unuhiia, a paiia hoi, ua Baibala Hemolele a oukou ma ka olelo a ka lahui i maa ? i mea e pono ai no ke ao ana, a pela aku, e like me ka Paulo : Nolaila, ua makehewa kou kapa ana ia oe iho, he kumu, a me ka oukou Baibala, he Hemolele, e aho ko kuu kapa ana, he pihaopala, a he piha welu wale no, paepae wawae o Umikii.
3. Wahalama oe, "No ka mahele pono i na kanawai (a ninauhupo.) Pehea, ua hoohalike anei oe ia mahele ana me ka Mose i kakau ai maluna o na papa pohaku elua? Haina, ae, penei e like ai: He umi pauku kanawai maluna o ia mau papa pohaku elua, pela oia i kakau ai ma Puk. 2: a oia mau umi no a hoea i o makou nei, a heaha iho la hoi kau ? Ninau hupo hou oe. Ua makaukau anei oe i ka olelo Hebela e pono ai ia hoohalike ? Haina, aole au i ike ia olelo malihini mai o'u aku nei, a aole no hoi i keakea ia ke kanaka ike ole i ka olelo Hebela ke hoomoakaaka i ka olelo a me na kanawai, e like me kona ike ana i ka Baibala i unuhiia ma ka olelo Hawaii mai na olelo e mai, nolaila, he ninau naauao ole ia, a ke ninau ano ole hou mai nei oe. Mamua o na huaolelo hea la i kau ai na kiko, na koma, na huahelu, a maopopo ai na pauku ma ka Mose? Haina, mamua o na huaolelo Hawaii, e like me a'u e ike nei i ka Mose mea i kakau ai ma na olelo e i unuhiia ma ka olelo wai-hi nei la, pela e maopopo ai i lohe oe.
4. Wahalama oe, "Aole he Ekalesia Akua ka Ahahui Euanelio," Ole io ia oe! Auhea ka Pauku o ka Baibala e papa mai ana i na kanaka aole kukulu i Ahahui, e hiki ai ke kuka ana no na mea e holopono ai ke aupuni o ke Akua? i ole ai elua haku, elua hoi poo no ka Ekalesia, e like la me oe i ka Pope e kapa aku nei iaia he haku, he panoo, a he makua, keu oe a ka lili welawela kohukohu ole kou keeko ana e Ka tolika, pela oe e hoole Waawaaikinaaupo nei i ka Ekalesia oiaio o Kristo ma o ka Euanelio la, hoole oe i ka moolelo o ua Ekalesia nei, he hoole manawaino ia a enemi hoi no ka oiaio, e nana i ka Baibala a me na buke e iho he nui, e hooia lokahi ana i ka Ekalesia oiaio hookahi, oia hoi ka Ekalesia o ka Euanelio, a ke hoole apiki loa nei oe, "Aole Kahunapule o ia Ekalesia, aole mai na Aposetolo mai o Binamu. E Katolika e, me e ua naaupo ou, ina pela mau kou hoole kolohe, alaila, auhea ka hoike oiaio nana e hooia mai ? O ka Baibala anei ? A o na kanaka Pope paha ? oia kou kuhihewa. Ina paha o ka Baibala ka hoike oiaio, alaila, aole no i kue ke ao ana, lawelawe ana a na makua kahunapule o ka Ekalesia Euanelio nei, e like me kau e kapeku nei, a ina paha o ka Pope ka hoike oiaio, alaila, aole i kuleana ia inoa iloko o ka Baibala, ua kuleana nae iloko o ka pouli-kuakane, a ke hoole apiki loa nei oe ia Binamu, aole mai na Aposetolo mai wahi au, ae no au ia oe ma ia, me kuu ike nae ua haule oe, ina nole mai na Aposetolo mai o Binamu, alaila, mai hea mai hoi ka Pope a me oe e Katolika ? Ea ! mai Moaba mai paha, mai hea la ? Aole loa i ike iki ia ka inoa Ekalesia Pope Katolika ma ka Baibala, aka, o ka Ekalesia Euanelio nei la oia ka i ikea palahalaha ia ma ka Baibala i lohe oe. Ke olelo hou nei oe, aole Ekalesia Kalavina ma keia ao mai a Iesu mai. 2. Aole meheu o ka Ahakipi i na Keneturia 15, "Eia ala e, ua ikea kaua." Aole no he Ekalesia o Kalavina, aka, he wahi kauwa oiaio nae ia e lawelawe ana malalo o Iesu ka Haku Nui, e me ke Kahu nui o na hipa, a he wahi hoa hipa a hanai hipa wale iho no o Kalavina na Iesu, e like la me na Lunaolelo, a pela aku wahi au. Aole kuleana o ka Ahahui Euanelio iloko o na makahiki 1500 a oi ae au e kuha nei, he Ahakipi. E Katolika, aole no paha oe i ike, no ka mea, aole no i papa ia ka hoakoakoa ana e kuka ma na mea e holomua ai na hana a ka Haku, i mea e pono ai no ia akoakoa ana. "Aia hoi! nani ka maikai, ka oluolu o ko noho lokahi pu ana o na hoahanau," Halelu 133: oia ka hikimua a me ke kaikuaana o ua Ahahui Euanelio nei la, i kaakaa ko maka mohaluhalu.
5. Wahalama oe, "Aole hooko iki o Binamu ma i na kauoha o ka Baibala, e Katolika, aole oe i ike i kau mea e puoho nei, no ka mea, o ka Baibala Hemolele ka waiwai lani a ke Akua i haawi mai ai i kumu hana hookahi e pololeia ai ka hoomana Akua ana, malaila no o Binamu ma i ao ai, kuhikuhi ai, a hoonaauao ai ia Hawaii nei a naaaao, kohu ai kau hoonioni ole mai, e ka maukauka e ! olelo hou oe, aole hamo ia ka poe mai i ka aila, ae, ua kuhihewa oe no ka aila, a ua hana kino ia ka aila ola ole, a heaha ia aila ? olelo oe, aole pule maluna o lakou e like me ke kauoha, Iak. 5:4. Ua ike ole loa no oe i kau mea e wahakole nei, olelo hou oe; aole kau i na lima maluna o na hoahanau i mea e loaa ai ka Uhaue Hemolele, ke ike nei au, no Moaba oe, a i ole ia, he monesa paha? i ike ole ai oe i ka hana a na makua pule, a me na kahunapule o ka aoao Euanelio nei ma na luakini a me na hale halawai haipule, olelo oe; aole kala aku i ka hewa ma ka penitenia paha. E Katolika, ua kala ia no ka hewa, ke mihi ka hoahanau ma ka Babetizo ia ana a me ka hoohanau hou ia mai e ka Uhane Hemolele. Aole makou i manao a i ike hoi ua kala ia ka hewa o na kanaka ma ka Penitenia ia e na Kahuna Pope, penei e maopopo ai: Ina oe aihue i kuu dala, a loaa oe ia'u a me na hoike, alaila, nawai oe e kala i keia hewa aihue? na ke Kahuna Pope anei ? nawai la ? olelo oe; aole ia na hooilina o ka poe i kauohaia e ao i na lahui kanaka. E Katolika, ina o kou manao maoli keia, ke ike nei au, ua pomaikai kaua ma keia manao ou. Eia keia, ina aole ia na hooilina o ke kauoha e ao, alaila, owai ia ? o ka Pope paha? o Petero paha? o Ioane paha? owai la? Ina o ka Pope, alaila, auhea ka palapala hooilina mai a Iesu mai e olelo ana, o ka Pope ka hooilina? auhea hoi ko Petero? auhea hoi kou e Katolika, a ina aole, owai hoi o na Pope e ola nei i keia mau la mai a Iesu mai ? Owai iho la hoi ka waiho waiwai hoano a me na haawina lani? o na Pope anei? aole loa, o na Kahuna Euanelio anei ? ae, oia no.
6. Wahalama oe, "Aole au i ike iloko o na luakini o lakou i ke kuahu, e like paha me ka wa ia Levi o ka oihana kahiko." He kuhihewa pau ole nei ou i ka helu ia i ike ole ai oe i ke ano o ka mohai maemae hookahi i olelo ia ai e Paulo, a no ke kuahu, o ko ka oihana kahiko waihona mohai no ia, kahi e ahu ai o na bipi, hipa, kao, a pela aku, oia anei ke ano o ka Iesu hoike Oihana ana ? Maluna anei o ke kuahu ko Iesu kukulu ana ia Oihana hoomana no kona make eha ana maluna o ke kea, a me ke kahe ana o kona koko kalahala hookahi mai ka lani mai, i mea e kaupale aku ai i na Oihana kahiko o ka wa ia Levi la me Aarona ? Aole! aka, ua lawe mai oe ia alanui lehulehu wale i mea e hookahi ole ai Akua e pule ai, aka he lehulehu no, olelo oe, aole kaena ole ia o ke kea o Kristo, like me Paulo. E Ka tolika, aole no paha oe i alakai pololei ia ma ke ano o ka olelo, ke ike nei au, makemake no oe ma na mea i ike maka ia, aole ka oe e hoomana i ke Akua me ka uhane a me ka oiaio, no ka mea hoi, he uhane ke Akua, oia kou hualala mawaho o ka hoomaopopo olelo ana, no ke kaena ana i ke kea o Kristo, manao oe, o ke kea keleawe maoli no ia a kana i lei hula pegana iho ai, e-iala-e, aole ia, heaha la ia ke kea o K risto ? a loaa ia oe ke ano, alaila, pau ko kaena Parisaio ana i ke kea o Kristo, olelo oe ; aole kukui ma ia mau luakini o Binamu ma, kuhikuhi oe, Hoikeana 1:12—15, i kuu haliu ana e nana, aole o kanamai ua lalau ou. Ua lalau oe no na ipukukui ehiku gula, i olelo ia malaila, aole ia he mau kukui i kauoha ia mai ia oukou e hana, e hoolohe oe, "O ko Ioane ike ana no ia i na ipukukui gula ehiku o ke kulanakauhale hoano ma kela Ierusalema lani ma ka hihio." Aole ia olelo i pili ia oukou, a me ko oukou hoa kukui ana ma na hale papaa hoahu kii o oukou, olelo oe ; aole kii hoomanao ma na luakini e like me ko Iesu a me na Aposetolo? Kuhikuhi oe, 1 Nalii 6:—29, Auwe! oe e Kire-Moa-ba, ka mea hookekee a lauwili hoi. E Katolika, o ko kuhikuhi ua mamao loa, o ko Iesu lawelawe ana, ao ana me kana mau haumana ua kaawale loa. He mau tausani makahiki a oi ae ke kaawale, a aole no hoi i ikea lihi ia ka olelo ao, a kauoha hoi a Iesu i kii a i lei kolona ; ma ko Iesu moolelo mai Ma taio a Ioane, o ke kii nae o Kaizara ka mea i ike ia ma ka palapala hookuu auhau makahiki oia aupuni, ua ikea aole he mau kii e ae e haualaoa ana ma na paia o na luakini ia kau, a maloko la hoi o na halehalawai a Iesu i kaahele ai me na Aposetolo, aole loa, a aole no mahope o Iesu i ka wa o na Lunaolelo, aole no he mau kuahu kahi a na Lunaolelo i ao ai, aole no hoi he mau kii hoomanao i mea e ike maka ai na kanaka a manaoio iho la, nolaila, ua kohu like no oukou me ka Toma hana ana, i ke ake no a ike maka, manaoio iho la o ka Haku ia ea. He nui no na pauku o ka Baibala i kue loa i nei mea o ke kii a me ka malama ana aku iaia, me he alakai la o ka manaoio, ua lawa a nui loa ia mau kuhikuhi a'u iloko o na nupepa mua.
7. Wahalama oe, "Hoonaikola ia ka Haku i ka papaa kalo, uala, a pela aku." E Katolika, aole ia he kuamuamu a haihili ino e like la me Petero ; olelo oe, no ka like ole o ka berena me ke kalo, uala, alaila, ua paumaele ka oihana paha. Ua hiki no ka berena i ka wa berena a me ke kalo, uala i ka wa berena ole, no ka mea, aole ola ke kanaka i ka berena, ke kalo, ka uala wale no, aka, o na mea a pau mai ke Akua mai, oia ka mea e ola ai ke kanaka, aia la ; heaha iho la kau? makemake oe e lawelawe kino, a paakiki hupo loa, e olelo ana, "Ke kino o ka Haku,'' kohu ole ko oukou hoohemolele ana i ka berena, aole oe i ike ia olelo, "He aka a he uhane ke Akua," pono no ke hana aku me ka uhane a me ka oiaio, nolaila, aole kohu ia hoohuakeeo ana ou, oiai, he berena wale no ia a me ka waina, aole he mea e ola ai no ka uhane, aka, o ko oukou ahaaina aole inu ia ka waina e na hoahanau, malaila kuu ike ana ua pae oe i "Ka-pua," no ka mea, he berena a he waina ka Iesu i hana ai a haawi i kana poe haumana, aole o Iesu wale no ke inu waina koe na haumana, e like la me ke Kahuna Pope ka inu e hookakale ai ka puu-a-i.
8. Wahalama oe, "O ka Bai bala ke kumu ao, ai nae i na mea i umiia," oia no, o ko kaua manao hookahi no ia, e olelo ana, o ka Baibala ke kumu ao, kuhikuhi, alakai ia kaua e hoomana i ke Akua hookahi, no ka oi ana i na mea i uumiia ua hewa wahi au e Katolika, e nana oe ma ke koko waiwai io o Kristo, nana i holoi a maemae iho la.
9. Wahalama oe, "Kaehuaea, e hooko anei Binamu ma i ke kauoha o ka Baibala," e i ana, "E kuai lilo aku i ka oukou waiwai, a e haawi wale aku na ka poe ilihune." Ae! Ae!! Aole ka oe i lohe a i ike hoi, o ke kumu moakaka lea loa ia o ka naauao ana o Hawaii nei. Ua kuai i na waiwai ma ke dala, a oia dala hoouna ia mai he mau miliona i mea kokua hooluolu no na kauwa lawelawe mamuli o ke aloha ia Hawaii nei, oiai e noho ana na kupuna o kaua i ka ilihune pelapela a ka naaupo, a he make wale aku no koe hiki ana o Binamu ola ae ai na wahi kupuna o kaua, o Ka tolika, ina nae oe he taata Hawaii nei la, ike oe ua haulele i na home o Binamu ma a hele mai la e hooko i ke kauoha, a i hoa hoi oe? olelo oe, pau ka liu o ka paakai ma kuu aoao. E Katolika, aole loa he mea e pau ai ka liu o ka olelo a me ka pono o ke Akua, oiai hoi, "Ua ale ia ka make e ka lanakila," no ka mea, ua olelo o Iesu, " Aole e lanakila ana na ipuka o ka po maluna o kona Ekalesia Euanelio," a o kau hookapeke aole e ko.
10. He manao paipai keia ia oe e Ka tolika.
1. E noonoo mua oe i ke ano olelo o na kuhikuhi Baibala au.
2. E noonoo oe ia oe iho, a hoopau i kou ano Parisaio.
3. E wiki oe i ka lu a mokaki aku ia manao Aposetolo ou, o hiki mai ka Haku mea hale ua hemahema, haule oe i ka hopewaa.
Me ke aloha.
T. KAEHUAEA.
KAUKA LAPAAU.
---O---
Dr. Kennedy (Kene de) kona inoa.
AIA NO KONA HALE KAUKA MA ke Alanui Papu, makai iho o ke Alanui Hotele. Honolulu 318 1y
S. MA GNIN
MEA KUAI LOLE MAIKAI
—A ME---
NA ANO LOLE HOOHIE A KA MANAO,
Na Kamma, Buti, na Papale Kapu a me na ano Papale.
E hele mua maanei mamua o ka hele
ana aku i na hale e, a e kuai makepono aku no wau.
Aia makai iho o ka Roiala Hotele ko'u Halekuai Lole.
Honolulu, Ian.4, 1868. 318-6m
Na Buke i Paiia e ka Papa Hawaii
Eia na buke kuai, a me ke kumukuai.
Baibala Ohana, ano nui, me na kii, 2 50
a me na Moohana, 5 00
Kauoha Hou, me ka pepa lahilahi o waho, 12 1/2
Haiao, 25
Hele Malihini Ana, 25
Wehewehehala, 25
Lira Hawaii. 25
No ko ke Akua Ano, 25
Lira Kamalii, 25
Kumumua Hou, 12 ½
Moolelo Ekalesia, 50
Hoike Palapala Hemolele, - 25
Himeni Hawaii me na Leo Mele, 1834, 25
Ninauhoike, 12 1/2
Ui Kamalii no na Kula Sabati 12 ½
Kumu Leomele 12 ½
Haawina Kamalii, Buke 1 a me 2, 12 ½
Haawina Kamalii, Buke elua i huiia, 25
Moolelo o Heneri Opukahaia 25 Hoike Akua, 25
Eia na buke i haawi wale ia.
Ui.
No ka Aoao Pope Hoike Pope.
Ka Ekalesia Oiaio. Palapala Liilii—
Helu4---Makemake anei oe i ke ola?
Helu 6----E hele i o Kristo la.
Helu7---Ka hoi ana mai e ke Keiki Uhauha
Helu 11---No ka hoohiki wahahee i ke Akua
Helu 16---Ka Eehia ana o ka Ahaaina a ka Haku a me ka Papekiko ana.
Helu 17---Mai hana ino i na Holoholona.
Helu 18---No ka mahi ana, kuai ana, a me ka inu ana i ka Awa.
Ka Davida Malo Kumumanao.
Ka Moolelo o Batimea Puaaiki.
L. H. Kulika.
Kakauolelo o ka Papa Hooko o ka Ahahui Euanelio
o ko Hawaii Pae Aina.