Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 51, 21 December 1867 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

 Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

NU HOU KUWAHO

 

O Gen. Kalani ma kona ano Kuhina Ka-ua, ua hoike ae oia i ka nui o na lilo no ka Oihana Kaua o keia makahiki e hiki mai ana, oia hoi, he kanahiku miliona dala ka hoi ka lilo.  A ua olelo ae no hoi oia, e hoounaia ana no na lilo.  Ua olelo ae no hoi a ua pua ko Keremana manao, e hooko pono ia apa ke kuikahi me na Ilikini.

 

Ua olelo nui ia, e lilo ana o Gen. Kalani i Peresidena no Amerika Huipuia.  Ua oleloia ae nohoi, ke manao nei lo Gen. Keremana mau makamaka, e koko iaia i Peresidena no keia hope aku.

 

Ua haawi ae o Vandebila, he umikumamakolu miliona dala pani hakahaka, no ka hoomaka hou ana e kukulu i ke alanui hao o Nu Ioka.  E koho ia ana no oia I Peresidena no na hana nui la a lakou e makaukau no e  hoolala.

 

Ua houluulu dala ae hoi na makamaka o Aneru. I puu dala na kona mau ohana i hookah tausani dala.  He kanaono tausani dala i paa ma ke kakau inoa ana.

 

Ua hiki aka o Senora Murilo i Wasinetonai ka la 12 iho nei o Novemaba, ma ke a no he Kuhina Noho no na moku Hui o Kolumebia, ma Amerika Huipuia.

 

O kekahi mea i lohe ia mai, e koho ae ana ka ka Peresidena Ioanesona ia John W. Forney i Hope Peresidena nona.  Ua hai ae no hoi ua o John W. Forney I kona mau makamaka, e hiki no iaia a me Gen. Kalani, ke loaa na balota he kanalima tausani ma Peneselevania.

 

No Mekiko.

Ua hoopuka ae o Huare i ka uku hoopai o na Generala a me na Kanela o Makimiliana, mai ka poe o ko na aina e a hiki i ka poe o Mesiko iho huli mahope ona, he eha makahiki ko lakou e hoopuanaoia ai; no na lana pau hue hoi a me na Kiakiana, he ekolu makahiki; a no kekahi mau luna e ae, he elua makahiki.

 

Mai Veru Kuruza mai i lohe ia ai, ua hiki ae o Prince Samu Samu ilaila, a aia malaila kona wahi e hoopaahao iu nei.

 

Ua loheia mai Mesiko ma i, ua ae ia aku e ka Peresidena Huare, ka lawe ana o na ukana a me na mea ai a ka poe koa a Amerika Huipuia, mai Guama aku a hiki I Sonora.

 

Ua nahoahoa liilii ke kino o Makimiliana, ua haawi ia aku la nae ia Adimarala Tegetofa.

 

Ke hao nei o Huare i kona mana; oiai, ua kauoha aku oia i ka puali koa.  Malalo o Esekopedo, e hoopuni mai I ke kulanakauhale alii o Mesiko, kahi a ka Peresidena e noho nei.  Aohe i akaka ke kumu o keia kauoha ia ana, aka, ua manao wale ia, no na puali koa paha a Diaza e malama nei, he umikumamaha tausani.

 

Ua olelo ae no hoi o Kubana, kekahi kanaka I noho loihi loa ma Vera Kuruza, he kaua huliamahi hou no ke hiki mai ana ma Mesiko, ke hiki aku I ka la mua o Ianuari.

           

Ua ike ia kekahi lua minegula hou ma Peru, I ane like me na mine gula ma Kaliponia.  Ua olelo ae ka Peresidena o Peru, he makemake loa oia I ke kuikahi mawaena o Peru a me Sepania.

 

Hunahuna Huikau.

Me ka la 15 iho nei o Iune.  Ua holo aku kekahi poe e imi ia Dr. Livinitone, mai ka Lae Gode Hope aku, ke kanaka imi aina o loko o na wahi Ike ole ia o Aferika, a kakou I lohe mua mai aia ua make.  Ua hai hou ia mai, aole oia I make, eia no ke ola nei.  Holo aku lakou a hiki I ka nuku o ka muliwai Zamebi, malaila e hoolala hou ia ai kekahi waapa hao I hoouna ia mai Enelani mai no ka huli ana I ke kino o Livinitone.  Aia hoi ia wahi, he kanakolu a kanaha paha mile ka loihi; a mai laila aku e holo aku ai lakou a hiki I kka aoao akau o ka Loko Naiasa kahi I olelo ia mai ai, malaila I pepehiia ai o Livinitone.

 

Me he mea la e hoololi hou ia ne an aka hoomoe ana o na waea telegarapa Enelani e like me ka ano hou I noonoo ia mai nei.  A oia hoi, e hiki no ke hoomoe ia ka waea malalo ae o na alanui hao, a o ka mea maa mau hoi mamui, I ka lewa e kau ai na waea ke hoomoia ma ka aina.

 

Ua weheia ae ka Ahaolelo o Beritania Nui, ma ka la 17 o Novemaba, a ua heluhelu hoi ka Olelo Alii imua o na Hale elua.  Ua hai mai ua Haiolelo Alii la, nole he maoao maoli o ka Moi Wahine e hoopilikia ku I ko Abasinia, aka, e hoouna aku ana oia I poe huli a imi hoi I na mea I hoopilikia ia malaila, a e haawi aku hoi I ai n aka poe I hoomele ia o kona aupuni I ke ai.  Ua manaolana no hoi oia, e hoihoi mai ana o Napoliona I kona poe koa mai Italia mai, a e hoopau oia I kona hana makamaka ole ana aku ia Viton Emanuela.  Ua noonoo no hoi oia ia na pilikia o kona aupuni I na Feniana, a ua manao paa oia, e hoololi hou I na Bila Kanawai o Sekotia a me Irelani.

 

Ua mahalo nui ka nupepa Manawa I ka haiolelo a ka Emera Napoliona, no ke ku I ke ano kaulike, maluhi a me ka paonioni ole no hoi.

 

O na haiolelo a Victoria a me Napoliona imua o na Ahaolelo o ka laua mau Aupuoi, na mea e hooakukuu ia mai nei o Europa, a akahi no hoi a hoihoi ia main a lunamenao o kela a me keia a iloko o ke anapuni o o ka noho`na Aupuni Alii.

 

Ua hoopiha ia ke telegarapa e ka haiolelo hoolookoa a ka Emepera Napoliona imua e kona mau Hale Ahaolelo.  Aole no hoi I kanba mai ka loihi o ua haiolelo la.  Ua hoopuka ae ua Emepera la I ke kumu o ke kekeue a me ka puonioni ana o na manao a ka lehulehu, oia hoi ka mea e puka mai ai na nene kaua.  A o ka hapanui a kela manao kaua wahi ana, aia no iloko a Geremania.  O ka hapa hope o kana haiolelo, no na hihia kuloko no ia e pili ana ia Farani pono a me keia mau huaolelo oia I hooki iho ai kana haiolelo ana.  E hoopaa loa ana au ka mana i loaa ia u, a aole loa he mea hoike manawa, a he mau kumu pono ole honana e hoonaueue ae i kuu manao paa a me kou’u manaoia, ana ma keia hope aku.

 

 

 

Ka Luna Hooponopono, - - L. H. Kulika

     Ka Hope Luna Hooponopono. J. Kawainui

Poe Haku Manao no ke Kuokoa.

 

C. J. Laiana (Lyons)                        S. M. Kamakau,

Rev. M Kuaea,                      Rev. C. B. Anelu,

G. W. Kanuha,                              (Andrews.)

(Oniula.)        D. Malo,

Rev. L. Laiana (Lyons)                    (Lokoino.)

 

Ka Nupepa Kuokoa

Honolulu, Dekemaba 21, 1867

 

Na Pule Hope o ka Makahiki

 

Ua hiki mai nei kakou i na pule hope o ka makahiki 1867.

 

I keia pule ae, Poakolu, la 25 o Dekemaba, he la i hoomanaoia no na haneri makahiki he nui, he la hanau Nona, ko kakou Haku Iesu Kristo, Emanuela, oia keia, ke akua me kakou.

 

Oiai aole i hooiaio loa ia, o ka la 25 o Dekemaba, ka la i hanau ni o ko kakou Haku, aka no, ka maa mau o ka hoomanaoia ana o keia la no na wa loihi i hale, e na aupuni Kritiano a pau, nolaila ua lilo ia i mea maa mau e malamaia ai ma ke ano la hauoli o oholi o ke ao nei.

 

A he pono io no hoi, i hookahi la o ka makahiki, e hookaaweleia a malamaia hoi i la hanau Nona, ka mea i hooliloia i kino kanaka mai ke ano Akua mai.

 

Ua heluhelu makou i ka hanau ana o Kristo, e like me keia: ‘Aia i kela aina he mau Kahuhipa e noho ana i ke kula, a e kiai ana i ka lakou poe hipa i ka po.  Aie hoi!  Kau mai la ka anela o ka Haku io lakou la, a makau loa iho la lakou.  A olelo mai la ka anela ia lakou.  Mai makau oukou, no ka mea, eia hoi, ke hai aku nei au ia oukou i ka mea maikai, e olioli nui ai, e lilo ana no ka kanaka a pau.  No ka mea, i keia la i hanau ai ma ke kulanakauhale o Davida he Ola no oukou, oia ka Mesia ka Haku.  A emo ole mai la ka lehulehu o ka puali o ka lani me ua anela la, e hoolea ana i ke Akua, e olelo ana: ‘E hoonaniia ke Akua ma na lani kiekie loa, a he malu hoi ma ka honua, he aloha no i kanaka.’

 

Ua heluhelu hou iho no hoi makou, ia wa, ua hele mai na Kanaka Naauao mai ka aina mamao mai, i alakaiia e ka hoku, a i ka wa i loaa ai Ona ia lakou, hoomana aku lakou i ua Alii hanau hou la, a haawi aku la ia ia i na makana gula a me na moni maikai e ae.  No keia kumu mai, ua manao makou, oia ka hoamaka ana o na haawina makana i kela a me keia, i ka poe opioopio nae ka hoomaamaa ana mai.

 

Ma na aina nui o Europa ua hookaawale loa ia keia la.  Ua hoopaneeia na kula, a o na kamalii e noho kaawale ana mai ko lakou mau home aku, e hoi ana nei lakou i ko lakdou mau makua a me ko lakou mau home e hui olioli ai i keia la hauoli.  No keia kumu i manau ai makou, oia ka mea ia paniia ai na hale oihana aupuni o keia Pae aina, a i hookuuia ai na kula e hoomaha a hiki i ka la 2 o Ianuari, oioi he poe haole ka nui o lakou e noho ana ma ia mau oihana.

 

Ina aole e hiki ia oukou e na Kanaka Hawaii he hoohalike e like me ka na haole hana ma keia mau la, he kumu io no oukou e hoomanao ai a e hoomaikai aku ai i ke Akua no Kona hoouna ana mai i Kana Keiki i keia ao, aole no ka hoahewa i keia ao, oka i ola ai keia ao ma Ona la.

 

Ke aloha aku nei makou Ia ia, no ka mea, ua lohe makou i kona inoa maluna o na inoa a pau, a oia wale no hoi ka inoa i huawiia malalo o ka lani i mea e ola ai kakou.

 

            E alohaia aku ke akua i kona loko maikai hiki ole ke hai ia aku!

 

            He mea pono no kakou ke hoomanao ma keia mau pule hope o ka makahiki, ina ua hana maikai kokou i ko kakou mau makamaka iho a i ke Akua hoi.  Ina ua aie kakou i ko kakou mau hoa kanaka iho, a e hiki ana ke hookaa, he pono ke hooko koke pela.  No ia mea, ke ninau nei makou i ko makou poe heluhelu, ua uku anei oukou no ko oukou mau aupepa no keia makahiki?  Ina aole oukou i uku, he ponbo i ko oukou manao e hoolalelale e uku koke aku no lakou, i hiki ai i ka poe nana e haawi niau nei ia oukou i kela pule keia pule i ka ai no ko oukou mau noonoo, ke makaukau e uku i ka poe nana e pai ka nupepa, a i hiki ai hoi ke hoolawa aku ia oukou i nupepa maikai no ka makahiki e hiki mai ana.

 

            E uku i ko oukou mau auhau no ka makahiki 1867, a mai hoopoina i ka poe Hooponopono nupepa a me ka poe Hoonoho Hua kepau o ko oukou nupepa.

 

No ke koho Lunamakaainana ana

            Ke hookokoke mai nei ka manawa koho Lunamakaainana, a be mea pono i oa makaainana aloha lahui, e noonoo i na mea e pili ana i ka pono o keia Aupuni.  I na kau i hala, ua ku no na Kuhina ma ka aoao o na makaainana, a aole imi lakou i ko lakou mau pono iho me ka haalele a hehi maoli i na pono o na makaainana.  I keia kau nae, eia maluna o kakou he mau Kuhina i ike ole i na nele a me na pilikia o na maainana; a ina he wahi ike iki, aole no lakou i hana aku.  Ua hehi ia na Makaainana e na Kuhina o keia manawa.  I keia manawa hoi, ua lilo na mea a pau i loaa kekahi oihana mai ke aupuni mai i mau kauwa e kokua ana i na manao o na Kuhina.

 

            No laila, hookahi wale no mea e puka ai ka manao o na makaainana, oia ka hoomaopopo ana i na mea e poinaikai io ai ke Aupuni, me ka hooikaika maoli i ko ia mau mea.  Aole pono ia kakou e kohe i na Lunamakaainana a na Kuhina i makemake ai, o hooko auanei lakou i na makemake o na Kuhina.  Aka, e koho kakou i na kanaka i makaukau e ku wiwo ole ma ka aoao o na makaainana, a ma ka pono maili o ke Aupuni a me ka Moi; a o lakou wale no ka kakou e koho ai.

 

            I keia hope aku, elua aoao nui iloko o na Ahaolelo o kakou; - ke aoao o na Kuhina, a o ka aoao o na Makaainana.  A mai koho naaupo ku kakhou i kekahi kanaka i akaka ole kona kulana o ka aoao Kuhina paha, a o ka aoao Makaainana paha, oia hoi o ka aoao o ka pono Hawaii.  Mai koho kakou i na kanaka puni hanohano, a kuko wale i na oihana Aupuni, o lilo ia i maunu no lakou, a hukiia lakou ma kela aoao, a lilo lakou i kokua no ka aoao o na Kuhina.

 

            Mai ae aku kakou i ka manao o Kekahi mau alopeke maalea mawaena o kakou, e i ana, ‘e koho i na iliulaula wale no;’ no ka mea, ua ike lea no kakou, he mau hoopiliineaai kekahi mau iliulaula.  A mai ae wale aku kakou i ka ilikeokeo, ina i akaka ole kona ku ana ma ka aoao Hawaii oiaio.  Mai koho kakou i na kanaka inu rama a kolohe, ina he iliulaula paha, ina he ilikeokeo paha, no ka mea, he poe kapeke wale ae lakou.  Haanui auanei lakou no lakou iho; a halawai ka Ahaolelo, e ike ia auanei lakou e hikaka ana ma na alanui o Honolulu, a e o lima ana no ko lakou mau pono iho, me ka poina ana, a haalele loa ana paha i na pono o ka poe nana lakou i koho.

 

            Eia na pono nui a kakou e imi ai iloko o keia kau ahaolelo ae 1868.  A e ninau maopopo kakou i na mea a pau e makemake ana e balota kakou no lakou, i ko lakou manao ma keia mea; a mai koho kakou i kekahi kanaka no ka pahee o kana haiolelo ana, ina oale i maopopo lea kona kupaa ana ma ka aoao o ka Pono Lahui.

 

            1.  E hoololiia ke Kumukanawai, a e noho kaawale na hale elua, - ka Hale Alii a me ka Hale o na Lunamakaainana.  He nui no na mea e ne o ua Kumukanawai nei a kakou i makemake ai e hoololi; aka, o ka mea ano nui loa no keia.  Ina i loaa keia hoololi, e loa pu ana no na mea e ae a kakou i imi ai.  O ka hoopau ia ana o ka Hale o na Lunamakaainana ka mea no ia i hoohaiki loa ia ai ka manao o na Makaainana.  I keiamanawa, aia na Lunamakaainana iloko o ka keena hookahi me na Alii a me na Kuhina, a ua nakinakiia ko lakou mau lima, i ole lakou e o aku mamuli o ka lakou manao ponoi.  E nana kakou i ka Ahaolelo ekolu o keia kau nei; ua ko wa hapanui loa o na manao o na Kihina.  He kakaikahi loa na bila a lakou i hapai ai i ko ole.  Lilo na Lunamakaainana i mau keiki wale no imua o lakou.  Ma keia A haolelo hope loa iho nei, a ma kela mamua aku, mea e ka hoomaunauna ana o na dala o keia Aupuni ilihune.  Hookahi wale no mea e paa ai keia liu nui o ko kakou waa Aupuni, oia ka hookaawale ia ana i elua Hale.

            2.  E hooponopono hou ia ka hoolilo ana o na Dala.

                        (1) E hooemiia na lilo o ke Aupuni.  Kupanaha maoli ka nui o na dala e lilo nei i keia manawa no keia Aupuni uuku no ka makahiki hookahil.  E hoemiia na Kuhina a me ko lakou aku makahiki.  Ua lawa ke Kuhina hookahi no na hana a pau o keia Aupuni, me ke kokuaia e na Kakauolelo.  E hoemiia na lilo no na koa, a e hoomahuahuaia ko na Kula.

                        (2) E hooholo liihiia na puu dala o ka Bila Huawina, me ka hooponoponoia o kela lilo keia lilo, aole o ka hooholo kapulu wale i na puu kala he nui, me ka hoomaopopo ole ia o kahi e lilo ai.  O ka haawi pau ana i na dala iloko o ka luna o na Kuhina, me ka hooholo liilii ole ia, oia no kekahi kumu nui o ka hoomaunauna ana i ko kakou mau dala.

            3.  E hoololiia ke Kanawai no na Kula.

                        (1) E haawiia i na makua kekahi leo ma ke koho ana i na kumu, e like me mamua.  I keia manawa, aole i kuka na Luna Kula me na makua no ke kumu a lakou e makemake ai.  Ma ka manao o ka Luna Kula Nui wale no ka hoonohoia ana o na kumu.  O kekahi mea no keia i emi hope ai na kula.  I ke Aupuni wale no ka malama ana o na keiki,, aole i na makua kekahi mana makeia hana nui.  (2) Eia hoi kekahi; e hookuuia na makua mea keiki mai ka auhau Kula aku, ke hoounaia ka lakou mau keiki i kekahi Kula Kuokoa.  Pela no ma ke Kanawai kahiko, aka, ua hookahuliia ia Kanawai.  He mea kaumaha keia.  Ua hoololi ia ke ano o na kula.  Ua hooliloia hoi na kul a i mau kokua no na Hoomana a kakou i hoole ai, a ua pau ka maikai kahiko o na kula; eia nae. ina hoouna na makua i ka lakou mau keiki i na kula kuokoa, aole no i hookuuia lakou mai ka Auhau Kula aku.

            E noonoo iho oukou e ka poe heluhelu Kuokoa i keia mau manao, a e ike auanei oukou i ka nui o na hana imua o kakou.

 

No Ka Paio me na Katolika.

            Ua loaa mai ia makou he palapala loihi mai kekahi katolika mai no ke Kuokoa.  Ke makemake nei makou e hoihoi i ua palapala la i ka mea nana i kakau mai, ina i kii mai oia.  He aho no e lawe oia i keia palapala a i ke Au Okoa ka nupepa a ke Aupuni i hoomakaukau ai no ka hoopuka ana i na manao o na aoao Katolika a elua, a me na hoomaloka.

            Eia hoi kekahi; - no ke kue ole ana o ke Kuokoa i na mea ana i hoolaha ai no ka Paio waha ana ma Roma, ua kuhihewa paha kekahi poe, ua hoapono makou ia hana ana.  Ua mahalo io no makou i ka ikaika o na makamaka ma ka aoao Euanelio, aka, ke paipai e nei makou ia lakou e akahele, o haole lakou iloko o kekahi pahele. O ke kukulu ana o ka hana ma Roma, he pahele maoli no ia.  Mahalo no makou i ka maalea o na poo o ka Ekalesia Katolika Roma iwaena o kakou, i ka hoonee ana i ke kahuo paio mai Koolau mai a i Roma, i hiki ia lakou e alakai malu i ka hana, a i akoakoa nui mai kanaka iloko o ko lakou pa hale pule.  Aka, he aho no, ina ua hoole kekahi aoao aole malaila e paio ai.

 

No ka Hepedoma mua o 1868.

Ua hookaawaleia ka hebedoma mua o ka makahiki 1868, i hepedoma haipule,

mai ke Kapaki mua a i ke Kapaki elua, e ka Ahu hui Euanelio o ka Pae Aina Hawaii.  Nolaila, mai hoopoina kakou i keia hana maikai.  Aole makou e hoolaha aku ana i na kumu manao no kela la keia la.  Aka, e lokahi kakou e na kahunapule, me na hoahanau, ma ka nonoi ana i ko kakou Haku, e ninini nui mai i kona Uhane Hemolele maluna o ko kakou mau kihapai mai Hawaii a Niihau, a maluna o na kihapai kuwaho ma Nuuhiwa a me Maikonisia, a maluna hoi o ka honua a puni.

 

NU HOU KULOKO.

Oahu.

            He Hae Perusia Hou. – Ma ka nupepa haole a Wini, ua ike iho makou, ua loaamai i  ke Kanikela o Perusia ma Hawaii nei oia o F. A. Schaefer, he hae hou no ka Empera o Perusia.

 

Moku Kaua Beritania Chameleon. – Ma ke ahiahi Poalua iho nei, ua ku mai ka mokuahi kaua Beritania ma Honolulu nei iloko o na la he 46 mai Valaparaiso mai.  E ku ana maanei ne kekahi mau la.

 

He Koa Beritania. – Ua laweia imua o ka Aha hookolokolo hoomalu o

keia kulanakauhale kekahi koa o ka manuwa Beritania, no kekahi hehia ino ana i hana ai.  Ua

kii mai kekahi alii moku, a okioki i kona maopihi imua o ka Aha hookolokolo, a waiho iho la ia i ke koa e hoopaahao ia i eono malama e like me ka olelo hooholo a ka Aha.

 

            Ka Pila Nui o Kawaiahao. – E paa pono ana ka Pila Nui hou o Kawaiahao i keia la, alaila, e weheia ana ua ogana la imua o ka lehulehu ma ke awakea o ka Poakolu e hiki mai ana, me ke mele ana o ka Papa Himeni o Kawaiahao i kekahi mau mele a lakou i hoomaamaa ai, a he halawai haipule kekahi ma ia la. –

 

            Hale Bele o Kamoiliilii. – Ua lohe mai makou mai a J. W. Mikasobe mai, ua huli pu a ua nahaha ka hale bele o ka luakini o Kamoiliilii i ka po o ka la 13 iho nei a ao ae Poaono.  O ke kumu o ia hina, oia no ka ikaika a me ka hele huhu ana mai o ka makani Kona a me ka hoonakele ana hoi paha a ka leo nui a haalulu o ka hekili.

 

            Ka Hana Uko Ole A Ka Ona. – Ma ka po Poakolu iho nei, i ka wa a na paka ua e haole kikikou ana. kimo mai la kekahi kanaka Hawaii iloko o ka Ualekuai o W. Raiana ma Alanui Maunakea, ua hele a luhe i ka ena a ka rama.  I ka ike ana o ka mea hale he kanaka ona, olelo aku la oia e hele i waho.  O ko i ala hoolapa mai la no ia e hakaka, a lele mai la e kuikui, aka, o ka pahu aniani kai nahaha liilii. Ua hao koke aku nae na makai iaia, a noho ana i ke puhi nau okaoka.

 

            He Mau Dia Ehiku. – Ua hoouna mai nei ke Kanikela Hawaii ma lapana i ko kakou Moi Lokomaikai Kapuaiwa, he ewalu mau dia ola, aka he ehiku o lakou i hiki mai me ke ola, a hookahi i make ma ka moana.  O keia mau dia, ua haawiia mai ma ke ano makana i ko kakou Moi.  Ua lohe mai nei makou, e halihaliia ana keia mau dia i Molokai e hooholo ai, a malia paha o lehulehu mai, ke ola pono lakou a pau no kekahi mau wa loihi.  Ke hoomanao nei makou, ua laweia ina ke kula hanai holoholone o Paka ma Waimea kekahi, a pehea la ia dia, ke hele la paha ia me na kuahiwi anuanu o ka aina mauna, a malia paha e hanau mai ana nana na keiki e hookawowo ae ai a lehulehu ma ia mokupuni.

 

            He Mau Lako Hale Hou. – Ua ku hoa mai nei kekahi moku papa mai Keomolewa mai. a eia oia ka kiola nei i kona ukana ma Ainahou.

 

            I Pailaka Hookomo Moku – uahookahuia mai o Kapena Toma Lona (Long) i pailaka alua no ke awa o Honolulu nei, ma ka hakahaka o Kapena Kamika i haalele mai no kona manao e holo i na aina nui ma ka Hikina aku nei o kakou.

 

            Ma Ka Poaono Iho Nei, ua hoi mai ka Loio Kuhina S. H. Pilipo mai kana huakai i hele aku nei e malama i ka aoao o ke Alii ma ka hoo kolokolo o ka Apana elua o Maui.  Ua pau na hana malaila ma ka Poaha, a ua hookahaia ma kekahi wahi o ka pepa a keia la.

 

            Ke Kiakahi Wailele. – Ua hai aku makou i ka pepa o kela pule aku nei i hala, ua ili ke kiakahi Wailele, a i keia mau la iho nei, ua ike iho makou e pili ana ma kekahi o na uapo o kakou, aole i poino nui, aka, ua manuheu iki ao a me he mea la, he mau la koe a hoomaka hou i kana mau haukai.

 

            E Nana Ae Ia Kilauea. – Ma kekahi ole lo hoolaha i pai ia ma ka pepa o keia la, e ike ia iho, e holo ana ka mokuahi Kilauea i Koloa a me Waimea, Kauai i keia Poaha ae, Dekemaba, 26 a e ku hou mai ana ma Honolulo nei i ka Poaono, Dekemaba 28, a e hoomaka hou ana i ka holo i Hawaii i ka Poakahi ae.

 

            Ka Uapo o Kalihi. – I ka Poakahi iho nei, ua wawahiia ka uapo o Kalihi mamuli o ke kauoha a ka Lana Alanui, no ka manao e hana hou ia ua uapo la a paa.  Ina: e holo pono ka hana, alaila, e paa pono ana no i keia pule, mamua o ka hele ana aku i ka wa ua loa.

 

            Ahaaina No Ka Pakele Ana. – Ma ka hora 10 o ke kakahiaka Poakahi iho nei, ua hoomakaukau ia kekahi papaaina ma ka Hale ai o W. Pinehasa Wood, mamuli o ke kauoha ana a ka malamamoku o Kona Pakeke e ahaaina like na ohua o ia moku, oiai ua pakele mai lakou mai loko mai o ka inonui o kela mau la iho nei.

 

            Na Makika. – Ka i no paha o Honolulu wale nei ka hoohalahala i nei mea hana kuli o ka po e kani mau nei he inakika, eia ka auanei o Kaleponi no hoi kekahi.  Ma ka nupepa Alta o Kapalakiko o ka la 10 o Novemaba i ikeia iho ai, he mahuahua loa ka makika malaila, mahope iho o ka pau ana o ke kau wela iho nei ma ia wahi.

 

            Mai Ku I Ka Pu. – I ka Poaha aku nei i hala o kela pule, oiai ka Moi e noho ana maluna o ka manuwa Beretania, a ia wa hoi, hoolale ae la na kanaka o ka moku e ki poka i waho o ke awa mai ka moku aku.  E lawaia ana elua mau kanaka mawaho, a i ke ki ana o ka pu, haole koke ae la no ka poka mamua koke iho no o laua, me he mea la, he umi iwilei ke kaawale.  Pakele io mai ku, aka, ua palekana ua hale.

 

            Papa Himeni o Kaumakapili. – Ua ike iho makou ma ka nupepa a H. M. Wini, e haawi ana ka Papa Himeni o Kaumakapili Ahe Mele Maloko o ka luakini, i ka po Poakolu, Ianuari 1.  I ka ninau ana aku i ke alakai o ka Papa Himeni, hoole mai ana kela, aole maopopo iaia ka manawa.  No laila o ka wai la ka pololei, o ka Wini paha, o ka ke alakai paha.

 

            Ka Kalepa Iolani. – Eia keia kalepa Hawaii ma kekahi uapo o 
 Ainahou e pili nei a e hooiliia ana i ka aila a me ka iwi kohola, a i ka manawa e piha ai oia i na ukana, alaila, e holo pololei ana oia i Nu Bepe ki.  Ua mahaloia keia moku e kona kapebna no ka paa a me ke kapono o kona hele ana ma ka moana, oiai kona holo ana mai nei mai Amerika mai a ku iho nei, ua loaa oia i ka makani ino lauwili, a kauo ia ma e-a ma o, aka, aole nae oia i uhau iho, he oia mau.

 

            Moku i Ka Mano. – I ke ahiahi Poaono, la la 3 o Novemaba iho nei, ua hele aku kekahi mau kanaka i ka lawaia ma ke kai o Ulupau ma Mokapu, o Iuka a me Kamanoha, no Kapaa i Kailua koolaupoko, ia laua e lawaia ana i ka napoo ana o ka la, ua nahu ia mai la ka wawae akau o Kamanoha a ua moku, aole nae imumuku, aole he oluolu ua nui loa ka eha e noho nei i keia mau la.  Eia ka mea kpuanaha iaia, no ka nui o ka ehua i loaa iaia i keia mau la e noho nei, ua noi mau aku oia i pahi a i koi e lawe i kona ola.  Pela mai o S. Kanehaku ia makou.

 

            Ua Loaa Mai ia makou kekahi palapala mai – Z. N. Kaehuaea mai, e hai mai ana oia i na mea hou o Kapalikoolau.  Ke hoomau la no ka wiliko a S. G. Waila ma Kualoa i ka wili ana i ke ko.  Ua paa loa hoi ka uwapo ma Kahaluu, a ke ho-a-u ia nei e na lio a me na kanaka.  Ua pale ka au ana ae ma kai o Kakaako.  He hale kuai lole hou ae nei ko Kaalaea, eia aku kahi mea lea loa, ke kuaki la ka kahi pake nona ka halekuai mua e ku ana malaila, no ka mimiki nui ia o keia wahi halekuai hou.

 

            He Mana Ka Palapala Hoolimalima.  Ua ka mai ma Honolulu nei ka moku kalepa Magnolia mai kapalakiko mai, i hoolimalima ia e ku Hui o Kale Kikeke ma o Honolulu nei, me ka manao e holo mai e hooili aila a hoihoi i Nu Bepeki, aka, i kona hiki ana mai nei, ua nuku, a ua pau loa na wahi aila i manaoia ai, polaila, ua wehe oia i kona palapala hoolimalima, a ua uku na mea nana i hoolimalima ma Kapalakiko i $7,500.  Ina i hoopau e ia ma Kapalakiko ka hoolimalima, ina ua emi i ka $3,000 ka uku aku i ka mea moku, aole kaukai mai nei e holo i Honolulu nei, nui loa na lilo a pii i kela puu kala mua ehiku tausani, elima heneri.

 

            Ka olelo nei o Wini ma kana nupepa, e hiki hou mai ana ka manuwa Amerika Mikikana ma ka malama paha o Feberuari E!  He piha manuwa mai ka puha auanei koe o kakou.  Ekolu moku kaua e ku nei ma ke awa.

 

            Lilo Ke Kiaha Kala I Ka Moi. – ua haiia ka lono, ua hooholo na Lunakanawai o ka heihei lio o ka la 11 iho nei, e haawiia ka makana a na Luna Aupuni, oia hoi ke kiaha kala i ka Moi, ka mea nona ka lio Pai i eo ai, a na haawiia aku me ka mahalo like o na mea a pau.

 

            Malena o ka Manuwa Beritania . - Mai ke kakahiaka mai o ka la Sabati aku nei i hala a hiki wale i ka welo ana a ka la i lehua ka noho ana a ka Moiwahine kanemake Emma Aleleonalani maluna o ka manuwa Beritania Chantideer.  Ua kahikoia na moku kaua elua e ku nei ma ke awa me na hae o kela a me keia ano a o ka Lakawana no na nae me ka hae hoku a me ‘ka hae nani o Hawaii, e mau kona welo ana.’

 

            Na Mea Hou o Waianae.  Ua loaa ma ia makou kekahi palapala mai a W. C. Pokai mai e hai mai ana no na mea hou oia kaha.  Ke hoomau la ka mahiai ana oia kaha, he ipuhaole, kulina a me ka ipuawaawa, (umeke huewai) a me kekahi mau mea e ae.

            Ekolu mau kula ma keia wahi.  1.  Na kula aupuni o Keauiaole a me D. Kuhaupio na kumu.  2.  Ke kula imi naauao o Waianae, o ka mea kauhana G. M. Kohu he kumu.  3.  Ke kula ae kahuna a Rev. A. Kaolike.  Ke ao nei keia mau kamu i na kula o na mea ike o keia ao a me ko kela ao.

 

            No Ka Makani Kona. – ua ike paha ka nui o na kanaka o keia mokupuni i ka makani Kona i pa ikaika iho nei ma kela mau la hope o ka pule i hala, aka, aole nae i ike a i lohe paha i na poino i loohia mai maluna o kekahi mau hale a me na moku ma ka moana.  Ua lawe mai makou i na lohea me na mea i ike pono iho ai malalo nei e hai aku i ka lehulehu:

 

            Ma ka palena o Kewalo a me Kalia makai aku o kahi a Kapena Luika, i ka po o ka Poalima a ao ae Poaono oia ke po o ka la 13 o keia malama, ua alaa pu ia kekahi wahi hale luau e ko ana ma kapa loko, a haole iloko a ka loko.  E moe ana maloko oia hale, he kane a he wahine, a wawaho hoi o ka hale he wahi elemakula ua pauhia ia e ka hiamoe ma ka lanai. I puoho ae kona hana, ua olokaa ia aku ka hale okoa iloko o ka loko, a o kona wahi lanai e moe ana kekahi i akua pu ia aku.  Ua kuhihewa ka elemakule ua kaikoo, a ua pii mai la ke kai e lawe aku ia lakou i ka moana.  Iaia e okou ana ma kapa loko, o kona pii ana mai mai ka loko mai, lohe aku la ia i na mea iloko o ka hale, e uwe mai ana i ka make, a e huli ana hoi i puka e hele mui ai i waho, aiea nae ua puaa ka puka ma ka aoao malalo o ka hale iloko o ka wai.  Ma ka wawahi ana i kekahi papa o ka hale i loaa ai i ka wahine ka puka e hemo ai i waho, a mahope mai ke kane.  Eia ke mea hilu i na mea i hemo mai ai mai loko mai o ka hale, o ka ninau ana aku o kahi i kekahi, "auhea ka puaa a me na pipi a kaua?" Ua pakele na ola o lakou a pau, aka ua nele nae i ka hale ole.

            Ia po no ma Waikiki-kai ua hoohinaia kekahi hale puli, a ua lawe ia aku ke ola o kekahi wahi keiki uuku nona na makahiki ehiku, a ua huipu ia me ka poe make ia wa koke.  Auwe!  Ua loohia ka i ka pilikia nui aia keia makani!  Pehea na makua?  ua pakele lakou a pau a me ko ka hale, a hookahi poino, o ke kino o ka mea uhane ola uuku i lawe kokeia aku iloko o ka manawa pokole loa, a i manao mua ole ia hoi o kona wa ia, aku, he aihue ka make, wahi a ka buke nui.  O ka inoa o kekaikamahine i make, o Kapulani.

           

            Ma keia po moewaa, hookahi no, ua hooneeia aku ka hale kula o Waiulupe i elua kapuai ka mamao ma ke kahua mua aku ana i ku mua ai.  Ka i no hoi pau iho la ilaila, aole e kii aku  ana no ua makani la a ma ka hale o E. Kuhia o Koko, e olepeia ae ana a hiolo, a pakele wale iho no ke ola o ua elemakule la no ke komo ana inawaena o ke kowa o ka pahu.  ‘He oi keia a ke Kona ikaika,’ wahi a ko laila keiki papa.

           

Me kela pa pakalaki hookahi kokoolua ole no, i ka wa a ke kuna Kate Lee e holo mai ana mawaena e ‘na ale kuilua o Pailolo’ loohia iho la ia i ua Kona nei, a noke ae la kona huhu ma na pea o ka moku a lawe aku la i kekahi mau apana nana, a hookoe iho la i na kahakahana nahaehae e kiepaepa i ka ua o kona hoopau ana i ka huhu, a pakele wale iho no ke Kapena mai lilo i ke kai.       

 

Mawaho ae o Kawaihoa, i kela po hanau kahi a ka hele huluhulu, ilikiia iho la ua pea o ke kuna Mere Elena a ku ana i lale, a lana pokakau iho la inawaho ae o ka lae o Kawaihoa.  Manao kekahi poe e pae ana i uka, aka, hoi hou ka makani ma kona kukula mau a pale ae la ke kupikipikio ana a na manao kanaka.

 

Ia wa hookahi paha i loohia ai kela mau moku, loaa aku la hoi ke kuna Kona Pakeke i ua makani nei iaia e hooiho mai ana i Alenuihaha.  Pani paa ia na ohua i lalo o ka moku, a eku aku la ka ihu o ke kuna iloko o ke kai, a lawe aku la ka iku o ke kuna iloko o ke kai, a lawe aku la ke kai hookahi puaa nui.  O na ohua hoi i lele, ke kupilikii nei ko lakoiu manao, a o ka nui o lakou e noi haahaa ana imua o ka Mea Mana Loa e hoopae ola ia lakou ma ka aina maloo.  A he ahaaina ka lakou i hoahaaina aina Honolulu nei no ko lakou pakele ana.

Makai hoi o Kaholoakeahole ma Honolulu nei, i ka wa a kekahi mau wahi keiki e moe ana, aia hoi, puoho ino laua i ka naueue o ka hale, a ninau aku ninau mai, heaha keia?