Ka Nupepa Kuokoa, Volume VII, Number 17, 25 April 1868 — KA MOOLELO O NA KAMEHAMEHA. [ARTICLE]

KA MOOLELO O NA KAMEHAMEHA.

Na S. M. Kamakau. ĪIKLU 00. No ka noho Alii ana o Kauikeaoui.i MALUNA O KK AUPUNI. A UA KA« PAIA 0 KAMEHAHEHA 111. I ka luiie ana o nu'lii a iue na kaukau |i»l»i, na aikane punahele, ka Moi, na kn- : hu nlii, im nialo, im makaninana, nohe ku |a«>lie inue ; ui» pm»le ku lf, a me ka lewa |i na leo makeui!, e Imike n»a i ke» lakou I makee alii. A pou iih la i kumnkena ai, luwo in mai nna im pahu kupapnu iuka | neī uiai luna mai o ka a huolev*a lia tnu ke alanui. Ue mau paliu plaula i I honnaniiii i na tnea gula a me na inea kelenwe, a he mau hoku ina na aoao a nialnun, a lie mau apana kelenwe malu- ' na ponoo ka umaumu, a un hiuuhinu no lioi, a ua knu ia ka inoa o ka Moi, kn lfoi o ko Uawaii Pae Aina, na makahiki n me kn 1« i mnke ai, a pela no hoi ko ka Moi Wahiue.

| Hc oiea kupannha nae ka ike nna aku |o na makn i ka nuni luaole n ua pahuku* j papuu i h(M>naiiiia nia ke aupuui o Berij Uuīa Ua maojM>|io iuulniln, ua liooma--1 nno o Kini Keoki IV, i ua kauoim n Kij «li Keuki 111, tio ua Pannlaau a Knmehamehu L, i kaunhn ai uo ke kokun nna I mai i n<t pilikia kuunhu «tkc Aupuui Ha- | wa»i, « tne ke p«li mukauuika keka* Ihi; uua hoihoiia mai ke kiuo ku|wpnu jo na Moi o ke Aupuni Hawaii me ka ha* j uoliauo.

h !U*U !j iho. iio.jtii aku »n m alu me na Kuhina a n-e ua'Lu ia Kauikeaouli i ktt Aupum a ine ka hoow.ho a, '|| fle ,Jl!a n,a Noho Afi« ;a ua k-ipa »a k»>nu luoii a(u : Ka Moi Kauikenouh Kaniti)auici!>u 111. A hiniholo il»o la ka \ Ahaolel»» Alii, e haaniia ka hoikeana u ka li.huli nun i ke Aupuui iualuiiu o Kau> ikeaonh iuaho «» ke aku-a. i ik<» uiai :n ua ;ahi a iiie nm makaaiuaua. Ua hauwi iei |ke kunhnua nun i uu kaiuika a puu, ine ike kahea ima a llikiau-ui iku!e um i ka =la a pc» t mai k.i po a ao ; l»e kukali Aha!»»le!o uki IliMiuakrJia. | Ika akowkoa ke ai*ai»u *Lii a inie ua ni.'tk;iaiiiaiia, nlailu, ku mai la ke I Keiki Alii 1 hooliio ia ai i Moi, a i Mu;kua hoi uo kona Laiiuikuuaka. lle c»pin||>it» koua kiuo a iue koiia helehek'iia, » • o ka umi nu ia o koua uiau makuhiki, |aka, he m;>u maiHi»» kaunka m<ikua k»>na, |ii un |>ili no !ioi i ka nanuao, e iiaj>ai aun ji koua luhui e iiolo mua i kn uaauan, ua ko io 110. Peuei kami mau «»lelo : "E iia Lii, e kā ilu a me ua Makauiuaua mai kuu kupuuakauu iuai. lia inake kuu kaikuaana ma Henlaiiin, ua iio**)ii<iia mai ke A>rptiui nmlunu O'u. 0 Ko'u Au pmii, l»c Aupuni Palapala Ko'u. 0 ke 'Lii, o mi keiki a na'lii a me na keiki a na inakiuiiuann, eao i ka uanuuo, a uialainu hui i ka pouo, o Ko'u knnnka ia, n o na aiii a me na keiki a na makaainana e maiamn oie aua i ka pono. noie No'u ia kauaka. Noiniia, e na'Lii ame ua jmakaninniM, e 110 ouk«iu i ku Palnpaia." J O {\;.*aiitiuiiiiiu kekalii i kokua uiai i ika inanno oke Keiki Moi. Ua no mai i na Lii a me na kaikaiua e mulama i ka pono. a ua ulelo 110 n»ai i na wahine penei : " I ka vva kaiiiko, lie kiiaiiu ko kakou niau kino im ku hewa, a iie huipa'u hoi 110 ka make." He nui no h:»i kana mau oleioao. 0 Knlauimoku kekahi i kokua i ka matia<» o ka Moi Kauikeaouli, a ua hui kumu mai oia i ke kumu o ! kona iiuli ana ika olelo ake Akun. O |ke kauoiia a Kenpuol ini e huli i ka po-| |no —o ku malaiua nna mai oke Akua i ike kaua mn Kauai n me kn ili nna o kona inoku ma Niihau, n me na munao hooikaikn i na'Lii n me na niakaainana. | O Mariata Nahieunena kekalii i hai ma-| nno, a i hooikaikn hoi i na'iii n me na| makaaiuaiin, n ua knpa mui oiu i na he-l »vu he {, Luameki." Ua |jlo k:i manao o ka Moi a me konn kaikuahine ame kona mau Kaliu Alii, «ne he kaula uila ln iluko o na puuwai 0 nn lii, na knukau ulii, ka po*j koikoi o ka aina ame na nmkaainana. Ua h«»lo like ne la ke »0 j«.lapala ma nn :iio alii n mei na kuaaina. j O ke ano o ua kuh i ka wn kahiko,! Uu like ke no ana uie ke kuloa ana o nn ahn-hula. I kn mannwa eiua n ekolu pnJ ha pule, alaiia, he mau pule kuioa ia i ka po a ine ke no, n puui »» Oahu, mai kej nlo aiii a na kuaiana ; n kokoke aku i ku la 19 o Aperila i kela makahiki kein makahiki. ai.iila, e ike nku 110 oe i ka owela uiui o ua ihoiho kukui e weli mni atin i' ke kula o Kapukaki, ina ka paii mni hoi o Nuunno, n ma ke kula pili mni o Kaumuki, oia ka hele ana mai e hoike makuhiki. Oke kul«»a nnn o keia hnle kula keia hale kul.i, uo ka mauao nui e oi aku ka ike inamua o kekahi hale kula i ku l i hoike, a nui ka mahalo ia. Uu hookaul ina ia nn kulu ike a akumoi hoi, a o na kuia hnwuwn, un hoi»hiluhihiia. Ona me« kula e no ia ai, o ka Pi-a-pa walu, o ka Pi-a-pa lun—-Mai mnlaiiia hou ina akua laau—O nn aina—O na mnlama—— Aloha ino ko kalkou olii i mnke aku la i Kahiki—O ka Mi:taio hapa—Ka Halelu hnpn—O ka Oihuna hnpa—O ka Luka hapa—o ka Ui Akua—O na kanawai o ke Akua—O ka Ninau Hoike—O ka mauno o ua'Lii i kuknluia ai ma Hor«uakahn—O ka himeni mua no Opukahaia, O ka houluulu Helu, o ka honui, puunaue, o kn numer.« me he pea ihu la ke ano.—-O Mr. K«unabni ka mea nana i ao i keia mea o ka hoonanuao inua ana i na mea Hehi. Penei hoi ke ao nua o kekai.i niau kula ; 110 ka hoi.makaukau ani, ke ku nna, ka u«e ana, kn hapai ana i ka paj«i pohaku, ke kau ana o ka peiū ilunn »» ka — Peuei: Scnis€nt J h.Kiuiakaukau, liuiiu. Karaiti, ku mai. Opikana, e uwe ina», *»|.>!»a mai; a he uui no na am» o lb ao ana i ka wa kahiko, a »»i3 no hoi m kmiiu n:tia o U holo tn«ia ana o ka ike ao palapala. O Kaahumauu, o Kekuaipiia Nama-

han.i, o Kioau. o Kaiani[Muabt, o Keka-! uluuh», o iii kBtk.amafuuc a pau a K»ahuiuanu a me ua'hi n j>au, ua kikikoeleia a pau loaJ ke ao palajKila, ua hele nui; na al?i eleulakule ame ko auwae jm>-| le» e noaie mai ka iraha i ka fwiana&u ii ka li r ka Lile a me ke Akua ma kn ma-| u»a o Sīiiai. He haim kupanaha ka kvin uiau h«ni« i kokua ia niai e ke Akua.' Ua ika«k« loa ka Moi Kauike-I auuh ka ike a n«e ka naauao: i kona LaOui hoiuokoa, a oia j»u no hoi| kekahi i.hvle iuau i a o Mi B»-j nainu k a o Mr. Kt«hu-| hu kekahi kumu anti, a o Mr. Kuke H »-1 nb«>ni kekahi kumu ann a me kona aia-! lu ; »'i i kek<i!ii wa oia 110 kek.'ilii ltautnu-' na kula hnneni, n oia pu im ln<i kekalul 0 ka j<apa iiiiueni i ka la Sab»ti, me Ke-| hiahonui ma, uia Kawaīahao. Aoleoiui 1 hooj au } koua manao e hooiknika a e| hapai i ka holo mua nna o kona Luhui ai Jiiki koua in;:u hi hope. j (/io/c*pow.) |