Ka Nupepa Kuokoa, Volume VII, Number 17, 25 ʻApelila 1868 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE VII. HELU 17.          HONOLULU. APERILA 25, 1868 NA HELU A PAU 334.

 

KA NUPEPA KUOKOA, @KA MAU IA MA HONOLULU

i kela Poaono keia Ponono.

$2.00

No na mahina he Umikumamalua!

$1.00 no na mahina eono.

ME KA HOOKAA MUA MAI.

 

Ka@

Kauka Kui@

@ e kania

Aia @

@ kana@

            @. H. EC@

 

 

"KA NUPEPA KUOKOA."

Is published in Honolulu

EVERY SATURDAY.

$2.00 per annum, or $1.00 per six

months, in advance.

A@ for $1.00 @ $1.00, and $2.00 for @ month; all advertis@ paid in any of the Agents of the Kuokoa, or may @

All @ must be @paid. No names, either @ on the @ This @ must be stricktly adhered to @

The @ Kuokoa @ the South corner of the Sailors' @ 9 A.M. TO 4 P.M.

L.B. GULICK for the Publishers

@ KUOKOA, bound, for sale @

if persons having complete sets of the above, can have @

 

 

Ka Nupepa Kuokoa.

He mele no Kualii, Kulanipipili, Ku-

LANIOAKA, KUNUIAKEA & c.

I haku ia e Kumahukia a me K@i@oiokaekaha,

na @uhu ponoi o Kualii; ma ke kaua i

Kunia, ma Keahumoa i Lihue.

 

Ua hanau i@ o Kualii ma Kalapawai, ma Kailua, Koolaopoko, i ka A.D. 1555. O Mahuluanuiokalani ka makuahine, a o Kauakahi a Kahoowahaokalani ka makuakane. Ua waiho aku nu i ke Kumuoli me Kumulipo no ka m@hai ole ka! Pela paha oukou. S. M. KAMAKAU.

 

14. He a'u, he koi, he pale ka aha,

E k@ e hoa, e lanalana,

E kua i kumu o Kahiki -- e --

A ua mai Hilo --

A ua mai Hilo ke kuee nei

Na opua na o Maheleana,

@aila ka ua a malie,

He la la loa i ka makani,

Haiki ka make a ka ua,

Hakeke hakoko ana Mahiki,

I ka puka ua,

aia mahiki ke ka mai la,

O Pukahonualani ke kane,

O M@hiolana ka wahine,

Hoao o Wakea ia Papa,

Hana@ ka @a@paka ku i kahakai,

O Ohikimakaloa ku wahine,

Hooipo o Hulumanailani,

Ku i ka ena anaii@ ilalo,

O Mehepalaoa a M@lena,

Me he kai olohia a Manua,

Ka la kaiho@, o Kulanipipili,

O Lanipipili o Lanioaka,

O Lanikuhuli o Omealani,

O Lonohekili -- Kaakoa,

O Nakoloilani ka iloli moana,

O Waia, o @kapoloa,

O ka po i muliwaa,

O Kane, o Ahulukaa@la,

O Kaneikamakaukau, o Ah@lu.

Alua anahulu nu ia oe e Ku -- e.

E Ku -- e e Kualii --

 

15. Eie ka pa ia ai o Kapaau,

Kanaka o Wawaka i Kapua,

Ke keiki kea pua hako o Hawi,

Eia ke puhi kukui o Kukuipahu,

Ka wahine waha ula

Ke ai i ka ina o Makakuku ;

Eia ke kanaka pii pali,

Haka ulili o Nualolo,

Keiki kia -- kia manu@ -- e --

Kau kia -- @ia manu o Lehua,

O kuku o Aa -- e --

O Ku no ke Alii --

 

16. O haulanuiaiakea ke kai a Hinai@anua,

O Paepaemanu@ kea luna,

Aia o Makanalii kana wahine,

Hanau ka nae@ae ku inauna,

Ka hinihini kani kuaola,

Hanaina iho i ka wae mua o ka waa,

O Molokai la ua naha

Ke naha, lele apana a Kana – la

Make holooka holokai,

Hoonalulu n@oa Luukia,

Hoopailua i ka iloli,

Ke kauhu@ o ke kamaiki,

Aia ka ieie hanau i ka nahele,

Hanau ka lupua me lulana,

Ku i ke opu o Lono,

O Kapoiolei ka wahine.

Ku ka inaina, i hope ka lanalana,

Ku kona iho – a –

O Ku no ke Alii –

 

17. O Ku ke kai malimali,

Me he kai ea – na o Ku a na Ku,

Eia ke kai kui hala,

Kui-kui-hala o Ke@au,

Ka umeke hoowalina lepo,

Me he hokeo la ke ala,

Eai ka hoakai hele alanui kanaka,

Wali ai ka l@po o Mahiki,

I ka pa@alaia e ka wawae,

O Kapapaiakea ka nalu o ka inaina,

O Kaihiihi kana wahine,

Hanau koa waa ku i ka m@lehua,

Kalai ia ka ipu i ke kai aleale,

Kalai ia e @inakap@eau,

Lona mai o Ukinohunohu – la.

O Ukinaopiopio o Moakuu a Lono

O Kalei o Kaeiekoha,

Oke’kua inakahalo o ke hau,

Iluna ka hualewa o ka lipo

O Kanamuakea, o Kekaiakea

O Ka@moanakea, o Hulukeeaea,

O Hauii, o Hauee,

O Hau@iinuinaholoholo

O Hauiinuikaiap@ a Kai-la – e

Humea mai @o inalo e Ku

No Ku ka malo i ke kaua haa oe,

O@ luia ka um@, me he awai la,

Ei@ ka uhuki hulu man@,

Kau pua o Haili,

Na keiki @iai pua,

Ka lahui pua o lalo,

Eie ka wahine ako pua,

K@i pua, lei pua.

Kahiko pua o Paiahaa,

Ke @ai m@ nei i ke’kua,

A pau mehameha Apua,

Kau ia @a makani hiamoe – la – e –

Moe ua makani hiamoe la,

Moe i ka papa o Kukalaula.

O Ku no ke Alii –

 

18. O Uliuli o Maikea,

O Kahakapolani ka wahine.

O Kaukeano, o Mehameha ka wahine,

O ka po ka lani i ka ino,

He ino ka lani, ke poeleele nei luna,

Ke wawa nei ka honua,

I ka inaina o Kalani.

Hoonaku, hoomamae, hookaahea,

Ka hookokol@ ana mai,

@oko o Hanaieleele,

Hanau kamaua ku i ka nahele,

Hanau ka aua@ kani kuaola,

Hanau ke kamahele

Ku i ke alo o Kaha@oko,

He pukana na ke al@

He kaua, he wai kaua,

O Ku no ke Alii –

 

19. He kaua na ke@lii na Ku,

E uhau ana i Kawaluna

I hea la kahua e paio ai o ke kaua?

I kahua i Kalena,

i manini, i hanini,

I nini ia i ka wai akua,

I Kahana, i Malamanui,

I ka luna o Kakapa i Paupauwela

I ka hilinai i ke kalele,

I ka hala o Halahalanuimaauea,

I ke kula ohia ke Pulee,

I ke kua o Lono o Makalii,

I ka lala ala o Ukulonoku,

No Kona paha no Lihue,

No ka la i Maunauna

No ka wai i Paupauwela,

I ulu Haalilo i nei pua,

I ka hauna iho o Aui,

Kikomo kahuna i kokualaau,

Komo Ku i kona ahuula,

Ua wela ka ua i ka lani,

I ka la i Kaunakahi Hale,

Ula ka lau o ka mamane,

I ke koaie o Kauai,

Hi pili ka ihe ia Ku,

I ke aloalo o ka maile,

Ka nalu kakala o Maihiwa,

Pa@ia ka wai i Halapo,

Ka naha ilalo o Eleu,

H@kia ka ua amoa i ka lani,

Me he hee nui no ke kuahiwi,

Ka hee ana o Hilo ia Puna,

Aia ma Hilo peahi,

Ula ka wai i Paupauwela,

Ke kilau o Malamanui,

Ka moo kilau i Kakapa,

Kui ka lono ia Haalilo,

Haua aku la ko kaina,

Hahaki Haalilo i ka manawa,

I kai@muku kahuna ia Ku,

@a ka manawa ia Ku,

I ke keiki a Haalilo,

Eia Malamaihaehae

Ke kama a Niihaukolohe,

Ke pani wai o Keku@na,

He mee nei no ke kanaka,

Ke pu nei i ka aahu,

Ke olapa nei i ka laa@,

I ka laulau o ke kapa,

Eia Haalilo, lilo – e –

O Ku no ke Alii –

                                                                        (Aole i pau)

 

 

KA MOOLELO O NA KAMEHAMEHA.

Na S. M. Kamakau

HELU 69

NO KA NOHO ALII ANA O KAUIKEAOULI

NALUNA O KE AUPUNI, A UA KA-

PAIA O KAMEHAMEHA III.

            I ka lohe ana o na’lii a me na kaukau alii, na aikane punahele, ka Moi, na kahu alii, na aialo, na makaainana, aohe ku aohe moe; ua poele ka la a me ka lewa i na leo makena, e hoike ana i ko lakou makee alii.  A pau na la i kumakena ai, lawe ia mai ana na pahu kupapau iuka nei mai luna mai o ka moku, a hoolewa ia ma ke alanui.  He mau pahu ulaula i ho@aniia i na mea gula a me na mea keleaw@, a he mau hoku ma na aoao a mal@a, a he mau apana keleawe maluna pono o ka umauma, a ua hinuhinu no hoi, a ua kau ia ka inoa o ka Moi, ka Moi o ko Hawaii Pae Aina, na makahiki a me ka la i make ai, a pela no hoi ko ka Moi Wahine.

            He mea kupanaha nae ka ike ana aku o na maka i ka nani luaole o ua pahuku-papau i hoonaniia ma ke aupuni o Beritania  Ua maopopo malaila, ua hoomanao o Kini Keoki IV, i na kauo@ a Kini Keoki III., no na Panalaau a Kamehameha I., i kauoha ai no ke kokua ana mai i na pilikia kuwaho o ke Aupuni Hawaii, a me ke aloha pili makamaka kekahi; a ua hoihoiia mai ke kino kupapau o na Moi o ke Aupuni Hawaii me ka hanohano.

            Ia mau la iho ho@ aku la na kahu al@ me na Kuhina a me na’Lii ia Kauikeaouli i ke Aupuni a me ka hoonohoa@ae iaia ma ka Noho Alii; a ua kapa @a kona inoa alii: Ka Moi Kauikeaouli Kamehameha III. A hooholo iho la ka Ahaolelo Alii, e haawiia ka hoike ana o ka hoo@ ana i ke Aupuni maluna o Kauikeaouli iwaho o ke akea, i ike mai ai na alii a me na makaainana. Ua haawi ia ke kuahaua ana i na kanaka a pau, me ke kahea ana a Hikiau-makole ma i ka la a po, mai ka po a ao; he kukal@ Ahaolelo ma Honuakaha.

            I ka akoakoa ana o ke anaina ‘Lii a me na makaainana, alaila, ku mai la ke Keiki Alii i hoolilo ia ai i Moi, a i Makua hoi no kona Lahuikanaka. He opiopio kona kino a me kona helehelena, a o ka u@ no ia o kona mau makahiki, aka, he mau manao kanaka makua kona, a ua pili no hoi i ka naauao, e hapai ana i kona lahui e holo mua i ka naauao, ua ko io no. Penei kana mau olelo:  “E na ‘Lii, e ka Hu a me na Makaainana mai kuu k@punakane mai. Ua make kuu kaik@aana ma Beritania, ua hoolil@ia mai ke Aupuni maluna O’u. O Ko’u Aupuni, he Aupuni Palapala Ko’u. O ke ‘Lii, o na keiki a na’lii a me @a keiki a na makaainana, e ao i ka naauao, a malama hoi i ka pono, o Ko’u kanaka ia, a o na alii a me na keiki a na makaainana e malama ole ana i ka pono, aole N@ ia kanaka. Nolaila, e na’Lii a me @a makaainana, e ao oukou i ka Palapala.”

            O Kaahumanu kekahi i kokua mai i ka manao o ke Keiki Moi. Ua ao mai i na’Lii a me @a kaikaina e malama i ka pono@ a ua olelo ao mai i na wahine penei: “I ka wa kahiko, he kuahu ko kakou mau kino no ka hewa, a he @pa’u hoi no ka make.” He nui no h@i kana mau oleloao. O Kalanimoku kekahi i kokua i ka manao o ka Moi Kauikeaouli, a ua hai kumu mai oia i ke kumu o kona huli ana i ka olelo a ke Akua. – O ke kauoha a Keopuolani e huli i ka pono – o ka malama ana mai o ke Akua i ke kaua ma Ka@ai a me ka ili ana o kona moku ma Niihau, a me na manao hooikaika i na’Lii a me na makaainana. O Hariata Nahienaena kekahi i hai manao, a i hooikaika hoi i na’lii a me na makaainana, a ua kapa mai oia i na hewa he “Luameki.”

            Ua lilo ka manao o ka Moi a me kona kaikuahine a me kona mau Kahu Alii, me he kaula uila la iloko o na puuwai o na’lii, na kaukau alii, ka poe koikoi o ka aina a me na @akaainana. Ua holo like ae la ke ao palapala ma na alo alii a me na kuaaina.

            O ke ano o na kula i ka wa kahiko, ua like ke ao ana me ke kuloa ana o na aha-hula. I ka manawa elua a ekolu paha pule, alaila, he mau pule k@loa ia i ka po a me ke ao a p@i o Oahu, mai ke alo alii a na kuaiana; a kokoke aku i ka la 19 o Aperila i kela makahiki keia makahiki, alaila, e ike aku no oe i ka owela mai o na ihoiho kukui e weli mai ana i ke kula o Kapukaki, ma ka pali mai hoi o Nuuanu, a ma ke kula pili mai o Ka@muki, oia ka hele ana mai @ hoike makahiki. O ke kuloa ana o kela hale kula keia hale kula, no ka manao nui e oi aku ka ike mamua o kekahi hale kula i ka la hoike, a nui ka mahalo ia. Ua hookaul@na ia na kula ike a akamai hoi, a o ua kula hawawa, ua hoohilahilaia. O na mea kula e ao ia ai, o ka Pi-a-pa walu, o ka Pi-a-pa lua – Mai malama hou i na akua laau – O na aina – O na malama – Aloha ino ko kakou alii i make aku la i Kahiki – O ka M@taio hapa – Ka Halelu hapa – O ka Oihana hapa – O ka Luka hapa – O ka Ui Akua – O na kanawai o ke Akua – O ka Ninau Hoike – O ka manao o na’Lii i kukalaia ai ma Honuakaha – O ka himeni mua ao Opukahaia, O ka houluulu Helu, o ka honui, puunaue, o ka nume@a me he pea @ihu la ke ano. – O Mr. Kamalani ka mea nana i ao i keia mea o ka hoonaauao mua ana i na mea Helu.  Penei hoi ke ao ana o kekahi mau kula; no ka hoomakaukau ana, ke ku ana, ka uwe ana, ke hapai ana i ka papa pohaku, ke kau ana o ka peni iluna o ka papa – Penei: SENISENE, hoomakaukau, liuliu. KARAITI, ku mai. OPIKANA, e uwe mai, e aloha mai; a he nui no na ano o ke ao ana i ka wa kahiko, a oia no hoi na kumu mua o ka holo mua ana o ka ike ao palpala.

            O Kaahumanu; o Kekuaipiiahana, o Ki@au, o Kalanipauahi, o Kekauluohi, o na kaikamahine a pau a Kaahumanu a me na’lii a pau, ua kikikoeleia a pau loa i ke ao palapala, ua hele nui na alii elmakule a me ka poe auwae polea e no@e mai ka waha i ka paanaau i ka Ui, ka Lil@ a me ke Akua ma ka mauna o Sinai. He hana kupanaha ka keia mau hana i kokua ia mai e ke Akua.

            Ua @ ikaika loa ka Moi Ka@ikeaouli e @ mua ka ike a me ka naauao i kona La@ holookoa, a oia p@ no hoi kekahi i hele mau i ke kula, a o Mi Binamu keka@ @ ana, a o Mr. Kahuha kekahi @u ana , a o Mr. Kuke Borabora kekahi kumu ana a me kona aialo; a i kekahi wa oia no kekahi haumana kula himeni, a oia pu no hoi kekahi o ka papa himeni i ka la Sabati@, me Kel@iiahonui ma, ma Kawaiahao. Aole oia i hoo@au i kona manao e hooikaika a e hapai i ka holo mua ana o kona Lahui a hiki kona mau la hope.

(Aole i pau.)

 

 

Ka Ahaolelo, M. II. 1868.

Poaono la 18 o Aperila 1868

 

            I ka hora 12 o ke awakea, halawai ka Hale Ahaolelo maloko o ka Ha’e Hookolokolo ma Honolulu nei e like me ke kahea a ka Olelo Hoo@ Al i.

            No ko @ ‘Moi holo ana e ike maka i kekahi hapa @ona mau makaainana i hoopilikiaia ma @, nolaila ua hiki ole ia ia ke komo kin@ mai e wehe i kona Ahaolelo, aka @ua waiho mai oia na kona Makua i Aloha Nui ia, K@ Mea Kiekie M. Kekuanaoa a me Kona Lu@kanawai Nui, Ka Mea Hanohano E. H. Alena i mau Komisina nana e wehe, a eia iho malalo nei ko laua palapala hookohu mai ka Moi mai. i heluheluia e Hon. Robata G. Davis a me R. H. Kanale iloko o ka Hale, mamua o ka heluheluia ana o ka Haiolelo Moi:

KAMEHAMEHA V.

Ka Moi o ko Hawaii Pae Aina, ma ka lokomaikai o ke Akua.

I ko Makou makuakane i aloha nuiia a i mahaloia hoi, Mataio Kekuanaoa, ka Alihikaua, a i ko Makou kanaka kupa oiaio i aloha nui ia, ka Mea Hanohano Elisha H. Alien, Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie – Aloha olua:

            No ka mea, mam@uli o ka mea i oleloia ma ko Makou Kumukanawai, ua oluolu i ko Makou manao e kauoha aku e hoakoakoa ae ka Hale Ahaolelo kau Kanawai o ke Aupuni ma ko Makou Kulanakauhale o Honolulu, i mea e hooponoponoia’i na Oihana Aupuni, ma ka hora 12 o ke awakea, i ka Poaono, la umikumamawalu o Aperila, M. H. umikumamawalu haneri ma kan@aonokumamawalu, a,

            No ka mea, ua hoopukaia he Olelo Kauoha no ia Ahaolelo, i Kakauinoaia a i Silaia e Makou me ke ano Moi, a,

            No ka mea, ua lohe ia mai, he mau pilikia nui i ulia wale maluna o ko Makou poe kupa ma Hawaii, a nolaila, ua ano e a ua kaumaha lakou e noho la, a,

            No ka mea, oiai o keia hoopai kaumaha ana o ke Akua, ua pono ia kakou e kulou me ka haahaa imua o ka Mea Mana Loa, ko kakou Makua ma ka lani, a e hoomanao hoi i ka poe e u ana iloko o ka pilikia, a,

            No ka mea, ua manaoia ina e hele kino aku Makou ma ka Mokupuni o Hawaii e lilo a@anei ia he mea e mama ai ka manao o ka poe i hookaumahai@, a,

            No ka mea, mamli o keia manao i hooholoia, nolaila, aole e hiki ana ko Makou kino Moi ke hele a e wehe i ke kau Ahaolelo.

            Nolaila, i mea e hoike ponoia’i ko Makou ano Moi ma ia la, a e hai ia’k@ ai ko Makou mau manao Moi.

 

 

            E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU KE NANA MAI. no ko Makou hili@ai nui i ko olua kupaa, aloha alii, hoopololei, me ka noiau, nolaila, ua koho a ua hookoh@ Makou ia olua he mau Komisina Kuikawa, e hoike aku ia imua o ka Hale Ahaolelo i ko Makou makemake, ma ka la i olelo mua ia. a ke haawi aku nei makou i kela Poe Komisina i ka mana ma ko Makou inoa Moi e kukala aku no ka wehe ana o ia Hale Ahaolelo e hanaia ‘i na hana o ke Aupuni, e like hoi me ka mea e hiki ai ia Makou ke hana, ina ua hele kino aku Makou.

            A no keia Poe Komisina a me ke kohoia ana, ke kauoha ia nei i ko Makou poe kanaka kupa a pau. e hoolohe a e hoomanao, a@ ia oukou e na ‘Lii me ka Poeikohoia ka manao nui; a pela hoi  na Kuhina o ke Aupuni, na Lunakanawai a me na Luna Aupuni e ae, nana e hooko i na kanawai.

            Haawiia malalo o ko Makou Sila Moi, ma ka Hale Alii, ma Honolulu, i keia la 13 o Aperila, i ka Makahiki o ka Haku, Hookahi @tausani ewalu @aneri me kanaonokumamawal@.

KAMEHAMEHA R.

            Na ke Alii ka Moi.

            Ferd W. Hutchison,

            Kuina Kal@iaina.

 

 

I KA AHAOLELO KAU KANAWAI O KA M. H. 1868, E NA KOMISINA ALII I KAUOHAIA E KA MOI.

E na ‘Lii a me ia Poeikoho@ia ----

            Ua loohia mai ka pilikia nui ma ka mokupuni o Hawaii. Ke @ono mai nei ka hana o ka’u oihana e hele aku au iwaena o @o’u mau Makaainana, oiai, iloko o keia mau la pilikia o lakou; a  e haalele iho i ke Kulanakauhale Alii o ke Aupuni. Ua haawi aku au i kekahi Komisina Alii, e hoomalu ia@a e ko’u Makuakane aloha nui ia, ma ke ano Peresidena, a na ia Komisina e wehe ae i ka h@wai ana o ke Kau Ahaolelo o keia makahiki.

            Mamua ae o keia mau he@a i hala aku, ua holo mua Ko’u Aupuni ma ka pomaikai mau me ke keakea ole ia. Ua maluhia, a ua lako mai o a o.

            E kulou haahaa aku k@kou imua o ke Aku Mana Loa, oiai, ke kau mai nei oia i kona lima maluna o kakou, a e malama kakou i ka naau koa, a ma ka haawi k@pono ana i ko kakou aloha manawalea ana, e kokua aku i ko kakou pokii i loohia i keia pilikia kaumaha a hikiwawae hoi.

            Ke mau nei ko kakou noho pono ana me na Aupuni E. O ke kuikahi Panailike i noonooia e ka Ahaolelo i hala aku nei, aole no i apono ia e ka Peresidena, a ke kali ia nei. Na ko’u Kuhina no ko na Aina E e hoike aku ia oukou i kela a me keia manawa na mea a pau i loaa mai e pili ana i keia mea.

            Ua hoomaka au e hana kekahi kuikahi me ke Aupuni Hui o Geremania Akau, a e hoopau i na kuikahi e noho nei me Bremen a me Hamburg. Ua olelo ia e hoopau loa i kekahi mau kuikahi o kakou, a ua manaoia e hoololi ae i ko kakou kuikahi me Enelani a me Farani. Ke lana nei ko’u manao, e hoomahuahua ana ko kakou oihana kalepa me Europa a me Amerika Huipuia mamuli o no kuikahi i manaoia e hana aku.

            Ua holo pono ko kakou launa aupuni ana me Japan, a e pomaikai ana ka oihana ke lepa ke hooholo moku me na ohua moku mawaena o kela aupuni me kakou.

            E hoike ana ko’u Kuhina Kala@iaina imua o oukou no na mea i hoomakaukauia e ka Buro o na Ee Moku, i mea e loaa mai ai ka poe hana lima mai na aina e mai. A ua noi ia oukou e hoomahuahua me i ka haawina i mea e hoao ai ko’u aupuni i ka lawe ana mai i na kanaka mai na aina e mai e noho paa maanei. He hana nui keia. E hoike ia ana imua o oukou na hana a ka Papa Ola iloko o na makahiki elua i hala. Mamuli o ka hooikaika ana o ia Papa, e emi ana paha ka mai Pake.

            Iloko o ka Manawa kokoke e hiki ai, e hoike aku ana ko’u poe Kuhina imua oukou, ka nui o ka poino i loaa ma Hawaii ma ka olai a me ka pele. Ua lana nae ka manao, aole no e nui loa ana, aole no hoi e lilo ana ia poino i mea e hoe@i nui ai na haawina no na hana hou ma na mokupuni e ae.

            Ma ka olelo hoike o ko’u Kuhina Waiwai, e ike ai oukou ua pono loa ke ano oia oihana aupuni. Ua maikai ka inoa o ke Aupuni, ua emi loa ka aie, a he koena dala nui e waiho nei ma ka waihona. Ina i @ooholo loa ia ke Kuikahi Panailike, alaila, e manaoia e kau i kekahi mau kanawai hou.

            He mea na ka Ahaolelo e noonoo, ina paha e pono ke kokua dala aku in a mokumahu e holoholo mau nei iwaena o Honolulu me California, a pela hoi me ka hooholo mokumahu pili aina.

            Ua hookoia ka oihana kanawai me ka pololei a me ke kaulike.

            Ua manaoia e holo pono ana ka oihana i na hoololiia ka manawa o na kau jure. Na ko’u Loio Kunhina e hai aku ia oukou no ia mea.

            Ke kuhikuhi aku nei au ia oukou i ka Palapala Hoike a ka Peresidena o ka Papa Hoonaauao. Ua kokua nui ia me ka akahele nae, i ka poe kumukula i nui mai; ua k@ukuluia he mau hale kula ma kela wahi keia wahi; ua hookaawale na kane me na wahin@i mau kula okoa; a me ka hana kaulike ana a me ke kokua pono ana, ua holo maikai ka oihana Hoonaauao.

 

E na ‘Lii a me ka Poeikohoia---

            Ke hilinai nui nei au mamuli o ko oukou naauao a me ke aloha aupuni. E kokua mai ana oukou ia’u e imi aku ai i ka pono o ka lahui. Ke nonoi aku nei au i ke Akua Mana Loa, ka mea nana i hooponopono ia na Aupuni, e hoopau i ko kakou mau pilikia, e alakai aku ia kakou iloko o ka pomaikai, a e kokua mai hoi ia’u e hapai mau i ka hanohano o Ko’u Lei Alii, a me ke kuokoa o ko kakou Aupuni.

            A ke kukala aku nei au ua hoomakaia a no, ka Ahaolelo o ke Aupuni.

NA ‘LII A ME KA POEIKOHOIA.

His. H. M. Kekuanaoa,

Hon. John Ii.

Hon. W. P. Kamakau,

Hon. P. Young Kaeo,

Hon. P. Kanoa,

His Ex. C. de Varigny,

His Ex. S. H. Phillips,

Hon. C. R. Bishop

Hon. C. Kanaioa,

Mea Kiekie W. C. Lunalilo

Hon. H. A. Kahanu,

Hon. P. Nahaolelua,

Hon. D. Kalakaua,

His Ex. John O. Dominis.

His Ex. F. W. Hutchison

            Huina - - 17

NA L@NAMAKAAINANA

Hon. Godfrey Rhodes, Honolulu, Oahu

“          E. H B@yd, Honolulu, Oahu,

“          W. P. Wood, Honolulu, Oahu,

“          J. W. Makalena, Honolulu, Oahu,

“          S. W. Mahelona, Ewa, Waianae, O.

“          J. W. Keawehunahala, Waialua, O.

“          C. H. Judd, Koolauloa, Oahu,

“          S. G. Wilder, Koolauloa, Oahu,

“          H. R. Hitchcock, Hilo, Hawaii,

“          J. Upa. Hilo, Hawaii,

“          J. W. Kumahoa, Pu@a, Hawaii

“          W. T. Martin, Kau, Hawaii

“          W. Claude Jones, @ona, Hawaii,

“          G. W. Pilipo, Kona, Hawaii,

“          C. J. Lyons, Kohala, Hawaii,

“          G. W. D. Halemanu, Hamakua, H.

“          E. Jones, Lahaina, Maui,

“          L. Keliipio, Lahaina, Maui,

“          N. J. Nahaku, Kaanapai, Maui,

“          H. Kuihelani, Wailuku, Maui,

“          J. Nakila, Makawao, Maui

“          Asa Hop@, Hana, Maui,

“          C. Kalu, Molokai a me Lani,

“          J. W. Kaiue, Molokai a me Lanai,

“          D. Kaukaha, Hanalei, Kauai,

“          W. R. Koakanu, Nawiliwili, Koloa,

“          V. Knudsen, Waimea, Kauai,

            Huina - - 27

            Hoopaneeia ka Aha o Poakahi, Aper. 20.

POAKAHI, Aperila 20, 1868.

            Weheia ka Hale Ahaolelo ma ka hora 12 awakea. Puleia e hon.. C. J. Laiana.

            Noho o H. L. Sheldon i unuhi a maheleolelo no ka manawa.

            Heluheluia ka moolelo o ka la mua a aponoia.

            Kaheia na Lunamakaainana no na palapala hookohu a hoikeia.

            Noi mai o Hon. S. G. Waila e kohoia e ka Peresidena i Komite i elima e nana i na palapala hookohu --- Ae ia.

            Koho mai ka Peresidena ia Hons. Kuihelani, Koakanu, Pilipo, Laiana, a me K@le Kauka.

            Komo ke Komite i ke Keena e nana ai i na palapala hookohu o na Lunamakaainana. He hapalua hora paha hoi mai ke Komite a hoike mai, ua koho ponoia na Lunamakaainana i hiki mai, koe wale no ka Ho@ Hanohano o Ewa a me Waianae; a ua manao lakou aohe i kupono e like me ke kanawai.

            Noi mai ke Kuhina Kalaiaina i ka Peresidena ma ke kumu hea i hoapono ole ai ke Komite i ka Hoa Hanohano mai Ewa a me Waianae mai.

            Ku mai o Hon. Kuihelani, ka Lunahoomalu o ke Komite a olelo mai, aohe i kakau inoa na Luna Nana Koho b@lota i ka p@lapala e like me ke kanawai. Elua mau inoa i loaa ia lakou, he ok@a kekahi, nolaila ua hoole lakou.

            Ma ke noi ia ana mai, ua hooholoia ka hoike a ke Komite.

            Noi ia ka Lunakanawai Kiekie a me ke Kokua Lunakanawai alua e hele mai e hoohiki i na Lunamakaainana e malama i ke Kumukanawai a me na kanawai.

            O kekahi o na Lunamakaainana mai Lahaina mai o Hon. E. Jones, hoakaka mai, ua poina kona palapala hookohu.

            Noi mai ke Kuhina Kalaiaina e hoohiki ia oia, oiai ua koho ponoia no oia, a aia ke kope o kona palapala koho ma kona Keena Oihana --- Ae ia.

            Noi mai ka Loio Kuhina o na rula a me na hooponopono ana a ke Kau Ahaolelo i hala, e ae ia e keia Aha e like me ka @u.ea maa a hiki i ka wa e hoopauia @i – Ae ia.

            Noi mai ke Kuhina Kalaiaina e kohoia Ka Mea Kiekie M. Kekuanaoa i Peresidena no keia Hale, ma ka ae like ana a pau --- Ae ia.

            Koho mai ka Peresidena ia Hon. Kapena Loke e balota i Hope Peresidena. He 29 balota no Kapena Loke kohoia, a he 3 no V. Kanuka.

            Hoopuka mai o Hon. Kapena Loke i kona manao mahalo i ko ka Hale i ke koho like ana aku iaia e noho ma kela wahi, a e hooikaika ana oia e hana me ke kupono.

            Noi mai hoi o Hon. Ailuene e kohoia o R. H. Kanale i Kakauolelo no keia Ahaolelo ma ka ae like ana --- Hooholoia.

            Hoohikiia ke Kaka@olelo e ka Lunakanawai Kiekie.

            Noi mai ke Kuhina Kalaiaina, e kohoia o Rev. L. Aneru i kah@pule no ka Ahaolelo ma ka ae like ana – hooholoia.

            Waiho mai o Hon. Ailuene i ka inoa o W. C. Parke i makai no ka Hale.

            Olelo mai ke Kakauolelo e hookuu aku ia ia mai ka helu ana i na balota no na manawa.

            Noi mai o Hon C. R. Bihopa e kohoia i elua mau helu balota.

            Koho mai ka Hope Peresidena ia Hon. C. R. Bihopa a me Hon. W. T. Matina.

            Koho balotaia ka makai o ka Hale, a penei: No W. C. Parke he 24, Komoikehuehu 7, S. Kaai 3, a no H. Kahanawai 1.

            Hoopuka mai la ka Hope Peresidena, ua koho pono ia o W. C. Parke i makai no ka Hale.

            Olelo mua mai ka Hope Peresidena e hoomakaukau ka Hale no ke koho balota ana no ka Mahele a Unuhiolelo, a eia mai na balota: H. L. Sheldon (Hale) 16, J. Kapena 14, F. H. Harris 3, a no Kino Pelekane 1.