Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 49, 7 Kekemapa 1867 — "E hoomanao e ka Lahui Hawaii." [ARTICLE]

"E hoomanao e ka Lahui Hawaii."

Maloko o ke Au Okoa o ka In 28 iho nei o Novcmaba f ua ike iho makou i ke Kumumaiwo nonn ke poo e kau ae la inalunn, i knkau inonia e ' Ko Hawaii Ponoi," a ua minamina mnkou i ka ike ana iho i ke nno mo o ka inanao, e hoala ana i ka lili a me ke koko ino iwaena o na kannkn Hawaii e kue aku i nn haole, ka poe e nuho malie nei iioko o keia Aupuni. Ma kekahi o kona mau manao, ua hooia--10 aku no mukou, aka, o ka hapanui nae o kana hoike ana, he ku wale no i ke alakai hewa. Wahi a un o "Ko Hawaii Ponoi " He mea mnopopo, o ka inanno o na haole o ke ano kulana mnnao like me ko ka Pepa i hai< ia mnluna ae nei, (Nupt?pa a Wini) oia-no ka mnkemnke e nele loa na kanaka maoh i ka hoopukn nna i ko lakou mau leo iloko o ka Aha Knu Kanawai o ko kakou Aupuni." Un heluhelu iho makou i ka manao Pepa o ka Nupepa "P. C. A." n Wini. o ka Ia aku nei o No?emnba, a ke lawe m.ii nei makou i kekahi mau mea o laila a hoike nku. He olelo mahalo keia i loaa iho ia makou, aole no he mnu olelo hoino. Penei: tI E mnhaloia nn mea Aloha Alii io a pau, a i ke oupuni o ka Lahuikanaka o Hawaii nei. Ina pnha he hooknhi piha o ka poho iima ko inkou nui, o inkou iho la no ka paa* kai o ka honua.' 1 Ma no mea hoi e pili ana i ke kau koho baiota e hiki mni ana. Penei kn ua nupepa la : "Ma kahi e loan aihe poe kanuka Hawa--11 i hiki ke hoike mai i keia mnu hanwina o ke koho Lunnuiakaaiimna nna, (he noiau, kupaa, he ku kaokon n pela nku) o lakou ka poe kupono e knkau balota, a koho hoi." He oinio, ua kokua no ua Nupepa la i ke koho Lunamakaninana o kekahi niau haole, nka, penei nae kana kokua nna: M 0 ka mea wale no i noho loihi maanei, a ku-a komnainn mnoli me na kannka Howaii. a ike hoi i ko lakou mau lona a me ka pomaikai." Ke ninau aku nei makou la oukou e nn kanaka Hnwoii, Henha ka hewa o ka noho pu ann o na hnole me na kanakn Hawnii iloko o na kau Ahaoleio ma ke ano Lunamakuainana, e iike me ia inni ka mnnawa inni o ke au ia Knmehnmeha 111 a hiki i keia manawa ? Heaha ka hewa ino i hanaia e Lee, Robikana, Weba, Mnki, Makala, Bona, Aukina, Kimo Pelekane, me kekahi mau haole ili keokeo e ae i ike mau ia e kakou. e noho ana iloko o na Ahaolelo, he mau Lunamakaainana no ka Lahui ? Aka, ke i mai nei ua 6 Hawaii Ponoi: "O lakou mnoli no uaenemi maopopo o keia Lahuikanaka. He poe hoomakaulii aina— he poe e kuko aoa iloko o ko lakou naau e iilo na wahi «pana aina maikai e koe nei iloko o oa lima o na kinaka maoli, no la< kou." Ma keia mea, ke ninau nei makou :—Pehea la i ioaa ai 1 na kanaka maoli ka aina e paa nei ia iakou ? Aole anei ia mamuli o ka hoomanawaooi aoa a na haole ? Ke hooia aku nei makou ene ka oiaio, ma o na haole la i loaa ai i na kanaka maoli ka mana i iiie ai lakou he mau ona no ko lakou mau aiaa iho ma le ano koieana a alodio boi; mamuli o ko lakou ao ana imeka hooikaika nui ana, i aie ai kakou i ko lakou mau pomai kai a iakou e ohi nei.—A nowai U ka hewa ina ua haalele wale no kakou i na aina e kakou me ke kuai oie ? Ke olelo hoo ma» nei o Hawaii Ponoi " I hele maī lakou e uwi i ka waia hkhikmm

- o Hawau nfi. a piha ko hkoa miu pakeke.""' 1 Ke maaao oei m3ko»j, heepa iai keia oaa i oa kaoaVa £Daoii. aj like me ka hoahewa aea i ka lab«» kanaka. be pee Waopo a m-e ka hawawm. do ka mea. ua *ra;hn k» I"waio momona" mai ka w* kahiko nai. ao« 1 I? nae na kanaka i hapai ae a bookomo ibo tko fakoo maa pakeke ponoi. A hr»h-» U 1 f Ic4 hewa nai ona haoie, otai oa ike lakoo. - j;anie i uwi na kanaka maoli i ka 1 mo* | mooa" o ka a«oa. a noia;!a. hele mai ia ia» , kou rr.e ko iakoa moni a ine ka hoonaauao ;a kuhikuhi mii u iakou i fce ar»o oka hi- \ na en* ? f ' Ke kahaha nei makoo i ke»a Komuma- ] nao ! Heaha fa kona ano i E ht*.>naue«ie | aoa oia i ka noho ana o na h&oie ma keia |aupuni ; "koe nae na Kahonapuie o keia a ;me keia aoao hoomana," o iakou oa enemi 0 ka iahuikanaka, —e iike me keta oieio. 14 0 t ko iakou makemake. oia oo ka hoonele ioa i keia Lahui i ka w.i;wai a me ka hanohano, . kuihiwi, e like rae kj hma ia am ona ii t a e kipaku ioa no na kanaka Hawaii a noho \ | kini rrvt Amerika Huipoia. 1 ' | Hehuioieio ikaika loa keia, Ahe hana |mo no hoi. Ahe huaolelo ano maalea no hoi keia, i inea e koho ole ia ai na haoie i inau Lunamakaainana. Ke ninau aku nei makou i na hapa haoie, no ka mea, he poe nui oukou e noho nei īloko o keia nupuni. Manao no nnei ouko'i. o ko oukou mau makuakane haole no keka- ! hi mau enemi o na kanaka niaoli, a ua hilahiia ia paha oukoo no ko lakou iiio ana i mau makua no oukou ? Ke ninau hou aku nei no hoi makou,— inu he mnu enemi nn haoieuona kanaka [maoii, no ke aha la L®* a ' oukou ika ou- | kou mau kaikamahine e mareia me na haoie ? a i na kaiknmahine kanaka maoli hoi e noho pu me na kane haole a lakou ? No ke aha la i makemake ai na kanaka maoli e aoia ka lakou mau keiki iloko o na j kula haole, no ka mea, o ka olelo ia a ko ia- ! knu mau enemi ? | Aole hm o makou mahalo iki a hookohu j iho i keia mau huaolelo a ua o "Hawaii Po--1 noi" i kakau iho ai penei ; } " Aka. e hoomaikaiia ka inoa oke Akua | Mana Loa , no ka hoolilo ole ana mai i na j puuwai ona kanaka Hawaii a like ine ka puuwai eleele oka poe nana lakou e hakukole nei" &c. Ma keia «nea, ke hoomanao ! nei makou i kekahi mau hua pule a ka Pnj risaio penei : "E ke Akua, ke oloha aku nei !au ia oe, no ka mea, aole au e iike me na J kanaka e, ka poe hookaha, ka poe pono ole, ka poe moekoiohe, nole hoi me keia iunn«*u» hau." i Ua haiia mai no hoi makou iloko o ka Palopala Hemolele, ua hana mai ke Akua i na iahuikanaka a pau mai loko nini o ke koko hookahi, a nolaila, nia ke ano inaoli, ua like pu lakou a pau. O kana kauoha hoi, " E aloha kekahi i kekahi." E makaaia no hoi kakou, " o iulu nuanei i ka makani, a ohi mai i la puahio- 1 i hio !" E na knnaka Hawaii, Mai puni nku ou-1 kou ! E koho i ke kannkn kupono oiaio,— ina he haole a he kenaka inaoii paha ! E kuka pono oukou i ko oukou iuna manao, — ina he kanaka maoli ka oukou kanaka kupono, e koho aku no iaia, a ina hoi he haole, e koho no iaia.