Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 42, 19 October 1867 — Page 4
KE KUOKOA, HONOLULU, OKATOBA 19, 1867.
Ka Nupepa Kuokoa.
Something to do in heaven.
Gol den Censer.
1 Hana mau ma ka lani na hoahanau,
Ole luana wale mao,
He aloha, he oli, he launa pu no,
He mau hana maikai ka lakou.
Cho.—He mau hana maikai, he mau hana maikai,
He mau hana maikai ka lakou,
Ma ke kahakai ao, kahi oli a mau,
He mau hana maikai ka lakou.
2 E kaapuni lakou ma na puu uli mau,
Ma na kula a ala aulii,
Me ka nana, mahalo, a hoomaikai pu,
I ke akamai o ka Moi.
Cho.—He mau hana maikai, (a pela aku.)
3 He mau kula maikaikahi e hui pu ai,
A e ao pono ia lakou,
No ke Akua, no Iesu, na mele maikai,
No na hana olaila a pau.
Cho.—He mau hana maikai, &c.
4 E hoouna ia'ku io a ia nei,
Me na anela pu e hana'i,
Ma na eheu aloha e lele ae ai
I na wahi e kokua ai.
Cho.—He mau hana maikai. &c.
5 Ma ka lani he mano na hana maikai,
Ole luana wale lakou,
O ke kumu no ia e pomaikai ai,
O ka hana, a hana mau no.
Cho.—He mau hana maikai, he mau hana maikai,
He mau hana makai ka lakou,
Ma ke kahakai ao, kahi oli a mau,
He mau hana maikai ka lakou.
H. M. H.
He hana ma ka lani.
He hana ka! ma ka lani? Ka inoa he wahi maha ia, he wahi hiolani, luana wale iho no, me he hiamoe nanea oluolu la. Pela paha ka manao a me ka makemake o kekahi poe maanei; aka, aole pela ka makemake o ka poe e noho la malaila. O ka pomaikai anei ia, o ka hele i ka lani, a noho nanea, hana ole, makaikai wale, hiolani hiamoe me kahi leo mele paha? Aole, aole e hiki aku ilaila ka poe e manao ana, e makemake ana pela.
O ka poe hana, a hana mau ma keia ao, no ke kino, no ka uhane, no lakou iho, no hai, no ke aupuni o ke Akua, a luhi a eha no, i ka hana ana, o lakou ka poe pomaikai. He mea makau a makemake ole ia, ka hana ole, ka nele i ka hana ole, ka imi i ka hana me ka loaa ole. He mea hookaumaha a hooluhi wale ka noho wale, ke ku hana ole a po ka la.
A ke ninau mai nei paha kekahi, heaha ka hana ma ka lani? Ua akaka ka hana maanei, ka mahiai, ka mahiko, ka hana alanui, ka hanai holoholona, ke kua laau, ke kukulu hale, ke ao ma ke kula, ka haiolelo, a pela aku; oia anei na hana ma ka lani?
Aole paha he hana kino malaila, aole he hana hoopukapuka waiwai, aole hoi he hana lealea, e like me ka inu rama, moe hewa, hulahula, puhi baka, heihei lio; aole he kino io, kino iwi, kino koko ma ia wahi i makemake ia ai keia mau mea.
He kino no ko laila poe, he kino uhane no nae, he kino mama, luhi ole, eha ole, kaumaha ole, he kino me na eheu, e hiki ai ke lele ma na wahi loihi a hoi koke aku.
Ua akaka no, he himeni, he hoonani, he haleluia kekahi hana maikai malaila. Nani na leo; manomano na leo hou i lohe oleia maanei. Aka, aole oia wale no ka hana. Malia paha he poe elele kakou ke hiki aku ilaila, e like me na anela, a e hoounaia, aka, e hoouna ia mai, e lawe ana i na kauoha a ke Lii a Iesu, a e kokua aku, e kokua mai ma na mea e hiki ai ke kokua, e hoomaha, e hooluolu, e hoohauoli i ka poe kaumaha a kaniuhu ma keia ao. He hana no nae keia e pili ana i ka uhane, aole i ke kino. E na makua e kanikau la, ua make ka olua kaikamahine aloha iloko o ka pono, ua kii mai na anela, a ua lawe i kona uhane i ka lani. Ua kaumaha olua, a mau ke kanikau ana, me ka hiki ole ke hiamoe. Ua akaka no o Iesu ke kumu o ka oluolu, o ka hoomaha ana. Aka, malama ua lilo ka olua kaikamahine i elele, a holo mai ma na eheu o ke aloha, e launa uhane mai me olua, e ninini iho i na kulu wai hooluolu iloko o ko olua naau. Alia nae e hoomaopopo lea, a hiki aku ilaila.
Aole e ole ana ke kula ma ka lani. Maanei wale no anei na kula? Ua pau anei ka naauao i ka loaa mai? Aole anei he naauao i koe? O ka poe ike ole i ka heluhelu a me na mea he nui wale, e mau anei ko lakou ike ole? O kahi ike i loaa maanei, e mau anei ia pela, aole e mahuahua hou aku? Aole pela; nani na kula ma ka lani: Iesu no ke kumu nui, he nui hoi na kumu kokua malalo iho ona.
Pohihihi nae ke ano o ka olelo—heaha ka olelo? heaha na buke? pehea ke pai ana? Mai noonoo nui, a kupilikii malaila.
Eia ko kakou hooikaika nui, i loaa ka makaukau e ao ia'i e komo ma ia wahi hemolele a nani loa. Aia a hiki aku kakou ilaila, alaila, akaka na hana.
(Aole i pau.)
NO J. KEALAKOMO.
A oiai, ua ike mau maoli ia na hana lealea a ia aoao hoomana i ka la Sa bati ma na aina Pope, Isaia 59:2—15. I ka wa e pau ai i kahi oihana Meka a mau mea e ae pau ae la, a o ka paani a me na hana lealea o kela ano keia ano ka nui, me na kahuna pu ka lealea ana ma ia mau mea, ina he kaua pela pu no. A me ia no hoi e mau ana ka naaupo o na kanaka a pau ma ia aoao, no ka naaupo o ka poe nana e ao aku ma ia mau mea, no ka mea, aole o lakou makemake e ao aku i na kanaka i ka olelo a ke Akua, Isaia 58:2, 7. Nolaila, maa loa na kanaka ma ia aoao i na olelo ino, a o ka pii no ia o ke kai, a ki pu aku a ki pu mai, o pahi aku a o pahi mai, a make kela a me keia o laua, a o lakou paha, pela ka hana ana ma na aina e, a o na aupuni malalo o ka mana Pope ka oi oia mau hana diaboro, aka, maanei, aole, no ka mea, he mau kanawai ia mau hana, no ka mea, he ano Karaima nui ia mau mea ma ka pepehi kanaka, aka, ua mau no nae na hana lealea a na aoao Pope e noho nei i ua la Sabati la, Isaia 56:1, 7.
A no ka walea o ia aoao i ka hana pela, ua ike pinepine ia e na koa o na moku kaua o ia aoao e hana like ana no pela mamua aku nei, a me na ki pu ana ma nei kulanakauhale, a ma ke awa ku moku i ka la Sa bati, lele mai ka poe koa e hele laina ana me na pahu kani a me na mea kani hoi a pau o ia ano e hele ana i ua mau hale pule Pope nei me ka naau kiekie e hehi ana i ua la Sabati la.
He ninau ia Hawaii holookoa a pau.
I Mei A. D. 1831, ua lawe aku ka moku kialua o Waywallay o Kapena W. Sumner i na kumu Pope mua ma Kaleponi, ua kahe anei ke koko? 2. Ma Aperila M. H. 1837, ua kau hou mai no laua ma ka moku kialua o Kalamakini, o Kukuna ka mea nona ia moku, a i ka la 20 o Mei, ua hoihoi hou ia laua i ua moku la, me ke kahe anei o ke koko?
3. I ke puhi ana o ke Kanikela Beritania o ia kau ia la no i ka hae o kona aupuni, ua kahe anei ke koko?
4. Ma ka hoopii ana o na kanikela i ka Moi no ia hana ana ma Mei 20, a hanaia ma Iune o ia makahiki imua o ua Moi la ma na palapala wale no ka hana ana a paa ka waha o ka aoao hoopii, ua kahe anei ke koko?
5. Ma ke noi a Pittua ka Adima rala Farani ia Kinau e hoihoi hou ia laua la, a loaa ka moku mua e holo ana i ka aina e mai keia kulanakauhale ae, a hanaia pela, ua kahe anei ke koko?
6. Novemaba, M. H. 1838, ku mai ka moku Europa mai Tahiki mai, o Mr. Sikona ka ona, Kapena Shaw ke alii, aia ma ia moku kekahi kahuna ano Pope, aka, ua huna nae ia i kana oihana, nolaila, ua hoomaluia ua moku la no kela mea, ua kahe anei ke koko?
7. I ka loaa ana o ka moku e holo ana i ka aina e mai keia wahi, o Bactete ua moku la, he moku kialua no na Misionari mua mai Amerika mai, a ua kuaiia aku nae, ma ia moku na kumu Pope mua a me ka mea hope i haalele mai ai ia Honolulu, ua kahe anei ke koko?
8. Iulai, M. H. 1839, ku mai o Atemite, he moku kaua, o Kapena Lapelake ke'lii, noi mai la ia e ukuia aku iaia he $20,000— dala, a ua haawiia no, ua kahe anei ke koko?
9. Feberuali, M. H. 1843, haule ka hae aupuni a Kamehameha I., i kau ai i kona wa, a nei wa kau ka hae e, ua kahe anei ke koko?
10. I ka la 31 o Iulai, kau houia ka hae aupuni o na mokupuni o Hawaii nei, ua kahe anei ke koko?
11. Haalele o Mr. Dillona i kana oihana Kanikela o kona aupuni, ua kahe anei ke koko?
12. I ka M. H. 1846, hoihoiia mai na dala $20,000—ua kahe anei ke koko.
13. Augate M. H. 1849, noi mai ka Adame rala, e kuka pu laua me ka Moi no na hoopii poino a na kumu Pope he 10, a ina aole e ae ka Moi i kana noi, alaila, kau ka hae o kona aupuni, a me na poka elele ana i ke kulanakauhale. Aka, ua hoouna ka Moi i mau Komite elua a me ka laua kakauolelo e kuka pu me ia, ua kahe anei ke koko? Ua kau anei ka hae ona, a ua lele ae anei na poka?
Ua lawa na ninau ia oe holookoa e Hawaii a me Kauai. A ma keia mau ninau no e maopopo ai ia oe, aole oe ma ka huelo, aka, aia no oe ma ke poo kou kulana e noho maluhia nei, no kou malama ana i ua la Sa bati la, a me na kanawai hemolele a pau o kou Akua o Iehova o na kaua, nolaila, ke i nei au. Ina e hele mai na luhelehu e kue ia oe, alaila, e hele hou aku no oe me na lehulehu loa he nui wale mamua o lakou.
A ma keia no hoi, ke i hou aku nei au. Ma keia mana no i loaa mai ai ia oe ke kuokoa ana mai na aupuni nui ekolu mai, no ka mea, ke olelo nei lakou ekolu. "E mau ke ea o ka aina i ka pono." Nou e Hawaii keia, no kou malama ana i ke Akua oiaio, a me kana mau kauoha. Kanawailua 28:1—14.
A ma keia mau pauku e maopopo ai na mea maluna ae la, ke malama mau ia o Ieho va e oukou holookoa a pau e Hawaii, no ka mea, ua ike no oukou i ka like o kau mau hana ana i na wa pilikia ou, me na hana ana ma na aupuni naauao, i ko lakou pale ana i ke Akua a me kana mau kauoha ko lakou mau kua, aole oe pela, 2 Na'lii 6: 11—23.
A ma keia mau pauku la, he ninau, aole anei o Hawaii i kuu ae i na haawe kaumaha ma na hokua o na kanaka, a i hookipa maikai ae i na malihini ma ou la, a i haawi ae i kauwahi huna maloo na lakou, a me na hoalauna ou, a i hoouna ae i ke ola ma na aina e ma ou la, a me kau hana manawalea ana i ka poe hune?
A nolaila, e nana hou kakou ma 2 Na'lii 7:1—20. Elua mau mea kupanaha ma keia mau pauku, o ka mua, o ke auhee wale ana o ko Su ria no Iehova mai, elua o ke ko ana o ka olelo a ke kanaka o ke Akua no ka luna kiai hoomaloka, aole ia i ai i na mea i oleloia iaia a make e.
Ma keia mau mea kakou e Hawaii e manao ai i ka waiwai o ka manaoio, pela no kakou e ike nei i na hope a pau o ka poe hoomaloka. Ane like no paha me ia ko Haalou make ana, he kauwa ia na Kamehameha II., a no ka mea, ua hoomau ua Haalou nei i kana mau olelo henehene no Rev. Daimana no kana haiolelo i ka la Sa bati, no Beritania mai oia me Rev. Elika, a he mau la ma ia hope mai, kaawale ana kona poo i ke koi lipi liilii, a o ka pau no ia o kona ola ma keia ao, a oiai, aole mai, aole elemakule, aka, ua haki puia a lilo koke ae la i mea ole maoli e like me kela aina kiai.
Kauoha ana. No keia mau mea, e akahele oe e hauailiki, o akaka ia mai paha oe e Manuakepa, no ka mea, aohe hewa o ka malama ia Ieho va a me kana mau kauoha, i loihi ai na la o kou ola ana wahi ana. Isa. 60:1—22.
Ke hooki nei au i ka'u maka peni me kuu pulima akau, me ke aloha i na keiki lelepi hoonohonoho hua-kepau o ke Kuokoa. Me ka mahalo, ka oukou wahi kauwa.
Au gate 12, 1867. M. P.
Hookae i ke Kaao o Vararialele.
E KA NUPEPA KUOKOA E; Aloha oe:—
Aia ma ka Nupepa Au Okoa, ma kekahi mau hua olelo e pili ana no ke Kaao o Vararialele; ua hoohalahala makou no ka pili loa o ia mau hua olelo i ke ano hoala kuko, a me he mea la e paipai ana ia mau olelo i ka poe opiopio o keia Lahui, ma ke kauo ana aku i ko lakou mau puuwai iloko o na hana hewa ano moekolohe.
E like me keia mau hua olelo ma ka Helu 6, penei no ia; "Ina paha ma ke kamailio wale no kana e olelo ai, a hala kekahi mau hora o keia la ma ka olelo wale no, me he mea la nou ka manawa," a pela aku.
Eia kekahi, "Ano e haawi aku no au i ko'u kino holookoa ia oe i keia wa, me kou ike iho i kahi a kou puuwai i hakukoi ai, a e haalele ai oe i kou home," a pela aku.
Eia kekahi, "Okalakala heu papipi,
Ke pii nei ko'u maneo,
Ina paha oe e ike ana,
Hoolale na ai o wahie."
Ma keia mau hua olelo, a me kekahi mau hua olelo e ae; Ua kamailio nui ka poe opiopio me ka akaaka, a ua komohia pu ia mai no hoi lakou e na kuko ino ano Daimonio.
Nolaila, no ko makou manao ina he mea mau keia ma na Nupepa, ka hoolaha mau ia o na olelo ano like me kela, ano hoala kuko, ano hilahila no hoi, alaila, he mea ino loa ia e poino ai ka naau, kahi a ke Akua i nana mai ai, 1. Samuela 16: 7, a he mea no hoi e kauo aku ai i ke kino holookoa, a me ka uhane iloko o ka poino, a ua kue no hoi i ka pauku 7 o ke Kanawai Hoopai Karaima o ka mokuna 37. NA KA POE HUI.
Koloa, Sepatemaba 26, 1867.
Na Haina Ninau Helu.
E KA NUPEPA KUOKOA E; Aloha oe:—
Ua ike iho au i na olelo pane, a me na haina a S. P. Kahukula ma ka Helu 33 iho nei. Oia mau pane ana a pau au e ke hoa, aia wale no i Kuahewa; a o nei mau haina hoi au, eia wale no i Kalalaupunaakahewahewa. Aia a luhi oe, a ho-aa iho, e au ana o kahi e loaa ai, a loaa ole iho, alaila ua pono. Oia hoi auanei-e na hai aku ka Kaoiwi mea o ka mahaoi ana, na kaoiwi ponoi no ka hoi, nolaila, e hooikaika, mai pauaho, huli ana no na i ka Kaoiwi i loaa.
Aole e hiki i ka lehulehu holookoa e nana mai nei ke manao ae, ua loaa ia oe ka lei o ka lanakila, oiai ua aie iho nei oe i ka mediana o na kulu wai o Kauakanilehua. Aia a haawiia aku ia oe ka le ta hookuu mai ka mea aku nana ka ninau, alaila, palekana ua kanaka, manao ae ke ola, pau ka luhi, "haalele i Puna na hoa aloha—e.
E like no me ka'u i hoopuka mua ai, me kuu olelo aku ia oe, (he lalau loa ia mau haina,) pela no au e olelo hou aku nei ia oe, (he lalau loa no nei mau haina au.)
Ma kou hoopuka mua ana ma ka Helu 24, hoopunipuni mai oe, he 415.9 iwilei mai ke Kalepa ae a Mere Hilo; a ma ka Helu 33 iho nei hoi, wahahee mai oe he mau wahi iniha wale no 497.2 ka loa mawaena o laua, oia hoi he 13.81—iwilei. Mikomiko no hoi kau wahi hoopunipuni. Hookahi no mea imi a ua kanaka o kahi pa, loaa no ona wahi pa kuonoono ea, lawe ae no hoi paha ua kanaka ia 415.9 iwilei hoopunipuni, lomi pu iho me 497.2 iniha wahahee, komo iho ona mau wahi hua nioi, ninini ke kai, ka! make loa i ka mikomiko la.
Eia hou, kukahekahe mai hoi oe mamua he 1.14 mile mai ke kikowaena o a b a hiki i ke kikowaena o dc; oia hoi 2006.4 iwilei ia, mahope iho nei hoi, lalau ae nei ka hoi i Hikauhi i Hamanuea he 2110 iwilei ka loa malaila. He nana aku no i-ua mea he lalau ou-a aoe e loaa ke kolu, nohea no la hoi na lalau ou, e manao ana no anei oe e puni aku au ia oe? Aohe au e puni aku ia oe.
Ke pane mai nei oe me ka i mai "he like loa au me ke kamalii." Manao makou o oe no o oe no ka like me ke kamalii, no ka mea, na ke kamalii ka 'ae' a me ka 'hoole' ke ninau ia aku ua ai oe-a? Pela no oe, ua like no oe me ke kamalii, penei:—Ma kau hoopuka mua ana imua o ka lehulehu, penei na hua nui ma ke poo o kou kukulu manao ana, "Haina o na Ninau Helu a M. E. Keakahiwa," kai no he oiaio, eia ka he hoopunipuni wale iho no, e hoopiha pepa ai. Mahope iho nei nae hoi, hoopuka ae nei oe, me ka olelo iho. aohe ka ia o ka loaa io au i hoopuka mua ai, i hoomea wale mai no ka oe, eia iho nei ka ka loaa oiaio o ka loaa hope iho nei, nolaila, ua like oe me kamalii, a o kau loaa, he loaa na (tamari lili o Pahoehoe.)
Ke i hou mai nei oe, ina au e nana ma ka aoao 443, o ka Buke Ana Hoku; a ma ka Nanehai 8 o ke Ana Kiekie a me ke Ana Loa o ka Ma thematic i unuhiia ma ka olelo Hawaii no ke Kulanui o Lahainaluna, alaila ka hilahila au, a hoka hoi!
Manao au o oe kai hilahila loa mamua iho nei, no ka loaa ole ia oe o ke ano o ka huaolelo me dian; A manao no hoi au ina e imi mai ana ou pokii o Lahainaluna i neia ninau la ea, e ike pono no lakou a pau o oe no ke hoka ana o ka mahaoi. Nolaila, ke noi ia aku nei i na mea a pau i kupono ma ke Kahua Kaua o ka Naauao, e komo kino ae lakou, a e paio, i auhee na enemi, i kau ka lei nani o ka lanakila ma kou poo e ka "naauao." A malaila e ike ia ai ka mea lanakila o maua, a me ka mea e hoka ana.
Me ke aloha i ke Kapena, a me na hope luna hooponopono. Me ke aloha no.
M. E. KEAKAHIWA.
Augate 30, 1867.
[Aole o makou mahalo i ke kapa ana 'ku i ka poe nana e hai mai ka loaa o na Ninau Helu he "mahaoi," aole no ka loaa a loaa ole paha ke kumu e kapa ai pela. A pela hoi i ka poe e huli ana i ka haina o na Ninau Helu a pau. LUNA HOOPONOPONO.]
Ka moolelo o ka Ahahui Euanelio o Hawaii Akau.
Sepatemaba 26—28, 1867.
Ua halawai keia Ahahui ma Eleio, Hamakua-waena. Eia na luna o keia Aha, o Re v. J. Bikanele ka Lunahoomalu, a o Rev. S. C. Luhiau ke Kakauolelo. Ua akoakoa mai kekahi mau Kahu, na Elele a me na Lala.
Na Kahu— Rev. E. Bona, Rev. S. C. Luhiau, Rev. A. Pali, Rev. S. Kukahekahe, Rev. J. Bikanele e noho Kahu ana, Rev. S. Kamelamela.
Na Elele— S. Aiwohi, B. Huapuaa, D. Manuia, S. Kane, D. Halemanu, N. Keau, A. Kekoi.
Ka hoa kuka Re v. L. H. Kulika no Honolulu mai, a ua huiia mai kekahi mau hoa lala mai na Ekalesia o na Kohala, Waimea a me Hamakua.
NA KOMI TE.
Komi te imi hana, Rev. E. Bona, N. Keau, Rev. L. H. Kulika.
Komi te imi Haawina, A. Pali, S. Kamelamela, S. Kane.
NA KUMUMANAO.
1. I elua pule ma ka hoomaka ana.
2. Na hoike Kihapai.
3. Heluhelu i na Haawina.
4. I ka manao o keia Aha, o ke kanu, kuai, inu, ka lawelawe ana i ka awa iwaena o na hoahanau iloko o ke Aupuni o ke Akua, he mea no ia i ku i ka hihia maoli ma ka Ekalesia o Kristo, ua kamailio nuiia keia.
5. He hana anei ka na hoahanau iloko o ke Aupuni o ka Haku? Ina pela, heaha ka hana kupono ia lakou?
6. Hiki anei ia kakou ke hana i ke kauwahi mea e ola kino ai ka Lahui Hawaii? ua pau ia i ke kamailio ia me na manao maikai.
7. Pehea la e hoolaha nuiia ai ka malama ana o ke ola iwaena o keia Lahui? ua kamailio ia me ka noiau.
8. No na Kula la, ua kamailio ia no me ka hauoli.
9. Na Kula Sabati. Ua hoike mai no na Kahu o kela Ekalesia keia Ekalesia i na mea i hanaia ma ko lakou mau Kihapai me ka maikai a me ka lana o na manao.
NA OLELO HOOHOLO.
1. Hooholoia. I ka manao o keia Aha, o ke kuai, inu, ka lawelawe ana i ka awa iwaena o na hoahanau iloko o ke Aupuni o ke Akua, he mea no ia i ku i ka hihia maoli ma ka Ekalesia o Kristo, kukakuka nui ia keia olelo hooholo, a Hooholoia me ka lokahi o na manao.
2. Hooholoia. Ke paipai nei keia Aha i na lala Ekalesia a pau e hana i na hana a pau i hiki ia lakou ke hana i holo ai ko ke Akua Aupuni.
3. Hooholoia. O ka malama ana i na kanawai uhane a me na rula o ka malama kino ana, oia ka mea e ulu hou ai keia Lahui.
4. Hooholoia. Ke paipai nei keia Aha i na Kahu Ekalesia a pau e hooikaika nui ma ka hoolaha ana i na Buke a me na Nupepa maikai no ka pono.
5. Hooholoia. Ke nonoi nei keia Aha i ka makua Mi sionari, oia hoi o Rev. E. Bona e kaapuni pinepine iwaena o na Ekalesia o keia Ahahui, e kokua pu me na Kahu ma na hana Ekalesia a me ka hoala ana i kanaka.
8. Hooholoia. E hui hou keia Aha ma Kohala Akau, ma ka Poaha mua o Ma raki, M. H. 1868—Aia nae a hoopaneeia aku nei.
9. Hooholoia. Ke paipai nei keia Aha i kona mau lala a pau a me na Ekalesia a pau i huiia mai iloko nei, e lulu dala mahina hou, i kela mahina keia mahina, i mea e pono ai ke Aupuni o ka Haku iwaena o kakou.
10. Hooholoia. I ka manao o keia Aha, he oihana koikoi e pono nui ai na kanaka makua a me na kamalii o ke Kula Sabati iwaena o kakou.
11. Hooholoia. Ke aloha aku nei keia Aha i na hoahanau o Eleio nei no ko lakou hookipa maikai ana i kona mau lala a me na hoa, me ke noi aku no hoi i ka Haku e hoihoi hou mai iloko o ko lakou poli i ka lakou i hana lokomaikai ai ia makou.
NA KUMUMANAO I HELUHELUIA.
1. Na Re v. S. C. Luhiau i wehewehe, no ka Hanau Hou, Ioane 3.3 hapa hope.1 Heaha ia?2 Nawai ia hana ?3 O na hua e maopopo ai, ua hana ia ia maloko o ke kanaka.4 Pono anei ke hookomo hoahanau ia mai kekahi mea hoohua ole mai ia mau hua?
2. Na Rev. A. Pali. O ka Ekalesia i hoakaka ia ma ke Kauoha Hou.1 O ke ano o kona kumukanawai.2 O kona mau luna.3 O kana mau hana e maluhia ai.
3. Na Re v. S. Kukahekahe. O ka inu awa ana iwaena o na hoahanau.1 Pono a nei i kekahi manawa ke inuia.2 I ka manawa hea?3 Peha ka nui e inu ai?4 O ke kanu ana, a me ke kuai ana, iwaena o na hoahanau, pehea la ia?5 O kana hana i ke kino a me ka uhane o ke kanaka ma keia kumu manao, ua poi ia ka mea nana keia Haawina e na nalu nui i o ole kaiea.
4. Na Re v. E. Bona. O ka hana e maluhiai ka Ekalesia o Kristo.
5. Na Re v. S. Kamelamela. O ka hookahuna ana.1 Nawai mai keia oihana?2 He mea anei ia e mana maoli ai a e hanohano ai paha ka mea e hookahuna ia?3 Heaha la ka waiwai a me ka pono ia mea?
PALAPALA NOI A HOOHOLOIA.
He palapala noi na ka ekalesia o Hamakua waena ma o ke Komi te la e noho o Rev. J. Bikenele i Kahu no lakou no kekahi mau makahiki a me ko lakou hanai ia ia i $300. i ka makahiki hookahi.
Noi ia, e kamailio mai o Rev. L. H. Kulika i hookahi ho ra ma kona ano Luna Kakau no ka Papa Hawaii. Ua kamailio mai oia i na mea ana i ike ai ma kekahi mau Ahahui, a me na olelo hoohauoli i ke anaina, me ka noiau a me ka mahaloia. A ninau mai oia i ka Aha: "Owai ka mea makemake e hele i ko na aina e?" Ku mai o S. P. Heulu a hai mai. "Owau ke hele i na aina e." Hauoli no ka manao i keia leo, e hoouna ia'u, o kahi koolua koe, nana aku o ka manawa.
Noi hou ia mai, na ke Kakauolelo e hoomakaukau koke i ka moolelo o keia Aha, a e hooili aku e pai ia ma ka nupepa Kuokoa.
O ka nupepa Kuokoa, ke Alaula a me ua pepa liilii, ua weheweheia e ka Aha.
NA HAAWINA A NA KAHU NO KA HALAWAI HOU ANA MA KA POAHA MUA O MA RAKI 1868.
Eia iho na haawina hou na oukou no ia Poaha:
1. E wehewehe ia Ieiemia 48: 10. Na S. Kamelamela.
2. Pehea e lilo ai na hoahanau i poe paahana mana, ma ka hana a ka Haku, ma na Ekalesia Euanelio Hawaii? J. Bikanele.
3. Pololei anei ke hoihoi ia na hoahanau hihia iloko o kekahi ekalesia, me ka ae ole o ka ekalesia o lakou i haule ai? Na S. Kukahekahe.
4. O na Aha Euanelio, he mea kupono anei ia i ka olelo a ke Akua ma ke Kauoha Hou? Na L. Laiana.
5. Pono anei ke bapetizoia na keiki a ka poe mawaho o ka ekalesia? Na A. Pali.
6. Owai la ka poe kupono e hookomo hoahanau ia? Na S. C. Luhiau.
7. O ka ekalesia o K risto, heaha ia? Na E. Bona.
Oia iho la na hana iloko o na la ekolu, mai ka la 26 a hiki i ka la 28 o Sepatema ba 1867.
Ua haipule ia ka hapalua hora, a me na manao paipai a Re v. E. Bona, mamua ae o ka hoomaka ana o ka Aha, me ke aloha a me ka hoonani ana i ke Akua.
E halawai hou ana keia Aha ma Kohala Akau e like me ka hoopanee ana.
Ma ke kauoha a ka Ahahui Euanelio o Hawaii Akau. S. C. LUHIAU, Kakauolelo.
Oct. 7, 1867.
Ka Hoohalike ana me Ie su.
BUKE AKAHI.
HE MAU OLELOAO NO KA NOHO HEMOLELE ANA.
MOKUNA XVI.
Ka hali ana i na mea kaumaha a hai.
He mea pono i ke kanaka ke hoomanawanui i na pilikia ana i hiki ole ai e hoopau a hiki i ka wa a ke Akua e hooluolu ai iaia. O keia hoomanawanui ana, he hoao ana ia i ko kakou ahonui, ka mea e kokua ai ia kakou i ka hahai ana ia Kristo. He pono nae, iloko o keia mau pilikia, e pule i ke Akua e kokua mai ia kakou ma ka hoolauna ana mai o kona Uhane Hemolele, i hiki ia kakou ke hoomanawanui me ke kupaa a me ke akahai.
He pono ia oe ke hoomanawanui i na hewa a me na kina a hai; no ko maa he nui no kou mau hewa a me kou mau kina, i mea e pono ai ia lakou ke hoomanawanui me oe. Ina aole i hiki ia oe ke hoolilo ia oe iho e like me kou makemake, pehea la hoi e hiki ai ia oe ke hoololi ia hai, i like oia me kou makemake? Ke makemake nei nae kakou i na kanaka e a pau e hele pololei, aole nae i hoopololei i ko kakou mau naau iho; a ke makemake nei kakou e hoopaiia ua hewa a hai, aole nae i ae e hoopaiia ko kakou mau hewa ponoi; ua uluhua kakou i na kuko o hai, aole nae i uumi i ko kakou mau kuko pono ole; ua pono i na mea a pau ke malama i na kanawai a pau e pono ai, aka, aohe makou i makemake i ua mau kanawai la e kau mai maluna o kakou iho. Pela no i maopopo ai ka hooko ole ia ana o na kanawi elua a Kristo, a o ka paakiki i ke kanaka e "aloha aku i kou hoalauna e like me kou aloha ia oe iho."
Ina ua maikai loa na kanaka a pau, aole i pilikia kakou i ko kakou noho haipule ana. Aka, oiai ke noho nei kakou iwaena o na kanaka hoomaloka; ua kupono hoi i ko ke Akua makemake, e halihali kakou i na hewa kaumaha a hai, oia hoi, e kokua kekahi i kekahi. A, no ka mea, aole i kaawale kekahi kanaka mai na pilikia o ka hewa a me na kaumaha e ae, aole hoi i lawa pono ka ikaika a me ka naauao o kekahi mea no na pilikia a me na pono o keia ola ana, he pono ia kakou e hoomanawanui like, e kokua like, e paipai like kekahi i kekahi.
Eia hoi kekahi, ma na pilikia o waho e hoao ai ke ano o loko o ke kanaka; no ka mea, aole o na pilikia o waho mai, na mea e hina ai ke kanaka, aka, e hoike mai ana i ke ano maoli o ke kanaka. (Aole i pau.)
LAAU LAPAAU!
AIA MA KAHI O KAKELA ME KUKE
Ma Honolulu.
J. T. GOWER. - Makawao, Maui.
J. D. HAVEKOST.- Wailuku, Maui .
C. H. WETMORE. - Hilo, Hawaii.
J. W. SMITH. - Koloa, Kauai.
HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO NO HOI.
Laau hoopau Naio me na Koe, A DR. JAYNE.
HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Na io a me ke Koe, a pela hoi na kanaka makua. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila mai na mai e ae kekahi, e like me ka lepo paa, nalulu, pehu, uleule, a me na mai e ae.
O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.
Eia hoi kekahi. O ka laau ku pono keia i ka poe pilikia i ka wela o ka houpo; i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino, i ka mai pehu, i ka nalulu hoopailua; i ka pono ole o ka mai wahine, a me na mea like.
Penei no e inu ai i ka Laau hoopau Naio me na Koe:
Ina no kamalii, e hanai aku i hookahi hapakolu o ka puna ki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki ekolu, elua hapakolu o ka puna ka pono. Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka wa kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ha o ka wai maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e huiia me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono no elima inu ana i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la, ahiahi.
E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.
Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne .
JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.
He laau maikai a oluolu hoi keia no ka Hi , ka Nahu, Nalulu, Wela o ka Houpo, Haoa, Hoopailua wale, Luai, Luai moku, ono ole i ka ai, Nahu me ka uwe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.
Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia laau.
Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi paha ona malama, a e lua paha, he umikumamalua paha kulu a hiki i ka iwakalua ka pono.
Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.
A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku, (a like a like ka wai me ka laau,) a pela e i nu ae ai. Ekolu, eha elima paha inu ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.
I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ina ua komo kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau Hu'ale Ola, a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i hemo e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia Laau hoopaa hi.
Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau , a pau a i ka luaiia, e hanai hou aku no e like me mamua; a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waho malie no hoi ka laau ma ka opu.
Aohe a makou mea e noi aku ai i ka lehulehu, hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na L AAU KUNU O KAUKA JAYNE hoike aku ai i ka ola o na mea a pau i hoakakaia no kana mua laau. Ua hoola, a e hiki ana no ke hoola i ka mai KUNU, NAHU, a me ke ANU, a me na mai e ae no hoi he nui wale; a o na mai HOKII no i ola nui, na mai i ola ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou o ka poe i mai ia. HE KUHA KOKO ANEI KOU? HE KUNU ANEI KOU? HE EHA ANEI KOU KANIA-I? HE KUNU UMII ANEI kou me ka NAE? AOLE ANEI OU MAI KUNU? AOLE ANEI OU MAI NAENAE? AOLE ANEI OU EHA ma ka QMAUMA? AOLE ANEI OU KUNU KALEA? AOLE ANEI OU HUI ma ka Iwiaoao?
A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola keia LAAU KUNU a Kauka Jayne.
NA MAI HOOPAILUA.
Mai o ke Ak e.
Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.
(O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)
He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne, he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe no he mai i nele ke makemake i na laau hoonaha; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea oiai e inoino ana oloko o kona kino; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa ua make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, oia no. No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka HUAALE OLA A DR. JAYNE.
Me ka hiki ke hooia'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia, oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no ka mea, ua hana ia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka puu waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.
DISIPEPESIA.
(Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowalipono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.)
O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka hooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino. Ina ua loihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke ola ke inu puia ka Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko a hoopau NAIO me na KOE, A Kauka JAYNE, Like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau. NO NA MAI MA KE AKE, MAI LENA, MAI MA KA OPU HANAWAI, NA MAI WELA, KA HAALULU, KA MAI O KA ILI, KOKO INO, MAI NALULU, PAA O KA LEPO, MAI KUNA, MAI WAHINE, ame ka MAI HOOPAILUA.
Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau o Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai PUHA, ALAALA, KAOKAO, PUUPUU, PEHU, KUNAKUNA, Hanene, Lolo, na mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino ma kana LAAU HOOMAEMAE KOKO. 214-1y.