Ka Nupepa Kuokoa, Volume VII, Number 9, 29 February 1868 — Kumumanao i heluhelu i e Rev. Z. Poli imua o ka Aha Emelio o ka mokupuni o Oai. [ARTICLE]

Kumumanao i heluhelu i e Rev. Z. Poli imua o ka Aha Emelio o ka mokupuni o Oai.

F« 14, lS6a He hana ku anei i na Kah&pule o keia Aina ka Hoolaha ana akujke Kuokoa a me ke Alaula ma ko lakorteau Kihapai iho ? A pehea la e holo ai |ia hana ? He elua mau ninau ano cm i ike ia maloko o keia Haawina. 1. He hana ku anei i niKahunapule o keia Aina ka Hoolaha ana ajU ka Nupepa Kuokoa a me ke Alaula mao lakou mao Kihapai iho ? 2. A pehea la • holo ai ka o ka hoolaha ana aku i ke Kuokoa we ke Alaula iwaena o kanaka, a he hanao anei ia i na Kahunapule o keia aina ke ipai noi roa ko i lakoo mau Kihapai iho? 4 he hana hiki no, oo ka mea hoi, o ka fclaha ana o ke Kahonapule i keia man Nolpa elua iwaena o kanaka o kona Kihapajiho, a be like ioa no ia hana wahi a'u, haawi kuai ana aku i na Buke Hoolahake. A no ka mea hoi, o ka pd> a me ka wai J wai io e loaa noi ana mai &o ae o na nupepa i kahi maoawa, oa oi p aku ka ono a rae ka momona kuhikuhioiio ta roaa hu* nahuna makamaka hou, eiki mau ana i kela pule keia pu!e t aamoako o ka wai* wai o na buke i ike mao iak i pakoa hoi i ka manao a me ka makeme o kanaka. A aole nae au i manao i ma keia ka-

mailio aoa e hool« maoli aku i ka waiwa» ole o r» buke. omi boi, ua maopopo oo ia'u a me keia Aba, oolokomai o iaila ko'a ike a me ko oukou ike, ka ike o ka Moi e ocbo Aiii oei a me kooa Uhuikamka, aole no ka Nopepa. Aka boi. i ke kau iho nae oko oukoo naaaao !oa ana. a ike maka aku la i na pono be oui o ka noho kanaka ana, aia hoi, ioaa maopopo mai !a i*'u keia nianao. £ like rae ka lini a me ka makemake nui ; ana o ke kanaka i ka wrai huihui, i ka waij ono a I» puu ke inu aku, a peia ]oq no hoi. ka iini a me ka makemake nui ana o ke ka--oaka naauao hoopono i na nu hou hoohau-i oli manao mai ka aina loihi e mai, a be ma-

oao wale ko'u, noioko paha hoi o keia iini: oui aoa o ke kanaka i na mea hou o ka ai-| oa e mai, a ine he wai huihui Ia i kona puu ! ka oiu ke inu aku, ka ke Kaula Alii i olelo ai ma kekahi o kona palapala penei: • "O ka wai huihui i ka mea makewai la,| oia ka olelo hooluolu mai ka loihi e mai,"j Soi. 21:25. j Ea ! Nani ka pili a me ka like loa nna o| na mea bou mai ka aina loihi e mai, me he: wai huihui la ika puu oka makewai. A, ina peia. alaila, pehea !a auanei e ike ia ai: keia mau pono ke oie e hoolahaia ? A pe-i hea la hoi auanei e hooiahaia ai ke ole ka, nupepa ? A pehea hoi e mau ai ke oia ana; o ka nupepa ke ole ke daia a me na Luna kupononana e ohi mai a malama iho 1 j A nolaila hoi, ua maopopo lou ia'u ka po-; no o keia manao hookahi. 0 na Luna kupor.o nana e lawe, a e hooiaha nui aku iwaena o kanaka i ke Kuokoa a me ke Aiauia, oia no na Kahu Ekalesia Euanelio a pau ioa mai Hawaii a Niihau, o ka Aoao Hoole Pope a me na Luna Ekaiesia hoopono, a me kekahi mau kanaka naauao e ae e makau ana i ke Akua, a e manao nui ana hoi e hoolaha aku i keia mau kukui nani o ke ao, a he mau Luna kupono loa lakou wahi a'u. A no ka mea hoi, oka Hoonoho a me ka Hookohu ia ana aku o na Luna kupono ole, ano kolohe, makee, a aiut nu paha i ka waiwai loaa o ka Pepa, a manao nui ole hoi e hoolaha aku me kona ika ika a pau, aohe pono oia poe luna.

A ke hai aku nei au ia oukou, o kekahi <>vahi lala oui kaulana loa iu o ko iaua nawaliwali ana a make aku i ka ai ole. O na luna kupono oie, a mnlaila hoi, ua akaka loa ia'u ka pono o keia ninau ana. He hana ku anei i na Kahunnpule o keia aina ka Hoolaha ana aku i ke Kuokoa a me ke Alaula ma ko lakou mau Kihapai iho? Ae, no ka mea hoi, he poe hoopono lakou, a makau hoi i ka hana hewa anr», a ina pela, alaila, he pono anei iaia ke hooikaika nui ma keia hana i kekahi hapa o ka manawa, i kumu e mau ai ko laua ola ana ? No ka mea hoi, o kekahi hapa no keia o ka kakou oihana c ponn ni o ka hoolaha nupepa ana iwaena o ke Kihapai holookoa, e like la me ka Hoolaha kuai ana aku i na Buke Hoonaauao, a he mea pono hoi ke hooikaika nui i keia hana me ka manaka ole, ine he niea la nau ponoi iho na pomaikai oia hana. A aole nae au i manao he kuleana iki na Kahunapule Katolika iloko o keia ninau maloko o keia huaolelo 11 Kahunapule," aole loa, no ka inea hoi, ua maopopo no ia'u, he poe launa ole lakou me ka pono mai mua mai, he poe enemi nui i ka malamalama, he poe liinai i ka Baibala, a he poe kue loa hoi i keia mau Nupepa elua, "Kuokoa" a me ke " Alaula " aohe lawe. A ina paha hookahi a elua paha o lakou i lawe i hookahi kope o ke Kuokoa a me ke Alaula, alaila, aohe no ia he kumu na'u e manao aku ai, he luna kupono oe e na Kahuna Farani, no ka mea hoi, aia no ka ino iloko o kou naau kahi i ahu ai. A mamuli o keia manao, ua maopopo ioa ia'u ke akamai nui o ke aupuni i ka hoonoho ana aku i kona mau Luna Aupuni ma kekahi hana, i mau Luna no ke u Au Okoa," oiai hoi, he puu dala*nui ka lakou i ke Aupuni kahi i ahu ai, a i hauhiii ae a pauhakee paha hoi ka lakou hana ana i ke ola o ka Pepa, alaila, lawe ae no ke aupuni i kekahi hapa o ko lukou uku makahiki no ka Pepa, e like me ka nui o na dala i nalowale iaia mamuli o kana hooponopono ana i ka Pepa. A ke ninau aku nei au ia oukou. Heaha la ke kumu nui o ka make loa noa oia Nupepa u Ka Hoku o ku Pakifika ?" Ke hai aku nei au—o ka pono ole o na Luna nana e hoolaha, a me ka malama pono ole ia hoi o na elaia e ola ai ke kumu o kooa make ana. A nolaila hoi, o ka maikai o na Lula ke kuino e mau ai ke ola ana o ka nupepa. aka hoi, o ka ino o ka lakou hana ke kumu e make ai ka Pepa. 2. Pehea la e holo ai keia hana ? Ua maopopo ia'u ka pono o ka ninau mua. 0 ka Hoolaha ana aku i ke Kuokoa a rae ke Alaula iwaena o kanaka. he hana hiki loa ia ia'u a me na Luna Ekaleaia o ko'u Kihapai iho ke hapai pu roe ka ikaikm nui, aka hoi, o kuu hooholo loa ana aku i keia mau Nupepa elua iwaena o lakoo, he mea paakiki pohihihi loa ia i kuu noonoo ana, no ka mea hoi, aohe mana hiki la'u ke haoa pela, a aohe hoi i like kuu makemake e lawe nui kanaka, me ka makemake o kanaka e lawe. Nolaila, aohe o ka lilo ana o ke Kahuoa|rale i Luna he kumu ia e holo ai ka hoolaha noa i keia mau Pepa, a ioa pela, alaila, ke noi aku nei au » ookou e hoolohe iki mai # kekahi mau knma e holo ai keia haoa, i loaa ia'u ma ka noonoo akahele ana. 1. E hoopiha maa ia ka Pepa i na maoao hoohaooli a hoolealea i kanaka, na Ka- ! ao Hawaii a rae na Kaao haole, na Himeni • Hawaii anem Himeni haole, na mooielo

o na hana kaulana, oa koa kaulaoa a roe na haipule kaulaaa, na ou hou miaionan, Kuloko a Kuwaho, 0 kela ano keia ano, a pela aku, a be mau mea ono wak oo keia wahi a*u. A ina e haohao mao ia ana keia n*au ai 000, ai momona, kuhikuhioia i ka manao o kannka, iloko o ke Kuokoa a me ke Alaula, a ke hai aku nei au ia oukou, bolo nui aua« oei. aohe kumu e pupu ai. No ka mea hoi, ua ike uo kakou, aia a be mea ooe» a ka pake, kiaha ram«, apuawa pelekuou, a be mau owili pata lepo oau oolea paha, a ilaila aku la e lilo wale ai oa hapawalu a me oa dala okoa a kanaka, ea, a lilo ka hoi ke dala i ka mea ono lapuwale,

a peha hoi keia mau mea ono e oaauao ai, a e hauoli ai ka oaau. E lawe nui ia auaoei, aohe kumu e oele ai, oo ka mea hoi, he nani a he ui ka helehelena i ka oana aku, be 000 a be momona hoi kona hua ke nuu ibo. A be lohe wale ko'u, o kekahi kumu keia oka laha nui ana oke Au Okoa i keia makahiki, i ko kela mao makahiki aku nei, o ka hoopiha mau ia ana oia wahi pep% i na opala kaao, a i mau ka ke ola ana oia pepa wahi a kuu lohe mai i kanaka, i na kaao no. A ina pela, alaila, aohe no la he kumu e pinke ai, ke nele na opala oia ano, no ka mea hoi, aia kona oia i ka lima o ke Aupuni kahi i pae ai, oia auanei no ke Kookoa a ine ke Alaula ia mauleule ana, o loaa ole iho kahi pono i ka pikai aku, no ka mea hoi, ua ola laua a i elua mamuli o ka laua mau hana ponoi iho e like me ke kauoha, 11 Me ka hou o kou lae oe e ai ai i k»u a pau na \a o kou ola ana. 1 A ua ola hoi ke Au Okoa mamuli no o ka puu dala nui oke Aupuni a kakou i hanwi aku ai nana, mn ke ano kokua hoaie paha, ke oie nae au e kuhihewa, a aohe hoi he wnhi hakina iki o ka lokomaikai ano !i--ke pela, i hookaawale pono ia ma ke ano kokua honie paha no keia mau kanaka hana malalo iho o kona maluhia o ke kapalili maikai ana o ka Hae Aupuni nani o na Kameha.meha, kahaha! nnni ka lokoino ame ka nana maka i keia mau kanaka hana, e imi ikaika ana i ka pono a me ka maluhia, e hoaa inau ana hoi i ka naauao a me ka malamalama o kou lahuikanaka.

A nolaila hoi, o ka hoopiha ia nna o ka pepa i na nu hou inaikai, e hoohauoli ana i ka manao o kanaka kekahi kumu e holo ai keia hana. (Aole « pau.) Rev. L. H. Kulika ; Aloka oe : Ua hauoli nui ko'u manao, e hooili mai oe i ka nupepa o keia makahiki, no ka mea, ua aie lihi ia oe i kela makahiki. A hiki i ka wa kupono, e hele nku no au i ke knona nui e kuai i Poo Leia a hooili aku. Ua nui mai ka ino i keia wa. Ua hnule nui mai ka hau i na In ekolu a mc na po ekolu ; a ua uhi paapu ia mai ka lionua a puni; a ua hiki ae i ka ekolu kapuai ka hohonu o ka hau, a ua kuakea pono mai na wahi a pnu. Mnhope iho oka haule ani o ka hnu. ua kalae inai na kuahiwi, aohe kau wahi ao iki a hala he pule okoa, ua nui loa inai ke anu inoino loa f a amani kolonahe inai hoi kekahi makani mai ke kukulu Akau mai, a ua like me he kui liilii la e hou ana ka maeele o ke kino a puni i La ka mea o ka nui oke anu. Ona wahi hana dala hoi a makou, ua puliki ia mai e ka aika, aohe loaa hana aku, ke hele nei e pau ka mahina okoa. Ua ike aku makou ina holoholona e kuoi ana a po ka la, a hala ka pule me ka loaa ole o kahi lau weuweu. Ua ike aku no hoi makou i ka pau nui o kekahi mau holoholona i ka make i ke anu. I ka nohoana hoi i ka (hale, ua komo mai no ke anu iloko o ka hale ; a o ke ahi oia ka mea e pumehana iki ai. Ina aia ke alo ma kahi o ke ahi, ua mehana ia wnhi, aka nae, ke anu mai la no ke kua ; a ina hoi e huli ke iiua ma kahi oke ahi, anu hoi ke alo. 1 ka moe ana hoi o k<i po, a ina he nui na paa huluhulu, oia mea mehana ia, a ina hooknbi paa, ua moe ia ma kapuahi. 1 ka moe ana i ka po a ao ae, ua paa ka pakeke wai i ka aika. Aloha no. F. D. Kaluaikou. Henely, Sjskiyou, Co. Cal. lan. 20, 186S.