Ka Nupepa Kuokoa, Volume VII, Number 14, 4 ʻApelila 1868 — He waiwai nui ka naauao mamua o na waiwai a pau o keia ao ma ka honua nei. [ARTICLE]

He waiwai nui ka naauao mamua o na waiwai a pau o keia ao ma ka honua nei.

j Mnmuli oka manao oka poe naauao, he | ; m«a kaumalie ka ia, a o ka honua, kaa mōu ; ana no ia. Ke olelo nei ka poe nanuao, i/ia ; e kaumalie ana ka ia, a e kaa mau ana ka ' [honua. Heaha ia ka mea i helelei oie ai: I kanaka ilalo malalo ae o ka honua ? a huii. ; ; hia pu na mea a pau. Oia paha ko kakou ■ lano kuhihewa noioko mai o ka naaupo a me j !ka ike o!e. Ke kuhihewa nei no hoi kakou • j ka poe naaupo he mea heie ka ia mai ke ka- i j kahiaka mai o kona puka ana a napoo i ke | | Komohana. Peia no hoi na hoku e kau J i mai nei, ua kuhihewa in no iakou, aka, hoo-1 j kahi no o iakou ano a me ko lakou nui a i me ko iakou wahi e heie ai i ka manao o ka | j poe naauao, ua maopopo ioa iakou, a me ko! i lakou poai ana i ka ia a me lea mahina. | Peia no hoi, he nui na wai hooluu o kela ! a me keia, he mau wai hooluu ko ka honua,! he keokeo, he omaomao, he ienalenn, he uia- j ula, a pela aku. A pela no hoi ka lani, n.i no, ke anuenue, peia ka la a me ka mahira,i* na hoku, ka moana, no ka nui o na wai hoo-! iuu, ua oiuolu kakou ke nana aku ma oa j ma o. lloko oka manao oka poe naaupo, | ; aole maopopo keia mau mea ia laUou. j

Pela no hoi ka honua.a nie na moana e waiho mai nei, o ka honua, he iho kona mai ka Poaiwaena aku a ka Poaiakau, he 90 degere, pela no hoi ma ka hema he 90 degere, ho mau poai ko ka honua e pono ai, he poai anuakau, he poai oluoluakau, poai waena, pou oluoluhema, poai anuhema, pela no na kaei elima. Maloko o keia mau mahele elima ko na kanaka ano, o ka poe ma na kaei olu, oia no ka poe keokeo, hapa hoi o ka wela a me ka oluolu, oia no hoi kakou a me ko Nuuhiwa, Boruborn, me ko Mala«, a pela aku, o ka poe eleele hoi kupono loa lakou malalo o na kaei wela.

He mau moana ko ka honua nei i mahele ponoia e ka poe naauao, oia hoi o Pakipika, Akelanika, Iniana, Anu-akau, Anuhema, he moana nui ka-Pakipika a kakou e noho nei, ua pili ia moana i na mokupuni he nui, oia hoi o Auseteralia, Polunesia, lnia-komohana, maloko nei o ka Polunesia ko kakou mau mokupuni i ke kai, he moana oluolu ko kakou, aole he nui oke anu. A ma ka moana Akelanita he monna ino, he au ikaika, a pela no hoi na moana anu. 0 na moana e waiho nei iinua o kakou, noloko mai o laila na aila. Pehea la e loaa ai na pomaikai o na moana inni ia knkou? E loaa no ia kakou ke lilo kakou i poe naauao. Noloko mai no hoi o na moana ka wai a kakou e inu nei, ua hui ko ka la wela tne ko ka moana, a lilo i ohu, i ua, a uhi ma na kuahiwi, oia ka wai kahe.

Ma ka nonoo o ka poe nnauno, he oiaio, i ko ka poe naaupo hoi, he pohihihi loa ka noonoo. Ua inaopopo lon, he mea kiekie a kaawale loa ka naauao mai ka poe naaupo inui. O ka unauao, mai ka malamnlnmn mai no ia, a o kona kumu no ia, a o ka nanupo mai ka pouli mai no in, a o kona kumu no ia, nolaila, he mau kumu ko laua a elua.

ina kakou e hoomaopopo, e akaka auanei he mnu mahele ko ka nnauao e pono ai, ina hookahi o na ano a me kana hana, aole he waiwai e loaa mai, e like me keia Moi, Kuhina, Kiaaina, Lunakannwai, Lunaauhau, Loio, Kahuna, Kumu, Amara, Kumeta, Kamana, Kela, Kupa, a pela aku. Ina aole e kaawale ka inoa a me (ea hana, a me na ano, alaila, e ike auanei kakou aohe pono.

Penei e mnopopo ai: o ka Moi, he noho wnle no kanu, a inn pela ke Kiaaina, a pela aku, |iobo anei ? oia no ka nnoano o ka naaupo e wniwai ole ni tne ke ano huikau. Pela no hoi ke Kumeta a me ka Amara. a me ke Kamano, hookahi wale no ano, pehea e loaa ai na oo a me na pahi, me ke koi? Nolaila, o ka naauao pakahi, oia 110 ka mea e pono ai, a pe)a no e waiwai ai keia noho nna o kakoa. Eia hoi kekahi, a ia kue ana o na hnna, oia hoi kekahi mea e waiwai ai, e like me keia; ina owau ka Amani, o oe ke Kumeta, a oi ala ke Kamana, o ka'u hana hoi ka hookawale i na hao, i 00, i pahi, i pu, i kui, aole oe e ike i ka'u hana, a pela hoi au i kau, nolaih, kuai oe i ka'u, kuai hoi an j kau, ua hoio koke ka ioaa iwaena o kaua, nele loa ka naaupo. Nolaila, ua lawe mai ke Kumeta kamaa noloko mai o ka ili bipi, ooloko mai o laila na kamaa kane. kamaa wahine, kamaa kei* ki, pii loa ko kekahi kuai ana, emi loa boi ko kekahi, paa loa hoi keknhi, hemo wale hoi*Vekahi, nani hoi kekahi kamaa, inoino hoi kekahi, nul kekahi, uuku kekahi, eleele hoi kekahi, ulaula kekahi, keokeo oo hoi keknhi. Ua lilo keia ano e ana i mea e waiwai ai ke Kumeta. Pela no hoi ke Kamana, ua hookaawaleia na laau nui me ka pahiolo i mau laau liilii, i tnau laau nui, i mau kua, i mau oa, pou, knola, pine-po. Noloko mai o na laau nui manamana o ke kuahiwi ka waiwai a ka naauao i imi ai, i ko iakou liilii ana n kaawa-

ie, ua nani io« ke haoa ia oo na ha e. ua I;ke me ka makemake o ka naaoao, ea pii no hoi kofia komuko«% ika naoa aku. Noloko mai oo bot o keia iiiiii aoa oa noho. {»- kaukao, aa raoe. na koki, oa nohohiiiaai. a peb aku. a ua iiio do hoi kei* mao mea i mea nam a haoohaoo no ko ke kanaka ofa aoa i keia wa. E oaoa hot kakou no ka Amara y ua iawe mai oia i ka 00, pahi, po. kui, ebu. a pela aku, noloko mai o ka hao noi paakiki. a hoolilo ia iakou i mau mea kaawaie huikau ole o ka hana. nolaila, ua waiwai ka poe oaaoao oo ka !ike o!e o na hana. Peia no hoi ke Keia, ua haoa oia i ka ioie wawae, paluie, puliki, kuka, hainaka, ooloko mai o ka mea hookahi, oia ka ana okoa. noiaila, ua pooo a iawa ka makemake a nve ka nani o ke kioo i keia mao maheie liiin ana 0 keh apa okoa, aole anei o ka niauao ia. Oia no, nolaiia, o ka oaauao he waiwai ia i 01 ae mamua o na mea a pau o keia ao ma ka honua nei. J. W. P. Keolascl Puakoolau, Molokai, Mar. 12, 1863. (-4ck ipau.)