Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 50, 14 December 1867 — E hookanaka, a e koa no hei ka manao, e ka Lahui Kanaka Hawaii. [ARTICLE]

E hookanaka, a e koa no hei ka manao, e ka Lahui Kanaka Hawaii.

£ $k Lcs AHtxjpo.voro.vo o K okoa —t ■ Ua kaniaahia ja mti ko*s tnanao. a e uaha r : ana i na paia a me ke kahnha iho i n* mm> \ nao o - k ke Hawaii Ponoi M m% ke Ae Osoa ; fo keia pu!e i oee ae nei i hope. Ua maikai kekahi mau mea ana, a oa pono o!e kekahi ■ mau manao, a ua huikau waie.a be mea boi ! oia i īke maoli i ka oleie Bereunia. Ma } \ kabi bea la oia i menemeoe ai ? Aoie oia i ] unuhi mai ia mau hua wehweīi ioa, no ka , niea, 3ole makou i ike i na o?elo o na nufwpa ; | oleīo Beritania. Pehea la e lohe ai ka La-! | hui holo okoa nmi Hawaii a Kauai ia mau | oieio inoino, a menemene ? ; ; Ke manao ne» au. aole he oiaio oka mene-! j mene ana o u Hawaii Ponoi " o ka nupepa \ IP. C. Adterttser. Hekeiki Hawaii ka mea j | nana ia nopepa, ma ke one o Luhi. ma Wai-1 mea i Kauai kona wahi i hanau ai; ake ■ waiho nei ka iwi o kona makuakane i Maui ; o Kama. O kona luaui makuahine, ua hoo- ! hiki iho e waiho na iwi ī ka waiuia o Ma* { ] haihai, malalo o ka malu o ke Aupuni o na | ; Kainehameha. ; j '1. Oka nupepa P. C. Advertuer % he hoa j a!oha, a he makamaka oiaio, a he kokua no ka Lahui Hawaii ho!o okoa, a he kuinu wai- | wai no ka poe iiihune i hooikaika i ka ma- | hiai kanu puiupuiu, a he wehe pilikia i na jauhau o ke aupuni e hamama mai ia ka | waha o ke eke, a he puupaie no ke a!e nna o ka niuhi moelawa, e kaawale aku ai na i poke hao o ka halawai a me Kawa ke neie i !ka auhau. Oke kokua ana nei oka Adcer' | tiser i na pilikia, a me ka lu hooheleiei ana i !ka pono o ka iehuiehu, oia ka " Hawaii 1 Ponoi '* e kipaku nei e heie pela.

2. Ō ka nupepa P. C. Adveriiser, aole onn ! makemake e hoomaunauna wnle ia ka wniwai o ke aupuni, no ka mea, o ka wniwai o • !:e aupuni, ua ohiia mni, mailoko mai ka ; poe ilihune, nn keiki makoa nle, na wahine knne make, na maknpo, na kuli. na oopa, na elemakule, na luahine. na mailoihi; aole ; anei i ohi ia ke dala o ka iiio, lio, kuleana, | aia poe, aia iloko o ke eke o ke aupuni. Oin {(lala koi ohiia īloko o na puu dala nui c> na ; Kuhina, a oia kai hoohelelei wale ia na na j huakai hele a na elele i lapana, a i Amerika, j a i hea la ? Aia ka, he mana okoa, a he lala j j okoa ka kahi e hele ai, me ku hoomaunaUna | | wale ia o ke ilaia a na makaainnna i luhi ai,! j i kahe ai ka hou, i luhi ai ke kino i kuinakaj hiki, i ka hiu o ke kohela, i ka wela o ka la j o ka aina lopo manu, i aki ai nakui i ke anu jo Aukilia a me Arita. O ke dala a ka LaI hui Huwaii holo okoa, oia ke dala a PJC. ' Advertiser i makawelaweia !oa ai e malama ' na ka Moi a me na hana, a oihana kupono e i pomaikai ai ke aupuni, a e pomaikai ai ka \ lahui. Aole anei pela ? j | 3. O ka nupepa P. C. Advertiscr nnei ka j ) inea nana i hoohaiki i ka pono koho baiota j no ka Lahui Hawaii holo okoa ? O oe iho i ka mea nana i hoohaiki i koii pono iho i kou ■ lnhui, a i pani iho'ai i ka waha o kou lahui, | aoie e ekemu aku i kona waha, a iho aku kona ohohina i lalo o ka lua kupnpau. He elemnkule au, he innknpo, he oopa, ho mai | loihi, he mau auhau no nae ko'u iloko o ke ] aupuni, a he hiki no ia'u ke ba|ota ma kahi i o ka poe Luna Nana ; a he kani tio kuu wahi j waha me ke koukou, a he hiki no ia'u ke ; haawi aku i ka'u uiou mapima oielo i ko'u j Lunamakaafnnna nana e nuamo aku i ka j hale kau kanawai, a e ike ai au i ko'u mau j pomnikai ma ke kanawai. Aka. ua pani i kumano ia mai au, a ua iike au me ka holo- 1 I hoioim e aiukai ia ia i kahi e make ai; a ua | | mumule ka waha me he kuli aaia ia. O ka | ; hai pono, a nie ka hai pono ole, oia ka'u e | auamo ai. Aole anei o ka P. C. A. pono ole i ia o ke kumu aiakai nui i hoohaiuhaia ai?| Un hewa anei ka hoohaiahala, e hai ne i ke| akea ? O ka hewa anei ia o ka P. C. A. a 1 H. P. e kipaku nei e hoi i Amerika ? i | 4. Ke hapahopai nei o •» Hnwnii Ponoi" ! o ka P. C. A. a ine ka poe i hui pu meia, he ! poe hapai i ka manao kipi, he wahi huaolelo : menemene loa keia, a he wahi huaoielo ino» ; ino ioa no hoi, a un kue i -k<» noho malnhia ! ana maiaio o ke Kumukanawni a me na kanawai o Kamehnmeha R. He oieio hai akea ; nei ka kipi \ Aoie anei he oielo huna loa ia I keia olelo'mo he kipi? A he kipi nnei kekahi i ofa ? O ka make no ka hope o ke kipi; E poho ana ua nei ka aina wnhi a Hoapilikane, [0 kn moku no paha ke poho ana i iaio. 0 ; ka n?nnao makee a nei o ka P. C. A. me ka haipuia i ka mmamina ī ke dala a ka poe | Hawaii iiihone i hoomaunauna ia- e na Kuj fiffta, oia fcnei ke kipi ? | 5. 0 ka pakele ana o ke Aupuni Hawaii 1 mni hoohuiia me Amenka. Aole o*u ma- 1 : knu, ina pela e hana ia mai ai ke Aupuni | o mau tausani makahiki, aole e tijo ke aupuni o ko kakou mau haku kanu,! lala no n» ua poe Ali» pouaho, a haawi kuai i ka aina & me ke aupum, alaila lilo. i Eia wale no ka lilo niakau, o ka )i(o ma ka pakaha xvale. a hao waleia, a powa walei» pnha. O ke Aupuni o Amerika, he hoaioha oia ; no ke Aupuni Hawaii, a he makainaka oiaio & * oa la o ka popilikia. I na la o l<ord Geo ; P«ui!et i ae hewa ai inaluna o ke Aupuni : Hawaii. ua makaukau ob. e kipu poka mai i ke kuianakauhaie; ua makaukao kekahi j moku inanuwa Amerika e kipu poka mai la Loni G. Pauiiet ina ke awa o Hoaolulu. Ua ku mai o Camadda Kane. a ua komo kiiokoo ka papu e huki i ka h»e Hawaii iiui na, a e hookuu i ka hae 6eritania iiaio t aka, j aua na'lii, aia ma ka hookolokolo i Bcrtt*nta. 1 ; Ktt mai o Camtidoa Bele me Camadoa Jones i o ko Ukou manao like e hoki i ka Hae Ha-

wais ao e ao ī mscpopo ,oa wa paa an* 0 ka ha-e feriUna uuoa o ke aupu:u tna *a ! fnakib* wale. ; 0 fce o Amer:ka. oīi ke aaj;«a; naaa » alakai i ke Aupup.ī Hawai?. e hana t !U kuikahi t kn. maoiwa e oia atia o Kaianituek«i rea. Oke Aupuai o Amenka. oii ke . aupuni i i i kc>sa eeau kamka, e naake ' a e oia malaio o na k&oawai o Ha«rmii, mai; ka maaawa kaoawai ole, a ioaa ke kana\rai; 1 ke Aupuni Hawuii roe ks waiho ole aku i; kekahi bapa ī Anaenk». Peia anei ke Ao-s mim o a Farani ? Aole, hoekahi j hapa i ke Aapuoi Hawaii, hookahi hapa i ; kauhuke. Ika anaaawa enamua, ooa haole [ o Bentania, naoa Aiii o Hawaii i haawi aku

i ka aina, a noho kuonoono; aia ka i Beri« lania e hookolokolo ai o C. Kanaina ma, na mea nana ka aioa i haawi īa James Kaie. I ka hookolokolo ana, he mao manusya Beritaoia. A pela ka aina o Kaahumanu i iawe hewa ia e ke Kanikeia Beritania. O ke Aupuoi o Amerika, be aupuni akaheie loa, aoie he hopuhopuaiulu, aoie he pihoihoi 1 oa mea i iohe ia ma ka pepeiao, a ina na nupepa i hooiaha waie ia e ka makemake o ka poe nann na nupepa. Ma ko'u iohe waie i ka hana a keia manuwa e kiai mau nei i ke awa, aoie ia he manuwa iawe i ke aupuni. aka, ua holo mai oia e kiai i ka maiuhia o kona iahui, e noho anama ka Pae Aim Hawaii, a ua nui waie na aie, na iohe hoopunipuni, nole he aupuni hao wale o Amenka, ma kona kuai ana ine na aupuni e a kakou e ike oei. 6. Oua Lunamakaainaoa o keia kau ahaoieio, he poe ikaika ioa i na pono o kn inhui, e pili nna i ka pono kauiike me ke nopnai a me na niaknainana ; ua ikuika ioa imua o na Kuhina. Aoie a'u Ahaoielo ioi aku ke koa o na LunainaUainana, a ua kauiana no paha id a hiki i na paia ona pepeiao o na kuaaina, a ua liio na Poo Oihuna o ke Aupuni i poe hakaka pu me na Lunamakaainana. 0 kekahi poe, ua hoopiiimeaai io no, a ua alakaiia ka manno i ka puu liaia nui a na Kuhini ; ina i liio ka puu nui i na Kakauoieio e maiama i ka ponuiikai o ke aupuni a me ka lahui, ina ua oi ioa ka pono. 0 kekahi poe Lunamakaainana, ua ona rama io no ka hnpanui, a ua ike nui ia ko iakou ona eke kulanakauhale alii. Noiaiia, ua

pono no i na hoa makaainnna ke noonoo pono i ka oukou mau Luaamakaainana e koho ai, i malama ia ko kakou mau ponu m* ke Kanawai. Aole nae ke koho ika poe \vaha pahee me ka maopopo ole o ka hana.a hookumakaia ia kou pono makaainana a me ka ponō aupuni. Ina he poe haole i aloha 10 i ka ponolahui e Jike meMr. Kakela, :Mr. G. P. Jtidd ma, poe i hoohiki oiaio e waiho i na iwi malalo o ke aupuni Hwaiii, a ua kani a moopuna me na kini oka aina. A ma ia poe i kamaaina i na maka, aole no kakou e hoohewahewa 1 ka lakou mau 'pono nui i kinu ai. Mai koho ika poe kikoopua, e kau ann ka iwa i ka lae mnkani. 7. 0 ko'u manaonui ia oe e ' Hawaii Ponoi,*' fna e kipaku ana oe i na Kohina a me na Luna haole a pau, a e hoopau ana oe i ka palu inui ana o "Hawaii Ponoi" malalo iho o na <>kuekue wawao o nu haku haole, a e hoihoi ae i na'lii hanau o kapina ma na Oihana Kuhina oke Aupuni. A e lil.e hoi we ka Olelo Alii a Kamehame'na 111 i kakakau ai nn Nyuanu penei: 44 Aia a naau« ao na'lii opiopio, a'puka mai loko mai o ke kula, alaila, pau ka npho luna ana o na haole." Alaila, e hapai ko. u Hawaii Ponoi" mau iiina i ke poo, me ka hooho ana i na leo i ka lewa, 4, Huro ! Huro !! Huro !!! Huro !!!.' Owai ka leo paa hookahi mai Hawa--11 a Kauai ? No ke aha ? Ua piha i ka roakemake a me ka olioli, e hoike ana ia lakou iho he poe makaainaha makee alii, alaila, c olelo ne ka poe puni nlii, "make pono ka inake ona o na iwi i ke unu o Aukati a me ka nau o »ia kui i na hau o Ariti, a ua kupono ka'u wahi auhau i ka w.iha o knhala, ua kuponoko'u luhiana i ke kumakahiki'. ua kupono \na haku konu/' A pela ka olioi a mQ ka hauoli o ka poe i hookahe i ka hou ua ku pono nku a i ka poe alii kanu. S. E "Hawaii Ponoi," aole loa au i ike t ka enemi ino ona haole, e paipai \ho inj poo o na haku kanu a me na poo oiia Lu namakaainana o kakou, a e hoopaahao i k; ha!e h »aahao, o na*Kuhina wale uo. Ao ui poe Kuhina nei anei kau i menemene ai ke i na lima ina na poo o na haku ka nu o kaua ? Ina pela kou menemene ana alaila, o kakou pu kekahi e menemene a e kaumaha pu ka n.anao. Oka hahi aP. C A., hff mea no ia e ao mai ana i na Kuhina e hoopololei, a e malama i ka hoeuli o ke aupuni, no ka mea, o lakou no ka malnma< moku a me kā hulipohu o na pea o ka moku. Aole anei pela ? Mai alakai hewa oe i kokaua mau bakamaka ma kou kuhihewa. Anoai. S* * * Ka oIK LBO!«no Kapalastko. Ua makaukau loa keia ole e puhi i k6na leo nui ke hiki mai i ka wa e uhiia ai ke awa hookomo moku o Kapalakiko a nalowale i ka ohu. Oa iohe ia hoi kona leo ma kahi ioihi ioa. (Ja hai raai kekahi kanakn, ua lohe maopopo loa oia i ka leo o kn ole oiai he umikumamahiku mile ka mameo o kona wahi i ku ai mai ke kulanakauhaie aku. Na ka Aiahu no ( hookani i keia pu leo nui, i mea e tohe ai ni moku e holo aku ana a komo iioko o ka nu< ku o ke awa ke uhiia e ka noe. Ua manao «raie kekahi poe koikoi o\a Hema % eaiamai ana ka haunaele mai na poe negp(o mai, ke hiki mai i ka wa e p>« ai ka noho Feresidenaana o loanesona. JKo< laila, ua makemake Ukou e hoopuipui houia na puaii koa o ka aoao Hema.