Ka Nupepa Kuokoa, Volume VII, Number 5, 1 February 1868 — No na Lunamakaainana a kakou. [ARTICLE]

No na Lunamakaainana a kakou.

| E sa Lcxa Hoopoxo?oso; Aloha oe:— } Ke Wiiho aku nei au : ko*o manao I maluoa o ko kakou Kilohaoa, a naoa hoī e [ kai apuni iīo rni na ipoka-hale o lto kakoa [ KuUnakauhaie A!ii oei a mena aUoui, aU-i i foa, oa pili-pa, a me na kuaiono. a me oa ! awiwa hpolipo o ka oka. mai Moanalaa a: I hiki wale akō i ke kola o Kaea ma Mauna- ! loa, kahl hor» noho ai o na makaainana alo*: l ha Alit a pau, i ko i ke koho baiota ana. E; hai aku. e kukala aku e kUpaa, e hoopaa, e: manaepaa i k4 mea a lakoo i hōopaa ai, ī i hooholo like, i pepn, i mau inoa i ba(ota na| ; Ukoo. Da kakou e haii ai in»Oa o na Lanana-: i na iloko o ka peho boJota i ka Poakahi ae ' oei U 3 o Feberuari. E paipai aku hoi i km | nui, i tra lehulehu, i ka omi, i ka bao«ri, i na hanen kamka ko i ke koho hak>ta a pao, i i ka wahine no kana kane, i ka huoona, oo i kona makuakonowai, i ka makuahonowai no j kana hunona, i na pili a pa«i, e kopaa, e maka'u ole, e hopohopo ole no na oieio alakai I hewa, no fot olelo hoomalm'uka*u, no ka mea | i mai, mai koho i ka haole i huipu i kooa i inoa iloko o ka baiota o kanaka Hawaii, i kanaka Hawaii wale no, i ole ia i hapa Ha» waii wale no, nrtif puni hoi i ka mea i mai, hoopunipuni mai, wahahee mai, aohe me ke koho i ka haoie, o iilo ko kakou aina i ka haole i ke kuai ia, ina e oielo mai kekahi ia oukou puni ako, he wahahee wa!e no ia, he hoopunipuni, he hoomak'uka'u, i hanleie oukou i ke koho ana i na haoie nlaila puka ka btilot« a Ukou, e kai hele nei imua o ouleou, 'ua'ike nooukou, o na wahi L. M. no ia ā oukou i koho ai i ka M. H. 1566, o koaha ko oukou inoa maikai e Kona Kni; I opua i ka lai, opua hinano na malie ia Knu, o I kana o kaai n ka poe lua e pili ana me ka I muku heie ino, oia, | O keia rtwu oielo a ouleou e iohe nei ma ka j waha o kahi hapa Hawaii, a me ka poe kokua i ka balota ana e kailewa hele nei imua o ko oukou mau maka, e olelo nei ina e koho oukou i ka haole Ameiika, alaila, elilo ka aiha'o kakoa i ka haole, mai hoolohe oukou, he apuhi & he he *ke wahi a ko Kauai. Aohe oiaio e lilo ko kakou aina ke hoopaa iho kukou i ka k&kou balota e mak«mike ni oia hoi o J. W. Aukina, A. F. Judd, S. P. KaUma, a me J. Kahni, aohe no hoi e liloann i na e " komo ana o eluahapahaolen me akahi haoie Belekane, a me J. W. Makalena, e like me ka hiki ole ia lakou nei'ke hoolilo aku i ko kakou nei aiha makunhine j pela no lakou mnluna, he ole loa no,nole pnha he mana hiki ia lakou e hana, a ao!e no hoi ia lako'.i ka mana hoolilo i ko kakou au-! pnni i na aina e, ina he mana ike o hapa Hawaii ma, he mana hoolilo kekahi ma ka lima 0 na hnole i ko kakou aupuni i na aiha e, ke manao mai na haole pela, alaila, eia ka mea inaopopo ua kahiko no, no ka mea, aia iloko 0 ka Ahaolelo na Haole a ka Moi i koho ai i inau Kuhina no kona nupuni, no ka aina nei j hoi a kakou e noho nei, aka, ua imi anei la-1 kou e hooli.'o i ka aina o kakou a me ke ou-; puni a me ke Kalaunu o kokakou Noho Moi j aole aole ioa no, nole i loheia ia mea, a aole | no hoi i hoomakaia, aole loa no i kamailioia ia mea e na haole Kuhina e nolio nei. He wahahee he alapahi he hoopunipuni waieiho no ia na ''Hawaii Ponoi" ole nia, imua o oukou i mea e maka'u ai oukou«e hopohopo ai, nlaila f aole e koho ia Ankina a me Alapaki, aiaiia ia Kalama a me Kahai oukou e koho ni, a hoohui ae oukou i na wahi inoa ana e kalewa hele nei imua o oukou,oia waU iho no ke ano oia mau olelo hoomaka'uka'u, a ina e hiki mai ana ia mea ia oukou he maikai wale, aka iki keln,a manaolana hoi e koitio' «Aa ka ia la mau inoa e manao ner, a oukou hoie ka lehulehu e hoowahawaha nei. Noiaila ke paipai aku nei au U oukou e koho liakou i keia koho ana ia Aukina a AUpaki, Kalama a me Kahai, a komo lakou 1 keia Aiuuleio, aiaila nana aku kakou i ka iakou hana, i ka pono i ko kakou raanno, i ke nkamai, i ka haw.iwa, i ka pau loa o in auhau o oukou, i ka pau ole, i ka ae ia niai o ka Kama e inu oukou, i ka ae ole ia mai, ika lilo mai o oukou i mau Kuhina ole wile, pau ae na haole, i ku hemo mai o na pilikia o oukou a pau,a i ka ole hoi. A ia Kau aku hoi nana nui aku ana no o ua mau kanaka a oukou emakemake ai. Eia hoi keleahi; mai loli wale ko oukou manao i ko oukou hooh'uli wale ia mai he mau haole hoohiki kupa Hawaii ole keia, a oukou e koho nei, eia ka inea hai aku ia oukou, na na haole hoohiki kupa Hawaii ole o Aroerika i imi mai kou pono e ke kanaka Hawaii ponoi, a loaa iiokoo na kaiaulu lipoiipo pepeekue o ka Naaupo, a mai laila mai oe i huki ia mai ai a i luna liio o kahi oioi o ke kia moku o ke pookela o ka naauao. a i ia ae ai oe he Lahuikanaka, he aupuni a he pono, a na ia poe nooia ano i imi aku a loaa ko wahi apana aina kuieana, a ahupuaa ku* ieana mai ou kupuna nlii mai; AoU peU, o ke alii wale no ka mea aina i ka manawa kahiko, aka na kekahi o na hao'.e Amenka i hoopomaikai ia oukou ma keia mea, ma ke koi ana aku i ko kakou Moi Kamehameha lil., a mamuli o ka lokomaikai oia Moi i koi ia aku ui e kekahi haole a mau haole Amerika paha, i ioaa mai ai ia kakou na pono kuleana aina e waiho nei ma Kona Oabu nei. Ina paha ua hele roai keia poe mamuli okeano hoomakehiiii aina, ina wahi a ko'u manao ua lilo kahiko o Hawaii nei. e (ike me kn mea a Ukou U e maoao wale nei, oiai he maoawa aole i kalele nui mai om au> puni nui o ka honua nei maluna o keia kapakai, a oia hoi aole i iauoa nui keia aupuni e o ka honua, aka, i keia manawa e hoao ai e hoohlo ao e no e hikiana, ua iik* keia aupuni me ka pahu kupapau o Mahometa, kela K*uU wahahee a*u i lohe ai, ua hamo

■ U īa paha i ka toakeaeta. a oi kapiliia o W> . ko o ka b«le kahi i «ratho a: i ka hio tiU a . i ka maoawa i aratho ia ka pahu malaiU aofe hiki ke walho loa ta ma ka honaa iUlo o ka pap«bete o ka haie, «ok» hiki k? bokitaj - iuna ī kaopaku, aole boi i keU kaU a me keia kaU, nolaiU oa hapaī ka makeneia i ka 1 ■ paho e kau ma ka lewa iloko o ka bale. Pe-, . U oo keia Aupuoi, e hoomaopopo oe e ka | „ mea heloheia ; Aia ma kem aupuni oa ae | | oa Aaponi noi ekolu o ka hoaua iiei, a pe-. ; hea ina e hoao o Amerika e hoohui ta Ha-1 : waii nei mao na wahi haole a kakoa e koho! - nei hiki aoei i He palau ka hīki, aoie e hiki | ■ aoa, oia no ka'u e olelo aku nei ia ookou a ! | pau e ka poe koho halou a paa, aole hiki i j ; ko kakou aupuni ke iiio ke koho ae kakou i ; keia maa haoie, o iilo mua aku oei hoi ba i | na kau Ahaolelo i haU aku nei. oiai ke Kumu Kanawai i kakaoia kekahi pauku **he mam ko ka Moi e hooiilo i keia aupani i ka mea ana i makemake ai. Oiai hoi, he nui ioa na haole oia mau kau ahaolelo. aohe i loheia ua imi kekahi haele e hooiilo i keia aopuni ia Amerika, ole loa, oiai o ua Aukioa nei oo kekahi ia mau kau ahaolelo, aole i hana iki o Aukina ia mea. aole no hoi oa haole e ae, he ake wale iho no keia mau lohe a oukou e lohe nei. Eia hoi, mai hoolohe oukou i ka oielo mai ina e komo na haole alaiUe Uwe ia mai ke dala pepa, i kala ino alualu nahaehae wale aha ia e lawe mai ai 0 onei. Eia ka'u ia oukou. koho nuiia ka mea a oukou i hilinai nui ai a puka, alaila, i nui aku no i ua mau Luoa makaainana ia a oukou, mai ae i ka Biia Kanawai dala pepa nahaehae waie U ke puiu i ka ua i ka wai. Xo ko'u i ini nui i ko oukou mau piai ma• i*ai, i ke alakai hewa ia e ko kakou poe ma* kamaka kakau Nupepa, nolaiU, ke hia ai aku nei hoi au ia oukou, e Kona ma ka niokupuni Oahu, e Houoiulu, ma ka apana o Kona, e ke kane a me ka wahine, ua heiuhelu paha oe, oiua oukou lakou U paha, iaua nei paha, i ka olelo «\ ke "Hawau Ponoi" nia ke Au Okoa o ka la 23 o keia inalama, nam Ke ino Ka awahia Ka manene oia mau hua olelo au e " Huwaii Ponoi " ua pono no ia ina i Kau poloiei mai oe i kou inoa o Ko Haieūii ponoi Hapa, ina e ahona iki ia, akn, 0 ko kakau ana inai i kou inoa o ka Hawnii ponoi ka inea nole nau holokoa ia 11103 pela ka ike lihi iki ana iho i k& hiohiona o keia mnu olelo, e ka lehulehu o ka apana o Kona Honolulu nei, noni ole n r ale ke ino o keia mau oielo aia nei iioko o ke Au Okoa lnnunri 23, i hala aku nei, a ine ke kuhihewa loa. Owai la ko kakou Knhunapule Hoole pope a Katolita paha e paipai nei īneiineahe b.il6ta ma Honolulu nei, ke hoike nei au ao--1 le pnha hookahi o lakou, i'na pela owai la | keia KahUnapule e kipaku ia nei, owui hoi, owai keia Kahunapule e aipai nei i Ke Kipi, owai hoi, o ko "Hawaii Ponoi" paha Kai ike nani ino wale, ina no hol i'hoike mui ua | o ino oiala i ka inoa iloko o ua pepa 'la, ina | i» ua lokahi pu kakou a pau i ke kipaku i:i ia i lunu o ka lewa aohe, mh ke kipaku i ka i moana, o pae hou nku no nuanei i ka nina ! Kipi hou no, nani ka inanao ino awah'ia lua | ole i hoaia ia i keia mannwa, e "Hawaii poj noi' , mamuli o kona lohe Ulau Kuhihewa ana, ! ua paipai ia mai ka oukou e na Kahunapule |a oūkou, a ua hoolaleiale ia mai hoi e Kipi | i Ka Moi a me ke aupuni, aoie au i ike iki i ke Kipi ana o na Kahunapule, me keia mea a iaia e olelo nei, i kuu manao ua i rnal ke j Kanawai ua kupono i na kanaka apau'kei koho i ka balota, ina he kanakn malalo o Ka ! Moi i iwakalua makahiki, a ua hookaa i ka ! auhau a he waiwai paa hihia ole i like me { Kanahikukumamalima dala a he aina hooli- 1 malima i hookaa ia e iike ine 25 dala aole 1 hoi i i mai i kanaka Kahunapule ole wale | no keia manao, e hiki ai la kakou ke manao ' ae aoie he kupono o na Kahunapule e oleio j ma keia mea, ina i oleio io ua Kahunapule | 'U, aka, o ka olelo ana he kipi lakou la ke i olelo ma keia mea, he mea hiki ole ia ia ka- | koUyke ae aku ma ia alakai ana, a he olelo ! ino awahia luo ole i hoala ia i waena o na | H.ioie a me kakou na Kupa ponoi o ka aina. | ) E ahona e olelo mua ae kakou a pau o ka | poe kipi ino o ko kakou aina nei, oia no ke- ! ia o ka poe maiama ole i na Kanawai a pau ! e iike me keia. 0 ka poe pepehi ino mau i ' ka Ukou mau wahine, a hoopii pinepine ia i f ka hale-wai a i ka Aha Hoomaiu paba. O : ka poe ona mau a paa, o ka poe.kuai aku i ; ka waiwai ona me hai, me ka ae oie ia, o na j moekolohe a pau, o na pepehi konaka a pau, - o na hoopunipuni a pau, e pono ia kakou ke | inanao mua iho ia Ukou he poe kipi, pono nnei ia kakou e manao e kipaku ia iakou a ' pau mai keia aioa aku, aole poba, aole no, aoie paha e hiki i oa mea kakau manao pepn o ke Āu Okoa ke ae mai e kipako i keia poe, ina aole, e hiki i ka poe i hahaki maoli ' i ke Kanawai • ka aina ke kipaku ia mai | keia aina aku oleloa aku na Kahunapoie e ' noko maikai nei a pau loa ma Kooa nei. Ke 1 hai aku nei au i mua o oukou e ka iehulehu ' mamuli o ko'u ike i ka'u m*u Kumu Kihuj napule hoi, aoie Ukou i paipai iki e hana i ' balota no mea ma, aole mai U Kev H. H. Paleka o KawaUhao mai, a ia Kev. L. Ka--5 mika o Kaumakapili, aole loa Uua i paipai ' ma keia mea, he koho baiota ana, oleioa a pau na ole ma ke kua, a me ke alo. Ea, e ka 5 īehuiehu o ke kulanakauhale o Honoiulu nei, ua hoowahawaha anei oakou i ka haoa a ka : oukou ■ mau kumu Rev. H. H. Paleka me *Ker. L. Kamika, i kua maoao aoa,aote ioa Ipaha pela, ina peU pono. j O koo manao hope ia kakou a pau loa e . ka iehulehu o Hooolulu nei, eia no la, eia i mua o kakoo i keia mao U na inoa o na mea hoolaha baiota a*pau a mai keU ia aku ai ka : Poakahi U 3 o Feberuan, eha wnle no U i koe alaila hiki i kou U e hopu ai i ka pepa i kakau U i na inoa, a maia mau pepa i loaa

m oikoo « IwKMnaopopo e fe»il ii»pmifa/« - OpmhtMMmmtnmlit, wo» •me a* kaoft>, ka • ooko* e kokoai, itn &o aia i» b«!ou i Kiu m iu tiat Htmmo k* mahAm meikui j „ mx koaa poo na moo o K« Pukonakooa o! Lohaiaa ī aa Kao Ab»cWo i bab. o'm hoi o; 'J. W. Aokiaa. A» hoi amlaih ka Pukuoi- | , abi LaibeU oA. F. Judd. Ki «oea i bamu f t ma Kawiaiuo Hoociuta oei. i k* nsianu | o lionh IS3S, he ooe H*w»ii ts«oli oo ».! | an ibo boi ouiiailo k» p«keb i «m hia ioloo. j ! K& 01, Ke pookeU kela o oa K«o Ahaolelo i j I h*U aku oei. Im «kamii oiaoU i nti mea be | ! Kanawmi. o'm hoi ko kmkoo S- P. KaUaia,! | aia iho no i ioWo oiiila k» htua pu Raib*ia | j o iMakakwka, ke Uuaka kauUM o J- Kahiī,! a keia tnau kaoaki ka« e haaoui nei, e pule aku nei ia oakou e koho aku i ko Ukou mau balota. Ok» haakaka waie oo ka Kii~ Uu am mai oo ta oukou ka pono> loa oia, oia ioo U. ioa no hoi o keia oia ibo ia oo hoi, aka t o ka'u o Ukoa oei ae maluoa oei o kakou a pau loa. Owau no me ka oiahalo. KaX4Ka Hawaii Holookoa. Hooolulu, laouaii 2S. M. H. 1968.